واضح آرشیو وب فارسی:هم اندیشی: سدها همواره به دلایلی همچون تبخیر بالا،عدم رعایت حقابه و تخریب های گوناگون مورد نقد بوده اند اما برخی کارشناسان محیط زیست می گویند مشکل اصلی آنجاست که آب سدها حتی به مصرف کننده آن نمی رسد.پایگاه تحلیلی خبری هم اندیشی: کارشناس مسئول دفتر آلودگی آب و خاک سازمان محیط زیست با بیان این که یکی از مسائل اصلی در بحران فرسایش خاک کشور، آبخیزداری است به مهر می گوید: اگر آبخیزداری مان را درست انجام بدهیم مشکلی نداریم. مشکل ما در سدهایمان هم این است که ما سد را می سازیم اما سدی که ساخته شده آبحیزداری ندارد. لادن رضی توضیح می دهد: ما نمی گوییم وقتی ما این سد را ساختیم آب آن چگونه قرار است به نقطه پایانی یعنی مصرف کننده آب، برسد. چگونه باید آب رسانی به آن نقطه انجام بشود که حداقل هدررفت آب را داشته باشیم و در عین حال درگیر حواشی مثل اینکه در مسیر چاه بزنند و آب را بکشند و اتفاقات دیگری که اغلب در این میانه می افتد، نشویم. وی با بیان این که در اغلب سدها مشکل اصلی این است که مدیریت پایین دست سد درست انجام نمی شود، تاکید می کند: اگر مدیریت سد از صفر تا ”اگر مدیریت سد از صفر تا ۱۰۰ و به طور کامل دیده بشود، خیلی از سدها می توانند نقطه عطف و پیشرفت و حتی خیلی مثبت باشند“ ۱۰۰ و به طور کامل دیده بشود، خیلی از سدها می توانند نقطه عطف و پیشرفت و حتی خیلی مثبت باشند. یعنی به جای اینکه دریاچه ارومیه را خشک کنند آن را تقویت هم بکنند. ولی وقتی که ما برای بخش کشاورزی سد می سازیم که ۹۰ درصد هدررفت آب کشور ما از آن بخش است نتیجه همین می شود که می بینیم و دریاچه ارومیه هم خشک می شود. رضی در پاسخ به این که اجرای کامل آبخیزداری و مدیریت پایین دست سد چقدر هزینه دارد که انجام نمی شود، گفت: اصلاً بودجه و هزینه ای که آنچنان قابل توجه باشد ندارد. مسئله این است که موضوع به طور کامل در دست یک بخش نیست. اعتقاد شخصی من این است که اگر در موضوعی مشخص باشد که صفر تا ۱۰۰ وظایف با کدام وزارتخانه و نهاد است آن کار درست انجام می شود اما وقتی یک بخش از کار دست یک وزارتخانه و بخش دیگر دست وزارتخانه دیگر و بخش دیگری هم دست سازمان دیگری باشد خب این کار درست انجام نمی شود. وی در تشریح این موضوع در بحث مدیریت پایین دست سد می گوید: برای اینکه پایین دست سد مدیریت شود باید چند نوع کانال از درجه یک تا پنج داشته باشیم. حالا بعضی از سدها مثلاً خاکی است، یا سد متوسط است، یا به هرحال حجم ذخیره آب فرق می کند و می گویند یک تا ۳ کفایت می کند، اما برخی هم می گویند حتماً کانال های ۱ تا ۵ باشد. قانون ما می گوید حتما ۱ تا ۳ را باید وزارت نیرو بزند و ۴و ۵ را وزارت جهاد بسازد. بعد وزارت جهاد می گوید من بودجه ندارم ”تا برای مدیریت پایین دست آب به طور کامل بودجه ای دیده نشده است نباید ساخت آن سد تصویب شود. یعنی پروژه سد زمانی تصویب بشود که مدیریتش به طور کامل تا آن نقطه انتهایی یعنی مصرف کننده ای که قرار است از آب استفاده کند دیده شده باشد“ که کانال ۴ و ۵ را بزنم و وزارت نیرو هم می گوید تا کانال ۴ و ۵ را نزنند من نمی توانم ۱ تا ۳ را بزنم. یعنی در واقع پاس کاری می شود و سرانجام اتفاقی نمی افتد. ساخت سد مشروط به تعیین بودجه برای مدیریت پایین دست شود کارشناس مسئول دفتر آلودگی آب و خاک سازمان محیط زیست در پاسخ به این که برای حل این مسئله چه باید کرد، می گوید: پیشنهادی که ما همیشه در جلسه ها می دهیم است که، تا برای مدیریت پایین دست آب به طور کامل بودجه ای دیده نشده است اصلاً ساخت آن سد تصویب نشود. یعنی پروژه سد زمانی تصویب بشود که مدیریتش به طور کامل تا آن نقطه انتهایی یعنی مصرف کننده ای که قرار است از آب استفاده کند دیده شده باشد. این که آبرسانی به چه صورتی به چه میزانی انجام شود و همه این مسائل باید پیش بینی شده باشد. به گفته رضی به هر حال مخزن هر سدی یک پیش بینی آبی دارد. در این پیش بینی آب یک خشکسالی و یک ترسالی و یک سال متوسط لحاظ شده است که همه این ها قابل پیش بینی است و بر این اساس می توان در نظر گرفت که در این سالها آب به چه میزان و به چه صورت باید به دست مصرف کننده نهایی آب برسد. سدها ساخته و رها می شوند رضی تاکید می کند: مطمئناً این اتفاقات نمی افتد و ما سدها را با همه مسائلشان می سازیم و بعد رها می کنیم. این یعنی ما مدیریت پایین دست نداریم و خیلی که هنر کنیم مدیریت ما به ذخیره سازی سد بر می گردد که تازه آن هم با توجه به سطح گسترده ای از هدرروی که در سدهای ما رخ می دهد و نمی توانیم مدیریت تبخیرش را انجام بدهیم بحث های خودش را دارد. وی در پاسخ به این که آیا سازمان محیط زیست هنگام صدور تاییدیه ارزیابی زیست محیطی برای ساخت سدها به این موضوع توجه می کند یا نه، می گوید: ما فقط از دیدگاه های زیست محیطی بررسی می کنیم. یعنی آن چیزی که مد نظر ماست آن است که مسایل محیط زیستی که یک سد دارد به چه شکل است. قرار است کجا را تخریب کند و این تخریب به چه میزان ”وقتی می گوییم ۹۰ درصد آب کشور صرف کشاورزی می شود باید بفهمیم که واقعاً این کشاورزی برای ما چقدر سود دارد؟ اگر آب ما بر اساس قیمت واقعی باشد آن وقت قیمت واقعی محصول کشاورزی ما چقدر می شود؟ بعد وقتی ما صحبت از صادرات مواد غذایی می کنیم چقدر صادرات آب مجازی انجام می دهیم“ خواهد بود. چقدر درخت قطع می کند و درخت های قطع شده از چه نوعی هستند و چه گونه ای قرار است جایگزین آن ها شود. این مسائل است که برای ما اهمیت دارد و قانون هم به ما می گوید در همین حد وارد شوید اما آن چیزی که من به شما می گویم در وظایف وزارت جهاد و کشاورزی و وزارت نیرو است. اصل بحث الگوی مصرف آب جزو وظایف وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی است و ما به عنوان یک سازمان ناظر فقط می توانیم بگوییم شما مدیریت سبز را لحاظ کنید. عامل گرد و غبار کشور صد درصد فرامرزی نیست رضی با بیان این که خوب نیست دائم به مردم بگوییم کمتر مصرف کنید و بخش های مدیریتی ما هم باید درست وظایفشان را انجام دهند، می گوید: وقتی می گوییم ۹۰ درصد آب کشور صرف کشاورزی می شود باید بفهمیم که واقعاً این کشاورزی برای ما چقدر سود دارد؟ اگر آب ما بر اساس قیمت واقعی باشد آن وقت قیمت واقعی محصول کشاورزی ما چقدر می شود؟ بعد وقتی ما صحبت از صادرات مواد غذایی می کنیم چقدر صادرات آب مجازی انجام می دهیم؟ این ها همه مسائلی است که در پی این موضوع خواهد آمد. او در پاسخ به این که آیا چشم اندازی برای رفع این مشکل پیش رویمان هست یا نه می گوید: امیدواریم با پیش بینی هایی که در برنامه ششم شده بتوانیم راهکارهای خوبی پیدا کنیم و آبخیزداری هم جایگاه مناسب خودش را پیدا کند تا بتوانیم حفاظت خاکمان را داشته باشیم. ما الان دیگر نمی توانیم بگوییم گرد و غبار هوای ما صد در صد فرامرزی است. الان کانون های داخلی داریم که ریشه همه آن ها فرسایش خاک خودمان است. به این ترتیب هوای کشور که به گفته سازمان محیط زیست از بنزین های آلوده پالوده شده است، با گرد و غباری آکنده می شود که ریشه در فرسایش خاکمان دارد. بخشی از فرسایش خاک کشور به دلیل معضلات ناشی از سدسازی های گسترده است و سرانجام سدها با هزینه های صدها و هزاران میلیاردی ساخته می شوند اما حتی آبی که ذخیره می کنند را به دست مصرف کننده نهایی نمی رسانند. مشکلی که شاید تنها راه حل رفع آن، بازاندیشی بنیادین در ساختار متولی محیط زیست کشور باشد. ساختاری که به هیچ رو توان مدیریت بحران های متعدد این حوزه در کشور را ندارد. د
یکشنبه ، ۲۰دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هم اندیشی]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 30]