محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826938270
حمله حاميان مصدق به يك مجلس وعظ
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: حمله حاميان مصدق به يك مجلس وعظ
نویسنده : احمدرضا صدري
مسجد امام خميني بازار تهران(مسجد شاه سابق) بيش از 170 سال عمر دارد. برابر اسناد اين مسجد به دستور فتحعلي شاه قاجار و توسط معمار دربار وي يعني عبدالله خان معمارباشي ساخته شده است. اين مسجد به دليل ساخت به دستور فتحعلي شاه، به مسجد «شاه» معروف شد. مسجد شاه از همان دوران، محل و مأمني براي فعاليت‌هاي سياسي دوران خود بوده است. از جمله اين فعاليت‌ها، تلاش‌هايي است كه در ادوار گوناگوني چون نهضت تنباكو، نهضت مشروطه و نهضت ملي ايران در اين مسجد انجام پذيرفته و تأثيرات اجتماعي وسياسي مهمي داشته‌اند. در تمامي اين ادوار در اين مسجد شاخص ِ تهران، ناطقاني زبردست بر جايگاه منبر تكيه زده و به وعظ پرداخته‌اند، با اين همه نمي‌توان از ياد برد كه خطابه‌هاي خطيب فقيد معاصر، يعني مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمين فلسفي(قده) دراين ميان از همه مؤثرتر بوده است. سخنراني‌هاي فلسفي در اين مسجد به ويژه از مقطعي كه راديو به پخش آنها پرداخت، شنوندگاني درگستره ملت يافت و به همين ترتيب تأثير آن هم بس فراوان گشت. اين سخنراني‌ها اما، خالي از حاشيه نيز نبود و برخي اوقات با واكنش‌ها و ممانعت‌هاي عناصر و جريانات گوناگون مواجه گشت كه مقال پيش روي درصدد بازگويي پاره‌اي از آنهاست. بي‌نياز از تذكار است كه آنچه پيش روي داريد، در راستاي تبيين پاره‌اي از تاريخچه مسجد شاه سابق به خامه آمده است. دركشور ما واقعه شهريورماه 1320 و در تداوم آن پيدايش نهضت ملي ايران، محمل سرآوردن عناصر و جريانات گوناگون فرهنگي، سياسي و ديني بوده است. در اين ميان اما، جريانات مذهبي نيز ابزار‌ها و رسانه‌هاي تبليغي خود را فعال ساختند و جريان بسيج ديني كه از دوران رضاخان تعطيل شده بود، روزآمد كردند. بي‌ترديد مسجد امام خميني بازار(مسجد شاه سابق) ازجمله كانون‌هاي تبليغي فعال در دوران شهريور20 و به ويژه نهضت ملي ايران به شمار مي‌رود. از نكات شايان توجه در بررسي فعاليت مسجد شاه، در دوران نهضت ملي و پس از آن، سخنراني‌هاي مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمين حاج شيخ محمدتقي فلسفي(قده) در آن است. در ايامي كه نهضت ملي نفت با همكاري آيت‌الله كاشاني و دكترمحمد مصدق و همراهي فدائيان اسلام و حمايت مردم در مقابل دست‌اندازي استعمار به نفت كشور و مقاومت استبداد در برابر خواست ملي پيش مي‌رفت، برگزاري ميتينگ‌ها و اجتماعاتي به هر شكل مي‌توانست تأثيرگذار باشد. البته اين موضوع را حتي مي‌توان پس از پيروزي نهضت در آن شرايط بحراني كه توطئه‌هاي داخل و خارج و فشارهاي اقتصادي به دولت مصدق وجود داشت، نيز درنظر گرفت. منبرهاي فلسفي دردوران نهضت ملي منبرهاي فلسفي هميشه با استقبال و توجه مردم روبه‌رو بود. براي آنكه جريان سخنراني‌هاي فلسفي در دوران نهضت ملي را دريابيم، عين خاطرات فلسفي را در اين دوران نقل مي‌كنيم: «در جريان ملي شدن نفت، در منابر خود، نامي از آيت‌الله كاشاني و دكتر مصدق نمي‌بردم و اقدامات آنها را نفي و اثبات نمي‌كردم، به همين دليل طرفداران آنها از اين موضوع ناراحت و ناخشنود بودند... اما در سخنراني‌هاي ماه رمضان 1330 ش در مسجد شاه كه يكي دو ماه بعد از روي كار آمدن دولت مصدق صورت گرفت و از راديو نيز پخش شد، با استناد به آيه «ولن يجعل الله للكافرين علي المؤمنين سبيلا»(1) شديداً عليه استعمار و استثمار بيگانگان اعم از انگلستان، امريكا و شوروي و مطامع آنان صحبت نمودم و بدون اينكه به طور مستقيم به اقدامات دولت و حمايت‌هاي آيت‌الله كاشاني در امر نفت اشاره كنم، مردم را به ضرورت حفظ وحدت و يگانگي در برابر توطئه‌هاي بيگانگان متوجه ساختم و اهميت اعمال حاكميت دولت و مردم ايران را بر منابع كشور يادآور شدم.» (2) تأثير سخنراني‌هاي فلسفي در آن ايام به گونه‌اي بود كه روزنامه كيهان در شماره 2450 به تاريخ 3 تير 1330 چنين نوشت: «به طوري كه خبرنگاران از شهرستان‌ها مي‌نويسند و از تهران نيز نامه‌هايي در اين باره براي ما فرستاده‌اند، سخنراني‌هاي واعظ شهير آقاي فلسفي تأثير شگرفي در بين مردم بخشيده است... آيت‌الله سيدمحمد بهبهاني نيز در مصاحبه‌اي كه با خبرنگاران به تاريخ 17 خرداد 1331 ش انجام داد، با اشاره به سخنراني‌هاي آقاي فلسفي در ماه رمضان سال گذشته (1330) اظهار داشت: در سال گذشته كه امر نفت پيش آمد، ايشان در مجامع عمومي با استدلال و منطق بليغ، لزوم وحدت فكري در امر ملي شدن نفت را خاطرنشان مي‌نمودند....» (3) حمله هواداران مصدق به مجلس وعظ فلسفي در مسجد امام بازار از ديگر وقايعي كه در دوران نخست‌وزيري مصدق در مسجد شاه رخ داد، برخورد هواداران مصدق با فلسفي به بهانه سخنراني مخالف او عليه دولت بود كه البته اين مسئله به تعطيلي منبرهاي او منجر شد. براي روشن شدن موضوع، گزارش‌هاي منابع مختلف را در اين قسمت بررسي مي‌كنيم. فلسفي، در خاطراتش درباره اين موضوع مي‌گويد: «اولين روز ماه مبارك رمضان بود(4) و طبق روال چند سال گذشته كه پس از اقامه نمازظهر در مسجدشاه منبر مي‌رفتم و مستقيماً از راديو پخش مي‌شد، وارد صحن مسجد شدم. وضعيت غيرعادي بود، عده‌اي كه نزديك در شبستان بودند، در محوطه بيرون ايستاده بودند، تا مرا ديدند شروع به شعار دادن كردند. به داخل شبستان مسجد آمدم و چون هنوز قرآن تلاوت مي‌شد، نزديك منبر نشستم. افرادي كه در بيرون ايستاده بودند وارد شبستان شده و شعار مي‌دادند. شرايط به گونه‌اي بود كه اصلاً امكان منبر رفتن نبود، لذا از طريق اتاق استوديو به كتابخانه مسجد رفتم...طرز رفتار و نوع حركات اين افراد، آن هم در ماه رمضان نشان مي‌داد كه اولاً مسجدي و پامنبري نيستند و ثانياً كارهايشان سازمان‌يافته است. معلوم گرديد كه انتشار خبر كذب روزنامه باختر امروز عليه من در دو هفته قبل از اين حادثه، زمينه‌سازي بود تا برهم زدن اين منبر اقدامي مردمي تلقي شود و بگويند چون فلاني عليه مصدق صحبت كرده است، مردم جلوی منبر رفتن او را گرفته‌اند... آنها تقريباً ساعت يك بعدازظهر در حياط مسجد شروع به زنده باد و مرده باد كردند و تا ساعت 4 بعدازظهر ادامه دادند، بعد هم به تدريج رفتند، لذا آنها توانستند منبر ماه رمضان را كه آنقدر اهميت داشت، با آن وضع ناموزون و نامطلوب تعطيل كنند.» (5) محمدعلي (همايون) كاتوزيان، از طرفداران دكتر مصدق، در شرح مغرضانه و غيرمستندي نوشته است: «محمدتقي فلسفي خطيب مشهوري كه نظرات بهبهاني را بازگو مي‌كرد، از مدت‌ها پيش از منبر وعظ، مبارزه‌اي را عليه دولت مصدق آغاز كرده بود. در يكي از اين جلسات وعظ در مسجد شاه، وقتي به مصدق حمله كرد، مردم حاضر در جلسه عليه او قيام كردند و او ناچار به فرار شد. اين حادثه مربوط به مدت‌ها قبل از علني شدن شكاف در جبهه ملي و حتي پيش از قيام 30 تير بود.»(6) روزنامه آسياي جوان هم در روز چهارشنبه 7 خرداد 1331، به نقل از خبرنگار خود كه آن روز در مسجد حضور داشته و با آقاي فلسفي و يك نفر از مخالفانشان مصاحبه‌اي انجام داده بود، مطلبي منتشر كرد. (7) واكنش امام خميني به تعطيلي منابر فلسفي در مسجد امام تهران تعطيلي منبر فلسفي در ايام ماه رمضان در مسجد شاه حادثه كوچكي نبود، لذا اين مسئله از سوي شخصيت‌هاي مهم مذهبي مورد حمايت قرار گرفت و طي مكاتباتي از فلسفي خواسته شد كه به منابر خود در مسجد شاه ادامه دهد. يكي از اين شخصيت‌ها امام خميني بودند كه به هنگام تعطيل شدن منبر مسجد شاه در همدان بودند. ايشان پس از اطلاع از ماجرا، در نامه‌اي به تاريخ 12 رمضان آن سال مرقوم فرمودند: «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم به عرض عالي مي‌رساند دور افتادن از مراكز خبر و سفر به همدان و قلت معاشرت موجب شد كه از قضايايي كه در مركز اتفاق افتاده درست مطلع نشدم. اخيراً كه اطلاع حاصل شد، خيلي موجب تأسف گرديد. انسان متحير است كه با اين وضعيت چه كند؟ و با اين ترتيب چه اميدي مي‌توان از اصلاح كشور داشت و به چه اشخاصي مي‌توان اطمينان پيدا كرد؟ در هر صورت جنابعالي نبايد با اين چيزها سنگر را خالي كنيد. مفسدين هميشه مي‌خواهند امثال جنابعالي را از ميدان بيرون كنند تا هر تاخت و تازي بخواهند بكنند و انتقادي در كار نباشد. آن روز كه رضاخان تعرض به عمامه‌ها مي‌كرد، من به يكي از ائمه جماعت گفتم اگر شما را نظميه بردند و عمامه را برداشتند و موقع مسجد بود، با همان لباس مبدل برويد مسجد. آنها غايت آمالشان اين است كه مسجدي‌ها دست از كار خود بردارند و متدينين، ميدان را براي جولان آنها خالي كنند. در هر صورت، اين پيشامدها در زندگاني اشخاص مؤثر است و ناطقي مثل جنابعالي نبايد توقع داشته باشد كه تا آخر از تعرض اشرار مصون باشد؛ لكن اين نكته را نبايد از نظر دور داشت كه انتساب اين اعمال به هم‌نوع خودمان، خالي از اعمال غرض نيست و مي‌خواهند به اصطلاح سنگ را به سنگ بشكنند. بايد متوجه باشيد كه از اختلاف بين خود ماها ديگران نتيجه نگيرند. والسلام عليكم و رحمه‌الله و بركاته روح‌الله الموسوي الخميني»(8) آيت‌الله كاشف الغطاء(9) نيز در جريان مسجد شاه، تلگرافي در 24 تير همان سال از نجف مخابره كرد. (10) به دنبال آن، دسته‌جات و گروه‌هاي مختلف از جمله روحانيون، بازاريان كشور و فدائيان اسلام بيانيه‌هایی جداگانه در اين باره منتشر كردند و از فلسفي خواستند دوباره به منابر خود در مسجد شاه ادامه دهد. سخنراني‌هاي تاريخي فلسفي عليه فرقه بهائيت در مسجد امام مساجد تنها محل مباحث و انجام فرايض ديني نبود، بلكه پايگاهي براي مقابله با الحاد ديني، جريانات ظالمانه حكومت‌ها و همچنين ايستادگي در برابر فرقه‌هاي غيرالهي ساختگي بوده است. دراين ميان مساجد بازار، به خصوص مسجد شاه، اين ويژگي را داشت. از ديگر تكاپوهاي صورت‌گرفته در مسجد شاه، بعد از دوران سقوط مصدق، سخنراني‌هاي فلسفي عليه بهائيت است. سخنراني‌هاي وي در اين ايام، آن هم از محلي به نام مسجد شاه چنان مؤثر بود كه شرايط سختي را براي بهاييها در ايران ايجاد كرد. حسين فردوست گفته است: «يكباره حركت مردم عليه بهائيت اوج گرفت و سخنراني‌هاي فلسفي واعظ مشهور سبب شد كه حظيره‌القدس محل مقدس آنها در تهران تخريب شود. در اثر اين حركت، تعدادي از بهاييها از ايران رفتند و ايادي(11) نيز به دستور محمدرضا 9 ماه به ايتاليا رفت، ولي اين حركت دنبال نشد.» (12) آيت‌الله طاهري خرم‌آبادي در خاطرات خود مي‌گويد: «همان مرجع آقاي فلسفي (خطيب و واعظ مشهور) كه در مسجد امام خميني (شاه سابق) تهران منبر مي‌رفت در سخنراني‌هاي خود عليه بهاييها و حتي راجع به ايادي صحبت كرد.» (13) گفتني است كه برپايي و برگزاري چنين منبرهايي از سوي فلسفي با نظر آيت‌الله بروجردي بوده و تأثير فراواني داشت. اينك گزيده‌اي از خاطرات مرحوم استادعلي دواني را در خصوص خاستگاه اوليه برپايي اين منبرها نقل مي‌كنيم: «مرحوم آيت‌الله بروجردي بارها به شاه دستور داده بود كه جلسات بهاييها را رسماً تعطيل و آنها را از ادارات و پست‌هاي دولتي طرد كند. شاه هم به مرحوم آيت‌الله بروجردي وعده داده بود كه در وقت مناسب اقدام خواهم كرد. ما هم كم و بيش اطلاع پيدا مي‌كرديم، تا اينكه سال 1333 ش فرا رسيد و به خاطر اصرارهاي آقاي بروجردي، شاه اعلام كرد كه بهترين راه براي الغاي بهايي‌گري اين است كه آقاي فلسفي در سخنراني‌هاي خود اين فرقه را به مردم بشناساند و به دنبال آن دولت، غيرقانوني بودن اين گروه را اعلام بكند. مرحوم آيت‌الله بروجردي هم قبل از ماه مبارك رمضان، آقاي فلسفي را خواست و ماجرا را گفت.» (14) به دنبال اين جريان و با توصيه آيت‌الله بروجردي، مقابله با بهايي‌گري در سرلوحه برنامه‌هاي آقاي فلسفي قرار گرفت:به گفته نويسنده تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي: «ايشان هم چند جلسه مفصلاً درباره بهايي‌گري صحبت كرد. در آن سال، آقاي فلسفي در مسجد امام خميني (مسجد شاه سابق) سخنراني كرد كه به طور مستقيم از راديو پخش مي‌شد. خود من هم در تجريش منبر مي‌رفتم و شاهد بودم كه مردم در مغازه‌ها جمع مي‌شدند و به راديو گوش مي‌دادند. به تدريج كار بالا گرفت: نخست‌وزير وقت، حسين علاء بود. مي‌گفتند: خود او هم بابي ازلي است. در آن موقع به خارج رفته بود. بعدها شنيدم كه از آنجا به شاه اطلاع داده بود كه بهاييها در اينجا به تكاپو افتاده‌اند. از يك طرف «نهرو»، از [يك] طرف «زن روزولت» و از يك طرف «چرچيل» را واسطه قرار داده‌اند، فشار مي‌آوردند كه به شاه بگوييد اين كار برخلاف آزادي و دموكراسي است. شاه هم كه نوكر آنها بود و به جوّ دنياي خارج نگاه مي‌كرد، به آقاي فلسفي سفارش كرد كه فعلاً كوتاه بيايد تا بعد از ماه رمضان.» (15) ممانعت دستگاه‌هاي امنيتي از سخنراني‌هاي فلسفي عليه بهائيت دراين‌باره و بدون هيچگونه توضيحي، بهتر است شرح ماجرا را از زبان فلسفي بشنويم: «در سال 1334 ش قبل از شروع ماه مبارك رمضان، به آيت‌الله بروجردي عرض كردم كه آيا شما موافق هستيد مسئله بهاييها را در سخنراني‌هاي مسجد شاه كه به طور مستقيم از راديو پخش مي‌شود، تعقيب كنم؟ ايشان قدري فكر كردند و بعد فرمودند: اگر بگوييد خوب است. حالا كه مقامات گوش نمي‌كنند، اقلاً بهاييها در برابر افكارعمومي كوبيده شوند. ايشان گفتند لازم است قبلاً اين را به شاه بگوييد كه بعداً مستمسك به دست او نيايد كه كارشكني بكند و پخش سخنراني از راديو قطع گردد، زيرا اين مطلب براي مسلمانان خيلي گران خواهد بود و باعث تجري هر چه بيشتر بهاييها مي‌شود. بر اين اساس، دو سه روز قبل از ماه رمضان به دفتر شاه تلفن كردم و وقت ملاقات خواستم. در ملاقات با او، گفتم: «آيت‌الله بروجردي نظر موافق دارند مسئله نفوذ بهاييها كه موجب نگراني مسلمانان شده است، در سخنراني‌هاي ماه رمضان كه از راديو پخش مي‌شود مورد بحث قرار گيرد. آيا اعلي‌حضرت هم موافق هستند؟ «او لحظه‌اي سكوت كرد و بعد گفت: «برويد بگوييد.» من به منزل آمدم و به جمعي از وعاظ كه در آنجا جمع بودند، گفتم شما هم در منابر بگوييد، آنها هم گفتند.» (16) بدين ترتيب، فعاليت عليه فرقه ضاله بهايي وارد عرصه و مرحله جديدي شد و مسجد شاه از اين جهت شايد پيشگام بود. مرحوم فلسفي خود دراين باره اذعان مي‌دارد: «سخنراني عليه بهاييها در مسجد شاه و پخش آن از راديو، موج عجيبي در مملكت ايجاد مي‌كرد و مردمي كه از دست آن فرقه ضاله، ستم ديده بودند، به هيجان مي‌آمدند. همه جا صحبت از ضرورت سركوبي بهايي‌هاي وابسته به صهيونيسم و امريكا بود. برايم نقل كردند در آن ايام حسين علاء نخست‌وزير جديد كه براي معالجه به اروپا رفته بود، به شاه تلگراف زده و گفته بود كه در اروپا عكس‌العمل مبارزه با بهائيان خوب نيست، زيرا غربي‌ها اعتراض مي‌كنند، مي‌گويند در ايران آزادي نيست و امثال اين حرف‌ها!.» (17) بدين ترتيب يكي ديگر از فصول سياست‌ورزي ديني در مسجد امام بازار پايان يافت، اما خاطره آن در ذهن تاريخ باقي ماند. پي‌نوشت‌ها درسرويس تاريخ موجود است.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۳۹۴ - ۲۱:۵۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]
-
گوناگون
پربازدیدترینها