واضح آرشیو وب فارسی:منبری ها: امتداد نگاهت از نقش روی زیورآلات ترکمن به انگشت های مردی می رسد که هرچند صدای خس خس نفس هایش دربین صدای دنگ دنگ چکشی که به صفحه آهنی زده می شودگم شده اما به کارش افتخار می کند.به گزارش "منبری ها" نوشتن از مردی که عمرش را صرف زنده نگه داشتن هنر اصیل ترکمن کرده سخت نیست. باید کنارش بنشینید و به دست هایش نگاه کنید. ماهرانه ضربات چکش را به سیم های آهنی می کوبد. نگین نصب می کند، شکل می کشد. طرح می دهد و درنهایت زیورآلاتی تحویلت می دهد که چشم هایت را مسحور می کند. چین وچروک دست ها و صورتش نشان می دهد که عمرش را برای این هنر گذاشته است. «غلام آق» بیش از ۶۰ سال از عمر ۸۰ ساله خود را زیورآلات ترکمن ساخته است. خودش می گوید که معروف به «خانی تکه» است. علت این نام گذاری را که می پرسم با لهجه شیرین ترکمنی اش می گوید: «تکه نام طایفه ام است.» ساخت زیورآلات ترکمن را از عموی بزرگش یاد گرفته است. روزهایی که بازی با ابزار و وسایل خان عمو را به بالا رفتن از درختان انجیر و توت ترجیح داده است. هرچند عمر دوره یادگیری در پیش عمویش به ۶ ماه هم نکشید؛ اما او راه رفته را تا بالا نگه داشتن پرچم هنر زیورآلات ترکمن ادامه داد. خودش می گوید که بعد از فوت عمو «متکی شدم به دست ها و خودم.» هرچند این روزها خانی تکه به دلیل کهولت سن کمتر به سراغ ساخت زیورآلات ترکمن می رود اما مصداق بارز ضرب المثل «پسر کو ندارد نشان از پدر» شده و همه فوت وفن های هنرش را به «احمد» یاد داده است تا در روزهایی که دختران ترکمن به خانه بخت می روند گردنبندی را بر گردن بیندازند که نقش مایه های هنر اصیل ترکمن در آن وجود دارد. کارگاهی که بوی اصالت می دهد کارگاه «خانی تکه» بوی اصالت می دهد. همه چیز اینجا عمری برابر عمر اُستاد دارد. از ابزار و وسایل کارش گرفته تا دیوارهایی که داد می زنند همیشه به استواری خانی تکه ایستاده بوده اند. آتش تنورش گرمای کارگاه را دوچندان کرده است. گهگاه تکه ای داخل تنور می گذارد تا برای فرم دادن شکل بهتری به خود بگیرد. کم حرف می زند. جای همیشگی اش در کارگاه قدیمی اش نشسته و برای خودش کار می کند. او در حال نقش دادن با انبردست به فلزها است. می خواهد «بیله زیک» درست کند. توضیح می دهد نوعی دستبند دوقلو است که در بین دختران طرفدار دارد. خان تکه دست های لرزانش محکم ابزار کار را گرفته تا مبادا نقشی از کارش کج شود. از او در خصوص اینکه چرا به سراغ این هنر آمده می پرسم، می گوید: «لذتش خیله، خیال می کنی الکیه.» «خانی » گه گاهی از کار دست می کشد. به طرحش نگاهی می کند. چشم هایش سوی خوبی دارد و بعدازاین همه کار هنوز عینک نزده است. سکوت خاصی فضای کارگاه را پر می کند. از او در خصوص درآمدش می پرسم، می گوید: «نون حلال خوردن کار هرکسی نیست.» «احمد» یکی از کلاه های دختران ترکمن را برای ما می آورد. نامش «قپه» است. از احمد در خصوص استقبال از این هنر می پرسم. او توضیح می دهد: ریشه این هنر در فرهنگ و تاریخ ترکمن ها است، اما این روزها استقبال خیلی زیادی از آن نمی شود. تنوع نقش های ساخت زیورآلات ترکمن در ایران بسیار بیشتر از کشور همسایه ما ترکمنستان است. گاهی از ترکمنستان سفارش هایی از ساخت به ایران می شود. همین تعداد انگشت شمار سازندگان هنوز این هنر را زنده نگه داشته اند. قپه را روی سرم می گذارم. «سام سوله» همان زیورآلاتی است که در این کلاه استفاده شده است و دست ساز اُستاد است. صدای آویزهای کلاه زینتی دختران ترکمن جان خانی تکه را تازه می کند. «مزه نون حلال زیاده» خان تکه این را می گوید و تکه های بیله زیک را در آتش می گذارد. ساخت صنایع دستی افتخار من است در آینه کوچک کیف دستی ام خودم را نگاه می کنم. این قشنگ ترین کلاهی است که تابه حال سرم رفته است. با هر تکان دادن کلاه آویزه های قپه آهنگ خاصی به خود می گیرد. خانی تکه همچنان مشغول کارش است. گه گاهی تکه ای از زیورآلات ترکمن می دهد دستم. تکه هایی از جنس نقره و سیم. هرکدام با طرحی و نقشی جدید و زیبا که گویا هیچ وقت نمی خواهند قدیمی شوند. خانی تکه از اینکه این هنر اصیل ترکمن صحرا رو به فراموشی است دل خوشی ندارد. برای همین هم همه کارها را به پسرش یاد داده است تا ادامه دهنده راه خودش باشد. او بدون اینکه من سؤالی بپرسم، می گوید: «حالا افتخار می کنم کارم این است.» از او می پرسم که از این هنر در طی این سال ها خسته نشده است و او سؤالم را با سؤالی جواب می دهد که «چرا خسته بشم آخه؟» «شغل بدی نیست، توش نون زیاد داره اگه استعداد داشته باشی و کار کنی» اُستاد این را می گوید و بیله زیک ساخته شده را دستم می دهد. هنرمندانه ساخته شده است. حالا این روزها «خانی تکه» به هوای زنده نگه داشتن هنری اصیل که از جنس طایفه اش است روزها را پشت سر می گذارد و به امید اینکه این جواهرات نسل به نسل بر دستان و گردن دختران جوان بچرخد طرحی می کشد و نقشی می آفریند./مهر
جمعه ، ۲بهمن۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: منبری ها]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]