واضح آرشیو وب فارسی:تحلیل ایران: در متن برجام برای پیش بینی نقض تعهد توسط یکی از طرفین و چاره اندیشی بابت موارد اختلافی میان طرفین، «کمیسیون مشترک حل اختلاف» و پس از آن «هیئت داوری» و در نهایت «شورای امنیت سازمان ملل» پیش بینی شده است. به گزارش تحلیل ایران ، حقوق بین الملل اجازه بازگشت پذیری را می دهد«اگر امریکایی ها می گویند اثر بازگشت تحریم های آنها یک شبه است که نیست و به سال ها زمان نیاز دارد، اثر بازگشت ما می تواند زودتر باشد، زیرا اگر نقض عهد کنند کار ما با پیچ و مهره هاست». این اظهارات دکتر محمدجواد ظریف در باب ظرفیت بازگشت پذیری برنامه هسته ای کشورمان است. دیگر مقامات ارشد وزارت امور خارجه نظیر دکتر عراقچی هم طی ماه های اخیر بارها تاکید کرده که در صورت نقض برجام توسط طرف غربی و نیمه کاره ماندن اجرای برجام- به هر دلیلی- ایران قادر خواهد بود ظرفیت و توان هسته ای خود را ظرف مدت کوتاهی به نقطه ماقبل برجام برساند. حال در چنین اوضاعی، ایالات متحده امریکا در روزهای اخیر با تصویب قانون « محدودیت استفاده از برنامه لغو روادید برای خارجی هایی که به کشورهایی نظیر ایران سفر کرده اند» و « تصویب تحریم جدید علیه سپاه پاسداران انقلاب» درصدد «بلوکه کردن دارایی های بانک مرکزی ایران به واسطه رأی دادگاه عالی امریکا » هم برآمده است؛ اقداماتی که جامعه ایرانی را از آینده اجرای برجام نگران و هزینه های بسیاری را متوجه صنعت هسته ای و فعالیت های اقتصادی ایران کرده است. این در حالی است که در متن برجام برای پیش بینی نقض تعهد توسط یکی از طرفین و چاره اندیشی بابت موارد اختلافی میان طرفین، «کمیسیون مشترک حل اختلاف» و پس از آن «هیئت داوری» و در نهایت «شورای امنیت سازمان ملل» پیش بینی شده است. بر این اساس نخستین مرحله برای ملزم کردن امریکایی ها به پایبندی به اجرای تعهدات و همچنین ملغی کردن قوانین و لوایح اینچنینی، رجوع به متن برجام و پیگیری های حقوقی از طریق آن است و پیش بینی این فرآیند سه گانه ماهیتاً نافی مسئولیت بین المللی دولت ایالات متحده امریکا است. جالب توجه است که پیش بینی سه مرحله – در متن برجام- در شرایطی است که تعداد آرای کمیسیون مشترک حل اختلاف به صورت مطلق در اختیار غربی هاست و در روند بررسی هیئت داوری یا شورای امنیت که تحت سیطره امریکایی هاست نمی توان توقع آن را داشت که قاضی حکمی علیه خود و به نفع ایران صادر نماید. حال در شرایطی که امریکا با تدوین چنین قانون و لایحه ای برجام را نقض می کند و نمی توان بر اساس «فرآیند سه مرحله ای رفع اختلاف برجام» غربی ها را ملزم به اجرای تعهدات و همچنین جبران خسارت کرد، این سؤال مطرح می شود که آیا جمهوری اسلامی ایران – براساس گفته های مقامات دستگاه سیاست خارجه - می تواند روند اجرای تعهدات خود را متوقف کند؟ طبق اصول حقوقی حاکم بر قرارداد ها و تعهدات بین المللی آیا اصل بازگشت پذیری برای جمهوری اسلامی ایران ممکن است؟ طبق متن برجام ایران «حق» بازگرداندن تعهدات انجام شده خود را دارد یا خیر؟ با رجوع به متن برجام می توان گفت که در این معاهده نامه بین المللی هیچ «حقی» برای بازگرداندن تعهدات جمهوری اسلامی ایران به صورت صریح و شفاف پیش بینی نشده است – که مدت زمان بازگشت پذیری آن مهم باشد یا خیر- آنگونه که در ماده 37 از مقدمه برجام آمده است: «ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم های جزئی یا کلی مجدداً اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد نمود.» در این بند به صراحت قید شده است: ایران متعهد شده در صورتی که یکی از اعضای 1+5 تحریم را «بازگردانند»، روند اجرای تعهدات خود را تنها «متوقف» کند و نه «بازگرداند». در همین متن برجام آنجایی که سخن از بازگشت پذیری طرف مقابل می شود - یا همان مکانیسم ماشه- از واژه «بازگردانیدن» ( REINSTATE) استفاده می شود و در مقابل در ماده 37 آنجایی که قرار است از بازگشت پذیری تعهدات ایران صحبت به میان بیاید واژه «متوقف» (CEASE) به کار گرفته می شود. بر این اساس، ایران نمی تواند تعهدات گذشته خود نظیر بازگرداندن قلب تخریب شده رآکتور آب سنگین اراک یا اعاده سانتریفیوژها را محقق سازد و تنها می تواند روند اجرای تعهدات خود را متوقف سازد، این در حالی است که چنانچه ما اقدامات اساسی مانند مبادله اورانیوم یا تخریب قلب رآکتور آب سنگین اراک را عملیاتی کنیم، عملاً تعهدی «با قابلیت چانه زنی» برای خود نگه نداشته ایم که با «متوقف کردن» آن طرف مقابل را ملزم به اجرای تعهدات خود کنیم. کمااینکه براساس مواد18، 19، 20 و 21 انجام هر گونه تعهدات طرف مقابل موکول به انجام تعهدات توسط طرف ایرانی شده است و در چنین صورتی زمانی طرف مقابل اقدام به اجرای تعهدات خود می کند که تمام تعهدات ایران عملیاتی شده است. حال در چنین شرایطی بهتر نیست تا مادامی که قلب رآکتور آب سنگین اراک را تخریب نکرده و اورانیوم را به روسیه نفرستاده ایم و بقیه سانتریفیوژها را امحا نکرده ایم روند اجرای تعهدات خود را متوقف کنیم تا طرف امریکایی از نقض برجام دست بردارد و قوانین مذکور را ملغی کند؟ ممکن است برخی اینگونه توجیه کنند که در بند 37 ایران می تواند تعهدات خود را متوقف کند در حالی که اولا طبق یک سند بین المللی صرف اظهار مطلبی بدون ایجاد حق یا تکلیف معنی ندارد، در ثانی این بند دارای عناصر لازم برای ایجاد یک تعهد بین المللی است. در این بند به صورت هوشمندانه ای ایجاد تکلیف و حق به زبان اظهار ساده آمده است. ثالثاً، وقتی یک طرف در سندی چندجانبه و مهم اظهار می کند که در صورت بروز مسئله ای، واکنش چهارچوب مندی را نشان خواهم داد، دارای مفهوم مخالفت است؛ یعنی آنکه از آن حد بالاتر حق اقدام و عکس العمل ندارم. به عبارت دیگر در این بند اظهار ساده نیامده است، بلکه «اقراری تعهدآور» درباره ایران آمده است، (آوردن عبارت در قالب ماضی نقلی « IRAN HAS STATED » ایران اظهار کرده است) و نه در قالب ماضی ساده (ایران اظهار کرد ) یا مضارع ( ایران اظهار می کند ) دلالت قطعی بر اقرار بودن آن می کند. لازم به ذکر است که قالب ماضی نقلی برای اقدامی است که در گذشته انجام شده و اثرش تاکنون ادامه داشته است. در اینجا اثری که ایجاد شده و ادامه دارد همان تعهد به توقف و نه بازگرداندن تعهدات انجام شده است. رابعاً، اینکه تنظیم کنندگان برجام با اینکه در مقام بیان بوده اند و مثلا برای 1+5 از واژه reinstate استفاده کرده اند اما برای ایران از واژه cease استفاده کرده اند حکایت از این دارد که تدوین کنندگان از به کاربردن این نوع از واژگان دارای هدف بوده اند و نباید این ترکیب الفاظ را مهمل بدانیم و بنابراین مفهوم مخالف آن دارای اثر حقوقی است و برای ایران ایجاد تکلیف می کند. آنچه باید در پایان گفته شود این است که مقامات ارشد دستگاه سیاست خارجه با تکرار این نکته که « ایران طبق ماده 37 حق بازگرداندن تعهدات گذشته را خواهد داشت» باید در پی ایجاد رویه ای حقوقی جهت ایجاد چنین حقی باشند، رویه ای که مقدمه ای اساسی آن تفسیر ایران از بند37 مقدمه برجام است که باید مستمرا توسط مقامات دستگاه سیاست خارجه تکرار شود. منبع : تسنیم
شنبه ، ۱۲دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تحلیل ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 10]