دانش - حفظ محيط زيست درفضا

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: دانش - حفظ محيط زيست درفضا

دانش - حفظ محيط زيست درفضا

آيا ديگر منظومه‌هاي ستاره‌اي نياز به حفاظت در برابر زمين دارند؟

ديويد شيگا/ مريم جعفراقدمي: يكي از جالب‌ترين دغدغه‌هاي تحقيقات و كاوش‌هاي فضايي حفاظت از محيط و شرايط فضا و سياره‌هايي است كه ماموريت‌هاي فضايي در آنها انجام مي‌شوند. نگراني پژوهشگران فضايي اين است كه با انتقال موجودات زنده ميكروسكوپي مانند باكتري‌ها به جاي ديگري از فضا، باعث اختلال در روند طبيعي آن سياره شوند، حتي باعث شكل‌گيري حيات در آن سياره شود.
تكنولوژي مورد نياز براي فرستادن يك كاوشگر روبوتيك به ديگر منظومه‌هاي خورشيدي، در بهترين حالت در آينده‌اي بسيار دور محقق خواهد شد. اما دانشمندي مي‌گويد براي فكر كردن درباره روش‌هاي اجتناب از انتقال ميكروب‌ها از زمين به سياره‌هاي فراخورشيدي، خيلي زود نيست. سريع‌ترين فضاپيماهاي امروزي براي رسيدن به نزديك‌ترين همسايه خورشيد ده‌ها هزار سال بايد در راه باشند؛ براي اينكه به پروكسيما و آلفا قنطورس برسند كه چهار سال نوري با ما فاصله دارند و ممكن است سياره‌اي شبيه زمين داشته باشند.
اما بعضي تكنولوژي‌هاي پيشنهاد شده مانند موتور پيشران هسته‌اي يا بادبان‌هاي خورشيدي و نيروهاي محرك ضدماده، به طور نظري مي‌توانند در طول حيات انسان فضاپيماهايي را به ديگر منظومه‌هاي خورشيدي بفرستند. اين تكنولوژي‌هاي ممكن در آينده بسيار دور هرچه كه باشند، اما فكر كردن به مشكلات بالقوه آلوده كردن سياره‌هاي منظومه‌هاي ستاره‌اي ديگر توسط زمين، ارزشمند خواهد بود. اين موضوع ايده اصلي مقاله‌اي است كه توسط چارلز كوكل منتشر شده است.
چرا ما بايد به خود زحمت دهيم تا از چنين آلودگي‌هاي بين ستاره‌اي اجتناب كنيم؟ اول اينكه «آرزوي سودانگارانه‌اي وجود دارد براي حفاظت از نمونه‌هاي حيات كه به صورت بالقوه فوايد علمي بيشماري دارند.» چارلز كوكل با اشاره به اين موضوع در مقاله‌هاي قبلي خود نيز نوشته است كه انسان يك مسووليت بزرگ اخلاقي براي پرهيز از آسيب‌رساندن به حيات در منظومه‌هاي ستاره‌اي ديگر دارد. همچنين مباحث حقوقي نيز در اين مورد مي‌تواند وجود داشته باشد. كاسي كانلي، فرمانده حفاظت سياره‌اي ناسا اشاره مي‌كند، معاهده فضاي خارج از زمين در سال 1967 كشورها را موظف كرده‌است كه از آلوده‌كردن و آسيب‌رساندن به ماه و ديگر اجرام آسماني پرهيز كنند. ناسا براي احترام به اين معاهده راهكارهايي را براي حفاظت سياره‌اي دنبال مي‌كند كه توسط گروهي متخصص بين‌المللي در پاريس به نام شوراي تحقيقات فضايي، وضع شده است. اين راهبردها براي سازمان ملل و پيشبرد همكاري‌هاي بين‌المللي در تحقيقات فضايي توصيه‌هاي مهمي دارد.
تابش‌هاي فضايي
به زبان عملي، اين بدان معناست كه ناسا فضاپيماهايي را كه هدف‌شان به سوي مواضع بالقوه قابل سكونت در منظومه خورشيدي است، ضدعفوني مي‌كند. آژانس فضايي، ديگر تجهيزات فضاپيما را قبل از يك ماموريت به مدت چهار ساعت حرارت نمي‌دهد، همان طور كه 30 سال قبل با كاوشگرهاي وايكينگ در مريخ اين كار را انجام داد، زيرا شرايط سطحي و جوي سياره مانند تابش فرابنفش خورشيدي خيلي سريع حيات زميني را نابود مي‌كند. اما همچنان هر گونه ابزاري از اين ماموريت‌ها را كه براي كندن خاك و نمونه‌برداري از آن به كار مي‌روند، قبل از پرتاب حرارت مي‌دهند. تمام اينها براي اين است كه باكتري‌هاي زميني نتوانند در آن محيط تكثير شوند.
بازوي مريخ‌نشين فونيكس ناسا (كه چند روز قبل با موفقيت بر روي سطح مريخ فرود آمد)، به همين روش استريل شده است، زيرا ماموريت دارد از منطقه‌اي يخي در قطب شمال مريخ نمونه‌برداري كند كه با ذوب يخ امكان دارد مكان مناسبي براي زندگي باكتري‌هاي زميني شود.
موضوع حفاظت بين سياره‌اي هنوز در ناسا به نتيجه نهايي نرسيده است. كانلي در اين باره مي‌گويد: «ما در حال حاضر يك سياست كلي مشخص براي آن نداريم.» اما همچنين مي‌گويد همين اصول حفاظت كه در مورد مريخ و ماه و ديگر سياره‌هاي منظومه خورشيدي به كار رفته است، بايد در مورد سياره‌هاي فراخورشيدي نيز رعايت شود. در واقع ممكن است حتي استريل و ضدعفوني كردن ماموريت‌هاي بين ستاره‌اي آسان‌تر از ماموريت‌هاي سياره‌اي داخل منظومه خورشيدي باشند. زمان بسيار زياد اين ماموريت‌ها فرصت مناسبي را براي قرار گرفتن در برابر تابش‌هاي فضايي فراهم مي‌كند كه به تدريج مسافران قاچاق اين پروازها يعني باكتري‌هاي زميني را نابود مي‌كند. اين بايد عامل مهمي باشد در از بين بردن باكتري‌هاي چهار فضاپيماي ناسا كه در خارج از منظومه خورشيدي به ماموريت‌شان ادامه مي‌دهند؛ يعني كاوشگرهاي پايونير 10 و 11 و وويجر 1و2.
اين فضاپيماها به سادگي با همان تكانه باقي‌مانده از ماموريت‌هايشان در سياره‌هاي بيروني منظومه خورشيدي، به راه‌شان ادامه مي‌دهند و با هدف رسيدن به منظومه فراخورشيدي مشخصي برنامه‌ريزي نشده‌اند. كوكل مي‌گويد: «با توجه به فضاي بسيار كمي كه هر سياره در كيهان اشغال كرده‌ است، احتمال بسيار بسيار كمي وجود دارد كه اين فضاپيماها اصلا به سياره‌اي برسند، چه برسد به اينكه آن سياره داراي حيات هم باشد.» اما اگر در آينده فضاپيماها به طور مستقل و اختصاصي براي ماموريت‌هاي خارج از منظومه خورشيدي و به هدف سياره‌هايي با احتمال وجود حيات در اطراف ستاره‌هاي ديگر فرستاده شوند، امكان تخريب‌هاي ناخواسته وجود دارد. رويدادهايي مانند برخورد ناخواسته هنگام فرود يا حوادث ديگر مي‌توانند باكتري‌ها را به آن سياره منتقل كنند.
طبق گفته كوكل با پيشرفت سريع تكنولوژي زمان اين سفرها ممكن است تنها چند دهه طول بكشد كه زمان كمي براي از بين رفتن باكتري‌هاي مقاوم به اشعه در برابر تابش‌هاي كيهاني است. او پيشنهاد مي‌كند بالا بردن دماي فضاپيماها در طول مسيرشان به سمت سياره مورد نظر مي‌تواند به تدريج هرگونه باكتري و موجود زنده‌اي را كه ناخواسته از زمين همراه آن است، با از بين بردن DNA آن باكتري نابود كند. اما همچنان معتقد است بايد تحقيقات بيشتري شامل پژوهش‌هاي آزمايشگاهي براي آزمودن اين گونه ضدعفوني‌ها و يافتن روش‌هاي ديگر انجام شود.
NewScientist.com , May 27,2008
شنبه 18 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 244]