محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1828693222
رانت خواری در خاندان پهلوی
واضح آرشیو وب فارسی:دزنیوز: سوءاستفاده ی خانواده ی سلطنتی و درباریان از موقعیت خود در استفاده از امکانات کشور، شرکت در معاملات، راه اندازی صنایع و دریافت وام های کلان، از مصادیق فساد اقتصادی و دریافت رشوه از سرمایه داران برای سفارشات و وساطت آنان در مراکز مختلف دولتی و از مظاهر فساد مالی آنان در کشور بود. در زمان پهلوی دوم، نزدیکان و […]سوءاستفاده ی خانواده ی سلطنتی و درباریان از موقعیت خود در استفاده از امکانات کشور، شرکت در معاملات، راه اندازی صنایع و دریافت وام های کلان، از مصادیق فساد اقتصادی و دریافت رشوه از سرمایه داران برای سفارشات و وساطت آنان در مراکز مختلف دولتی و از مظاهر فساد مالی آنان در کشور بود. در زمان پهلوی دوم، نزدیکان و درباریان وی از هر راه ممکن برای کسب ثروت در تکاپو بودند و دریافت رشوه و استفاده از رانت های مالی به امری معمولی در بین آنان تبدیل شده بود. حتی شاه این رفتار درباریان خود را به عنوان نوعی کسب و کار درآمد به رسمیت شناخته بود.[۱] از سوی دیگر، شاه هیچ علاقه ای نداشت که با افشای مسائل مربوط به رشوه خواری و رانت خواری در میان مقامات کشوری، ضعف حکومت خود را ظاهر کند. وی همواره تلاش می کرد به دنیا نشان دهد که مفاسد و سوءاستفاده های مالی در کشور را کاملاً تحت کنترل دارد.[۲] دریافت پورسانت و رشوه در میان درباریان پهلوی دوم یک عمل مشروع و قانونی بود تا آنجا که مادر شاه در این درباره گفته است: «این رسم است که شرکت های خارجی پورسانتاژ بدهند. این بیچاره ها از بودجه ی مملکت که برنداشته اند. خارجی ها اگر دلشان می خواهد چند میلیون به رجال ما بدهند؛ چرا ما باید تنگ چشمی کنیم و جلوی بخشش آنها را بگیریم.»[۳] شاه در معاملات بزرگ اقتصادی، به خصوص در بخش خرید تسلیحات نظامی از پورسانت های کلان بهره می برد. یکی از روش های خاندان پهلوی برای دریافت رشوه این بود که در مقابل اخذ پروانه ی تأسیس مؤسسه ی اقتصادی و یا کارخانه، صاحبان آنها سهامی را به رایگان در اختیارشان قرار می دادند؛ از این رو بود که درباریان در اکثر شرکت ها و مؤسسات اقتصادی کشور صاحب سهام بودند. از سوی دیگر کارخانه ها، شرکت ها و بانک های غیردولتی بزرگ برای اینکه گرفتار کاغذبازی دولتی نشوند و از پرداخت مالیات و یا عوارض گوناگون معاف شوند، ده یا بیست درصد سهام را بلاعوض به نام شاه می کردند و با آسودگی تمام امور خود را انجام می دادند. بسیاری از این سهام که طبق آئین نامه ی شرکت ها، می توانستند بدون نام باشند، بعد از مدت کوتاهی فروخته می شدند و مبلغ آن نیز از کشور خارج می شد.[۴] نمایندگی شرکت ها و مؤسسات اقتصادی خارجی بخش دیگری بود که درباریان از طریق آن به ثروت اندوزی می پرداختند. نزدیکان شاه معتقد بودند که بدون دخالت و حضور آنان هیچ شرکتی در کشور فعالیت اقتصادی موفق نخواهد داشت؛ لذا نمایندگی مؤسسات اقتصادی خارجی انحصار در تعداد انگشت شماری از درباریان قرار داشت. این ناکارآمدی اقتصادی کشور یکی از عوامل مهم رواج فساد در دربار پهلوی بود. *بنیاد پهلوی مهم ترین بخش ثروت شاه را «بنیاد پهلوی» تشکیل می داد. در سال ۱۳۳۰ شاه برای به جریان انداختن پول های حاصل از فروش املاک سلطنتی[۵]، اداره ای به نام «دفتر املاک اختصاصی» به وجود آورد، هفت سال بعد سازمانی به نام بنیاد پهلوی جانشین آن شد که در مدت کوتاهی به بزرگ ترین تشکیلات اقتصادی و مالی ایران تبدیل شد. بنیاد پهلوی که به طور رسمی در سال ۱۳۳۷ تأسیس شد، ظاهراً یک بنیاد خیریه بود که از دارایی های محمدرضا تأمین می شد، اما به تدریج تمام درباریان اعم از شاه، خواهران و برادران و خویشاوندان سببی و نسبی و وابستگان دور و نزدیکش در آن به سرمایه گذاری و دخالت مستقیم پرداختند و با ایجاد دفاتر مخصوص در خرید و فروش های کلان، واردات و صادرات، بانکداری، کشاورزی و مقاطعه کاری با یکدیگر به رقابت پرداختند.[۶] بنیاد پهلوی از سه طریق به دربار و درباریان خدمت می کرد: اول، به صورت یک مجرای قانونی و مطمئن برای تأمین مستمری ها و افزایش درآمدها. دوم، به صورت یک منبع سرمایه گذار و حامی شرکت های متعلق به شاه؛ سوم، به صورت یک وسیله ی کنترل مؤثر و تعیین کننده ی بخش های مختلف اقتصادی و صنعتی کشور.[۷] درباره ی میزان دارایی بنیاد پهلوی و شاه آمار دقیقی وجود ندارد؛ زیرا ثروت شاه در بسیاری از کشورهای جهان در بانک ها، مؤسسات بیمه، شرکت های ساختمانی، بنگاه های خصوصی و رستوران ها و هتل ها پخش بود. طبق آمار موجود، شاه به اتفاق همسرش سرمایه ای حدود ۳۵ میلیارد دلار داشتند و بین ۳۰ تا ۵۰ درصد سهام بانک های خصوصی در ایران در اختیار آنان بود که باید به آن هزار دِه، تعدادی هتل، رستوران، شرکت های سهامی و کشتیرانی را نیز اضافه کرد.[۸] در سال ۱۳۵۶ش، بنیاد پهلوی در ۲۰۷ تأسیسات صنعتی و زراعی از جمله ۸ مزرعه، ۱۰ کارخانه ی سیمان، ۱۷ بانک و شرکت بیمه، ۲۳ هتل، ۲۵ شرکت فلزکاری، ۲۵ شرکت کشت و صنعت، ۴۵ شرکت ساختمانی، ۱۷ شرکت صنایع غذایی و ده ها شرکت بازرگانی سرمایه گذاری کرده بود و سالانه ۴۰ میلیون دلار کمک مالی از دولت دریافت می کرد. از سال ۱۳۵۲ به بعد بنیاد پهلوی به خرید اموال غیرمنقول در خارج از کشور اقدام کرد. از آن پس میزان دارایی های شاه در داخل و خارج از کشور همچنان رو به فزونی گذاشت. در ایران هیچ مؤسسه ی اقتصادی و مالی مهمی وجود نداشت که شاه و اطرافیانش در آن سهیم نباشند. *شاه شاه به دریافت رشوه از افراد و مؤسسات گوناگون علاقه مند بود و از این کار هیچ ابایی نداشت. در یکی از اسناد ساواک به نقل از دو نفر از کارمندان عالیرتبه ی شهرداری آمده است: «… موضوع احداث جاده ی سوم موردنظر قرار گرفته و شاهنشاه با یک شرکت انگلیسی در این مورد وارد مذاکره شده اند و قرار است شهرداری تهران برای حفظ اصول ظاهری، کشیدن جاده را به مزایده گذارده و پس از مطالعه ی پیشنهادات شرکت انگلیسی مذکور، برنده اعلام و در ضمن، امتیاز خرید و فروش زمین های اطراف جاده ی سوم نیز به شرکت مذکور واگذار شود و در قبال این امتیازات مبلغی در حدود ۸۰ میلیون تومان به شخص اول مملکت پرداخت و ۳۰ الی ۵۰ هزار متر از زمین های مرغوب کنار جاده ی سوم نیز برای تأسیس یک هتل درجه ی اول در اختیار مؤسسه ی بنیاد پهلوی گذارده شود.»[۹] محمدرضا برای دریافت رشوه از شیوه های متفاوتی استفاده می کرد که گاه به قدری ماهرانه بود که هیچ ردی از دریافت کننده و پرداخت کننده ی رشوه به جای نمی ماند. در سند دیگری مربوط به گزارش های ساواک که از وزارت گمرکات است، آمده است: «یکی از افسران مأمور وزارت گمرکات و انحصارات اظهار داشته که در حال حاضر آقای سرتیپ ضرغام، وزیر آن وزارتخانه، ماهیانه /۰۰۰/۰۰۰/۳ ریال به اعلیحضرت همایون شاهنشاه می پردازد. افسر مزبور اضافه نموده که در حال حاضر مأمورین وزارتخانه ی مزبور شخصاً اقدام به وارد کردن کالای قاچاق از خارج نموده، به طوری که در قسمت جنوب وارد کردن قاچاق برای قاچاقچیان نفعی ندارد؛ زیرا مشابه همان کالا توسط مأمورین گمرک به قیمت ارزان تر در دسترس مشتریان و خریداران قرار می گیرد…»[۱۰] پرداخت رشوه به روزنامه نگاران و مطبوعات، به خصوص مطبوعات خارجی از جمله ابزاری بود که شاه برای تقویت جایگاه بین المللی خود و نیز سرپوش نهادن بر افتضاحات خاندان سلطنتی از آن سود می جست. در یک مورد پس از آنکه رسوایی قاچاق مواد مخدر توسط اشرف پهلوی در فرانسه مورد توجه مطبوعات اروپا و آمریکا قرار گرفت، محمدرضا به سفارتخانه های ایران در اروپا دستور داد که به هر وسیله ی ممکن مانع انتشار آنان در مطبوعات اروپایی شوند. پس از آن، سیل فرش، قالیچه، پسته، خاویار و هدایای گرانبها بود که به سوی نشریات اروپایی سرازیر و حتی رپرتاژ آگهی های چند صد هزار دلاری به نشریات واگذار شد. پرداخت این گونه رشوه های سنگین بود که مطبوعات غربی را از پرداختن به این موضوع بازداشت، و این مسئله به زودی به فراموشی سپرده شد.[۱۱] در مورد پرداخت رشوه به روزنامه نگاران خارجی از سوی شاه و دولت ایران، پرویز راجی[۱۲] در خاطرات خود نوشته است: «عده ای از روزنامه نگاران خارجی در ایران هدایایی به صورت رشوه دریافت داشته اند تا در بازگشت، مقالات تملق آمیزی در مورد شاه بنویسند. در این میان «بورچ گریو» سردبیر مجله ی نیوزویک، ۲ قطعه فرش به قیمت ۲۰ هزار دلار و «دوویلیه» روزنامه نگار فرانسوی که کتاب تملق آمیزی هم درباره ی شاه نوشته بود، یک دستبند طلا به قیمت ۱۲ هزار دلار دریافت کردند. البته روزنامه نگارانی که از رژیم شاه رشوه می گرفتند، منحصر به این نفرات نبودند، چون اکثر آنها در مسافرت به ایران از پول بلیط هواپیما گرفته تا مخارج هتل و هزینه ی تفریح خود را از دربار یا بودجه ی دولت دریافت می داشتند و در پایان کار نیز هدایایی می گرفتند و می رفتند.»[۱۳] علاقه ی شاه به پیشبرد اهداف خود از طریق پرداخت رشوه و نیز ماهیت نظام های غربی، محمدرضا را در ماه های قبل از پیروزی انقلاب بر آن داشت تا با اهدای هدایایی گرانبها به افراد قدرتمند آمریکایی، در جهت بقای حکومت خود گام بردارد؛ به همین منظور افرادی را به همراه میلیون ها دلار به آمریکا فرستاد تا در این راستا تلاش کنند. *فرح فرح سومین همسر رسمی محمدرضا و دومین فرد بانفوذ دربار بود که نقش مؤثری در امور مختلف کشور داشت. نفوذ و قدرت فرح در کشور ناشی از سه عامل بود: اول اینکه او به عنوان همسر شاه از عمده ترین افرادی بود که مرتب به شاه دسترسی داشت و می توانست بی پرده با او به گفتگو بپردازد. دوم، او مادر ولیعهد بود و از این بابت شأن و مقامی استثنایی در دربار داشت و سوم، در شهریور ۱۳۴۶، مجلس مؤسسان با اصلاح اصل ۳۸ متمم قانون اساسی، مقام نیابت سلطنت[۱۴] را به او واگذار کرد.[۱۵] فرح به منظور رسیدگی به امور مورد علاقه ی خود دفتر ویژه ای به نام «دفتر مخصوص ملکه» ایجاد کرده بود که بالغ بر ششصد نفر کارمند داشت و در مسائل گوناگون فرهنگی، هنری و اقتصادی فعالیت می کرد. در بخشی از این دفتر که کارشناسان و ارزیابان هنری فعالیت داشتند، مبالغ هنگفتی اختلاس می شد. قضیه از این قرار بود که در کارشناسی بناهای قدیمی که فرح علاقه ی خاصی به مرمت و نگهداری آنان داشت، این افراد غالباً قیمت بنا را دو تا سه برابر ارزش واقعی آن قیمت گذاری می نمودند و پس از خرید ساختمان با ۳/۱ قیمت اعلام شده، مابقی پول را اختلاس می کردند. موارد این چنینی در دفتر ملکه بسیار زیاد بود. هزینه ی هنگفت این گونه امور از بودجه ی کشور پرداخت می شد، آن هم صرفاً برای سرگرمی و دلخوشی فرح.[۱۶] بودجه ی مربوط به دفتر مخصوص ملکه در سال به چندین میلیارد ریال می رسید. براساس اسناد به جای مانده از رژیم پهلوی، طی سال های ۱۳۴۹ـ ۱۳۵۷، فقط شرکت ملی نفت ایران مبلغی افزون بر شش میلیارد ریال به دفتر مخصوص فرح پرداخت کرده است.[۱۷] مسئله ی دیگری که در مؤسسات تحت ریاست فرح وجود داشت، سوءاستفاده و رشوه های کلان و اختلاس هایی بود که توسط دوستان و یاران او صورت می گرفت؛ هر چند سازمان های وابسته به دربار و افراد خاندان سلطنتی به میزان وسیع تری از امکان این فساد برخوردار بودند. اعانه ها و کمک هایی که از سوی مردم به سازمان ها داده می شد، اکثراً در جیب درباریان انباشته و مبلغ اندکی صرف خانواده های بی بضاعت می شد. این وضعیت تا جایی رسید که حتی برای خرید شیر مورد نیاز کودکان معلول ذهنی، از شیر مخصوص گوساله های شیرخوار استفاده شد، امری که از سوی اطرافیان فرح و البته با حمایت او انجام می شد.[۱۸] در کنار این فعالیت ها، فرح در امور اقتصادی نیز فعال بود. علی شهبازی[۱۹] در خاطرات خود در این باره نوشته است: «فعالیت اقتصادی فرح از زمان دولت منصور در سال ۱۳۴۳ که بنا شد شیوه ی شهرسازی شهر تهران دگرگون شود، به شکلی جدید و اصولی آغاز شد. او با عده ای از دوستان و نزدیکان خود سیستم جدید خانه سازی متراکم به شکل آپارتمان و ساخت خانه هایی با متراژ کم را در ایران گسترش داد… اندکی بعد مؤسسه ی ساختمانی با نام سردار افخمی که یکی از نزدیکان فرح بود ایجاد شد و ساختمان هایی به سرعت در خارج از محدوده ی شهر تهران به شکل مجتمع و شهرک احداث شدند. پس از اتمام این طرح های جدید، عدم استقبال مردم برای خرید منازل، این تاجران جدید مسکن را به فکر فروش خانه ها به ادارات دولتی و اعطای خانه ها به کارمندان انداخت؛ بدین منظور به دستور فرح تعداد کثیری از این خانه ها توسط وزارت آبادانی و مسکن خریداری شد و در اختیار دوایر دولتی قرار گرفت… در این فعالیت های ساختمانی، شهر تحت اختیار فرح و دوستان نزدیک او درآمد. به طوری که ساخت ساختمان ها به مناقصه گذاشته می شد و معمولاً گروه فرح در مناقصات موفق می شدند. از طرف دیگر کارهای ساختمانی دولتی و شرکت های بزرگ نیز تحت اختیار این گروه قرار گرفت. گاه قدرت و نفوذ این گروه به حدی بود که پس از پیروزی در مناقصه با دریافت پورسانتی مطلوب [تا ۲۵ درصد کل هزینه ها] کار را به شرکت دیگری واگذار می کردند.»[۲۰] *اشرف اشرف خواهر دوقلوی محمدرضا از ابتدای سلطنت برادرش تا آخرین دقایق عمر او نقش سرنوشت سازی در بقای سلطنت پهلوی داشت. در واقع او یکی از چهره هایی بود که با استفاده از شبکه ی گسترده ی دوستانش که هر یک مشاغل مهم مملکتی را در اختیار داشتند؛ نفوذ گسترده ای در امور مختلف سیاسی و اقتصادی داشت؛ به طوری که نقش دولت در سایه را در کشور بازی می کرد. اشرف نیز مانند سایر اعضای خانواده ی پهلوی، یک دفتر مخصوص داشت و اشخاص بانفوذی در آنجا کار می کردند. این دفتر به «گورستان فیل ها» معروف شده بود. اشرف بعد از برادرش، ثروتمندترین فرد خانواده ی پهلوی به حساب می آمد. دفتر وی با نفوذی که در کشور داشت، به صورت یک سازمان موازی با دولت در برنامه ریزی و مدیریت طرح های اقتصادی و تجاری بسیار فعال بود. اشرف در زندگی خود به دو چیز بسیار علاقه مند بود: مرد و پول. اشرف برای به دست آوردن پول بیشتر، دست به هر عملی می زد. دریافت رشوه برای واگذاری شغل از اعمالی بود که توسط او انجام می گرفت. وی رسماً پول می گرفت و مناصب حکومتی را می فروخت. فریده دیبا در کتاب خاطرات خود به این موضوع اشاره کرده است: «اشرف در انتخاب وزرا، وکلای مجلس، سفرای ایران در خارج از کشور و حتی معاونان وزرا و مدیران کل دخالت می کرد و با گرفتن پول های کلان، پست های نان و آبدار را می فروخت.»[۲۱] یکی از روش های کسب درآمد اشرف این بود که در مقابل دریافت پروانه ی تأسیس مؤسسات تجاری و اقتصادی، درصدی از سهام مؤسسه به رایگان در اختیارش قرار می گرفت. گاهی اشرف در مقابل اخذ مجوز فعالیت تا ده درصد سهام کارخانجات را دریافت می کرد. به عنوان نمونه شرکت سیمان خوزستان و فارس ناچار شد مقداری از سهام خود را به اشرف واگذار کند و مدیرعامل شرکت موظف بود هر ماه سود سهام را تبدیل به ارز و برای فرزندان و همسر اشرف به پاریس ارسال کند. اشرف حتی مقداری از سهام کاغذ پارس را نیز به همین شیوه تصاحب کرد.[۲۲] او گاهی سازمان های دولتی را وادار می کرد خارج از مقررات مناقصه با یک شرکت خارجی قرارداد ببندند و خود نیز مبالغ هنگفتی می گرفت. در مورد دریافت رشوه های کلان به وسیله ی اشرف، در کتاب خاطرات فریدون هویدا آمده است: «والاحضرت اشرف به وسیله ی پسر بزرگش توانسته است کمیسیون کلانی به خاطر عقد قرارداد مقاطعه کاری با چند کنسرسیوم بین المللی، فروش های کمپانی فرانسوی «داسو» به ایران، پروژه ی نیروگاه حرارتی ساخت کمپانی «براون باوری» سوئیس و مقاطعه ی تأسیسات بندر چابهار توسط کمپانی «براون اندروت» دریافت دارد.»[۲۳] در سند به جای مانده از دوره ی رژیم پهلوی آمده است: «… اخیراً خرم[۲۴]، مدیرعامل شرکت آسفالت راه، به وسیله ی والاحضرت شاهپور حمیدرضا (از سهامداران شرکت مذکور)، با والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی ارتباط پیدا کرد و برای انجام نظریات و پیشرفت کار خود و استفاده از نفوذ معظم علیها، یک دستگاه اتومبیل کادیلاک مدل ۵۷ مشکی مجهز به تمام وسایل مدرن (کولر، یخچال، رادیوگرام) و پانصد هزار ریال وجه نقد به والاحضرت شاهدخت هدیه کرد…»[۲۵] اشرف در زمینه ی رانت خواری، سرآمد خاندان پهلوی بود. در گزارش سازمان سیا درباره اَعمال اشرف آمده است: «اشرف با اعمالی که اگر کاملاً غیرقانونی نباشد، اغلب در مرز اعمال خلاف قانون است، در معاملات شرکت می کند، کارهایی که اگر دیگران انجام دهند لااقل ده سال زندان دارد، ولی وقتی موضوع را به شاه گزارش می دهند، شاه فقط به بالا انداختن شانه اکتفا می کند.»[۲۶] اشرف به منظور دریافت رشوه از شرکت های مختلف اقتصادی بین المللی، عوامل حکومتی را مجبور به اطاعت از خواسته های خود می کرد و مسئولان دولتی نیز چاره ای جز اطاعت از اوامر وی را نداشتند. اشرف در جریان خرید دستگاه های اتمی، سازمان انرژی اتمی را تحت فشار قرار داد تا پیشنهاد یک گروه آلمانی را بپذیرد. جمشید آموزگار، نخست وزیر وقت نیز رئیس سازمان را احضار کرد و گفت که نظر والاحضرت حتماً باید تأمین شود.[۲۷] نمونه ای دیگر از سوءاستفاده های مالی اشرف مربوط به قطعه زمینی در شمال تهران بود که از سوی وزیر کشاورزی به بنیاد پهلوی واگذار شد. بنیاد پهلوی نیز این زمین را با قیمت ارزان در اختیار اشرف قرار داد. اشرف یک شرکت ساختمانی به نام مهستان تأسیس و با یک شرکت ایتالیایی قراردادی منعقد کرد تا ۳۰۰۰ مسکن لوکس بسازد. قبل از اینکه کار ساختمانی شروع شود، آن را پیش فروش و سپس کل شرکت را واگذار کرد و از این راه سود کلانی به جیب زد.[۲۸] یکی دیگر از راه های سوءاستفاده ی اشرف که از منابع درآمد وی نیز محسوب می شد، این بود که هر یک از تجار و بازرگانان که برای واردات کالا به کشور دچار مشکل می شدند و یا می خواستند بدون عبور از گمرک، حجم عظیمی از کالا را وارد مملکت کنند و حقوق گمرکی را نپردازند به سراغ اشرف می رفتند. اشرف به منظور استفاده ی هرچه بیشتر از امکانات گوناگون کشور و ثروت عمومی مملکت، شیوه ی دیگری هم داشت. وی در مورد دوستان و نزدیکان خود پس از رساندن آنها به مقامات مهم کشوری، با کمک آنان به غارت بیت المال می پرداخت. برای نمونه انتصاب عبدالحسین هژیر به نخست وزیری که از دوستان صمیمی اشرف محسوب می شد؛ با حمایت و پشتیبانی وی صورت گرفت. در مقابل، هژیر به اشرف کمک کرد تا سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی را تأسیس کند، سازمانی که عامل نفوذ اشرف در تمامی شئونات کشور شد. هژیر همچنین درصدی از درآمد حقوق گمرکی ایران و درصدی از درآمد حاصل از فروش بنزین را به این سازمان اختصاص داد.[۲۹] این سازمان بعدها امتیاز یک سازمان بخت آزمایی ملی را که سود فراوانی برای اشرف داشت، به دست آورد. [۱]. حسینیان، روح الله، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران ۱۳۸۳ ٬ص ۱۲۳ [۲]. صمیمی، مینو، پشت پرده ی تخت طاووس، ترجمه ی حسین ابوترابیان، انتشارات اطلاعات، چ هشتم، تهران ۱۳۷۴، ص ۱۸۶ [۳]. آیرملو، تاج الملوک، خاطرات ملکه پهلوی، مصاحبه کنندگان ملیحه خسروداد، تورج انصاری، محمودعلی باتمانقلیج، انتشارات به آفرین، تهران ۱۳۸۰، ص ۴۴۱ [۴]. کیا. ب، ارتش تاریکی، ترجمه و نشر کتاب، چ اول، مرکز تهران ۱۳۷۶، ص ۱۱۵ [۵]. املاک خالصه ی سلطنتی شامل دهات و اراضی ای می شد که خانواده ی سلطنتی در اختیار داشتند. راه های دستیابی به این املاک متعدد بود، اما راهی که در زمان سلطنت رضاشاه بسیار معمول شد به این صورت بود که زمینداران از ترس شخص شاه یا عاملان حکومت تمام یا بخشی از ملک خود را به نام آنان می کردند. رضاشاه در طول ۱۶ سال سلطنت خود تعداد ۲۴۰۰ ده را به تصرف خود درآورد وی به هنگام خروج از ایران این دهات را به نام ولیعهد خود، محمدرضا ثبت کرد. در دوره ی پهلوی دوم نیز املاک سلطنتی شامل ۶ هزار قریه و قصبه بود. [۶]. محمدرضا سوداگر، رشد روابط سرمایه داری در ایران: مرحله ی گسترش، اندیشه ی شعله، تهران ۱۳۶۹، صص ۱۴۵- ۱۴۸ [۷]. سید علیرضا ازغندی، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، چاپ دوم، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، تهران ۱۳۸۳، ص ۲۴۱ [۸]. همان [۹]. مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کد ۱۲۱۶۸، سند شماره ی ۱۴۳ [۱۰]. همان، سند شماره ی ۱۴۶ [۱۱]. فریده دیبا، پیشین، صص ۲۴۴- ۲۴۵ [۱۲]. پرویز راجی فرزند عبدالحسین در سال ۱۳۱۵ش به دنیا آمد. وی در انگلستان تحصیل کرد و در سال ۱۳۳۸ش به ایران بازگشت و به لطف آشنایی با هویدا در مناصب گوناگون شرکت نفت و نخست وزیری به کار مشغول شد. روابط راجی و اشرف پهلوی زبانزد خاندان و رجال دربار پهلوی بود. راجی در سال ۱۳۵۵ش سفیر ایران در انگلستان بود و تا آستانه ی انقلاب که متواری شد، در این پست باقی ماند. [۱۳]. راجی، پرویز، خدمتگزار تخت طاووس، ترجمه ی ح. ا. مهران، انتشارات اطلاعات، چ اول، تهران ۱۳۶۴، ص ۳۰۹ [۱۴]. در این اصل آمده است که: «ولیعهد وقتی می تواند شخصاً امور سلطنت را متصدی شود که دارای بیست سال تمام شمسی باشد. اگر به این سن نرسیده باشد شهبانو مادر ولیعهد بلافاصله امور نیابت سلطنت را به عهده خواهد گرفت.» [۱۵]. ازغندی، سید علیرضا، تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها، چاپ دوم، تهران ۱۳۸۳، ص ۲۴۵ [۱۶]. فردوست، حسین، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، جلد اول، گردآورنده مؤسسه ی مطالعات و پژوهش های سیاسی، انتشارات اطلاعات، چ چهاردهم، تهران ۱۳۸۱، صص ۳۱۳- ۳۱۵ [۱۷]. آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، اسناد شماره ی ۰۰۵۵۷۰۱۹ و ۰۰۵۵۷۰۲۰ [۱۸]. مینو صمیمی، پیشین، صص ۱۳۶- ۱۳۷ [۱۹].علی شهبازی یکی از قدیمی ترین محافظان شخصی شاه قبل از سال ۱۳۳۲ به گارد شاهنشاهی ملحق شد. [۲۰]. علی شهبازی، محافظ شاه، انتشارات اهل قلم، تهران ۱۳۷۷، صص ۲۲۵- ۲۳۵- ۲۳۹ [۲۱]. دیبا، فریده، دخترم فرح (خاطرات فریده دیبا)، ترجمه ی الهه رئیس فیروز، انتشارات به آفرین، چاپ اول، تهران ۱۳۷۹، ص ۲۲۶ [۲۲]. روح الله حسینیان، پیشین، ص ۱۲۳ [۲۳]. هویدا، فریدون، سقوط شاه، ترجمه ی ح. ا. مهران، انتشارات اطلاعات، چ سوم، تهران ۱۳۶۵، ص ۱۴۶ [۲۴]. رحیمعلی خرم معروف به مهندس خرم، فرزند بیک علی در سال ۱۳۰۰ش در روستای کوهپایه زبیر از توابع ساوه متولد شد. وی بی سواد بود. ابتدا مقاطعه کار شهرداری تهران و بعداً مدیرعامل شرکت راه، صاحب (پارک) ارم در تهران و هتل و کاباره در تهران شد. خرم از نزدیکان خانواده ی پهلوی، عیاش، خوشگذران و فردی شاهدوست بود. [۲۵]. آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کد ۱۲۱۶۸، سند شماره ی ۱۵۶ [۲۶]. شوکراس، ویلیام، آخرین سفر شاه، ترجمه ی عبدالرضا هوشنگ مهدوی، انتشارات البرز، چاپ هشتم، تهران ۱۳۷۱، ص ۲۴۰ [۲۷]. . روح الله حسینیان، پیشین، ص ۱۲۴ [۲۸]. همان [۲۹]. پهلوی، اشرف، چهره هایی در یک آیینه، ترجمه ی هرمز عبداللهی، نشر فروزان، چاپ اول، تهران ۱۳۷۷، ص ۱۱۷ منبع: پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی
سه شنبه ، ۲۰بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دزنیوز]
[مشاهده در: www.deznews.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]
-
گوناگون
پربازدیدترینها