واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: پیش از این ثابت شد که برخی از موجودات تک سلولی و نوعی بی مهره از خلا فضایی جان سالم به در می برند. برخی از این ارگانیزم ها می توانند روی شهاب سنگ ها به سیاره های همسایه منتقل شوند و در واقع حیات را در صورت وجود شرایط مناسب به آن سیاره انتقال دهند. این تئوری با نام پانسپریا شناخته می شود که در این مقاله به بررسی آن می پردازیم.تصور کنید که دو سیاره ی فراخورشیدی (خارج از منظومه ی شمسی) به دور یک ستاره در گردش باشند و هر کدام هم دارای حیات و تمدن باشند. در این حالت ممکن است این دو سیاره به عنوان دو تمدن دوست باشند یا با هم دیگر در حال جنگ و درگیری. این موضوع بیشتر به داستان های علمی تخیلی شبیه است و موضوع بحث ما نیست. اما آیا واقعا چنین پدیده هایی در واقعیت رخ می دهند؟ با افزایش روزافزون شمار سیاره های زیست پذیر شناسایی شده، اتفاق افتادن این سناریو غیرممکن به نظر نمی رسد. در بررسی که به تازگی در مجله ی فیزیک ستاره ای (Astrophysical Journal) منتشر شده، این پدیده و احتمال آن بررسی شده است. با ارزیابی برخی شرایط موثر در شکل گیری حیات روی دو سیاره ی یک منظومه ی ستاره ای می توان درباره ی این پدیده ی کندوکاو بیشتری انجام داد. کشف دوسیاره ی نزدیک به هم با نام های کپلر 36b و کپلر 36c که به دور ستاره ی کپلر۳۶ در گردشند توجه دانشمندان ناسا را به خود جلب کرده است. فاصله ی مداری این دوسیاره از ستاره شان تنها ۱۰ درصد با هم اختلاف دارد و این فاصله دو سیاره را به دو همسایه ی بسیار نزدیک به هم تبدیل کرده است. وقتی سیاره ی نزدیک تر به ستاره ۷ دور در مدار خود گردش کند در همین مدت سیاره ی بیرونی به تعداد ۶ دور حول ستاره خواهد پیمود. در فیزیک این نسبت با نام تشدید حرکت متوسط (mean motion resinance) شناخته می شود و به صورت ۷:۶ نشان داده می شود. تصویر زیر یک طرح ترسیمی است و نشان می دهد که سیاره ی کپلر 36c از سطح سیاره ی کپلر 36b چگونه دیده خواهد شد. تغییرات شدید پژوهشگران کنجکاو شدند تا دریابند آیا این فاصله ی مداری دوره ای می تواند روی انحراف محور هر سیاره تاثیر داشته باشد یا خیر. موضوع انحراف محور در پدیده ی وجود حیات روی سیاره مهم است چون زیاد بودن زاویه باعث تغییرات آب وهوایی شدید شده و زمینه ی تشکیل حیات را از بین می برد. هرچند که این تغییرات برای زندگی میکروبی کشنده نیست اما باعث کاهش احتمال شکل گیری موجودات زنده ی پیچیده تر شده و زمینه برای فرگشت و تشکیل موجودات هوشمند و تثبیت طولانی مدن آن را از میان می برد. در مورد سیاره های کپلر 36c و کپلر 36b احتمال وجود حیات نیست. چون این سیاره ها به ستاره ی خود نزدیک هستند و دمای سطح آن ها حدود ۱۰۰۰ درجه سانتی گراد است. بنابراین پژوهشگران تصمیم گرفتند تا دو سیاره ی فرضی همانند زمین را با نسبت تشدید حرکت متوسط ۳:۲ را مورد کنکاش قرار دهند. فاصله ی این دو سیاره ی فرضی از ستاره ی خود در محدوده ی زیست پذیر قرار داشت. این محدوده به محدوده ای گفته می شود که در آن تغییرات دمایی و هوایی به گونه ای است که آب بتواند روی سیاره حالت پایدار داشته باشد. پایداری آب یکی از ملزومات پیدایش حیات روی یک سیاره است. پژوهشگران در پی انجام بررسی های خود درباره ی شکل گیری صورت پیچیده ی حیات روی سیاره ها به این نتیجه رسیدند که دو سیاره به خاطر نزدیکی به هم دارای انحراف محوری زیادی هستند. انتقال با شهاب سنگ دانشمندان با فرض اینکه روی یکی از این سیاره ها حیات وجود داشته باشد تصمیم گرفتند تا درباره ی امکان تکثیر حیات به سیاره ی دیگر بررسی هایی انجام دهند. امروزه به خوبی روشن شده است که برخی میکروب های روی سنگ ها به آسانی می توانند در طی برخورد های شدیدی که باعث پرتاب این سنگ ها به فضا شود زنده بمانند و پس از طی مسافتی در فضا به صورت شها سنگ به سطح سیاره ی دیگر برسند. در واقع در آزمایشی که در سفینه ی (LDEF (Long Duration Exposure Facility شروع شده و پس از شش سال و در سال ۱۹۹۰ توسط شاتل فضایی به اتمام رسیده بود، به این نتیجه رسیدند که ۳۰ درصد باکتری های جاگذاری شده در کریستال های نمک در طول این مدت زنده مانده اند. طرح مفهومی تئوری در رابطه با تکثیر حیات از یک جهان به جهان دیگر با نام پانسپریا (panspermia) شناخته می شود و چون در این مدل مورد بررسی ناسا احتمال انتقال حیات با یک سنگ آسمانی مطرح شده است به آن با نام لیتوپانسپریا (lithopanspermia) اشاره می کنیم. بررسی ها نشان داد که وقوع لیتوپانسپریا در سیاره هایی که دارای نسبت تشدید مداری ۷:۶، ۴:۳ و ۳:۲ هستند به آسانی امکان پذیر است. چون سیاره ها مدام با فاصله ی نزدیک به هم حرکت می کنند همواره این احتمال وجود دارد که تکه های پرتاب شده از یک سیاره به سمت سیاره ی دیگر رفته و روی آن سقوط کنند. این اتفاق آنها را به این فکر واداشته که اگر در یک سیاره حیات وجود داشته باشد ممکن است بتواند روی سیاره ی دیگر هم از این طریق منتقل شود. اما سوال این است که طی این انتقال چه نوع ارگانیزم هایی زنده خواهند ماند؟ با وجود اینکه نوعی مهره دار به نام خرس آبی (tardigrade) پس از قرار گرفتن در خلا فضا هنوز زنده مانده بود اما به نظر نمی رسد که این موجودات بتوانند در برخوردهای شدید و ناگهانی یا مسافت های بلندمدت فضایی زنده بمانند. بنابراین به نظر می رسد احتمالا تک سلولی های میکروبی بهترین و محتمل ترین گزینه برای انجام سفرهای بین سیاره ای باشند. تا به اینجا تا حدودی توانسته ایم این احتمالات را بپذیریم. اکنون به بررسی زمین و مریخ می پردازیم. پرسش پیش رو این است که آیا اگر روزی پی ببریم که در مریخ حیات وجود داشته است در ادامه می توانیم نتیجه بگیریم که سرچشمه ی این دو حیات یکی بوده و حیات توسط سنگ های آسمانی از یکی به دیگری تکثیر یافته است؟ یا اینکه حیات روی دو سیاره کاملا مستقل از هم شکل گرفته است. تمدن های دوگانه با این همه، ایجاد جهش از نیاکان میکروبی و چندسلولی به موجوادتی با هوش درون زادی آن هم روی دوسیاره ی نزدیک هم، بسیار شگفت انگیز و خارق العاده است. ۲ میلیارد سال طول کشیده تا زندگی روی زمین از مرحله ی میکروبی و تک سلولی ها به چندسلولی ها برسد و پس از آن هم ۱ میلیارد سال دیگر زمان سپری شده تا این پرسلولی ها به موجوداتی با هوش درون زادی تبدیل شوند و سرانجام به موجوداتی هوشمند بدل شوند که حتی توانایی انجام سفر فضایی را هم داشته باشند. بنابراین رویا یا کابوس وجود تمدن های هوشمند در جهان های همسایه نامحتمل است. موجودات سیاره ی ما شاید بتوانند روی سیارات همسایه سفر کرده و سیاره های دارای اتمسفر و اقلیمی شبیه زمین پیدا کنند. حتی ممکن است مواد غذایی پیدا کنند که قابل خوردن باشند اما مسلما موجوداتی هوشمند را برای برقراری ارتباط پیدا نخواهند کرد.
چهارشنبه ، ۹دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 7]