واضح آرشیو وب فارسی:هدانا: ائتلاف منطقه ای تحت رهبری عربستان سعودی برای حمله به یمن، نزدیک به نه ماه است که نتوانسته به اهداف مورد نظر خود دست پیدا کند. با این حال، سعودی ها در اقدامی جدید، تشکیل ائتلافی برای «مبارزه با تروریسم» را اعلام کرده اند. با این وجود، ترکیب این ائتلاف و زمان مطرح شدن آن، سوالاتی جدی را درباره اهداف و نیات عربستان به وجود آورده است. در نگاهی تحلیلی، می توان مجموعه ای از ملاحظات سیاسی و نظامی را در ایجاد این ائتلاف موثر دانست. دولت عربستان سعودی در بیانیه ای که صبح امروز در خبرگزاری رسمی این کشور منتشر شد، تشکیل ائتلافی متشکل از 34 دولت اسلامی را با هدف آنچه «مبارزه با تروریسم» خوانده، اعلام کرد. در این بیانیه آمده که کشورهای مذکور، تصمیم به تشکیل یک ائتلاف نظامی به رهبری عربستان گرفته اند که مرکز عملیاتی مشترک آن در ریاض مستقر خواهد بود. به جز خود عربستان، کشورهای اردن، امارات، پاکستان، بحرین، بنگلادش، بنین، ترکیه، چاد، توگو، تونس، جیبوتی، سنگال، سودان، سیرالئون، سومالی، گابن، گینه، فلسطین، کومور، قطر، ساحل عاج، کویت، لبنان، لیبی، مالدیو، مالی، مالزی، مصر، مراکش، موریتانی، نیجر، نیجریه و یمن (دولت مستعفی یمن) در این ائتلاف حضور خواهند داشت. در این بیانیه، بر وظیفه کشورهای شکل دهنده به ائتلاف برای محافظت از ملل مسلمان در مقابل گروه ها و سازمان های تروریستی، فارغ از نام و وابستگی آن ها تأکید شده است. در این میان، مهمترین موضوعی که مورد توجه مطبوعات و رسانه های بین المللی قرار گرفته، نبودن نام ایران، به همراه کشورهای متحد آن، یعنی عراق و سوریه است. عمان نیز که همواره به داشتن روابطی نزدیک با ایران شهره بوده، در این ائتلاف حضور ندارد. پس از انتشار این بیانیه، محمد بن سلمان، جانشین ولیعهد و وزیر دفاع عربستان سعودی در یک کنفرانس مطبوعاتی حاضر شد و اظهار داشت که هدف از تشکیل ائتلاف مذکور، مبارزه با تروریسم در عراق، سوریه، لیبی، مصر و افغانستان است. با این حال، وی جزئیات مشخصی از نحوه فعالیت این ائتلاف را بیان نکرد. وی در ادامه تأکید کرد اقدامات ائتلاف، در هماهنگی با قدرت های بزرگ و همچنین سازمان های بین المللی انجام خواهد گرفت. بن سلمان در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا تمرکز ائتلاف جدید، صرفاً بر داعش خواهد بود یا خیر، اظهار داشت که ائتلاف، با «هر سازمان تروریستی که در مقابل ما قرار بگیرد» مبارزه خواهد کرد. اعلام تشکیل این ائتلاف در شرایطی که از یک سو، عملیات نظامی نه ماهه سعودی ها در یمن نتوانسته نتایج دلخواه را برای این کشور به بار بیاورد و از سوی دیگر، این کشور پیش از این هیچ گونه اقدام واقعی برای مبارزه با گروه های تروریستی انجام نداده – و در عمل به عنوان مهمترین حامی بسیاری از این گروه ها نیز شناخته می شود – به عنوان رویدادی غیرمنتظره، به شدت در عرصه بین المللی بازتاب یافته است. یکی از مهمترین تحلیل های مطرح شده درباره دلیل تشکیل این ائتلاف، این است که با توجه به اینکه قرار است ضمن برقراری آتش بس در یمن، مذاکرات صلح این کشور تحت نظارت سازمان ملل برگزار شود، اکنون سعودی ها خود را آماده می کنند تا پس از فارغ شدن از عملیات نظامی در یمن، اقدامات خود را متوجه دیگر کشورها کنند. اما به جز این تحلیل، می توان دلایل دیگری را نیز در توضیح چرایی تشکیل این ائتلاف جدید از سوی سعودی ها برشمرد: نخست، توجهی به ترکیب کشورهای شرکت کننده در این ائتلاف، نشان می دهد که در کنار برخی دولت های دارای توان نظامی، از جمله اردن و امارات، کشورهایی چون بنین و مالدیو و موریتانی نیز حضور دارند که اصولاً به نظر نمی رسد توان شرکت در هیچ گونه عملیات بین المللی علیه گروه های تروریستی را خارج از مرزهای خود داشته باشند. بر این اساس، می توان گفت هدف سعودی ها بیش از آنکه تشکیل یک ائتلاف «نظامی» کارآمد علیه تروریسم باشد، جمع کردن کشورهای اسلامی همسو با خود تحت لوای یک ائتلاف «سیاسی» است تا بدین ترتیب، خود را در نقش رهبری این کشورها جلوه دهند. به عبارت دیگر، در وهله نخست، این ائتلاف نمودی جدید از ادعای همیشگی سعودی ها مبنی بر «رهبری جهان اسلام» است که با رویکردی فرصت طلبانه و با استفاده از دغدغه جهانی نسبت به تروریسم، درصدد تحقق و یا دستکم القای آن برآمده اند. دوم، نبود نام ایران و متحدانش در فهرست اعضای ائتلاف، خود دربردارنده پیام مهمی است؛ بدین معنا که نه تنها بر تقابل همیشگی عربستان سعودی با ایران در عرصه منطقه ای و نیز چارچوب گسترده تر جهان اسلام تأکید می کند، بلکه فراتر از آن، در راستای تحلیل هایی حرکت می کند که از ماه ها پیش درباره امکان شکل گیری ائتلافی به رهبری عربستان علیه ایران مطرح شده بود. در همین راستا، این نکته را نباید از ذهن دور داشت که در تعریف سعودی ها از تروریسم، گروه های تروریستی شناخته شده بین المللی همچون جبهه النصره - در چارچوب ائتلاف سوری «احرار الشام» - جزء تروریست ها نیستند، اما گروه های مقاومت مورد حمایت ایران، از جمله حزب الله لبنان، تروریستی به شمار می روند. بر این اساس، می توان انتظار داشت که در آینده ای نه چندان دور، به نام مبارزه با تروریسم، فشار بر گروه های نزدیک به ایران در کشورهای مختلف افزایش پیدا کند. سوم، کنار هم قرار دادن اقدام جدید سعودی ها در تشکیل این ائتلاف با اقدام چند روز پیش آن ها مبنی بر گرد هم آوردن گروه های معارض سوری در ریاض و برگزاری کنفرانسی به منظور آنچه هماهنگی این گروه ها جهت شرکت در مذاکره با نمایندگان دولت سوریه عنوان شده بود، این گمانه را مطرح می کند که در پرتو مجموعه تحولات ماه های اخیر درباره سوریه، از حضور نظامی جدی و مستمر روسیه در این کشور گرفته تا گسترده تر شدن دامنه مذاکرات بین المللی صلح سوریه و شرکت ایران در این مذاکرات، سعودی ها نسبت به موقعیت خود احساس خطر کرده و قصد دارند مسیری موازی را در موضوع سوریه به پیش ببرند. این مسیر موازی، در عرصه سیاسی در قالب تلاش برای ایفای نقش محوری در هماهنگ کردن معارضین سوری و در عرصه نظامی، در قالب ایفای نقش رهبری این ائتلاف جدید جلوه گر شده است. در نهایت، نکته دیگری که به عنوان چهارمین عامل در این زمینه می توان مورد اشاره قرار داد، انتقادات مستمر کشورهای غربی از انفعال عربستان و متحدانش در مبارزه با تروریسم در منطقه و عدم مشارکت فعال آن ها در چارچوب ائتلاف بین المللی تحت رهبری آمریکا برای مبارزه با داعش است. بر اساس گزارش رسانه های غربی، اقدامات عربستان سعودی و امارات علیه داعش، به انجام تنها یک عملیات در ماه خلاصه می شود. بحرین، عملیات خود را در ماه سپتامبر متوقف کرده و اردن نیز در ماه اوت خود را از این عرصه کنار کشیده است. بر این اساس، می توان گفت که تشکیل این ائتلاف برای سعودی ها دربردارنده یک جنبه «پرستیژی» و حیثیتی نیز هست تا بدین ترتیب، ضمن القای این نکته که عربستان و متحدانش به طور جدی و واقعی مشغول مبارزه با تروریسم هستند، از حجم انتقادات مطرح در این عرصه بکاهد. این امر همچنین به طور بالقوه می تواند سبب کاهش حجم انتقاداتی شود که به طور روزافزون، عربستان را به حمایت مستقیم و غیرمستقیم از گروه های تروریستی، از جمله داعش متهم می کنند. همین امر به تنهایی می تواند دستاوردی مهم برای سعودی ها به شمار رود که در پی تطهیر وجهه خود در عرصه جهانی هستند.
سه شنبه ، ۲۴آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هدانا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 16]