محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830259284
٥ بحران جدی، پیش روی کشاورزی ایران
واضح آرشیو وب فارسی:اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران: بیش از نیمی از کشاورزان بالای ٥٠ سال دارند، یک سوم کشاورزان بی سوادند و کمتر از یک درصد کشاورزان تحصیلات مرتبط دارندبسیاری از کارشناسان معتقدند که بخش کشاورزی مزیت های بسیاری نسبت به بخش صنعت دارد. هرچند طی سال های اخیر سایه خشکسالی و بحران کم آبی روی توسعه کشاورزی ایران سایه افکنده است، اما دارا بودن زمین های وسیع و آب و هوایی متنوع و چهارفصل در کشور که امکان کاشت اغلب محصولات کشاورزی را دارد، می تواند رقیب قدرتمندی برای سایر صنایع کشور باشد، چه آن که در ترازوی تجارت خارجی نیز همواره محصولات کشاورزی و صنایع تبدیلی آن کفه سنگین تر را از آن خود کرده اند. در همین زمینه کشورهایی را می بینیم که درعین توسعه یافتگی و تعلق به جهان اول با توسعه علمی کشاورزی خود و گسترش صنایع وابسته به آن گام های بلندی در جهت فتح بازارهای جهانی برداشته اند و محصولات آنها در تمام نقاط جهان بازار دارد. این درحالی است که در کشور ما با وجود پیشینه طولانی کشاورزی و پس از گذشت قرن ها و دهه ها همچنان کشاورزی ایران برپایه سنت می چرخد و بدین ترتیب از کاستی های بسیاری رنج می برد. با یک بررسی ساده و سرک کشیدن به آمار و گزارش هایی که از بخش کشاورزی ایران منتشر می شود، می توان مهم ترین معضلات و موانع توسعه این بخش را شناخت. مشکلاتی که باعث شده تا این بخش به جایگاه واقعی خود در اقتصاد ملی دست نیابد و حتی در ایجاد اشتغال و در میان بخش های خدمات و صنعت رتبه سوم را داشته باشد. درحال حاضر ٥ بحران اصلی در این حوزه می توان یافت. بحران هایی که از خرد بودن اراضی کشاورزی و واحدهای بهره برداری در بخش پرورش دام های سبک و سنگین شروع می شود و به مسن بودن بهره برداران و کشاورزان ختم نمی شود. این بحران ها در بخش های دیگری چون، پایین بودن میزان سواد کشاورزان و حضور ناچیز تحصیلکرده های دانشگاهی کشاورزی هم به صورت جدی قابل بررسی است. فاکتور دیگر در این حوزه هم، سهم ناچیز ایران از تجارت جهانی کشاورزی است که ریشه در وضع بد اقتصاد ایران و ارتباطش با دنیا دارد. در کنار این بحران های جدی بخش کشاورزی ایران که رد آنها را در سرشماری مرکز آمار می توان یافت، عامل چهارم، محدودیت شدید آب است که دیگر اثراتش بر همه عیان شده است، همچنین پایین بودن سطح ابزارآلات و ادوات کشاورزی در ایران و بهره نبردن از روش های نوین و سیستم های مکانیزاسیون در زمین های کشاورزی به عنوان عامل پنجم بحرانی این حوزه است که آینده تلخی را برای کشاورزی ایران رقم خواهد زد. این معضلات و کاستی ها بخش کشت و کار ایران را قطعا از اهداف تعیین شده آن دور نگه داشته و در صورت کم توجهی می تواند وضع بدتری را هم بسازد. از همین رو در ادامه به بررسی این بحران ها که از سوی مرکز آمار ایران با اعداد و ارقام نشان داده شده است، خواهیم پرداخت. کوچک بودن زمین های کشاورزی در آمار ارایه شده توسط مرکز آمار که به وسیله سرشماری که در سال ٩٣ انجام و گردآوری شده است، یکی از مشکلات این بخش کوچک بودن زمین های کشاورزی است، به طوری که سهم هر بهره بردار از اراضی کشاورزی ٩/٤ هکتار می شود که در عمل این میزان کمتر است، چراکه این عدد حاصل تقسیم اراضی کل کشاورزی کشور بر تعداد بهره برداران است. این درحالی است که به دلیل بزرگ بودن اراضی کشاورزی تعداد محدودی از بهره برداران بزرگ، سهم کشاورزان بومی و روستایی بازهم از این رقم کمتر می شود. با نگاهی به کشاورزی کشورهایی که در این بخش پیشرو هستند شاهد تجمیع اراضی کشاورزی هستیم، به گونه ای که هر بهره بردار مساحت بالایی از زمین را در اختیار دارد. درواقع هرچه میزان اراضی قابل استفاده در کشاورزی بزرگتر باشد، ضمن کاهش هزینه ها بهره وری نیز افزایش می یابد. براساس نتایج این سرشماری، اراضی کشاورزی کشور ١٦ میلیون و ٤٧٧ هزار هکتار است که این اراضی توسط ٣٣٥٩ هزار بهره بردار کشـاورزی بـا زمین، مورد استفاده در فعالیت های زراعت و باغداری است و سهم هر بهره بردار به طور متوسط ٩/٤ هکتار می شود. یکی دیگر از مشکلاتی که کشاورزی ایران را تحت تأثیر قرار داده این است که بیش از نیمی از اراضی آن دیم است، به این معنا که آبیاری آن به بارش های هر فصل بستگی دارد، بنابراین با توجه به خشکسالی های ١٣ سال اخیر و کاهش شدید بارش ها بیش از نیمی از زمین های کشاورزی که به این بارش ها وابسته است، زیان زیادی را متحمل شده اند. از کل اراضی کشاورزی کشور ٢/٤٦درصد، اراضی کشاورزی آبی با میانگین ٩/٢ هکتار برای هـر بهـره بـرداری دارای اراضـی آبـی و بقیـه اراضی کشاورزی دیم با میانگین ٩/٦ هکتار برای هر بهره برداری دارای اراضی دیم است. از اراضی کشاورزی آبی ٧/٧٨ درصد به اراضـی زراعـی آبی (زیرکشت محصولات سالانه و آیش) و بقیه به اراضی باغ و قلمستان آبی اختصاص دارد. حال آن که نسبت اراضی زراعی دیم به کل اراضـی کشاورزی دیم برابر با ١/٩٨ درصد است. توزیع فراوانی بهره برداری های کشاورزی در طبقات وسعت اراضی کشاورزی، نشان می دهد که فراوانی نسبی بهره بـرداری های کـم زمـین، خیلی زیاد است هرچند که مقدار زمین کشاورزی در اختیار آنها زیاد نیست. مساحت اراضی زراعی کشور ١٤٦٨٧ هزار هکتار بوده که ٧/٧٥ درصد آن زیر کشت محصولات سالانه و بقیه آیش بوده است. مسـاحت اراضـی زراعی آبی کشور ٥٩٩٧ هزار هکتار بوده که ١/٨٠ درصد آن زیر کشت و بقیه آیش بوده است. مساحت اراضی زراعی دیـم کشـور ٨٦٩٠ هزار هکتار بوده که ٧/٧٢ درصد آن زیر کشت و بقیه آیش بوده است. در کنار خرد بودن اراضی کشاورزی بکارگیری محدود از مکانیزاسیون کشاورزی که شامل تجهیزات مکانیزه و روش های نوین در این بخش می شود نیز به عنوان یکی از معضلات این بخش خودنمایی می کند. غیرساکن بودن بخشی از کشاورزان از نگاه کارشناسان یکی دیگر از موانع بخش کشاورزی حضور نداشتن بهره برداران در محل است، به طوری که آمار نیز نشان می دهد حدود یک میلیون از بهره برداران کشاورزی غیرساکن هستند. براساس آمار ارایه شده در سرشماری بخش کشاورزی در سال ١٣٩٣، تعداد بهره برداری های کشاورزی کشور، ٤ میلیون و ١٥٩ هزار و ١٧ بهره برداری بوده است که از این تعداد ٣میلیون و ٤٧٥ هزار و ٥٥ واحد متعلق به خانوارهای معمولی ساکن در آبادی یا شهر، ٩٤٣ هزار و ٢٦٠ واحد متعلق به بهره برداران غیر ساکن، ١٦ هزار و ٧٤ واحد متعلق به خانوارهای معمولی غیر ساکن (در حال کوچ) و ٩٠٢٨ واحد متعلق به شرکت های رسمی و مؤسسه های عمومی است. بیش از نیمی از کشاورزان بالای ٥٠ سال دارند برای این که یک بخش اقتصادی توسعه یابد و بهره وری آن افزایش یابد، نیازمند نیروی کار جوان و تحصیلکرده است. این درحالی است که به دلیل مهاجرت شدید روستاییان به شهرها و حاشیه شهرها که عمدتا جزو جوانان و تحصیلکرده ها نیز بوده اند، ترکیب نیروی انسانی در بخش کشاورزی ایران برهم خورده است، به طوری که هم اکنون تعداد کشاورزان مسن از جوانان بیشتر شده است. براساس سرشماری کشاورزی سال گذشته هم اکنون ٤ میلیون و ٦٨ هزار و ٨٩ بهره بردار حقیقی در کشور شناسایی شده است که از این تعداد حدود ٧/٢ میلیون نفر بالای ٥٠ سال دارند. بر این اساس نزدیک به ٥٣٥ هزار نفر ٥٠ساله، ٤٣٣ هزار نفر ٥٥ساله، ٤٠٧ هزار نفر ٦٠ساله، ٢٥٠ هزار نفر ٦٥ساله، ٢٢١ هزار نفر ٧٠ساله، ١٤٨ هزار نفر ٧٥ساله و ١٧٥ هزار نفر٨٠ سال به بالا هستند. همان گونه که مشاهده می شود بیش از ٥٠ درصد از بهره برداران بخش کشاورزی ایران بالای ٥٠ سال دارند که این شرایط در میزان بهره وری و تولید نیز اثر منفی داشته است. بررسی ترکیب فعالان بخش کشاورزی گویای آن است که در دهه های اخیر جوانان علاقه خود را برای اشتغال در این حوزه ازدست داده اند و ترجیح می دهند در سایر بخش های اقتصادی فعالیت کنند. یک سوم کشاورزان بی سوادند زمانی مسن بودن فعالان بخش کشاورزی آثار منفی به همراه دارد که این وضع با بی سوادی یا سواد کم آنها ترکیب شود. درواقع در کنار بالا بودن متوسط سن بهره برداران این بخش تعداد بالایی از آنها بی سواد هستند و از کسانی که جزو باسوادان دسته بندی می شوند نیز عمده افراد دارای تحصیلات ابتدایی و راهنمایی هستند. این درحالی است که کشاورزی در صورتی که با علم روز و فناوری به کار گرفته شود، بهره وری به مراتب بیشتر از آنچه وجود دارد ایجاد خواهد کرد. بدین ترتیب از ٤ میلیون و ٦٨ هزار و ٨٩ فعال حقیقی حوزه کشاورزی حدود یک سوم یعنی یک میلیون و ٣٧٦ هزار و ٢٨٥ نفر بی سواد هستند. از ٢ میلیون و ٦٣٠ هزار و ٦٠٤ نفری هم که در طبقه باسوادان قرار گرفته اند، نزدیک به ٥/٢ میلیون نفر دارای تحصیلات مقطع ابتدایی و راهنمایی هستند. بر پایه داده های سرشماری کشاورزی سال گذشته از مجموع باسوادان بخش کشاورزی یک میلیون و ٤٠٦ هزار و ٩٧٤ نفر دارای تحصیلات مقطع ابتدایی و یک میلیون و ١٤ هزار و ٢٤٣ نفر مدرک مقطع راهنمایی را دارند. حال تعداد کسانی که دارای تحصیلات بالای فوق دیپلم هستند تنها به عددی حدود ٢١٠ هزار نفر می رسیم که نسبت به بیش از ٤ میلیون فعال این حوزه عدد بسیار ناچیزی است. این درحالی است که از این ٢١٠ هزار نفر که دارای تحصیلات بالای فوق دیپلم هستند تنها٣١ هزار نفر تحصیلات مرتبط با کشاورزی دارند و تحصیلات مابقی غیرمرتبط است. آمار دقیق سرشماری نشان می دهد که ٣١ هزار و ٦٤١ نفر از کل بهره برداران حقیقی بخش کشاورزی دارای تحصیلات فوق دیپلم به بالای مرتبط با کشاورزی هستند، همچنین ١٧٧ هزار و ٧٤٦ نفر نیز دارای تحصیلات فوق دیپلم به بالا در رشته های غیرمرتبط هستند. معضل دیگری به نام کم آبی زمانی معضلات بخش کشاورزی ایران برجسته تر می شود که بدانیم کم آبی و خشکسالی سال های اخیر نیز بخش عمده ای از کارآیی و توان این حوزه را از بین برده است، به گونه ای که هم اکنون بسیاری از روستاهای کشور به عنوان قطب کشاورزی و دامپروری به دلیل بی آبی مجبور به مهاجرت به سمت روستاهای پرآب تر یا شهرها شده اند. مرکز پژوهش های مجلس ایران عمق این فاجعه را اعلام کرده و گفته است با گسترش خشکسالی، دوسوم این کشور به مناطق بیابانی تبدیل شده است. اکنون این واقعیت به معضلی بزرگ در بیشتر شهرها و استان های ایران تبدیل شده است، قائم مقام وزیر نیروی ایران پیشتر اعلام کرده بود که در سال ۱۳۹۴با افزوده شدن ۱۰ شهر دیگر، تعداد شهرهایی که در ایران مشکل «تنش آبی» دارند، به ۵۲۷ شهر رسیده است.حمید چیت چیان، وزیر نیرو نیز گفته بود در سال جاری، نه تنها تأمین آب آشامیدنی، بلکه آب بخش کشاورزی نیز با مشکلات فراوانی رو به رو خواهد شد. همچنین معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست پیشتر گفته بود در دهه های آینده خشکسالی در ایران دست کم ۱۱ برابر خواهد شد. عیسی کلانتری، وزیر اسبق کشاورزی نیز سال۱۳۹۲ هشدار داده بود که ۲۵ سال دیگر جنوب البرز و شرق زاگرس غیرقابل سکونت می شود. با بررسی این شرایط به این نتیجه می رسیم که تمام آنها آثار متقابلی روی یکدیگر داشته اند، یعنی زمانی که کشاورزان کشور از سطح سواد و دانش کمی برخوردار باشند، اراضی کشاورزی خرد باشد و از مکانیزاسیون و روش های نوین آبیاری استفاده نشود، معضل کم آبی نیز تشدید خواهد شد. اتفاقی که طی سال های اخیر افتاده و باعث شده تا بخش عمده ای از منابع زیرزمینی آب کشور برای تولید محصولات کشاورزی که ارزش افزوده بالایی ندارد، صرف شود. بدین ترتیب در کمتر از ۱۰ تا ۱۵ سال، ۷۰ درصد آب های زیرزمینی ایران که طی هزاران سال ذخیره شده، مصرف شده و اکنون فقط۳۰ درصد این ذخایر باقی مانده اند. بنابراین به نظر می رسد برای این که بخش کشاورزی ایران به جایگاه اصلی خود در اقتصاد ملی دست یابد و بتواند وظیفه تأمین امنیت غذایی کشور را به خوبی انجام دهد، نیازمند یک برنامه ریزی بلندمدت و دقیق در این بخش هستیم تا با رفع موانع متعددی که در این راه وجود دارد، زمینه توسعه آن را فراهم کنیم.
یکشنبه ، ۸آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران]
[مشاهده در: www.tccim.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 13]
-
گوناگون
پربازدیدترینها