واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: توسعه واردات ناشی از توسعه مناطق آزاد یا تولید رقابت ناپذیر - حشمت اله عسگری* نقدی پیرامون صحبت های اخیر نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در خصوص خیانت تلقی کردن ایجاد مناطق آزاد.
الفبای اقتصاد به دانش آموختگان اقتصاد یاد می دهد که دولت بزرگ هیچ وقت مدینه فاضله توسعه مناطق نبوده بلکه با بلعیدن بخش عمده ای از منابع همواره رقیب جدی بخش خصوصی بوده و همواره حریم امنی برای عده محدودی تولید کننده ناکارا فراهم می کند.چیزی که مصادیق آن در اقتصاد ایران نه تنها در ذهن کارشناسان اقتصاد بلکه در ذهن عامه مردم نقش بسته است تداوم بسته نگاه داشتن اقتصاد یعنی تداوم ناکارایی و رقابت ناپذیری و به تعبیر دیگر زندگی با قیمت تمام شده بالا.از منظر بانک جهانی، منطقه آزاد تجاری، قلمرو معینی است که غالبا در محدوده داخل یک بندر یا در مجاورت آن قرار گرفته و در آن تجارت آزاد با سایر نقاط جهان مجاز شناخته شده است. چنانچه کالاها را می توان بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از این مناطق صادر کرد یا به این مناطق وارد نمود و آن ها را برای مدتی در انبار ذخیره و در صورت لزوم بسته بندی و مجددا صادر کرد. کالاهایی که از منطقه آزاد تجاری به کشور میزبان وارد می شوند، حقوق و عوارض گمرکی مقرر را می پردازند.مناطق پردازش صادرات علاوه بر تسهیلات فوق، ابنیه و خدمات مورد نیاز جهت تولید، تبدیل مواد خام و کالاهای واسطه ای وارداتی به محصولات نهایی را به هدف صدور آن ها و برخی اوقات جهت فروش در بازار داخلی، به شرط پرداخت حقوق و عوارض گمرکی معمول فراهم می نمایند.تسهیلات این مناطق جهت جلب سرمایه گذاران خارجی و تسهیل استقرار آنهاست و معمولا با مشوق های دیگری نیز همراه است.مناطق آزاد و فلسفه ایجاد آنها بنای تئوری و علمی دقیقی دارد و با اشارات سطحی و غیر علمی نمی توان در خصوص این مقوله مهم اظهار نظر کرد. آیا بهتر نیست بجای تغییر و جابجا کردن استانداردهای علمی اندکی ریشه ای تر به مسائل پرداخته شود؟بدیهی است بخش عمده ای از فعالیت های مناطق آزاد مربوط به آخرین حلقه فرایند تولید و توزیع است، اگر واردات منفور است و امروز شاهد توسعه واردات هستیم این مساله نه ناشی از توسعه مناطق آزاد است بلکه ناشی از وجود تولید رقابت ناپذیر است. در واقع مناطق آزاد گوی و میدان هستند و محصولات ناشی از فرایندهای تولید رقابت پذیر می توانند قدرت نمایی کنند به عبارت مناطق آزاد ترازوی سنجش میزان و توان رقابت تولید داخلی در قیاس با تولید خارجی است امروزه در دنیا بخش عمده ای از محصولات در درون مناطق آزاد دنیا تولید و توزیع می شود.اگر امروز مناطق آزاد، برخی را در خصوص واردات بی رویه هوشیار کرده و این موضوع را به توسعه مناطق آزاد ربط می دهند باید گفت که نه تنها این موضوع ناشی از توسعه مناطق آزاد نیست بلکه ناشی از سیکل معیوب تولید در کشور هست که از سال های دور در اقتصاد ایران شکل گرفته است از این رو به دلیل این سیگنال باید مدیون مناطق آزاد بود. مدیریت و حوزه عمل مناطق آزاد هم از حیث تئوری و هم از حیث قانونی کاملا روشن و شفاف است و نمی توان نسخه دومی از مناطق آزاد را تجویز کرد که صرفا اتکای تجارت تک رویه ای داشته باشد در مناطق آزاد فارغ از قوانین سرزمین اصلی تمامی رویه های تجاری باید فعال باشند و طبیعتا این مناطق تجلی مزیتهای نسبی کشور خواهند بود که پتانسیل تجاری کشورها را تعیین کرد. اگر واردات را به نوعی تب و یا لرز اقتصاد تلقی کنیم باید علت این تب و یا لرز را درست تشخیص و سپس رفع کرد در واقع مناطق آزاد علایم تب و لرز هستند نه علت خود بیماری، ربط واردات بی رویه به مناطق آزاد و محدود کردن توسعه فعالیت مناطق آزاد حرف سطحی و غیر علمی و مطرودی است. در جریان واردات مسائل متعددی در اقتصاد نقش دارند که مناطق آزاد سهم بسیار اندکی در آن دارند. همچنین چه بسا مناطقی هستند که غالبا نقش صادرات دارند و طرف های مقابل چیزی برای صادرات ندارند که باعث نگرانی شود اگر چه که برای هیچ کشوری قابل قبول نیست که صرفا وارد کننده از سایر کشورها باشد و همه کشورها علاقه مند به حفظ موازنه تجاری و رعایت رویه های دوجانبه صادرات و واردات هستند.اینکه یک منطقه آزاد صرفا صادراتی با هیچ منطقی سازگار نیست، غیر قابل تصور است اما اینکه مدیریت واردات در کنار صادرات دنبال شود منطقی است.از موضوع تجاری بگذریم نقش تولید ارزان مناطق آزاد در کنار تولید گران سرزمین اصلی با اتکای درونزا به منابع و عوامل تولید داخلی بر کسی پوشیده نیست. ورود سرمایه گذاران خارجی، انتقال پول راحت، مالکیت خارجیان، معافیت های مالیاتی و سیکل های کوتاه تولید در مناطق آزاد همگی از مزیت هایی هستند که در این مناطق وجود دارند. اگر چه که مناطق آزاد کشور اکنون با مشکلاتی مواجه است و قابل انکار نیست لکن کم تجربگی کشور و بی توجهی به مطالعات جامع و تفصیلی مناطق آزاد باعث این مشکلات شده که در توسعه مناطق آزاد این موارد باید مد نظر مسئولان قرار گیرد نه اینکه اصل قضیه حذف و توسعه آن خیانت ؟؟ تلقی شود.همچنین رهبر معظم انقلاب به درستی در سیاست های ٢٤ گانه اقتصاد مقاومتی بر نقش مناطق آزاد در توسعه کشور تاکید داشته اند و این سیاست ها با اجرای درست تکلیف همه مسئولان و دست اندکاران قوای سه گانه است.در مجموع با این تفاسیر، مقایسه این همه مزایا با یک موضوعی که ارتباطی با مناطق آزاد ندارد و قضاوت در خصوص ناکارایی این مناطق امر نادرستی است. توصیه می شود کسانی که در این خصوص اظهار نظر می کنند مسائل و مشکلات مربوط به سرزمین اصلی را به پای مناطق آزاد ننوشته و نسبت به توفیقات و محسنات مناطق آزاد دنیا بی توجه نباشند.البته این اولین بار نیست که اظهار نظرهایی در خصوص تضعیف استانداردها به بهانه ضعف آن استانداردها برای توجیه ناکارایی ها و پوشش قصور مسئولیت ها ارائه می شود. باید تلاش شود به جای تقلیل و تضعیف استانداردها، به گونه ای برنامه ریزی کرد که معیار توفیق، دستیابی به استانداردهای موجود باشد نه استانداردهای خود ساخته.یقینا با بازنگری در قوانین مرتبط با تولید و شیوه های حمایت از تولید در سرزمین اصلی کشور توفیق در بهبود فرایندهای تولید در سرزمین اصلی رخ داده و تولید ارزان قیمت زمینه رقابت پذیری بیشتر در مناطق آزاد را خواهد داشت. امیدواریم با قوانین جدیدی که دولت تدبیر و امید در حمایت از تولید و خروج از رکود دنبال می کند اقتصاد کشور رقابت پذیر و توفیقات مناطق آزاد نیز بیشتر شود.* دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه ایلام
22/09/1394
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]