واضح آرشیو وب فارسی:تهرانشهر: نگاهی به مهم ترین و زیباترین کاخ های ایرانی از میان صدها و هزاران کاخ و کوشک شکوهمند و پر زرق و برقی که شاهان و حکمرانان ایرانی برای خود ساختند تنها شمار اندکی برجای مانده است.این نوشتار به معرفی ۱۵ عدد از کهن ترین، بزرگ ترین، مهم ترین و زیباترین کاخ های تاریخی ایران از دوره هخامنشی تا پایان دوره قاجار می پردازد. کلات نادری: قصر خورشید نادرشاه افشار یکی از جنگاورترین مردان ایران و از نامدارترین چهره های جهان در جنگاوری و جهانگشایی است. او کسی است که موفق شد هندوستان را تسخیر کند و غنائم زیادی را از آن سرزمین به ایران بیاورد. نادرشاه به خاطر روحیه ایلیاتی و سرگرمی دائم به جنگ، مانند دیگر شاهان ایران دارای پایتخت نبود اما در بعضی شهرها عماراتی را از خود بر جای گذاشت. معروف ترین این عمارات، قصر خورشید در شهر کوچک کلات نادری واقع در ۱۶۸ کیلومتری شمال شرق مشهد است. آنچه این کاخ را میان بناهای تاریخی ایران متمایز می کند، گنبد استوانه ای شکل آن است که از ۶۶ نیم ستون سنگی تشکیل شده است. می گویند قصر خورشید خانه نادر بوده اما کتیبه گنبدخانه اش که سوره نبأ را بر آن نوشته اندعده ای را به این باور رسانده که قرار بوده است خانه ابدی نادر باشد. این خانه دنیایی یا ابدی رو به باغی دلگشا چهره می گشاید اما گویا سرداب های بزرگش جای نگاهداری جواهرات سلطنتی و نیز بعضی زندانیان بوده است. قصر خورشید به یاری هنرمندانی که نادر از هند به ایران آورده بود، ساخته شد و به این خاطر سنگ نگاره های دیواره بیرونی آن حال و هوایی کاملا هندی دارد. تیسفون : طاق کسرا طاق کسرا یا ایوان مدائن امروزه در قلمرو کشور عراق قرار دارد اما از نظر تاریخی و معماری و بازتابی که در شعر و ادب پارسی داشته، آنقدر مهم است که نمی توان از کاخ های باستانی ایران نام برد و از این کاخ یاد نکرد. در دوره ای طولانی از عصر ساسانیان، پایتخت ایران بر کرانه رود دجله قرار داشت. این تختگاه مجموعه ای بود از هفت شهرک که اعراب آن را مدائن می خواندند. ایوان مدائن یا طاق کسرا که ضیافت های سلطنتی در آن برگزار می شد، در شهرک اسبانبر قرار داشت و احتمالا در زمان خسرو اول، انوشیروان ساخته شد. آنچه چشم بینندگان این کاخ را خیره می کرد، عظمت طاق ایوان آن بود که در زمان خود یک شاهکار معماری تمام عیار به شمار می آمد. این طاق منبع الهام بزرگی در معماری ایران بوده است و درذ دوره جدید بناهای چون سردر موزه ملی ایران (ساخته دآندره گدار) و طاق زیرین برج آزادی (ساخته حسین امانت) با لاهام از آن ساخته شده اند. متاسفانه در سال ۱۸۸۸ میلادی، بخش هایی از این طاق فرو ریخت و اکنون نیز نیازمند مرمت اساسی است. افزون بر طاق کسرا، بقایای سایر کاخ های ساسانی در حول و حوش آن باقی مانده است. همچنین مزار سلمان فارسی، صحابه ایرانی پیامبر اسلام (س) کنار طاق کسرا قرار دارد. شیراز: عمارت کلاه فرنگی عمارت کلاه فرنگی شیراز به شکوه و بزرگی قاجاریه نیست و بلکه بازتابنده خلق و خوی ایلیاتی و مردم داری صاحبش، کریم خان زند است. این عمارت تاریخی که میان باغ نسبتا کوچکی در مرکز شهر شیراز قرار گرفته، بازمانده باغ بزرگ تری به نام باغ نظر است که در زمان زندیه، مرکز حکومتی شیراز محسوب می شد. کریم خان در عمارت کلاه فرنگی که به سبک عمارت هشت بهشت اصفهان به صورت هشت گوش ساخته شده است، سفیران خارجی را به حضور می پذیرفت و از آنان پذیرایی می کرد. حتی بعد از مرگ نیز، پیکر او را در همین عمارت به خاک سپردند اما آغا محمدخان قاجار به خاطر کینه ای که از خاندان زندیه به دل داشت، همین که به سلطنت رسید استخوان های او را از قبر خارج و در زیر یکی از پلکان های کاخ گلستان تهران دفن کرد. اکنون عمارت کلاه فرنگی جایگاه موزه پارس است و آثار تاریخی و هنری متنوعی – از جمله مربوط به دوره زندیه- در آن به نمایش در آمده است. اصفهان: کاخ هشت بهشت کاخ هشت بهشت اصفهان از آثار دوره شاه سلیمان صفویه است که حدود ۴۵۰ سال پیش در حاشیه خیابان چهارباغ اصفهان ساخته شد. می گویند این کاخ هشت گوش دو طبقه، سکونتگاه هشت تن از زنان محبوب شاه سلیمان بوده است. گردشگران اروپایی که کاخ هشت بهشت را دیده اند در وصف زیبایی آن و خصوصا تزئینات نفیس و چشم نوازش سخن بسیار گفته اند. در دوره قاجار این تزئینات تا حد زیادی آسیب دیدند اما در دوره معاصر تا حد امکان مرمت شدند. همچنین باغ بزرگی که یک زمان دورادور کاخ هشت بهشت را فرا گرفته بود از میان رفته و امروزه جای خود را به یک پارک بزرگ داده است. بیشاپور فارس: کاخ شاپور و والریانوس در ۲۵ کیلومتری غرب کازرون و در مسیر جاده بوشهر، بقایای یک شهر حدودا ۱۸۰۰ ساله به نام بیشاپور خودنمایی می کند. این شهر در اوایل دوره ساسانیان توسط شاپور اول به پایتختی امپراتوری ساسانی برگزیده شد و پس از انتقال پایتخت به تیسفون،واقع در عراق امروزی، همچنان اهمیت خود را حفظ کرد. یکی از آثار این شهر باستانی، کاخ شاهپور اول ساسانی است که تاثیر زیادی در معماری ایرانی داشته و سبک چهار ایوانی آن بعدها در دوران اسلامی الهام بخش ساخت مساجد، مدارس و کاروانسرهای چهار ایوانی شد. در کنار این کاخ، ایوان موزائیک قرار دارد که موزائیک ها با نقوشی از چهره آدمیان، و پرندگان و گل و بته، زینت بخش موزه لوور پاریس و موزه ملی ایران اند. در دوره شاپور اول، جنگ بزرگی میان سپاه ایران و سپاه روم درگرفت که به شکست رومیان و اسارت والریان، امپراتور روم انجامید. البته شخصیت شاپور در سطحی بود که امپراتور روم را به سیاهچال نیفکند، بلکه با نظارت خود او که در معماری سررشته داشت، در بیشاپور کاخی سه هزار متری برایش ساخت تا مثل یک اسیر محترم و خوش اقبال در آن زندگی کند. شیراز: عمارت کلاه فرنگی عمارت کلاه فرنگی شیراز به شکوه و بزرگی قاجاریه نیست و بلکه بازتابنده خلق و خوی ایلیاتی و مردم داری صاحبش، کریم خان زند است. این عمارت تاریخی که میان باغ نسبتا کوچکی در مرکز شهر شیراز قرار گرفته، بازمانده باغ بزرگ تری به نام باغ نظر است که در زمان زندیه، مرکز حکومتی شیراز محسوب می شد. کریم خان در عمارت کلاه فرنگی که به سبک عمارت هشت بهشت اصفهان به صورت هشت گوش ساخته شده است، سفیران خارجی را به حضور می پذیرفت و از آنان پذیرایی می کرد. حتی بعد از مرگ نیز، پیکر او را در همین عمارت به خاک سپردند اما آغا محمدخان قاجار به خاطر کینه ای که از خاندان زندیه به دل داشت، همین که به سلطنت رسید استخوان های او را از قبر خارج و در زیر یکی از پلکان های کاخ گلستان تهران دفن کرد. اکنون عمارت کلاه فرنگی جایگاه موزه پارس است و آثار تاریخی و هنری متنوعی – از جمله مربوط به دوره زندیه- در آن به نمایش در آمده است. پاسارگاد: کاخ های کوروش پاسارگاد به معنای اردوگاه پارسیان است. اینجا همان جایی است که کوروش در نبردی سرنوشت ساز، آخرین شاه دولت ماد را شکست داد و امپراتوری هخامنشی را بنیان نهاد. او این نقطه را به عنوان پایتخت خود برگزید و کاخ هایش را در آن بنا کرد. اکنون در پاسارگاد بقایای دو کاخ مربوط به زمان کوروش دیده می شود که هر دو همراه با سایر آثار موجود در این منطقه در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت شده اند. نخستین آنها کاخ بار عام است که با حدود ۲۵۰۰ متر مساحت جایی برای ملاقات کوروش با مقامان ملل مختلف تحت فرمانروایی هخامنشیان بوده است. دیگر کاخ موجود در پاسارگاد کاخ اختصاصی است که اقامتگاه کوروش بوده و حدود ۱۳۰۰ متر از آرامگاه او فاصله دارد. کاخ های پاسارگاد در طول زمان آسیب فراوان دیده اند اما یکی از مهم ترین علل ویرانی آنها این است که در قرن هفتم هجری با استفاده از مصالح سنگی این کاخ ها، مسجد و کاروانسرایی را در پاسارگاد بنا کردند. فیروز آباد فارس: کاخ اردشیر اردشیر باباکان سرسلسله حکومت ساسانیان است که این سلسله را بنیان نهاد و مذهب زرتشی را در ایران رسمیت بخشید. او در تختگاه خود که شهر گور (فیروز آباد امروزی) در ایالت فارس بود، کاخ بزرگی را بنا نهاد که افزون بر ۹ هزار متر مربع مساحت داشت و بر آثار معماری پس از خود تاثیر شگرفی گذاشت. در واقع کاخ اتردشیر یکی از منابع مهم برای پژوهش درباره معماری دوره ساسانی و تاثیر آن بر معماری ایران در دوره اسلامی است. مهم ترین بخش کاخ اردشیر سه تالار گنیددار بزرگ است که مجموعا تالار بار عام را می سازند و گنبد فوقانی آنها از نظر فنون معماری در ۱۸۰۰ سال پیش اهمیت فراوان دارد. دو بخش دیگر کاخ جنبه اداری و مسکونی داشتند. ایوان بزرگ کاخ نیز با ۲۸ متر طول، ۱۴ متر عرض و ۱۸ متر بلندا، نمونه اولیه ایوان هایی هستند که بعدا در ایوان مدائن به اوج شکوه خود رسیدند.
پنجشنبه ، ۱۹آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تهرانشهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 42]