واضح آرشیو وب فارسی:نارین نیوز: نارین نیوز: دکتر محمد صادق طالبی ؛ سیل در حقیقت افزایش ارتفاع آب رودخانه و مسیل و بیرون زدن آب از آن و اشغال بخشی از دشت های حاشیه رودخانه می باشد که می تواند با غرقاب نمودن منطقه باعث وارد آمدن خسارات بر ساختمان و تاسیسات عمومی شده و تلفات انسانی و دامی به همراه داشته باشد. در هنگام بارش باران و برف، مقداری از آب جذب خاک و گیاهان می شود، درصدی تبخیر می شود و باقیمانده جاری شده و رواناب نامیده می شود. سیلاب زمانی روی می دهد که خاک و گیاهان نتوانند بارش را جذب نموده و در نتیجه کانال طبیعی رودخانه کشش گذردهی رواناب ایجاد شده را نداشته باشد. بطور متوسط تقریبا ۳۰ درصد بارش به رواناب تبدیل می شود که این میزان با ذوب برف افزایش می یابد. بدون شک سیل به عنوان یک مخاطره اقلیمی شناخته شده است، ولی در عمل سیل هم از نظر تلفات جانی و هم از نظر خسارات مالی مهیب ترین بلای طبیعی در جهان محسوب می شود. از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۷ حدود ۳۹۰۰۰۰ نفر در اثر بلایای طبیعی در جهان کشته شدند که ۵۸ درصد مربوط به سیلاب، ۲۶ درصد در اثر زلزله ۱۶ درصد در اثر طوفان و بلایای دیگر بوده است. خسارات کل در این ۱۰ سال حدود ۷۰۰ میلیارد دلار بوده که به ترتیب ۳۳، ۲۹، ۲۸ درصد مربوط به سیلاب، طوفان و زلزله بوده است. در این رابطه نکته نگران کننده، روند افزایشی تلفات و خسارات سیلاب در جهان در دهه های اخیر بوده است. طبق آمار سازمان ملل متحد در میان بلایای طبیعی، سیل و طوفان بیشترین تلفات و خسارات ر ا به جوامع بشری وارد آورده اند، بگونه ای که تنها در یک دهه میزان خسارات ناشی از سیل و طوفان بالغ بر ۲۱ میلیارد دلار بوده است. این امر در کشور ما نیز صادق است و در اغلب سالهای گذشته حدود ۷۰ درصد اعتبارات سالانه طرح کاهش اثرات بلایای طبیعی و ستاد مدیریت بحران صرف جبران خساران ناشی از سیل شده است. گرچه در بسیاری از نقاط ایران از جمله در استان یزد میزان بارندگی کم می باشد ولی در بیشتر مناطق درصد بالایی و در مواردی کل بارندگی سالانه در یک شبانه روز رخ می دهد و همین عامل به همراه شیب های تند کوهستانی البرز و زاگرس که شهرهای مهمی از کشور در دامنه آنها توسعه و گسترش یافته اند موجب گردیده تا رخداد سیل به یکی از نگرانی های مهم تبدیل شود. سیل در ایران به دلیل ویژگی های زمین شناسی معمولا همراه با گل و لای زیادی است. طبق گزارش های طرح ملی آمادگی و کنترل سوانح طبیعی کشور در ۲۵ سال گذشته با ۹۶۷ سیل روبرو بوده که از میان ۱۱۷ سیل بسیار مهم و یا خسارات و تلفات فراوان همراه بوده است. طی این سال ها به طور متوسط با ۳۹ سیل در سال، ۹۱۶ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به کشور خسارت وارد شده است که متوسط خسارت سالانه ۳۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بوده است. در گزارش دیگری از ستاد حوادث غیر مترقبه کشور آمده است که فقط در سال ۱۳۷۰ در کشور ۶۱ مورد سیل رخ داده است. عوامل متعددی در بروز سیل دخالت دارند که در زیر به مواردی از آن اشاره می شود. ۱- تجاوز به حریم و بستر مسیل ها و رودخانه ها ۲- بارندگی های خارج از فصل بارندگی (مانند بارندگی تابستانی) ۳- نبود یا کمبود پوشش گیاهی: از بین بردن پوشش گیاهی منطقه در اثر عدم تعادل بین داشت و برداشت مراتع و تخریب جنگل ها که باعث کم شدن فرصت کا فی برای نفوذ آب به اعماق خاک می شود و در نتیجه باعث از هم پاشیدن خاک به ویژه در مناطق پر شیب شده و موجب شسته شدن سریع خاک های منطقه و ایجاد رواناب های شدید و گل آلود و در نهایت سیل می شو ند. ۴- بالا آمدن سطح آب های زیر زمینی ناشی از نفوذ مقادیر زیادی آب به آبخوانها به ویژه آبخوانهای نسبتا کم عمق و یا با قابلیت کم. ۵- جنس خاک: هر چقدر کود حیوانی، مواد گیاهی و هو موس بیشتر باشد آب بیشتری در آن نفوذ می کند و هر چقدر رس بیشتر، آب کمتر نفوذ می کند، بنابر این در اراضی با خاک رسی و چسپنده و فقیر از لحاظ کود، پوشش گیاهی و هوموس به خصوص در مناطق شیبدار سیل ایجاد می گردد. دانه های باران بر اثر ضربه به خاک باعث به هم فشرده شدن و چسپندگی لایه سطح رویی خاک شده و از قدرت جذب خاک و نفوذ آب در عمق می کاهد و به همین علت آب بارندگی در خاک نفوذ نکرده و جاری می شود و در همین حال شدت ضربات باران باعث حرکت دانه های خاک شده و این دانه ها را همراه خود به حرکت در می آورد و معلق شدن این ذرات خاک باعث زیاد شدن حجم آب جاری شده می گردد. ۶- ذوب سریع برف هاو یخ ها: برفها در کو هها در فصل بهار به تدریج ذوب شده و گاهی با بارندگی های شدید این فصل توأم شده و طغیان رودخانه ها را سبب شده و سیل را به وجود می آورد. ۷- تبدیل مراتع به اراضی کشاورزی، شخم زدن اراضی کشاورزی در جهت شیب که باعث عدم نفوذ آب به داخل خاک شده و سیل جاری می شود. در نواحی شهری عامل اصلی رخداد سیل عدم وجود و یا ضعف سیستم زه کشی در شهر می باشد. در شهرها به دلیل پوشیده شدن زمین توسط سازه ها و آسفالت خیابان ها، نفوذپذیری سطح زمین بسیار کم می باشد و آب باران توسط سیستم جمع آوری و اتنقال آبهای سطحی از شهر خارج می گردد. در صورت فراتر رفتن حجم آب فرود آمده بر شهر نسبت به ظرفیت سامانه فاضلاب و کانال های زهکشی آن سیلاب شهری ایجاد می شود. البته گاهی خطوط انتقال فاضلاب می تواند نقش انتقال سیلاب از قسمتی به قسمت دیگر شهر را داشته باشد. بطوریکه در یک قسمت وارد شبکه فاضلاب شهری شده و سپس از قسمت دیگری به دلیل عدم وجود ظرفیت کافی انتقال و یا گرفتگی سر ریز نماید. این نوع سیل می تواند روند عادی زندگی در مناطق شهری را مختل نماید. متأسفانه از آنجا که در سالهای اخیر شاهد انسداد برخی رودخانه های شهری و مسیرهای عبور سیل در برخی نقاط شهرها بوده ایم، این امر ممکن است در مواقع خاص و بارش های شدید و سیل آسا، بحران آفرین باشد. لذا مسئولان شهری می بایست به جای بر هم زدن این آبراهه های بزرگ، به روش هایی متناسب با وضعیت موجود برای استفاده از این مسیرها و زیباسازی شهری متوسل شوند.
یکشنبه ، ۱۳دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نارین نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]