واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: در شماره های پیشین این نوشتار، به روزهای نظامی خاورمیانه پرداخته شد و ابعاد گوناگون آن روندها مورد توجه قرار گرفت. اما خاورمیانه، صرفاً درباره روندهای نظامی نیست و آنچه در پوست اندازی و دگردیسی کنونی خاورمیانه حائز اهمیت است، ابعاد دیگری است که هرچند ظاهراً ماهیت استراتژیک به مفهوم سنتی ندارند، اما در نهایت بر مسائل کلان و راهبردی این منطقه اثرات قابل توجهی دارند. در زمره این ابعاد، روندهای اجتماعی و اقتصادی هستند که باید به آنها پرداخت و چارچوب های مناسب برای فهم آنها را فراهم آورد. با عنایت به این زاویه دید، پرسش مهمی که باید به آن پرداخت این است که چرا و چگونه می توان روندهای اقتصادی و اجتماعی خاورمیانه را شناخت و نسبت این روندها با پوست اندازی استراتژیک این منطقه چیست؟ در پاسخ به چرائی توجه بر روندهای اقتصادی و اجتماعی باید گفت که اولاً در خاورمیانه صرفاً دولت ها شکل دهنده همه مناسبات نیستند و مهم تر آنکه دولت ها خود متأثر از روندهای اقتصادی و اجتماعی، سعی می کنند اوضاع را مدیریت کنند. الان که پنج سالگی بهار عربی پشت سرگذاشته شده، به خوبی به یاد می آورند که آنچه تونس را در ماه های آخر سال 2011 دگرگون کرد، خودسوزی جوانی تحصیل کرده و میوه فروش بود که نتوانست تحقیر بیشتر اجتماعی ناشی از رفتار پلیس را تحمل کند. او جرقه ای بر باروت نارضایی اجتماعی و اقتصاد زد که آتش ناشی از این جرقه هنوز در دنیای عرب شعله ور است. به عبارت دیگر بحران بیکاری و بحران اقتصادی که خود بازتاب ساختارها، شرایط و تصمیمات اجتماعی است، زمینه ساز تحولات امنیتی شدند. دلیل دوم و مرتبط با مسئله فوق، تحولی است که در پژوهش های امنیتی طی دو دهه گذشته رخ داده و عمیقاً ما را در فهم شرایط خاورمیانه و دگرگونی های آن کمک می کند. این تحول در برآمدن نگرش موسوم به امنیت انسانی (Human Security) است. بدین معنی که پیشتر در مطالعات امنیتی، صرفاً دولت ها درکانون توجه قرار می گرفتند. پژوهش هایی جدید بیان می دارند که ممکن است دولت ها احساس امنیت کنند امّا تا زمانی که انسان ها احساس امنیت نکنند، امنیت نسبی برقرار نمی شود. اشاره به این مطلب خالی از لطف نیست که برنامه عمران ملل متحد موسوم به «UNDP» چند سالی است که گزارشی نسبتاً جامع با عنوان «گزارش توسعه انسانی عرب» با همکاری پژوهشگران و متفکران کشورهای عربی تدوین می کند. در مقدمه گزارشی که «UNDP» در سال2009 با عنوان «گزارش توسعه انسانی عرب: چالش های امنیت انسانی در کشورهای عربی» منتشر ساخت آمده است که توسعه انسانی (Human Deve Lo Pment) عمدتاً درپی افزایش ظرفیت افراد است (یعنی از طریق آموزشی، بهداشت و یادگیری های مختلف، ظرفیت افراد در روند توسعه انسانی بالا می رود)، اما امنیت انسانی در پی آن است که تهدیدات علیه حیات و زیست انسان ها و همچنین تهدیدات علیه کرامت آنها را مهار کند یا تغییر مسیر دهد. این دو مفهوم یعنی توسعه انسانی و امنیت انسانی به هم پیوسته اند و بر هم اثرگذار هستند. آنچه در خاورمیانه، در کنار امنیت دولت ها باید مد توجه تحلیلی قرار گیرد، امنیت انسانی است که خود متأثر از روندهای اقتصادی و اجتماعی است. لذا شناخت این روندها بسیار حائز اهمیت است.
یکشنبه ، ۲۷دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 28]