محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1847182273
گوشه هایى از اخلاق محمد (صلی الله علیه وآله) - حریم قانون، عبادت، زهد، استقامت و احترام به افکار عمومی
واضح آرشیو وب فارسی:صدای شیعه: گرچه سیره نویسان، مورخان و اصحاب حدیث از صدر اول تا کنون جزئیات احوال رسول اکرم را در هزاران آثار و تألیفات خود گرد آورده اند و منابع بسیار غنى و ارزنده در دسترس اهل تحقیق نهاده اند...نویسنده: آیت الله سید ابوالفضل موسوی زنجانی گرچه سیره نویسان، مورخان و اصحاب حدیث از صدر اول تا کنون جزئیات احوال رسول اکرم را در هزاران آثار و تألیفات خود گرد آورده اند و منابع بسیار غنى و ارزنده در دسترس اهل تحقیق نهاده اند، ولى چون در بیشتر آنها خصوصیات زندگى آن حضرت نه بطور دسته بندى و منظم، بلکه در ضمن مطالب دیگر به شکل پراکنده ذکر شده است، اطلاع یافتن بر آن بر همه کس آسان نیست و نیز اغلب این آثار به زبان عربى است و جز اهل آن زبان دیگران قادر به استفاده از آن نیستند؛ به علاوه زندگانى ماشینى این عصر که مى بایست وقت و فراغت بیشترى براى افراد بشر ذخیره کند برخلاف انتظار موجب کمى فرصت شده و مردم را از صرف وقت به خواندن تألیفات مفصل باز داشته است. بنابراین نگارنده با توجه به اهمیت موضوع و اعتراف به کم بضاعتى خود، مى کوشد به اندازه اى که در حوصله یک مقاله است، خلاصه اى از روش زندگانى آن حضرت را مطابق آنچه که مورد اتفاق و یا مشهور در میان مورخان و معتمدان اصحاب حدیث است بطور فشرده در دسترس علاقه مندان قرار بدهد و بار دیگر به قصور و ناتوانى خود اعتراف مى نماید . آب دریا را اگر نتوان کشید هم بقدر تشنگى باید چشید حریم قانون از هر نوع بدرفتارى که به شخص مقدسش مى شد عفو و اغماض مى نمود ولى در مورد اشخاصى که به حریم قانون تجاوز مى کردند مطلقآ گذشت و مجامله نمى کرد و در اجراى عدالت و مجازات متخلف، هر که بوده باشد، مسامحه روا نمى داشت. چه قانون عدل سایه امنیت اجتماعى و حافظ کیان جامعه است و نمى شود آن را بازیچه و دستخوش افراد هوسران قرار داد و جامعه را فداى فرد نمود. در فتح مکه زنى از قبیله بنى مخزوم مرتکب سرقت شد و از نظر قضائى جرمش محرز گردید. خویشاوندانش که هنوز رسوبات نظام طبقاتى در خلایاى مغزشان به جاى مانده بود اجراى مجازات را ننگ خانواده اشرافى خود مى دانستند و به تکاپو افتادند بلکه بتوانند مجازات را متوقف سازند، اُسامة بن زَیْد را که مانند پدرش نزد رسول خدا محبوبیت خاصى داشت وادار کردند به شفاعت برخیزد، او همینکه زبان به شفاعت گشود، رنگ صورت رسول خدا از شدت خشم برافروخته شد و با عتاب و تشدد فرمود چه جاى شفاعت است، مگر مى توان حدود قانون خدا را بلا اجرا گذاشت؟ دستور مجازات صادر نمود. اسامه متوجه غفلت خود گردیده و از لغزش خود عذر خواست و استدعاى طلب مغفرت نمود. براى اینکه فکر تبعیض در اجراء قانون را از مخیله مردم بیرون بنماید به هنگام عصر در میان جمع به سخنرانى پرداخت و ضمنآ عطف به موضوع روز کرده چنین گفت «اقوام و ملل پیشین دچار سقوط و انقراض شدند بدین سبب که در اجراى قانون عدالت تبعیض روا مى داشتند، هرگاه یکى از طبقات بالا مرتکب جرم مى شد او را از مجازات معاف مى کردند و اگر کسى از زیردستان به جرم مشابه آن مبادرت مى کرد او را مجازات مى نمودند، قسم به خدائى که جانم در قبضه اوست در اجراى عدل درباره هیچکس فروگذارى و سستى نمى کنم، اگرچه مجرم از نزدیک ترین خویشاوندان خودم باشد » 1 او خود را مستثنى نمى کرد و فوق قانون نمى شمرد. روزى به مسجد رفت و در ضمن خطابه فرمود «خدا سوگند یاد کرده است در روز جزا از ظلم هیچ ظالمى در نگذرد، اگر به کسى از شما ستمى از من رفته و از این رهگذر حقى بر ذمه من دارد من حاضرم به قصاص و عمل متقابل تن بدهم» از میان مردم شخصى به نام سَوادة بن قَیْس بپاخاست و گفت یا رسول الله، روزیکه از طائف برمى گشتى و عصا را در دست خود حرکت مى دادى به شکم من خورد و مرا رنجه ساخت. فرمود «حاشا که به عمد این کار را کرده باشم. معهذا به حکم قصاص تسلیم مى شوم». فرمان داد همان عصا را بیاورند و به دست «سواده» داد و فرمود «هر عضو بدن تو را که خسته است به همان قسمت از بدن من بزن و حق خود را در همین نشأه دنیا از من بستان». سواده گفت نه، من شما را مى بخشم. فرمود «خدا نیز بر تو ببخشد ». 2 آرى چنین بود رفتار یک رئیس و زمامدار تام الاختیار دین و دولت در اجراى عدل اجتماعى و حمایت قانون . عبادت از همان اوائل زندگانى که در سرزمینى به نام اَجْیاد در اطراف مکه به شبانى مى پرداخت با عزلت و تنهائى مأنوس بود و در آن سکوت صحرا ساعت ها به فکر فرو مى رفت و در امر وجود و حیات غور مى نمود. او در دنیائى غیر دنیاى قوم خود مى زیست و هیچگاه در مجالس لهو و تفریح آنها حضور نمى یافت و در جشن ها و مراسمى که به نام بت ها برپا مى داشتند شرکت نمى کرد، و با گوشت قربانى که تقدیم بت ها مى شد دست و دهان آلوده نمى ساخت . 3 او سیر و تفکر خود را در جزء اول کلمه توحید و نفس ماسوى خیلى زود به پایان رسانده بود، از بت ها تنفر داشت و مى گفت هیچ چیز را به قدر این بت ها دشمن نمى دارم . 4 روح علوى و فکر سیال خدادادش در جستجوى جزء دوم کلمه توحید اوج گرفته در آسمان ها و سیاره ها نیز متوقف نشد، از مرز ماده و طبیعت بگذشت و در پس پرده این پدیده هاى چشم گیر و در عین حال ناپایدار و زودگذر، پدیدآورنده و آفریدگار نیرومند و جاودانى را درک نمود و به زبان دل مى گفت وَجّهت وجهى للّذى فطر السّموات والارض حنیفآ مسلمآ و ما انا من المشرکین . از این پس دلبستگى اش به عزلت و خلوت گزینى بیشتر شد و کوه حراء را با منظور خود مناسب تر یافت، و اکثر اوقات خود را در آنجا به سر مى برد و در هر نوبت چندین شب متوالى با اندک توشه در آنجا معتکف مى شد و به پرستش خداى یگانه مى پرداخت . 5 افسوس که تاریخ از چگونگى پرستش و عبادتش در دوران غارنشینى سکوت کرده است و اگر نمى کرد چه مى توانست بگوید؟ مگر در آن خلوتکده کسى را راه بود. ما نمى دانیم در آن حال آیا زانو به زمین مى زده و یا دست به دعا و نیایش بر مى داشته و یا پیشانى به خاک مى سوده است؟ شاید همه این ها را یکجا انجام مى داده است، هرچه بوده به حقیقت عبادت پى برده بود، مگر عبادت جز توجه به خدا و انکار ذات و رضا و تسلیم در برابر حق تعالى مفهوم دیگرى هم دارد. پس از بعثت، فرشته خدا آداب وضو و نماز را به شکلى که در شریعت وارد شده است به او تعلیم نمود و از آن پس با همین شرائط و ارکان و با حضور قلب به نماز مى ایستاد. قسمت مهمى از شب ها را در نماز، دعا و مناجات بسر مى برد و از طول قیام، پاهایش متورّم مى شد او عبادت را وظیفه عبودیت مى دانست، با شوق و علاقه بدان قیام مى نمود و به نظر سوداگرى و بدست آوردن مزد و یا ترس از مؤاخذه بدان نمى نگریست. گاهى بى خبران از این عوالم به عنوان دلسوزى مى گفتند، شما که بار گناه بر دوش ندارید، دیگر چرا این همه به خودتان رنج مى دهید. مى گفت «آیا یک بنده وظیفه شناس و سپاسگذار نباشم؟ » 6 علاوه بر ماه رمضان و قسمت مهمى از شعبان در سایر ایام سال، یک روز در میان روزه دار بود . 7 دهه آخر ماه رمضان را در مسجد به عبادت معتکف مى شد . 8 ولى نسبت به دیگران تسهیل مى نمود و مى فرمود «کافى است در هر ماه سه روز روزه بگیرید. همیشه به اندازه وسع خودتان به عبادت بپردازید، عمل مداوم نزد خدا محبوبتر از عمل بسیار و خسته کننده است » 9 او اگرچه خصوصیت زمان و مکان را شرط صحت و یا فضیلت بعضى از اعمال عبادى قرار داده است ولى در عبادات بطور کلى وسعت نظر داشت و خداپرستى را محدود به محل خاص و یا به مراسم و آداب معین و یا زیر نظر افراد مخصوصى نکرده است. همه جاى زمین را مسجد و همه بندگان را بدون وساطت احدى، مرتبط با خدا و هر عمل نیک را عبادت مى دانست، به شرط آنکه عمل فى حد ذاته مشروع و توأم با خلوص نیت باشد . در اوائل امر که به منظور تأسیس پایگاه دین اسلام دستور مهاجرت به مدینه رسید، این نکته را بر همگان گوشزد نمود که هر کس به قصد به دست آوردن مال و غنیمت یا ازدواج با همسرى، زاد و بوم خود را ترک کند و با ما همکارى نماید هجرتش به سوى مال و متاع دنیوى است و مزدش همان خواهد بود و اگر براى رضاجوئى خدا و رسول است، هجرت او هجرت به سوى خدا است و ارزش اجر و ثواب خواهد داشت. مقیاس اعمال مردم را بدین کلمه معین کرد و فرمود اِنّما الاعمال بالنّیّات و لکل امرء مانوى . 10 هر عملى که از سرچشمه اخلاص تراوش کند اگرچه یک کار عادى و روزمره بوده باشد عبادت خدا به شمار مى آید، حتى اگر شخصى لقمه غذا را در دهان همسر خود بگذارد 11 و یا به قصد حفظ عفت و آلوده نشدن به گناه با او در آمیزد 12 و هرجا که نیت خالص در میان نباشد نماز و روزه نیز از حساب خدا خارج مى شود اگرچه به ظاهر آراسته جلوه کند . حفظ توازن را در امور معاش، معاد، حوائج روح و بدن لازم مى دید و اجازه نمى داد کسى راه افراط و یا تفریط بپیماید. رهبانیّت و توغّل در شهوات حیوانى را به یک نسبت محکوم ساخته است و حد وسطبین این دو را با گفتار و رفتار خود نشان مى داد و آنها را که مى خواستند همه وقت خود را در نماز و روزه صرف کنند و به کارهاى زندگى بى اعتنائى نمایند از انحراف مانع مى شد و مى فرمود «بدن شما، زن، فرزند و یارانتان همگى حقوقى بر شما دارند و مى باید آنها را رعایت کنید » 13 در یکى از سفرها که بعضى از اصحاب، کج فهمى کرده و روزه دار بودند، از شدت گرما هر یک به گوشه اى افتاده و از حال رفتند. سایرین به نصب چادرها و سیراب نمودن چارپایان و خدمات دیگر مى کوشیدند. فرمود همه اجر و ثواب متعلق به کسانى است که این کارها را انجام مى دهند . 14 در خلوت و در حال انفراد ساعت هاى طولانى در تهجد و شب زنده دارى بسر مى برد و به نماز و مناجات قیام مى کرد، اما وقتى که به نماز جماعت مى ایستاد براى رعایت حال نمازگزاران به اختصار مى کوشید و مى فرمود «دلم مى خواهد بیشتر در نماز بایستم ولى همینکه صداى گریه طفل یکى از زنان را که در صف جماعت ایستاده است مى شنوم از قصد خود منصرف شده و نمازم را کوتاه ادا مى کنم » 15 روزى مرد مسلمانى که همه روز را آبیارى کرده بود، پشت سر معاذبن جَبَل به نماز ایستاد. معاذ به خواندن سوره بقره آغاز کرد، آن مرد طاقت ایستادن نداشت و منفردآ نماز خود را به پایان رسانید. معاذ به او گفت تو نفاق کردى و از صف ما جدا شدى. رسول خدا از این ماجرا آگاه و چنان خشمگین شد که نظیر آن حالت را از او ندیده بودند و به معاذ فرمود «شما مسلمانان را رم مى دهید و از دین اسلام بیزارشان مى کنید، مگر نمى دانید که در صف جماعت بیماران، ناتوانان، سالخوردگان و کارکنان نیز ایستاده اند. در کارهاى دسته جمعى باید طاقت ضعیف ترین افراد را در نظر گرفت. چرا از سوره هاى کوتاه نخواندى؟ » 16 بلند کردن صدا را به ذکر و دعا که غالبآ شیوه مردم متظاهر و ریاکار است خوش نمى داشت. در یکى از سفرها یارانش هرگاه که مشرف به دره مى شدند صدا به تکبیر و تهلیل بلند مى کردند، فرمود «آرام بگیرید کسى که او را مى خوانید نه گوشش کر است و نه جاى دورى رفته است او همه جا با شما است و شنوا و نزدیک است » 17 زهد و پارسائى زوائد معیشت را از زندگانى خود حذف کرده بود و نقش یک قدوه صالح را ایفا مى نمود. او بر روى زمین مى نشست و زیراندازش قطعه حصیرى بود 18 و بالشى از چرم که درونش را از لیف خرما انباشته بودند زیر سر مى نهاد 19 قوت غالبش نان جوین و خرما بود و هرگز سه روز متوالى از نان گندم سیر نخورد . 20 روزه را با چند دانه خرما و اگر خرما در دسترس نداشت با شربت آبى افطار مى نمود . 21 عائشه مى گوید گاهى یک ماه بر ما مى گذشت و دود از مطبخ ما بلند نمى شد . 22 از غذاهائى که بدان رغبت نمى کرد عیب جوئى نمى نمود . 23 به مرکب بى زین و برگ سوار مى شد و یک نفر را هم پشت سر خود ردیف مى کرد. جامه و کفش خود را با دست خود وصله کارى مى نمود و با دست خود شیر مى دوشید و دست آس مى کرد . 24 در سایر کارهاى منزل به خانواده اش کمک مى نمود و چون بانگ اذان مى شنید به نماز مى رفت . 25 او و یارانش که مى خواستند انسانیت را از سقوط نجات بخشند و بنیاد بت پرستى را براندازند و بندگان خدا را آزاد سازند، نمى توانستند نفس پرستى کنند و یا بنده هوس خویش گردند، وگرنه چگونه ممکن بود سه سال با سختى معیشت در شِعب ابوطالب که سرکشان قریش آنها را محبوس و محصور ساخته و راه ورود مواد غذائى را به رویشان بسته بودند پایدارى کنند 26 و یا آوارگان مکه (اصحاب صُفّه) با نداشتن خوراک، پوشاک و مسکن روى سکوى کنار مسجد مدینه زندگى نمایند و با هیچ بسازند و پایدارى کنند و یا در غزوه تبوک آنهمه شدائد، گرسنگى و تشنگى را در برابر آفتاب گرم جزیرة العرب تحمل کرده و خم به ابروى مردانگى نیاورند . 27 آنها مانند درخت صحرائى مى توانستند با اندک آبى به زندگانى خود ادامه بدهند . بعلاوه همت عالى زمامداران عادل و بشر دوست اجازه نمى دهد مادام که فقر و بدبختى همه انسان ها را از میان برنداشته اند و همه آنها را از یک زندگانى متوسط برخوردار نکرده اند خودشان در ناز و نعمت بسربرند . رسول اکرم با تحصیل مال از راه حلال و صرف آن در راه هاى مشروع نه تنها مخالف نبود بلکه بدان تشویق مى نمود. مگر نفرمود: نِعم العون على تقوى اللهِ الغنى . 28 او مال را وسیله قوام زندگى جامعه مى دانست 29 چه در پیشرفت کارها، هیچ سلاحى قاطع تر از آن نیست . استقامت او نه براى هدایت یک قبیله و یا یک ملت فرستاده شده بود بلکه مأموریت جهانى داشت لیکون للعالمین نذیرا . 30 مى بایست بشریت را از ظلمات شهوت، جهالت و پرستش بت هاى جاندار و بى جان و استبداد و تحکم فرمانروایان و تقلید بى چون و چرا از کاهنان، دجالان و تعصبات نژادى، طبقاتى و فقر مادى و معنوى نجات بخشد و از این همه زنجیرها که بر گردن ناتوانش فشار آورده و جسم و جانش را فرسوده بود، آزاد کند و نیز مقیاس هاى ساختگى و دروغین که قرن ها وسیله سنجش عادات و اخلاق، شناخته شده و زشتى ها را در نظر مردم زیبا مى نمود و باطل را در لباس حق جلوه مى داد بهم بزند و مقیاس واقعى نیک و بد را به جریان اندازد و خلاصه دنیائى را خراب کند و دنیاى بهترى از نو بسازد . قریش در وهله اول که هنوز دستور دعوت علنى از جانب خدا نرسیده بود و عده کمى به اسلام گرویده بودند تصور مى کردند او نیز یکى از حنفا و در ردیف زیدبن عمروبن نفیل و عثمان بن حویرثاست که گاهگاه مطالبى در الهیات اظهار مى نمایند و کارى به کار مردم ندارند. رابطه گروندگان را با او تقریبآ رابطه مرشدى و مریدى مى پنداشتند، و اگرچه مزاحمتى نمى کردند ولیکن به نظر شبهه و نگرانى بدان مى نگریستند . 31 رسول اکرم از اینکه آشکارا به نماز و عبادت بپردازد باکى نداشت و گاهى مشاهده مى نمودند که آن حضرت به اتفاق على و همسرش خدیجه در کنار خانه کعبه به نماز ایستاده اند. روزى عفیف کِنْدى آنها را در آن حالت دید. از عباس بن عبدالمطلب پرسید این ها چه کسانى هستند و این چه آئین است. گفت این آئین برادرزاده من محمد است که مى پندارد خدا او را به نبوت برگزیده است و این زن، همسر او و این جوان، برادرزاده من على بن ابیطالب است . 32 پس از سه سال به فرمان خدا به دعوت علنى آغاز کرد و خلاصه دعوتش چنین بود : « من راه و روش نیکوترین از براى دنیا و آخرت شما آورده ام. شما که به وراثت و تقلید از پدرانتان این بت ها را مى پرستید در غفلت و اشتباه هستید. اینها بر هیچگونه سود و زیان قادر نیستند و تنها آفریدگار جهان در خور ستایش است که مى تواند به کارهاى نیک و بد شما پاداش بدهد و کیفر بنماید. من شما را از این راه که در پیش گرفته اید و به عذاب سخت گرفتارتان خواهد ساخت مى ترسانم ». این سخنان که به گوش سرسختان قریش سنگینى مى نمود، آنان را به خشم و هیجان آورده و اولین کلمه رد دعوت را عمویش ابولهب با لحن پرخاش و ناسزا به زبان آورد. از این روز به بعد به مخالفت و مقاومت با پیشرفت آئین اسلام برخاستند و مخالفت آنها تنها از نظر تعصب به معتقدات و مقدسات دینى شان نبود بلکه دنیاى خودشان را نیز در معرض خطر مى دیدند، چه منفعت و موقعیت اجتماعى شان بسته به همین وضع موجود بود و اگر انقلاب و تحولى پیش مى آمد طبعآ اوضاع زیرورو مى شد و بساط سیادت و امتیازاتشان برچیده مى گردید. آنها سیصد و شصت بت در حریم کعبه جاداده بودند 33 و هر یک از قبایل عرب یک و یا چند تاى آن را مى پرستیدند. از سوى دیگر کعبه را خانه خدا مى دانستند و خود را سرپرست و نگهبانان آن جا زده بودند و بدین وسیله سیادت خود را بر همه قبائل عرب تحمیل مى نمودند و به خیال خود خداى آسمان و خدایان زمین را یکجا گرد آورده بودند تا هر کس معبود و دلخواه خود را در آنجا پرستش بنماید. حال چنانچه بنابراین باشد که بت ها را کنار بگذارند باید از امتیازات و از آن همه منفعت سرشار که از راه ورود و خروج زائران، قربانى ها و نذرهاى ایشان بدست مى آورند چشم بپوشند . گذشته از اینها عامل کبریا و حسد که دیده بصیرتشان را کور کرده بود، در تشدید مقاومت اثر بسزائى داشت و ابوجهل به صراحت مى گفت ما و خاندان عبد مناف در همه مناصب و افتخارات همچشمى و رقابت کردیم و در میدان مسابقه از آنها عقب نماندیم، اینک مدعى مى شوند که پیغمبرى از آنها مبعوث شده است و مى خواهند بر ما پیشى گیرند! این هرگز نخواهد شد . 34 از این پس سخت گیرى بر رسول اکرم و پیروانش شدت یافت. از اداى مراسم دینى، آنها را باز مى داشتند. آنها ناچار شدند در میان درّه هاى اطراف مکه دور از نظر مردم به نماز و عبادت بپردازند . 35 بطور وحشیانه آنها را شکنجه مى دادند و گرسنه و تشنه در برابر آفتاب سوزان مکه به زمین انداخته و سنگ هاى تفتیده و سنگین بر پشت و سینه عریانشان مى نهادند و مى گفتند: از آئین محمد برگردید و اقرار کنید که لات و عزّى خدایان شمایند . 36 به گردنشان ریسمان بسته و کشان کشان در میان درّه ها مى گرداندند، زره فولادین بر تن عریانشان پوشانده و در زیر آفتاب سوزان نگاه مى داشتند. بعضى ها را مى زدند و گرسنه و تشنه زندانى مى کردند. رسول اکرم از اینهمه ستم که به پیروانش مى شد به شدت رنج مى برد. روزى نگاهش به عمّار و پدرش یاسر و مادر سمیّه افتاد که در زیر شکنجه از تاب و توان رفته بودند، فرمود «آل یاسر شکیبائى کنید وعده گاه شما بهشت برین است ». لحظه اى بعد یاسر در زیر شکنجه و سمیّه به دست ابوجهل به شهادت رسیدند . 37 این زن و شوهر اولین شهیدان راه اسلام بودند . کفار قریش در برخورد با شخص رسول اکرم نیز از ناسزاگوئى و توهین خوددارى نمى کردند. روزى در مسجدالحرام در حال سجده بود عُقْبة بن ابى مُعَیْط مقدارى خون و فضولات احشاء شترى را که در گوشه اى ریخته بودند برداشته و پشت سر و گردن رسول اکرم نهاد و دخترش فاطمه آنها را از سر و دوش پدر برداشت و بار دیگر که به نماز ایستاده بود همین شخص بالاپوش خود را به گردنش پیچید و به سختى فشار داد و نزدیک بود خفه اش کند، ابوبکر فرا رسید دستش را گرفت و به کنار کشید. رسول اکرم در برابر این همه فشار و آزار بردبارى مى کرد و پیروان را هم به شکیبائى توصیه مى نمود. روزى به دیوار کعبه تکیه کرده و در سایه آن آرمیده بود، خبّاب بن اَرَت از مظالم قریش شکوه نمود و گفت آیا وقت آن نرسیده است که از براى ما از خدا فرج بخواهى. برخاست و نشست و در حالتى که رنگ رخسارش برافروخته بود گفت «هنوز بپاى خداپرستان پیشین نرسیده اید، بدن آنها را با شانه هاى آهنین آنچنان مى خراشیدند که تا به استخوان مى رسید، با ارّه به دو پارشان مى کردند و آنها همچنان در راه دین و عقیده شان استقامت مى نمودند. سوگند مى خورم که خدا دین خود را سرانجام پیروز خواهد ساخت » 38 بار دیگر گفتندش درباره مشرکان نفرین کن. فرمود «من نه از براى لعنت بلکه به جهت رحمت فرستاده شده ام » 39 در برابر استقامت رسول اکرم سرکشان قریش نیز بر لجاجت خود مى افزودند و در صدد برآمدند با لکه دار کردن نام نیک و حسن شهرت او دعوتش را عقیم کنند. همه جا مى گفتند او دیوانه است، شاعر است، کاهن است، ساحر است و با جادوگرى، میان پدر، فرزند، زن و شوهر جدائى مى اندازد و به زعم خود نقطه ضعف او را جستجو مى نمودند. در موسم حج سر راه غربا و حاجیان را گرفته و آنها را با این یاوه سرائى ها از ارتباط با او برحذر مى داشتند . 40 قریش ابتدا از راه تهدید وارد شدند. به سراغ ابوطالب یگانه حامى بزرگ او رفتند که او را از حمایت وى منصرف کنند، ابوطالب تسلیم نشد. همینکه دیدند تهدیدشان به جائى نرسید، راه تطمیع در پیش گرفتند. عتبة بن ربیعه را نزدش فرستادند و پیشنهاد کردند هر آنچه از مال و جاه بخواهد در اختیارش بگذارند و حتى او را به حکومت و سلطنت برگزینند و او از دعوت خود صرف نظر کند. اما او با قاطعیت و صراحتى که در شأن پیغمبران خداست اعلام کرد «سوگند به خدا اگر آفتاب را در دست راست و ماه را در دست چپ من قرار بدهید از وظیفه خودم دست برنمى دارم تا آن که دین خدا در روى زمین گسترش یابد و یا جان خود را بر سر آن گذارم » 41 خلاصه نه تهدید و نه تطمیع و نه کارشکنى و نه حصار سه ساله شعب ابوطالب و نه گرسنگى و نه محرومى و نه آوارگى نتوانست استقامت او را در هم شکند و پس از بیست و سه سال مبارزه، هدف خود را از پیش برد و دین اسلام را گسترش داد . احترام به افکار عمومى در موضوعاتى که بوسیله وحى و نصّ قاطع، حکم آن معین شده است اعم از عبادات و معاملات توقیفى چه براى خود و چه دیگران حق مداخله و اظهار نظر قائل نبود و این دسته از احکام بدون چون و چرا و با تمام حدود مقرر مى بایست اجرا شود و تخلف از آن کفر به خدا محسوب مى شود. و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون . 42 اما در موضوعات مربوط به کار و زندگى اگر جنبه فردى داشت و در عین حال یک امر مباح و مشروع بود افراد استقلال رأى و آزادى عمل داشتند، کسى حق مداخله در کارهاى خصوصى دیگرى را نداشت 43 و هرگاه مربوط به جامعه بود حق اظهار نظر را براى همه محفوظ مى دانست و با اینکه فکر سیال و هوش سرشارش در تشخیص مصالح امور بر همگان برترى داشت، هرگز بطور تحکم و استبداد رأى رفتار نمى کرد و به افکار مردم بى اعتنائى نمى نمود. نظر مشورتى دیگران را مورد مطالعه و توجه قرار مى داد و دستور قرآن مجید را عملا تأیید نموده و مى خواست مسلمین این سنت را نصب العین قرار بدهند . در جنگ بدر در سه مرحله اصحاب خود را به مشاوره دعوت نموده و فرمود نظر خودتان را ابراز کنید. اول درباره اینکه اصلا به جنگ با قریش اقدام بنمایند و یا آنهارا به حال خود ترک کرده و به مدینه مراجعت کنند، همگى جنگ را ترجیح دادند و تصویب فرمود . 44 دوم محل اردوگاه را به معرض مشورت گذارد. نظر حبّاب بن منذر مورد تأیید واقع شد. سوم در خصوص اینکه با اسراى جنگ چه رفتارى بشود به شور پرداخت. بعضى کشتن آنها را ترجیح دادند و برخى تصویب نمودند آنها را در مقابل فدیه آزاد نمایند و رسول اکرم با گروه دوم موافقت کرد . 45 در جنگ اُحُد روش مبارزه را در معرض شور قرار داد که آیا در داخل شهر بمانند و به استحکامات دفاعى بپردازند و یا در بیرون شهر اردو بزنند و جلو هجوم دشمن را بگیرند، که شق دوم تصویب شد . 46 در جنگ احزاب جلسه شورى تشکیل داد که در خارج مدینه آرایش جنگى بگیرند و یا در داخل شهر به دفاع بپردازند و پس از تبادل نظر بر این شدند که کوه سَلع را تکیه گاه قرار داده و در پیشاپیش جبهه جنگ، خندق حفر کنند و مانع هجوم دشمن گردند . 47 در غزوه تبوک که امپراطور روم از نزدیک شدن مجاهدان اسلام به سر حد سوریا به هراس افتاده بود، چون به لشکر خود اعتماد نداشت به جنگ اقدام نمى کرد. رسول اکرم به مشورت پرداخت که آیا پیشروى کنند و یا به مدینه برگردند. بنا به پیشنهاد اصحاب مراجعت را ترجیح داد . 48 چنانکه مى دانیم همه مسلمانان به عصمت و مصونیت او از خطا و گناه ایمان داشتند و عمل او را سزاوار اعتراض نمى دانستند ولى در عین حال رسول اکرم انتقاد اشخاص را (اگرچه بى مورد بود) با سعه صدر تلقى مى نمود و مردم را در تنگناى خفقان و اختناق نمى گذاشت و با کمال ملایمت با جواب مقنع، منتقد را به اشتباه خود واقف مى کرد. او به این اصل طبیعى اذعان داشت که آفریدگار جهان، وسیله فکر کردن، سنجیدن و انتقاد را به همه انسان ها عنایت کرده است و مختص به صاحبان نفوذ و قدرت نیست. پس چگونه حق سخن گفتن و خرده گرفتن را مى توان از مردم سلب نمود و مخصوصآ دستور داده است که هرگاه زمامداران کارى بر خلاف قانون عدل مرتکب شدند مردم در مقام انکار و اعتراض برآیند . رسول اکرم به لشکرى از مسلمانان مأموریت جنگى داد و شخصى را از انصار به فرماندهى آنها نصب کرد . فرمانده در عرض راه بر سر موضوعى بر آنها خشمگین شد و دستور داد هیزم فراوانى جمع کنند و آتش بیفروزند. همینکه آتش برافروخته شد گفت آیا رسول اکرم به شما تأکید نکرده است که از اوامر من اطاعت کنید؟ گفتند بلى. گفت فرمان مى دهم خود را در این آتش بیاندازید. آنها امتناع کردند. رسول اکرم از این ماجرا مستحضر شد فرمود «اگر اطاعت مى کردند براى همیشه در آتش مى سوختند (مقصود آتش بیدادگرى است) اطاعت در موردیست که زمامداران مطابق قانون دستورى بدهند » 49 در غزوه حنین که سهمى از غنائیم را به اقتضاى مصلحت به نومسلمانان اختصاص داد سَعْدبن عُباده و جمعى از انصار که از پیشقدمان و مجاهدان بودند زبان به اعتراض گشودند که چرا آنها را بر ما ترجیح دادى؟ فرمود همگى معترضین در یک جا گرد آیند، آنگاه به سخن پرداخت و با بیانى شیوا و دلنشین آنها را به موجبات این تبعیض و به اشتباه خودشان واقف نمود، چنانکه همگى آنها به گریه افتادند و پوزش خواستند . 50 هم در این واقعه مردى از قبیله بنى تمیم به نام حُر قوص (که بعدها از سردمداران خوارج نهروان شد) اعتراض کرده با لحن تشدد گفت با عدالت رفتار کن. عُمربن خَطاب از گستاخى او برآشفت و گفت اجازه بدهید هم اکنون گردنش را بزنم. فرمود، نه او را به حال خودش بگذار و رو به سوى او کرده و با خونسردى فرمود «اگر من به عدالت رفتار نکنم پس چه کسى رفتار خواهد کرد؟ » 51 در صلح حُدَیْبیه عمر بن خطاب در خصوص معاهده آن حضرت با قریش انتقاد مى نمود که چرا با شرائط غیر متساوى پیمان مى بندد. رسول اکرم با منطق و دلیل، نه با خشونت، او را قانع کرد . 52 شخصى از آن حضرت طلب داشت و در مطالبه حق درشتى مى نمود رسول اکرم همچنان ساکت بود ولى اصحاب برآشفتند و در صدد تأدیب او برآمدند. فرمود «متعرض او نشوید بگذارید صاحب حق حرف خود را بزند» آنگاه دستور داد که شترى همسال شتر او خریده و به او بدهند، گفتند به همسال آن دسترس نیست و هر چه هست بهتر از مال اوست، فرمود «همان بهتر و جوانتر را به او بدهید » 53 رسول اکرم با این روش خود عدل و رحمت را بهم آمیخته بود و راه و رسم حکومت را به فرمانروایان دنیا مى آموخت تا بدانند که منزلت آنها در جوامع بشرى مقام و مرتبه پدر مهربان و خردمند است نه مرتبه آقا و مالک الرقاب و مى باید همه جا صلاح امر زیردستان را در نظر بگیرند نه اینکه هوس هاى خودشان را بر آنها تحمیل نمایند. مى فرمود «من به رعایت مصلحت مردم از خود آنها نسبت به خودشان اولى و شایسته ترم و قرآن مقام و منزلت مرا چنین معرفى کرده است اَلنّبىّ اولى بالمؤمنین من انفسهم 54 پس هر کس از شما از دنیا برود چنانچه مالى از خود بجا گذاشته است آن متعلق به ورثه اوست و هرگاه وا مى داشته باشد و یا خانواده مستمند و بى پناهى از او بازمانده است دین او بر ذمه من و سرپرستى و کفالت خانواده اش به عهده من است » 55 تا آنجا که امکان داشت در این مختصر شمه اى از سلوک و سیرت نبوى مندرج شد و باید دانست که سیره و روش رسول اکرم همانا ترجمه کامل و تفسیر عملى کتاب آسمانى او قرآن مجید است که در حالات مختلف حیات خود آن را مجسم نموده است . اخلاق انسانى و ملکات عالیه رسول اکرم در زمانى کوتاه آنچنان گسترش یافت و در دل مسلمین صدر اول ریشه دوانید که از هیچ همه چیز درست کرد. او کبریاى عرب را به تواضع، قساوت را به رأفت، پراکندگى را به یگانگى، جدائى را به همبستگى، کفر را به ایمان، بت پرستى را به توحید، بى پروائى را به عفت، انتقامجوئى را به بخشایش، بیکارگى را به کار و کوشش، خودخواهى را به نوعدوستى، درشتى را به نرمخوئى، بخل را به ایثار و سفاهت را به عقل و درایت مبدل ساخت . ------------------------------------------------------------------------------- 1 ـ صحیح بخارى، جلد 5، صفحه 152 . 2 ـ بحارالانوار، باب وفات النبى . 3 ـ سیره احمد زینى، صفحه 95 . 4 ـ سیره حلبى، جلد 1، صفحه 270 . 5 ـ صحیح مسلم، جلد 8، صفحه 97 . 6 ـ صحیح بخارى، جلد 2، صفحه 50 . و صحیح مسلم، جلد 8، صفحه 141 . 7 ـ صحیح بخارى، جلد 2، صفحه 50 . 8 ـ صحیح بخارى، جلد 3، صفحه 48 . 9 ـ صحیح مسلم، جلد 3، صفحات 161 و 162 . 10 ـ صحیح مسلم، جلد 3، صفحه 144 . 11 ـ صحیح بخارى، جلد 7، صفحه 62 . 12 ـ صحیح مسلم، جلد 3، صفحه 82 . 13 ـ صحیح مسلم، جلد 3، صفحه 163 . 14 ـ صحیح مسلم، جلد 3، صفحه 144 . 15 ـ صحیح بخارى، جلد 1، صفحه 139 . 16 ـ صحیح مسلم، جلد 2، صفحه 42 . 17 ـ صحیح بخارى، جلد 4، صفحه 57 . 18 ـ نورالابصار، جلد 26، صفحه 26 . و بحارالانوار، باب مکارم اخلاق النبى . 19 ـ صحیح مسلم، جلد 6، صفحه 145 . 20 ـ صحیح مسلم، جلد 8، صفحه 217 . 21 ـ بحارالانوار، باب مکارم اخلاق النبى . 22 ـ صحیح مسلم، جلد 8، صفحه 218 . 23 ـ صحیح بخارى، جلد 4، صفحه 190 . 24 ـ نورالابصار، صفحه 27 . 25 ـ صحیح بخارى، جلد 8، صفحه 14 . 26 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 25 . 27 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 472 . 28 ـ وسائل الشیعهباب التجاره . 29 ـ سوره نساء، آیه 5 . 30 ـ سوره فرقان، آیه 1 . 31 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 28 . 32 ـ سیره حلبى، جلد 1، صفحه 306 . 33 ـ صحیح بخارى، جلد 5، صفحه 148 . 34 ـ سیره ابن هشام، جلد 1، صفحه 388 . 35 ـ سیره ابن هشام، جلد 1، صفحه 275 . 36 ـ امتاع الاسماء مقریزى، جلد 1، صفحه 18 . 37 ـ سیره حلبى، جلد 1، صفحات 334 تا 337 . 38 ـ صحیح بخارى، جلد 5، صفحات 45 و 46 . 39 ـ صحیح مسلم، جلد 8، صفحه 24 . 40 ـ سیره ابن هشام، جلد 1، صفحه 284 . 41 ـ سیره ابن هشام، جلد 1، صفحه 278 . 42 ـ سوره مائده، آیه 44 . 43 ـ صحیح مسلم، جلد 8، صفحه 10 . 44 ـ سیره ابن هشام، جلد 2، صفحه 253 . 45 ـ امتاع الاسماع مقریزى،جلد 1، صفحات 74 و 78 و 97 . 46 ـ سیره ابن هشام، جلد 3، صفحه 7 . 47 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 220 . 48 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 463 . 49 ـ صحیح مسلم، جلد 6، صفحه 16 . 50 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 431 . 51 ـ صحیح بخارى، جلد 4، صفحه 200 . 52 ـ امتاع الاسماع مقریزى، جلد 1، صفحه 296 . 53 ـ صحیح بخارى، جلد 3، صفحه 116 . 54 ـ سوره احزاب، آیه 7 . 55 ـ صحیح بخارى، جلد 3، صفحه 118 . منبع : کتاب حقوق بشر و نظام اجتماعی در اسلام - صص56-39 ) ناشر: شرکت سهامی انتشار با همکاری کلبه شروق)
چهارشنبه ، ۱۸آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: صدای شیعه]
[مشاهده در: www.sedayeshia.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 43]
-
گوناگون
پربازدیدترینها