حافظه تاريخي ملت ها

واضح آرشیو وب فارسی:آفتاب: حافظه تاريخي ملت ها
جعفر گلابي ؛خودآگاهي ملت ها و امتداد حافظه آنها يكي از مهم ترين علل پيشرفت و تعالي آنها است همانطور كه انقطاع حافظه جوامع از عوامل اصلي توقف و بعضاً عقبگرد ملت ها است. اگر ملتي داراي حافظه تاريخي به هم پيوسته باشد در هر مرحله يي چه شكست و چه پيروزي توشه يي براي ادامه بهتر راه برمي دارد و هرگز تن به دوباره كاري هاي خسارت بار و زمانبر نمي دهد.واضح است كه حداقل طي يك قرن گذشته ملت ايران دوران بسيار حساس، پرحادثه و سرنوشت سازي را سپري كرده كه عاقبت كار هرچه باشد اگر منجر به كسب تجربه هاي عظيم تاريخي شود قطعاً در آينده يي نه چندان دور چون جامعه يي بالغ و جهان ديده و هوشيار به اركان توسعه يي پايدار و بدون بازگشت تكيه خواهد زد.خطر عظيم و موحش آن است كه ما اين همه حوادث مهم و عظيم از قبيل انقلاب و جنگ و تغيير دولت ها را پشت سر بگذاريم ولي در حافظه كلي مردم نقاط قوت و ضعف ثبت و ضبط نشود و خداي ناكرده خود يا آيندگان مان همين مسيرها را طي كنيم و در نهايت چشم باز كنيم و ببينيم كه هنوز در نقطه ابتدا هستيم.كندي سير حوادث، پردامنه نبودن آنها، ضعف روابط نخبگان با مردم و سطح پايين هوشياري و مسووليت شناسي موثرين جامعه كار «ثبت و ضبط» رويدادهاي تلخ و شيرين در حافظه ملت را با مشكل مواجه مي سازد و در نهايت نسل ها يكي پس از ديگري مي آيند و مي روند بدون اينكه با يكديگر تعاملي دقيق و كارگشا داشته باشند.آنان كه اندكي مطالعه تاريخي دارند به خوبي مي دانند جامعه ما از نظر درك و پشت سر گذاشتن مراحل معمول پيشرفت، غني است و اگر در حافظه خود مجموع آنها را گرد آورد و كنار هم نهد و هيچ بخشي را به فراموشي نسپارد نياز به تجربه جديد و پرهزينه ندارد. مثلاً شرايط حاضر و تحولات همين چند ساله اگر تبديل به يك سرمايه ذهني و مورد قبول و موثر در تصميم گيري ها شود كافي است كه راه را از چاه بشناسيم و از كاروان پرشتاب بشري فاصله نگيريم. براي نمونه تشنج زدايي در روابط خارجي شايد رسيدن به برخي از خواسته ها را به تعويق اندازد ولي آنچنان عوايدي دارد كه كمترين آن ثبات و آرامش در درون جامعه است. همين نمونه بزرگ و مهم مي تواند براي همه مردم اعم از عالم و عامي محكي جهت حصول به ارزش تجاربي باشد كه داريم ولي بعضاً از آنها غفلت مي كنيم كما اينكه بي توجهي به تعامل با جهان هم هزينه هاي گراني به بار مي آورد كه در گذشته مورد آزمون قرار گرفته است و يك ملت با تجربه هرگز به امتحان دوباره آنها نمي پردازد. در همه زمينه هاي ديگر هم بايد جامعه بتواند انديشه كند و از حافظه خود مدد جويد. براي جامعه ما كه حداقل طي صد سال گذشته گام هاي مهمي براي حصول به آرمان هاي يك ملت زنده برداشته است ديگر عيب است كه در هر بخشي خصوصاً در بعد مسائل كلي و تصميمات مهم اشتباه كند و آزموده را دوباره يا چندباره بيازمايد. اگر در ميان نسل انقلاب كه اينك سن و سالي دارند تصوير واقعگرايانه يي از مراحل مختلف مهيا شده باشد بايد ديد چرا اين نسل كه علي القاعده بايد كاركشته باشد در انتخاب هاي خود بعضاً به تكلف و انفعال دچار مي شود.- ما نمي توانيم و نخواهيم توانست يك شبه ايران و جهان را عوض كنيم، آيا اين معنا هنوز احتياج دارد كه رويش سرمايه گذاري و انرژي هاي عظيم خويش را به پايش قرباني كنيم؟- اگر از راه هاي تجربه شده و كارشناسانه به سراغ اقتصاد نرويم «اقتصاد» وحشي مي شود و مي درد و رحم نمي كند، آيا باز هم بايد به خيال رام كردنش شلاق به دست گيريم و عبور از حلقوم و هضم شدن در معده اش را تجربه كنيم؟- ساختار اداري دولت فرسوده، ناكارآمد اما هيولاگونه است. او دستور را نمي شنود و گاهي برعكس مي شنود. آيا همچنان بايد بالا و پايين برويم و بر سرش هوار بكشيم و او اصل موضوع را ناشنيده هول شود و كار به دستمان بدهد؟ آيا اصلاح ماشيني بدين بزرگي حوصله و وقت و موشكافي و دانش مربوطه را طلب نمي كند؟- امريكا و غرب با برخورداري از غول هاي تبليغي و در دست داشتن تريبون هاي اصلي جهان دائماً روي خطر جمهوري اسلامي كار مي كنند، آيا نبايد از طريق ارائه منطق و با پيروي از ساز و كار پذيرفته شده بين المللي موضوعيت هجوم شان را امحا كنيم؟ آيا تكيه به تمايل قلبي برخي از ملت ها كه حتي قادر نيستند يا نمي خواهند دولت هاي خويش را با خود همراه كنند براي پيشبرد توسعه كشور و رفع خطرات احتمالي كافي است؟اينها كه آمد تنها مشتي از خروار تجاربي است كه ديگر بايد به قول معروف فوت آبمان شده باشند اما هنوز در تامل نسبت به آنها به سر مي بريم و اگر بخشي و قشري آنها را دريافت كرده باشد قشر ديگر انكار دارد و اجماع روي چيزهايي كه در جهان به بديهيات تبديل شده است به وجود نيامده است. معناي حافظه تاريخي يك ملت اين است كه موضوع و مفهومي چنان همه گير و رسوخ يافته در سينه ها شده باشد كه هرگز برخلاف آن اقدامي نشود و اگر گروهي به هر دليل ميل ديگري داشت قادر به ناديده گرفتن اراده حاصله از تجربه عموم نخبگان و مردم نباشد. دلسوزان جامعه با تدوين تجربه هاي تاريخي و نفوذ دادن آن در بطن اجتماع و عمل مسوولانه به آن و دوري از اولويت دادن به منافع شخصي و گروهي مي توانند حافظه تاريخي جامعه خويش را مشخص و منقح بسازند، اگر اين حافظه ساخته و پرداخته شد مشكل و مانع عمده يي در راه جامعه ما وجود نخواهد داشت. نكته بسيار مهم آنكه در همين روزها و ماه ها و سال ها سير عمومي حوادث و رويدادها به شدت آموزنده و قابل تبديل شدن به سرمايه فكري و ذهني براي ده ها سال آينده است. اگر امروز از برخي مسائل رنج مي بريم يا از رسيدن به شرايطي كه شايسته اش هستيم و امكاناتش را هم داريم محروميم حداقل مقدمات و موخرات آن را به خاطر بسپاريم و به نسل هاي آينده انتقال دهيم و راه عقلايي و صحيح رشد و توسعه را بيابيم و به دور از احساسات زودگذر، روزي رهپوي دائمي آن باشيم. اگر از ملت هايي چون روسيه، آلمان، ژاپن، چين و فرانسه حافظه تاريخي شان را بستانند مطمئناً روشي ديگر برمي گزينند و شايد به عقب برگردند.
سه شنبه 21 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفتاب]

[مشاهده در: www.aftabnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 140]