واضح آرشیو وب فارسی:انتخاب: پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : اگر هیچ کس نداند، ما ایرانی ها که ٣٠٠ سال است با روس های سفید، سرخ و صورتی در رابطه جنگ و صلح و اشغال و بدعهدی و همسایگی هستیم خوب می دانیم که آنها در زیرکی دیپلماتیک دست کمی از انگلیسی ها ندارند. ترک ها هم با تجربیات مشابه باید این را خوب بدانند و در رابطه با آنان، بی گدار به آب نزنند. اما این بار گویی آقای اردوغان چنین کاری کرده و «گز نکرده بریده است». اینکه داعش با هزینه و برنامه های عربستان با کمک پس مانده های صدامی در خاک ترکیه تجهیز شد و نخست به سوریه و سپس به عراق یورشی کارشناسی شده آورد و با تظاهر به اینکه نیرویی فقط سه هزار نفره است موصل را گرفت و رو به سوی بغداد نهاد، بر کسی پوشیده نیست. ادعاهای ترکیه برای دستیابی به منابع نفتی کردستان عراق و سوریه نیز از زمان فروپاشی امپراتوری عثمانی در صد سال پیش نیز بارها تکرار شده است. شاید ترک ها تصور می کردند با گل آلودشدن آب فرصتی یابند که هم جنبش کردهای خود را سرکوب کنند و هم با آن ادعاها و منابع دست یابند. برنامه های مشترک ترکیه و عربستان در سوریه و عراق به آن نتایج سریع و دلخواهی که انتظار داشتند نرسید. شاید تصور می کردند بعد از پیروی داعش، فتوحات را از چنگ آن بدوی ها به آسانی خارج می کنند؛ اما نه استقبال داخلی و جهانی از نیروهای خشن داعشی شد و نه این گروهک توانست به پیروزی سریعی دست یابد. آنان با جنایات وحشیانه خود که شامل حال روزنامه نگاران غربی نیز شد، نفرت مردمان محلی و جهانیان را بر انگیختند به طوری که اعتراف ترکیه به نزدیکی با داعش که آن را نیرویی خود جوش، البته همراه با هزاران تانک و زره پوش و نفربر و تجهیزات سنگین می داند، برای ترکیه حیثیتی به بار نمی آورد. ترکیه در این مدت با رفتارها و سخنانی ضدونقیض حیرت متفقان ناتو را نیز برانگیخته بود. اما کاری که با نظم، و مرتب ادامه داشت خرید نفت های منابع متصرفی داعشیون به نصف بها بوده است که روس ها اسناد آن را حتی همراه با عکس های دوستانه پسر آقای اردوغان با دلالان داعشی منتشر کرده اند. پس از انفجار هواپیمای روسی در شرم الشیخ -که واکنش نشان ندادن روس ها، اعتبار آنان را خدشه دار می کرد- امواج حملات جدید به مراکز تجمع و مواضع داعشیون آغاز شد. ترک ها از همان لحظه آغاز، اعلام کردند روس ها به بهانه داعش، مواضع مخالفان لیبرال اسد و ارتش آزادای بخش را می زند؛ مخالفانی که عملا نتوانسته اند به خود سامانی جدی بدهند. ترک ها که دستیابی سهل به نفت ارزان غارت شده از سوی داعش را از دست رفته می دیدند، احتمالا به منظور به میان کشیدن پای ناتو به همدستی برای مقابله با روس ها، منتظر فرصت و بهانه ای ماندند تا ضربه ای به روس ها وارد کنند که شاید موانع برنامه هایشان در سوریه را از میان بردارند. اما روس ها با تقویت پایگاه خود در لاذقیه ظاهرا با احتیاط عمل می کردند. در نتیجه هواپیمای بمب افکن سوخو که در خاک سوریه سرنگون شد، برخلاف ادعای نقض حریم هوایی ترکیه، اکنون نوبت آن کشور است که باید ثابت کند که به حریم هوایی سوریه تجاوز نکرده است. بدتر از آن، قتل یکی از خلبان های روس به وسیله افراد ترکمن محلی سوریه است که ترک ها آنها را تجهیز کرده اند. خلبان دیگر هم در خاک سوریه و توسط ارتش آن کشور نجات داده شد. با این نشانه ها گمان نمی رود ترکیه بتواند به حمایت بی قیدوشرط ناتو دلگرم باشد، زیرا ناتو متعهد به دفاع از اعضا در صورتی است که یک کشور خارجی به آنها حمله کند و در مقابل تجاوزات اعضای خود، تعهدی ندارد. در همین حال سفر پوتین به پاریس و ابراز همدردی او با فرانسه -که خود قربانی داعش است- و اینکه باید با دشمن مشترک بجنگند، نشان داد که وی هم نمی خواهد با غرب از درِ ستیز درآید. در این میان دولت روسیه دستورات حادی علیه منافع ترکیه صادر کرده است که در این موقعیت خطیر آن کشور را در شرایط دشوارتری قرار می دهد. لغو روادید و خودداری سه میلیون توریست روسی که سالانه از ترکیه دیدار می کردند، ممانعت از ورود محصولات کشاورزی و صنعتی و پوشاک ترکیه و تهدید قطع گاز در زمستان که شامل ٦٠ درصد نیاز ترکیه است، برای همسایه غربی ایران بسیار سنگین است در حالی که متقابلا هیچ واکنش مهمی از ترکیه برنمی آید. یقینا هواپیماهایش هم توان نزدیک شدن و گشت زدن در فضای سوریه را نخواهند داشت زیرا سامانه های دفاعی موشکی روسیه در انتظارشان خواهند بود. نخست وزیر ترکیه گفته بود خلبانان ترک نمی دانستند که هواپیمای هدف مربوط به روس هاست! البته این، سخنی از موضع ضعف بود. اردوغان ضمن اینکه گفت ای کاش هواپیمای روس سرنگون نشده بود، از عذر خواهی خودداری کرد. موضع تدافعی و مشکلات بازرگانی ترکیه که سه بازار مهم و مطمئن صادراتی را در سوریه، عراق و روسیه در اثر عملکرد شتابزده خود ا ز دست داده است موجب تضعیف موضع حزب حاکم حتی در داخل آن حزب خواهد شد و شانس برقراری نظام ریاستی و امید اردوغان به دوره های بعدی ریاست جمهوری را به خطر می اندازد. در این میان ایران نیز در مقام همسایه بزرگ هر دو کشور منافعی دارد که تیره شدن روابط ترکیه و روسیه آن را به مخاطره می اندازد. موضع نگارنده کاسبکارانه نیست که ایران با استفاده از فرصت بخواهد جایگاه هر یک از آن دو کشور را بگیرد و منتفع شود؛ زیرا اولا آمادگی افزایش تولید و جایگزینی تولیدات ترکیه یا آمادگی افزایش سریع تولید و جایگزینی گاز روسیه را ندارد، ثانیا آسیبی که در بحران روابط آن دو کشور خصوصا بحران اقتصادی در ترکیه، به ایران خواهد خورد بیشتر از منافع محدودی است که در اثر شرایط کنونی نصیب ایران می شود. برای ایران، ایجاد محیط بدون تنش و امن میان روسیه و ترکیه و در منطقه، احیای بازارهای عراق و سوریه و تردد آزاد و توسعه بازرگانی میان همه کشورهای منطقه به جای جنگ و خون ریزی در درجه نخست اهمیت قرار دارد. برای ایران مهم ترین کار ایجاد ارتباط میان دو کشور همسایه، سعی در مذاکره و رسیدن به توافقی جامع و کنارگذاشتن ماجراجویان واپسگرا و به مشارکت طلبیدن نیروهای معارض غیرافراطی دیگر با تفاهمی ملی در سوریه و بازگرداندن نظم و قانون به عراق همراه با احترام به حقوق مکتسبه کردهای عراق و سوریه در قالب مرزهای ملی است. تلاش در چنین مسیری موقعیت سیاسی مناسب تر و مقتدرانه تری نیز به ایران به عنوان شریک با حسن نیت منطقه ای خواهد داد. * تحلیلگر روابط بین الملل/شرق
یکشنبه ، ۱۵آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: انتخاب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]