واضح آرشیو وب فارسی:فرهنگ امروز: زهرا پارساپور، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بابیان اینکه بومی سازی علوم انسانی به معنای بی فایده بودن دستاوردهای پژوهشی دیگران نیست، گفت: این امر کاملا عقلانی، علمی و ضروری است.به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ زهرا پارساپور متولد ۱۳۴۴، رئیس پژوهشکده زبان و ادبیات فارسی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مدیر مسئول مجله علمی پژوهشی «ادبیات پارسی معاصر» و مدیر مسئول مجله علمی پژوهشی «کهن نامه ادب پارسی» است. نقد بوم گرا و تصحیح متون کهن طبی از جمله زمینه های تخصصی مطالعه و پژوهش اوست. از جمله آثار پارساپور می توان به مقدمه و تصحیح «کفایه الطب» اثر حبیش تفلیسی و «نقد بوم گرا» اشاره کرد. درباره وضعیت پژوهش در ایران گفتگویی با وی انجام شده است که در پی می آید؛ * تفاوت های پژوهش در علوم انسانی با سایر گروه های علمی مثل علوم پایه چیست؟ درباره این مقوله نظرهای مختلفی وجود دارد. به نظر می آید اصلی ترین تفاوتشان در این است که در علوم تجربی تلاش بر این است که از جزییات بتوانند به یک قانون عام برسند و عالم تجربی کلی نگر است. در علوم انسانی برعکس است. محقق علوم انسانی روی رویدادها و موارد خاص تکرارناپذیر کار می کند. به نوعی جزیی نگری در علوم انسانی دیده می شود؛ از این رو محصولی که در پژوهش های علوم تجربی به دست می آید ممکن است جهانی باشد ولی علوم انسانی منطقه خاص یا گروه خاص، جامعه، تاریخ و یا زمان خاصی را هدف قرار می دهد و کمتر دستاورد پژوهشی در حوزه علوم انسانی داریم که گستره زمانی و مکانی عام داشته باشد. شاید این امر به ماهیت پیچیده و چندبعدی انسان برمی گردد. * به نظر شما می توان علوم انسانی را بومی سازی کرد؟ همان طور که عرض کردم علوم انسانی به نوعی موارد و رویدادهای خاص و حوزه های خاص را مورد بررسی قرار می دهد و نتایجی که مثلا از یک پژوهش تاریخی، ادبی، جامعه شناختی در زمان و یا منطقه ای خاص به دست می آوریم قابل انطباق به همه زمان ها و مکان ها نیست. با توجه به این موضوع، بومی سازی به این معنا است که شما در مطالعات خود این گستره را لحاظ کنید. این امر به معنای بی فایده بودن دستاوردهای پژوهشی دیگران نیست، بلکه به معنای عدم کاربست بی چون و چرای نظریه ها و یافته های دیگران و انطباق صد در صد نگرش ها و اندیشه ها و تصمیمات ما بر اساس آنهاست بی آنکه شرایط فکری، فرهنگی، زمانی و مکانی خود را لحاظ کنیم. با این نگاه، بومی سازی امری کاملا عقلانی، علمی و البته ضروری است. * با این تفاسیر آیا می شود پژوهش های علوم انسانی را کاربردی کرد؟ آیا تفاوتی بین کاربردی سازی و تجاری سازی وجود دارد؟ به نظرم این اتفاق می تواند بیفتد. البته بستگی به تعریف ما از کاربردی سازی دارد. اگر کاربردی سازی را معادل تجاری سازی بگیریم این موضوع در بسیاری پژوهش های علوم انسانی صدق نمی کند. بعضی از پژوهش های علوم انسانی پژوهش های بنیادی هستند، این پژوهش ها به خصوص در جامعه ما که کمتر حقوق معنوی رعایت می شود نمی توانند تجاری سازی شوند، بلکه پایه پژوهش های بعدی هستند که کلان ترند و می توانند هم کاربردی و هم تجاری باشند. غالبا این پژوهش های بنیادی حتی در کشورهای پیشرفته نه تنها درآمدزا نیستند، بلکه با حمایت دولت انجام می شوند. با این تفاوت که هدفمند و روشمند انجام می شوند، به گونه ای که جایگاه کاربرد آنها در تحقیقات کلان یا ضرورت آنها در جوامع علمی و فرهنگی روشن است و از این نظر کاربردی محسوب می شوند. اما در مورد تجاری سازی علوم انسانی باید گفت بعضی از دستاوردهای علوم انسانی تحت شرایطی می توانند درآمدزا باشند، اما اطلاق تجاری سازی به همه پژوهش ها در این حوزه به نظر ناصحیح و ناشی از عدم آگاهی است. *روش تحقق یافتن تحول و اعتلای علوم انسانی چگونه است؟ در مورد تحول علوم انسانی هنوز تصویر روشنی ارائه نشده است و نیاز به مقدماتی دارد. معمولاً بحث اعتلای علوم انسانی با کاربردی سازی یا اسلامی سازی و حتی بومی سازی خلط می شود و گاه این تحول در یکی از این مقوله ها خلاصه می شود. گاهی در مقام عمل این تحول منحصر در بازنگری سر فصل ها می شود که به نظرم چنین رویکردی تقلیل گرایی در این زمینه است. گرچه باید بعضی از سرفصل ها تغییر داده شوند ولی گاهی هم تغییر رویکردها و متدهای تحقیق لازم است. استفاده از رویکردها و روش های تازه در تحقیق و پژوهش و تقویت نگرش انتقادی با ملاحظات بومی و اسلامی، حتی به سرفصل های موجود، می تواند نظریه ها و دستاوردهای تازه ای را به همراه داشته باشد و جامعه علمی ما را از مصرف کنندگی صرف خارج سازد.
سه شنبه ، ۱دی۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فرهنگ امروز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 19]