واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ نیوز:
حقوق بينالملل اجازه بازگشتپذيری را ميدهد؛
طبق ماده37برجام،حق بازگرداندن تعهدات گذشتیم را داریم/ مذاکرهکنندگان به طرف غربییادآوری کنند! «اگر امريكاييها ميگويند اثر بازگشت تحريمهاي آنها يكشبه است كه نيست و به سالها زمان نياز دارد، اثر بازگشت ما ميتواند زودتر باشد، زيرا اگر نقض عهد كنند كار ما با پيچ و مهرههاست».
به گزارش فرهنگ نیوز،«اگر امريكاييها ميگويند اثر بازگشت تحريمهاي آنها يكشبه است كه نيست و به سالها زمان نياز دارد، اثر بازگشت ما ميتواند زودتر باشد، زيرا اگر نقض عهد كنند كار ما با پيچ و مهرههاست». اين اظهارات دكتر محمدجواد ظريف در باب ظرفيت بازگشتپذيري برنامه هستهاي كشورمان است.
ديگر مقامات ارشد وزارت امور خارجه نظير دكتر عراقچي هم طي ماههاي اخير بارها تاكيد كرده كه در صورت نقض برجام توسط طرف غربي و نيمهكاره ماندن اجراي برجام- به هر دليلي- ايران قادر خواهد بود ظرفيت و توان هستهاي خود را ظرف مدت كوتاهي به نقطه ماقبل برجام برساند.
حال در چنين اوضاعي، ايالات متحده امريكا در روزهاي اخير با تصويب قانون « محدوديت استفاده از برنامه لغو رواديد براي خارجيهايي كه به كشورهايي نظير ايران سفر كردهاند» و « تصويب تحريم جديد عليه سپاه پاسداران انقلاب» درصدد «بلوكه كردن داراييهاي بانك مركزي ايران بهواسطه رأي دادگاه عالي امريكا » هم برآمده است؛ اقداماتي كه جامعه ايراني را از آينده اجراي برجام نگران و هزينههاي بسياري را متوجه صنعت هستهاي و فعاليتهاي اقتصادي ايران كرده است.
اين در حالي است كه در متن برجام براي پيشبيني نقض تعهد توسط يكي از طرفين و چارهانديشي بابت موارد اختلافي ميان طرفين، «كميسيون مشترك حل اختلاف» و پس از آن «هيئت داوري» و در نهايت «شوراي امنيت سازمان ملل» پيشبيني شده است.بر اين اساس نخستين مرحله براي ملزم كردن امريكاييها به پايبندي به اجراي تعهدات و همچنين ملغي كردن قوانين و لوايح اينچنيني، رجوع به متن برجام و پيگيريهاي حقوقي از طريق آن است و پيشبيني اين فرآيند سهگانه ماهيتاً نافي مسئوليت بينالمللي دولت ايالات متحده امريكا است. جالب توجه است كه پيشبيني سه مرحله – در متن برجام- در شرايطي است كه تعداد آراي كميسيون مشترك حل اختلاف به صورت مطلق در اختيار غربيهاست و در روند بررسي هيئت داوري يا شوراي امنيت كه تحت سيطره امريكاييهاست نميتوان توقع آن را داشت كه قاضي حكمي عليه خود و به نفع ايران صادر نمايد.
حال در شرايطي كه امريكا با تدوين چنين قانون و لايحهاي برجام را نقض ميكند و نميتوان بر اساس «فرآيند سهمرحلهاي رفع اختلاف برجام» غربيها را ملزم به اجراي تعهدات و همچنين جبران خسارت كرد، اين سؤال مطرح ميشود كه آيا جمهوري اسلامي ايران – براساس گفتههاي مقامات دستگاه سياست خارجه - ميتواند روند اجراي تعهدات خود را متوقف كند؟
طبق اصول حقوقي حاكم بر قراردادها و تعهدات بينالمللي آيا اصل بازگشتپذيري براي جمهوري اسلامي اير ان ممكن است؟
طبق متن برجام ايران «حق» بازگرداندن تعهدات انجام شده خود را دارد يا خير؟
با رجوع به متن برجام ميتوان گفت كه در اين معاهدهنامه بينالمللي هيچ «حقي» براي بازگرداندن تعهدات جمهوري اسلامي ايران به صورت صريح و شفاف پيشبيني نشده است – كه مدت زمان بازگشتپذيري آن مهم باشد يا خير- آنگونه كه در ماده ۳۷ از مقدمه برجام آمده است: «ايران بيان داشته است كه چنانچه تحريمهاي جزئي يا كلي مجدداً اعمال شوند، ايران اين امر را به منزله زمينهاي براي توقف كلي يا جزئي تعهدات خود وفق اين برجام قلمداد خواهد نمود.»
در اين بند به صراحت قيد شده است: ايران متعهد شده در صورتي كه يكي از اعضاي ۱+۵ تحريم را «بازگردانند»، روند اجراي تعهدات خود را تنها «متوقف» كند و نه «بازگرداند». در همين متن برجام آنجايي كه سخن از بازگشتپذيري طرف مقابل ميشود - يا همان مكانيسم ماشه- از واژه «بازگردانيدن» ( REINSTATE) استفاده ميشود و در مقابل در ماده ۳۷ آنجايي كه قرار است از بازگشت پذيري تعهدات ايران صحبت به ميان بيايد واژه «متوقف» (CEASE) بهكار گرفته ميشود.
بر اين اساس، ايران نميتواند تعهدات گذشته خود نظير بازگرداندن قلب تخريب شده رآكتور آب سنگين اراك يا اعاده سانتريفيوژها را محقق سازد و تنها ميتواند روند اجراي تعهدات خود را متوقف سازد، اين در حالي است كه چنانچه ما اقدامات اساسي مانند مبادله اورانيوم يا تخريب قلب رآكتور آب سنگين اراك را عملياتي كنيم، عملاً تعهدي «با قابليت چانهزني» براي خود نگه نداشتهايم كه با «متوقف كردن» آن طرف مقابل را ملزم به اجراي تعهدات خود كنيم. كمااينكه براساس مواد۱۸، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ انجام هر گونه تعهدات طرف مقابل موكول به انجام تعهدات توسط طرف ايراني شده است و در چنين صورتي زماني طرف مقابل اقدام به اجراي تعهدات خود ميكند كه تمام تعهدات ايران عملياتي شده است.
حال در چنين شرايطي بهتر نيست تا مادامي كه قلب رآكتور آب سنگين اراك را تخريب نكرده و اورانيوم را به روسيه نفرستادهايم و بقيه سانتريفيوژها را امحا نكردهايم روند اجراي تعهدات خود را متوقف كنيم تا طرف امريكايي از نقض برجام دست بردارد و قوانين مذكور را ملغي كند؟
ممكن است برخي اينگونه توجيه كنند كه در بند ۳۷ ايران ميتواند تعهدات خود را متوقف كند در حالي كه اولا طبق يك سند بين المللي صرف اظهار مطلبي بدون ايجاد حق يا تكليف معني ندارد، در ثاني اين بند داراي عناصر لازم براي ايجاد يك تعهد بين المللي است. در اين بند به صورت هوشمندانهاي ايجاد تكليف و حق به زبان اظهار ساده آمده است.
ثالثاً، وقتي يك طرف در سندي چندجانبه و مهم اظهار ميكند كه در صورت بروز مسئلهاي، واكنش چهارچوبمندي را نشان خواهم داد، داراي مفهوم مخالفت است؛ يعني آنكه از آن حد بالاتر حق اقدام و عكس العمل ندارم.
به عبارت ديگر در اين بند اظهار ساده نيامده است، بلكه «اقراري تعهدآور» درباره ايران آمده است، (آوردن عبارت در قالب ماضي نقلي « IRAN HAS STATED » ايران اظهار كرده است) و نه در قالب ماضي ساده (ايران اظهار كرد ) يا مضارع ( ايران اظهار ميكند ) دلالت قطعي بر اقرار بودن آن ميكند. لازم به ذكر است كه قالب ماضي نقلي براي اقدامي است كه در گذشته انجام شده و اثرش تاكنون ادامه داشته است. در اينجا اثري كه ايجاد شده و ادامه دارد همان تعهد به توقف و نه بازگرداندن تعهدات انجام شده است.
رابعاً، اينكه تنظيم كنندگان برجام با اينكه در مقام بيان بودهاند و مثلا براي ۱+۵ از واژه reinstate استفاده كردهاند اما براي ايران از واژه cease استفاده كردهاند حكايت از اين دارد كه تدوينكنندگان از به كاربردن اين نوع از واژگان داراي هدف بودهاند و نبايد اين تركيب الفاظ را مهمل بدانيم و بنابراين مفهوم مخالف آن داراي اثر حقوقي است و براي ايران ايجاد تكليف ميكند.
آنچه بايد در پايان گفته شود اين است كه مقامات ارشد دستگاه سياست خارجه با تكرار اين نكته كه « ايران طبق ماده ۳۷ حق بازگرداندن تعهدات گذشته را خواهد داشت» بايد در پي ايجاد رويهاي حقوقي جهت ايجاد چنين حقي باشند، رويهاي كه مقدمهاي اساسي آن تفسير ايران از بند۳۷ مقدمه برجام است كه بايد مستمرا توسط مقامات دستگاه سياست خارجه تكرار شود.
منبع: روزنامه جوان
94/10/9 - 09:57 - 2015-12-30 09:57:56
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]