تبلیغات
تبلیغات متنی
رسانه حرف تو - مقایسه و اشتراک تجربه خرید
آموزشگاه آرایشگری مردانه شفیع رسالت
تاثیر رنگ لباس بر تعاملات انسانی
محبوبترینها
بررسی دلایل قانع کننده برای خرید صنایع دستی اصفهان
راه های جلوگیری از جریمه های قبض برق
آشنایی با سایت قو ایران بهترین سایت آگهی و تبلیغات در کشور
بهترین شرکت‌های مهندسی در آلمان
صفر تا صد حق بیمه 1403! فرمول محاسبه حق بیمه
نقش هدایای سازمانی در افزایش انگیزه و تعهد کارکنان
کلینیک پروتز و ساخت اندام مصنوعی دکتر اجرائی
چگونه می‌توانیم با ترانسفر وایز پول جابجا کنیم؟
بهترین مدل‌های [صندلی گیمینگ] براساس نقد و بررسی کاربران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1804294373
شعر کرمان، از دیروز تا امروز
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: گزارش کردن تاریخ ۹۰۰ سالة شعر کرمان، در مجالس اندک کار دشواری است و به ناچار بسیاری از فرازهای آن ناگفته خواهد ماند. بنابراین، باید این گزارش را در حد آشنایی مختصر یا یادآوری شتاب زده تلقی کرد و بس٫ تاریخ مکتوب و مستند شعر کرمان از نیمه دوم قرن ششم هجری آغاز می شود و متأسفانه دست ما از شعرهایی که پیش از این تاریخ در عرصه بوده و دست خوش بی مهری زمانه شده، کوتاه است. قراینی چند از رونق بازار شاعری در قرن پنجم و ششم در کرمان خبر می دهد، اما هیچ نمونة شعری از آن دوران به دست ما نرسیده است. قدیم ترین نمونه های شعر کرمان را باید در اشعار به جا مانده از شاعرانی هم چون امیرمسعود کرمانی، شمس الدین بردسیری، افضل الدین کرمانی، اوحدالدین کرمانی و طیان بمی باز جُست که در نیمه دوم قرن ششم به روی کار آمدند. از امیر فخرالدین مسعود کرمانی جز چند رباعی چیزی باقی نمانده است. عوفی در تذکرة «لباب الالباب» که قدیم ترین تذکرة موجود در زبان فارسی است، از مقام عرفانی شمس الدین محمد بردسیری یاد کرده و می گوید: «چند کتاب ساخته است در بیان حقیقت و روش طریقت به نظم پارسی مثنوی». از این چند کتاب که نامی هم از آن ها نمی برد، عجالتاً منظومة «مصباح الارواح» او باقی است که به تعبیر دکتر شفیعی کدکنی، بعد از حدیقة سنایی مهم ترین منظومة عرفانی فارسی است و باید آن را حلقة رابط آثار سنایی و عطار دانست. این منظومه به غلط به نام اوحد کرمانی شهرت یافته بود تا این که مرحوم بدیع الزمان فروزان فر متن آن را بر مبنای چند دست نویس تصحیح و منتشر کرد. افضل الدین کرمانی را بیش تر به عنوان تاریخ نگار می شناسند تا شاعر. اما قصاید، قطعات، رباعیات و اشعار پراکندة او بالغ بر ۴۰۰ بیت، از نمونه های ارزشمند شعر قدیم کرمان است. هم چنین است طیان بمی که شاعری زبردست و بی پروا بود، و از شوربختی ما، تنها کم تر از ۲۰۰ بیت از شعرهای او فراچنگ آمده است و اغلب آن ها در نهایت استواری و فخامت زبان است. اوحدالدین کرمانی را باید یکی از شاخص ترین چهره های عرفانی و ادبی کرمان در طول همة سده ها دانست. وی در سال ۵۶۱ هجری در بردسیر به دنیا آمد و هفتاد و چهار سال بعد در بغداد، در حالی که شیخ الشیوخ ممالک عباسی بود، درگذشت و همان جا او را به خاک سپردند. بیش تر عمر اوحدالدین کرمانی در بلاد روم و آناتولی گذشت و در آن جا پیروان بسیار داشت. از وی حدود ۲۲۰۰ رباعی به جای مانده که پاره ای از آن ها در شمار بهترین رباعیات پارسی است و برخی نیز میان او و تعدادی از بزرگان عرصة رباعی هم چون مولوی، ابوسعید ابوالخیر، باباافضل کاشانی، خواجه عبدالله انصاری و حتی عمر خیام نیشابوری مشترک است. در قرن هفتم، با این که کرمان تحت حکومت شاهان قراختایی، یکی از کانون های مهم فرهنگی تلقی می شد و محل رفت و آمد بسیاری از علما و دانشمندان و شاعران نام دار آن عصر مثل مجد همگر، امامی هروی، فخری اصفهانی، رکن الدین ابهری و دیگران بود، شاعر بزرگی به ظهور نرسید و تنها می توان از کسانی هم چون شرف الدین مقبل، ناصرالدین منشی و حسن شهرویه یاد کرد که شعرشان اگرچه به اسلوب و قاعده سروده شده، شور عاطفی آن ها چندان قوی نیست. پادشاه خاتون که چند سالی بر کرمان حکومت راند، دستی در شعر داشت و رباعیاتی از او باقی مانده است. بدون شک، قرن هشتم یکی از بهترین دوران های شعر کرمان است که در آن بزرگ ترین شاعر دیار کریمان به عرصه آمد و وی کسی نیست جز کمال الدین خواجوی کرمانی که در همة قالب ها، آثاری درخشان آفرید، اما غزل های او جزو بهترین یادگاران ادبی این قرن است و او را می توان نقطة پیوند میان دو تن از معروف ترین غزل سرایان زبان فارسی، یعنی سعدی و حافظ دانست. خواجو توانست با هوشمندی، میراث معنوی سعدی را با عرفان رندانة حافظ دست به دست کند. تا آن جا که حافظ روش او را در غزل سرایی پسندید و آن را به بالاترین حد کمال رسانید. در این قرن، دو شاعر غزل سرای دیگر هم در کرمان می زیستند که به همراه خواجو، مثلث غزل کرمان را تشکیل می دهند. نخست باید از عماد فقیه کرمانی یاد کرد که هفتاد سال در این شهر خانقاه داری کرد و مورد احترام بزرگان زمانه بود. مقام عرفانی او بی شک از خواجو بالاتر است، اما شعر او در مرتبة فروتری قرار دارد. وی نیز هم چون خواجو به شعر سعدی علاقه داشت، تا آن جا که خود را راوی سخن او می نامید، و از سوی دیگر، شعرش مورد توجه خواجه حافظ بود. دیگر شاعر غزل سرای این عصر، میر کرمانی است که با خواجو در حوزة شعر رقابت می کرد. دیوان میر بالغ بر هشت هزار بیت انواع و اقسام شعر، تا ۷۰ سال پیش موجود بود و متأسفانه تنها نسخة آن، ناپدید شده است. اما براساس هزار بیتی که نگارنده از اشعار او فراهم آورده، قدرت او در عرصة غزل آشکار می گردد. در نیمة اول قرن هشتم، هم چنین باید از محمود منور کرمانی یاد کنیم که ۵۰ غزل عرفانی از او باقی مانده و اگرچه غزلش در ردة شعرهای مطرح آن روزگار نیست، اما از دستگاه منظم فکری گوینده در حوزة عرفان خبر می دهد. در دو دهة آخر قرن هشتم تا نیم قرن، محیط ادبی و عرفانی کرمان تحت تأثیر حضور شاه نعمت الله ولی قرار داشت که ماهان را به عنوان پایگاه و جایگاه خود برگزید و از آن جا، بینش عرفانی و شیوة سلوک خود را به مدد اشعار و رسایل متعدد و پروردن مریدان بی شمار و برخورداری از حمایت تعدادی از امرا، در ایران و هند گسترش داد و یکی از بزرگ ترین سلسله های صوفیه را در ممالک اسلامی بنیان نهاد. شعر شاه نعمت الله ولی از هیجان بالا و محتوای عمیقی برخوردار است، اما در ردیف اشعار طراز اول زبان فارسی نیست. در اواسط قرن نهم هجری، خواجه شمس الدین محمد مروارید از کرمان به هرات کوچید و در آن جا به وزارت دو تن از نوادگان تیمور رسید: میرزا ابوسعید و سلطان حسین بایقرا. فرزند او خواجه عبدالله مروارید کرمانی را باید یکی از بزرگ ترین چهره های فرهنگی هرات نامید. وی به چندین هنر آراسته بود: خوش نویسی، نوازندگی، دبیری و شعر. از قدرت نوازندگی او در ساز قانون، جز اشارات متون تاریخی چیزی در دست ما نیست. اما نمونة آثار خوش نویسی، مکاتبات و منشآت و اشعار او باقی مانده و به چاپ هم رسیده است؛ «منشآت» او در سال ۱۹۵۲ در آلمان چاپ شده، و «مونس الاحباب» و اشعار پراکندة او در سال ۱۳۹۰ به کوشش بنده در تهران. برادر او خواجه یحیی و فرزند او محمد مؤمن نیز از قریحة شاعری برخوردار بودند. خواجه عبدالله به سال ۹۲۲ق در هرات درگذشت. از بزرگان کرمان که در همین دوران به مقام وزارت رسیدند، خواجه افضل الدین کرمانی را باید اسم برد که در هرات می زیست و از ذوق شاعرانه بهره مند بود. از خواهرش بیجه منجمه هم اشعاری به جا مانده است. در نیمة نخست قرن دهم، باید از شاه جهانگیر هاشمی یاد کنیم که از سوی مادر، نسبش به شاه نعمت الله ولی می رسید و از کرمان به هند رفت و از آن جا در راه عزیمت به خانة خدا، به تیغ راه زنان کشته شد به سال ۹۴۶ق. وی مثنوی «مظهرالآثار» را به تتبع «مخزن الاسرار» نظامی سروده و در هند به چاپ رسیده است. بی اغراق، این مثنوی یکی از پرشورترین منظومه های قرن دهم است. از دیگر نام داران کرمان در قرن دهم، خواجه شمس الدین محمد صدر در زمان صفویه به صدارت رسید. وی نخست «فهمی» و سپس «فقری» تخلص می کرد و تذکره نویسان آن دوره، مقداری از اشعارش را نقل کرده اند. وزیران کرمانی که طبع شعر هم داشتند منحصر به اینان نبودند. شاه ضیاءالدین محمد کرمانی نیز در دوران حکومت سلطان محمدشاه، وزیر اصفهان بود و شاعران و خوش صحبتان روزگار در خانة او جمع می شدند و شعر می خواندند و مباحثه می کردند. وی در ۹۸۴ق به قتل رسید و اشعار او را اوحدی بلیانی در «عرفات العاشقین» نقل کرده است. در نیمة دوم قرن دهم، نام شیخ عبدالسلام پیامی کرمانی قابل ذکر است که پدرش در زمان شاه طهماسب در کرمان به قتل رسید و او به تظلم به پایتخت رفت و از آن جا به شیراز افتاد و تحصیل کرد و راهی هند شد و مکنتی فراهم آورد و سرانجام به سال ۱۰۰۳ق در بلوای دکن به قتل رسید. وی سخنوری چیره دست بود و حدود ۷۰۰ بیت از قصاید و غزلیات و رباعیاتش در تذکره ها هست. در سدة یازدهم هجری، تقی کاشانی مؤلف تذکرة «خلاصه الاشعار و زبده الافکار»، بخشی از تذکرة خود را به ذکر شاعران کرمان اختصاص داده است. از مهم ترین شاعران کرمان که ذکر و نمونة شعرشان در «خلاصه الاشعار» آمده، باید از شاه ابوالقاسم صافی بمی، میرفضلی بمی، غباری کرمانی، فدایی کرمانی و علی نویدی یاد کنیم. از شاعران کرمان که در قرن یازدهم هجری به کاروان هند پیوست، میرزاعلی فایض کرمانی هم قابل ذکر است. نام این شاعر در هیچ یک از تذکره های فارسی نیامده و دیوان او را وحید قنبری ننیز و شهرزاد شیدا بر مبنای یگانه دست نویس آن تصحیح و چاپ کرده اند. شعر فارسی در دوران موسوم به بازگشت ادبی، از خلاقیت تهی شد و شاعران نام دار این مکتب که عمدتاً در اصفهان و شیراز می زیستند، به تقلید از شاعران بزرگ ماضی بسنده کردند و موفق به خلق صدایی متفاوت و ماندگار در شعر فارسی نشدند. در حوزه شعر کرمان نیز در این دوران، شاعر بلند آوازه ای برنیامد. در اواخر قرن دوازدهم و اوایل قرن سیزدهم که بازار تصوفدر کرمان داغ بود، بانویی اهل بم به نام بی بی جان حیاتی، همسر نورعلی شاه اصفهانی، ذوق ادبی خود را با سرودن اشعار عرفانی به نمایش گذاشت و دیوانی مشتمل بر غزل و مثنوی و رباعی پدید آورد که اگر چه در حوزه اندیشه و زبان، اثر چندان متمایزی تلقی نمی شود، به جهت آن که گوینده اش زن است، مورد توجه محافل ادبی قرار گرفت. مکتب بازگشت، شعر فارسی را در سدة سیزدهم نیز تحت سیطرة خود داشت و از دل آن، شاعر طراز اولی به ظهور نرسید. درکرمان نیز تا دوران مشروطه، جریان شعر خالی از خلاقیت و تازگی بود و با این که شاعرانی هم چون ادیب کرمانی، افسر کرمانی و دیگران، از خود دیوان هایی به جا گذاشتند و آگاه با ظرایف سخن بودند، اما شعرشان از دفاتر برنگذشت. در همین زمان، شاعری به نام ملابمانعلی راجی منظومه مطول «حمله حیدری» را در ۳۰ هزار بیت پرداخت که موجب شهرت نسبی او شد. موضوع این منظومه که روایت جنگ های حضرت علی(ع) است، ضعف های ادبی آن را تحت الشعاع قرار داده است. اگر بخواهیم تفاوت های شعر فارسی قبل و بعد از دوران مشروطه را برشمریم. بی گمان رویکرد اجتماعی و انتقادی را می توان یکی از ویژگی های مهم شعر دوران مشروطه دانست. این ویژگی در شعر فؤاد کرمانی به خوبی قابل ردگیری است. شعر فؤاد با آن طنز گیرا و برنده، بازتاب روشنی از تحولات اجتماعی عصر مشروطه است. علاوه بر آن، مراثی و مدایح مذهبی او، از قوت عاطفی و اثرگذاری بالایی برخوردار است. در یک قرن اخیر، کرمان تحت تأثیر پیشنهاد نیما یوشیج، حرکت تازه ای را آغاز نهاد و شاعرانی چون منوچهر نیستانی، طاهره صفارزاده، احمدرضا احمدی و کیومرث منشی زاده، هر کدام با نوآوری های ویژه، نام خود را در دفتر شعر امروز ایران به ثبت رساندند. منوچهر نیستانی با این که در عرصة شعر نیمایی صاحب آثار درخشانی است و بعضی شعرهای او جزو بهترین نمونه های شعر معاصر است؛ اما غزل های مبتکرانه و نوآورانه او نیز اثری ماندگار در شکل گیری غزل نو برجای گذاشت. تا آن جا که می توان گفت غزل امروز، بیش از همه مدیون دفتر شعر «دیروز، خط فاصله» اوست که در سال ۱۳۵۰ منتشر شد. احمدرضا احمدی سال ۱۳۴۰ مجموعة «طرح» را منتشر کرد که اغلب منتقدان آن را سرآغاز جنبش موسوم به «موج نو» می دانند. وی در نیم قرن گذشته همواره به بوطیقای خود وفادار بوده و در دهة هشتاد ناگهان مورد اقبال نسل جدید قرار گرفت. زبان ویژه و تصویرسازی منحصر به فرد احمدرضا احمدی، بعد از نیم قرن هم چنان تقلید ناپذیر می نماید. طاهره صفارزاده در آغاز دهه پنجاه، مسیر شاعری خود را از شعرهایی طبق معمول، به سمت شعرهایی متفاوت با بن مایه های معنوی و متناسب با فضای آن سال ها، معترض و لبریز از اشارات مذهبی و تاریخی و سیاسی، تغییر داد و با انتشار دفترهای «سفر پنجم» و «حرکت و دیروز» صدای متفاوتی را به نمایش گذاشت. این شعرها، هم زمان، با اقبال بعضی منتقدان و انکار عده ای دیگر مواجه شد. کیومرث منشی زاده نیز کار خود را با غزل شروع کرد، اما خیلی زود به جریان شعر نو پیوست و در اواسط دهه پنجاه با طنزی اندوهگین و ویرانگر، نام خود را بر سرزبان ها انداخت و پس از آن با نوعی شعر که به «شعر ریاضی» شهرت یافت، و حاوی تأملات فلسفی و اجتماعی شاعر است، جهان ویژه ای خلق کرد. در این جا باید از مرحوم سعیدی سیرجانی هم یاد شود که در کرمان جزو پیشروان جریان نوجویی بود و با سه مجموعه شعر که در دهه سی و چهل شمسی منتشر کرد، در این عرصه نام برآورد. وی، طبق گفته خودش، در سال ۱۳۴۱ ش عطای شاعری را به لقایش بخشید. در کنار این گروه، شاعران سنت گرا نیز هم چنان حضوری پررنگ در عرصه شعر کرمان داشتند و برخی نیز با بعضی شعرهایشان، در سطح ملی پرآوازه شدند. استاد باستانی پاریزی با غزل «یاد آن شب که صبا بر سر ما گل می ریخت» در محافل ادبی بسیار گل کرد. در دهة پنجاه، تعدادی از غزل های علی اطهری کرمانی مورد توجه قرار گرفت و به گزیده های شعر کشور راه یافت. در اوایل دهه پنجاه، سعید نیاز کرمانی با دفتر «در کوچه های خلوت شب» به جامعه ادبی معرفی شد. شعرهای این مجموعه، ارتباط خوبی با مخاطبان عام برقرار کرد و بعضی از آن ها در حافظة نسل جوان آن سال ها جای گرفت. شعر کرمان در سه دهه گذشته، فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته و در همه نحله های شعری رهروان جدی داشته که گزارش آن، مجال وسیعی می طلبد و به ناچار ارزیابی اش را به فرصتی دیگر وا می گذارم. اما دوست دارم نام شماری از شاعران کرمان را که در این دورة زمانی فعالیت چشم گیر داشته اند، فهرست وار ذکر کنم. پیش از همه، لازم می دانم از سیدمحمود توحیدی متخلص به ارفع کرمانی یادکنم که در حوزة غزل، آثار بسیار درخشانی آفرید، اما متأسفانه قابلیت های غزل او هنوز برای مخاطبان خارج از استان کرمان برملا نشده است. در حوزه شعر کلاسیک: محمود شاهرخی(جذبه)، حمید مظهری(اشک)، احمد اسدالهی(شعله)، غلام رضا کافی، محمدعلی جوشایی، مسعود سلاجقه، حامد حسین خانی، حامد عسکری، مهدی گنجی، مجتبی احمدی، محسن کاشانی، منصور علی مرادی، مرتضی دلاوری پاریزی، حسین سبزه صادقی، علی حیدری زاده، افسر فاضلی، زهرا کاربخش، اکبر خدادادی، علی اسدی. در حوزه شعر نو: مسعود احمدی، محمد شریفی نعمت آباد، مهدی قهاری، حسن رجبی بهجت، محمدحسن مرتجا، مازیار نیستانی، مهدی صمدانی، رضا صفریان، شهین خسروی نژاد، مجید رفعتی، نرگس باقری، شهرام پارسا مطلق، پروین سلاجقه. در حوزة طنز: حمید نیک نفس، مهدی جهان بخش، مجتبی احمدی، مسلم حسن شاهی. در حوزه ترانه: اهورا ایمان، حسین غیاثی، محسن کاشانی، حامد عسکری، محمد قلی نسب.
سه شنبه ، ۱۷آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 18]
-
گوناگون
پربازدیدترینها