واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: اشاره: با پوزش از خوانندگان گرامی به سبب اشتباه در عنوان این نوشتار، ادامه مطلب در ذیل می آید: ب) عوامل اجتماعی: جدا از عوامل نفسانی و شخصی که موجبات افتراق را فراهم می سازد، عوامل اجتماعی نیز در این مسیر مؤثر است. از دیدگاه قرآنی «ولایت» و سرپرستی حاکمان بیدادگر سبب تفرقه در جامعه می شود. حضرت امام نیز بارها به وجود توطئه های شیطانی در ایجاد تفرقه در امت اسلامی اشاره کرده اند. امام چون تفرقه را به سود مستکبران می دید و به عیان تلاش آنان را در راه اختلاف میان گروههای اسلامی مشاهده می کرد، همواره بر حرمان و ناکام گذاشتن ابرقدرتها تأکید می ورزید. از سوی دیگر عامل خارجی دیگری که در ایجاد اختلاف از نظر امام مؤثر بود، عدم رشد جامعه بوده است(قاضی زاده، ۱۳۷۷: ۴۷۰). امام در دوران ستمشاهی در مورد اختلافاتی که از سوی بعضی از دوستان نادان دامن زده می شد، چنین فرموده اند: «امروز که اصول احکام در دستبرد اجانب و نوکرهای آنهاست، به جای وحدت کلمه این نحو تفرق و توهین بعضی از بعضی موجب کمال تأسف است و کاشف از عدم رشد جامعه است»(صحیفه امام، ۱۳۷۶، ج۲۲: ۱۰۷). عوامل زمینه ساز وحدت ایجاد وحدت و سوق دادن جامعه به سوی آن، نیازمند فراهم آمدن شرایط و مقدماتی است که بدون آنها وحدت میسر نمی گردد. این عوامل عبارتند از: الف) تقوا: به نظر می رسد در دیدگاه دینی، قبل از هر چیز برای رسیدن به وحدت باید موانع آن یا عوامل تفرقه را برطرف ساخت. اگر اختلافْ از شیطان و هوای نفسانی نشأت می گیرد، طرد هوای نفسانی و طرد شیطان زمینه وحدت را فراهم خواهد آورد. نکته جالب توجه آنکه در اینجا حدّ اعلای تقوا یعنی حقّ تقوای الهی را طلب می کند و تقوای شدید را زمینه اعتصام به ریسمان الهی می داند. حضرت امام نیز بر این عامل بسیار تأکید کرده اند. در جملات سابق، ایشان اختلاف را از شیطان دانستند و در مقابل، انبیای الهی را دارای وحدت و هماهنگی معرفی می کنند: «اگر همه انبیای الهی را در یک جا جمع کنیم، هیچ اختلافی بین آنها پدید نمی آید»(صحیفه امام، ۱۳۷۸، ج۲۰: ۷۰). ب) حاکمیت اسلامی: راهی دیگر برای رسیدن به وحدت، تحقق ولایت الله در جامعه است. برای آنکه توطئه های دشمنان در محیط اسلامی برطرف شود و در حقیقت شیطانهای «اِنسی» از توطئه دست بردارند، راهی جز مقابله با آنان و طرد آنها از جامعه اسلامی نیست. حضرت امام به ضرورت حکومت اسلامی تأکید فراوانی داشتند. در واقع از کاربردی ترین راهکارهای وحدت، اقدام عملی در جهت ایجاد وحدت و همبستگی است. وحدت با آرزو و تخیل انجام نمی پذیرد. اگر بخواهیم به وحدت برسیم، باید تلاش نمود تا در عمل وارد صحنه شد و گامهای عملی و کاربردی در زمینه برداشت. تشکیل حاکمیت اسلامی یکی از این اقدامات عملی است: «ما برای اینکه وحدت امت اسلامی را تأمین کنیم، برای اینکه وطن اسلام را از تصرف و نفوذ استعمارگران خارج نماییم، راهی جز تشکیل حکومت نداریم. چون به منظور تحقق وحدت و آزادی ملتهای مسلمان، باید حکومتهای ظالمانه و دست نشانده را سرنگون کرد و پس از آن، حکومت عادلانه اسلامی را که در خدمت مردم است، ایجاد نماییم. تشکیل حکومت برای حفظ نظام و وحدت مسلمانان است؛ چنان که حضرت زهرا(ع) در خطبه خود می فرماید که: امامت برای حفظ نظام و تبدیل افتراق مسلمانان به اتحاد است»(امام خمینی، ۱۳۵۷: ۲۷). ج) هدف مشترک: سومین عامل که زمینه ساز وحدت می باشد، هدف مشترک است. حضرت امام برای وحدت جامعه اسلامی بر وحدت هدف و لزوم خدایی بودن همه کارها تأکید داشتند و می فرمود: «اگر همه برای خاطر خدا کار کنیم، اختلاف در کار نخواهد بود»، «وقتی بنا باشد همه خدمتگزار اسلام باشید، اختلاف دیگر پیش نمی آید»(صحیفه امام، ۱۳۷۸، ج۲۰: ۱۲). د) اجرای قسط و عدالت اسلامی: یکی از زمینه های ایجاد وحدت برقراری عدالت اجتماعی است. اگر افراد جامعه در دیدگاه حاکم به دو دسته «محروم» و «مرحوم» تقسیم شوند، طبیعی است همچنان که دسته مورد عنایت حاکم در همراهی در همراهی با وی مشکلی ندارند و عملاً وحدت خویش را استحکام می بخشند ـ چرا که صلاح شخصی خویش را در این پیوند می بینند، دسته محروم و مظلوم نمی توانند با حکومت و افراد نورچشمی همبستگی و یکدلی داشته باشند. امام نه تنها در حفظ وحدت اسلامی در زندگی شخصی خویش از خط عدالت خارج نمی شد، بلکه در برخورد با مسئولان نظام، گروههای مختلف نظامی، احزاب سیاسی و جناحهای داخل نظام (که از دیدگاه امام شرایط لازم برای هماهنگی و اتحاد در محور اسلام را داشتند) عدالت اجتماعی را رعایت می کرد. نگاهی به عزل و نصب های امام، مؤید خوبی برای این امر است. در نامه ایشان به یکی از اعضای بیت که از تمجیدهای امام نسبت به افراد مختلفی که در دو جناح سیاسی متضاد و متخالف کشور قرار داشتند خالی نبود، حضرت امام با اشاره به حسن نیت داشتن هر دو و داشتن اهداف و عقاید مشترک می فرماید: «اختلاف اگر زیربنایی و اصولی شد، موجب سستی نظام می شود و این مسأله روشن است که بین افراد و جناحهای موجود وابسته به اسلام اگر اختلاف هم باشد، صرفاً سیاسی است ولو اینکه شکل عقیدتی به آن داده می شود. آنها نسبت به اسلام و قرآن و انقلاب وفادارند و به همین خاطر است که من آن را تأیید می کنم»(صحیفه امام، ۱۳۷۸، ج۲۱: ۴۷). ابزارهای ایجاد وحدت از دیدگاه امام(ره) دولت و قوای حاکم یک جامعه اسلامی که خود را مسئول ایجاد وحدت در داخل و خارج مرزها می دانند، برای رسیدن به مطلوب خویش باید از ابزارهایی استفاده کنند. به نظر می رسد که اگر زمینه های ایجاد وحدت را چنان که ذکر شد بدانیم، ابزارهای زیر می تواند در ایجاد وحدت مؤثر افتد: ۱) قانون و آیین: زمان روشن شدن هدف مشترک در میان افراد امت اسلامی، اولین چیزی که در راه وحدت می تواند مؤثر باشد، قانون است. قانون و آیین نامه برای حفظ همبستگی جامعه ای محدود و حتی یک مجلس ضروری است. از این رو، گرچه قوانین اسلام خود حد و مرزهای کلی و حقوق مختلف اجتماعی را روشن کرده است، برای تبیین جزئیات، وجود مجالس قانون گذاری و مجالس بین المللی اسلامی در جهت حفظ وحدت ضروری است. شاید یکی از علل تأکید امام بر استقرار نهادهای قانونی مردمی در واپسین روزهای پیروزی بر نظام شاهنشاهی، توجه به همین نکته مهم بود. قانون گذاری اگر به دست نمایندگان احزاب و قشرهای مختلف جامعه صورت پذیرد، خود زمینه ای مهم برای ایجاد ائتلاف بین آن قشرها و احزاب می گردد. ۲) آگاهی، آموزش و تذکر: مشکل دوم که رفع آن بر عهده دولت اسلامی است، جهل و بی خبری است. جامعه ای که به نیازهای متقابل خویش آگاه نباشد، از دشمن مشترکش غافل می شود، و اگر آثار وحدت و اختلاف را مورد توجه قرار ندهد و در حقیقت رشد اجتماعی و آگاهی لازم را کسب نکرده باشد، بدون تردید نمی تواند راه وحدت را در پیش روی خود قرار دهد. حکومت با استفاده از ابزار آگاهی دادن، تذکر و نصیحت این مسیر را همواره می سازد. حضرت امام بارها در کلمات خویش بر این نکته اصرار می ورزید و به آثار مطلوب وحدت و آثار اختلاف اشاره می کرد و هدف مشترک، دشمن مشترک و… را تذکر می داد. ایشان دولتهای اسلامی را به آثار مثبت و خارق العاده وحدت و همبستگی تنبّه داده، قدرت مجموع آنها را برای بازپس گرفتن فلسطین کافی دانسته و در صورت اتحاد، آنان را از قدرتهای بزرگی چون آمریکا بی نیاز دانسته اند(صحیفه امام، ۱۳۷۸، ج۱۵: ۲۷۲). همچنین امام به مصادیقی از آثار وحدت اشاره کرده، پیروزی خالد بن ولید بر «روم» را از این نوع دانسته اند(صحیفه امام،۱۳۷۳ ،ج۶: ۴۹). ادامه دارد
یکشنبه ، ۱۸بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8]