تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
بهترین سایتهای خرید تیک آبی رسمی اینستاگرام در ایران
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1815427972
فروغ نهج البلاغه در اشعار وحشی بافقی
واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: مقدمه: مقارن با ورود اسلام به ایران و گرایش ایرانیان به این دین مبین، آن دین بر اندیشه، گفتار، رفتار، فرهنگ و تمامی جوانب زندگی فردی و اجتماعی ایرانیان، تأثیری مضاعف نهاد. افزون بر قرآن کریم ، احادیث معصومین و از جمله نهج البلاغه امیرمؤمنان که سرشار از بدایع و ظرایف بلاغی و الگوی سخن وری و فصاحت و بلاغت است، همواره الگوی بسیاری از شاعران و سخن وران فارسی شد و آنان کوشیدند تا با بهره مندی از شیوه های مختلف اعم از اقتباس، تضمین، تلمیح و به گونه ای بینا متنی، از متون این کتاب بهره مند شوند و از این طریق کلام را خویش را ارزشی دوچندان بخشند.از جمله شاعران فارسی سرای که با زیرکی و آگاهانه سخنان امیرمومنان را در ظرف شعر خویش جای داد وحشی بافقی است که شاعری وارسته، حساس و بلندهمت است.در این مقاله، تلاش نگارنده بر آن است که با توجه به فضای معنوی و مذهبی مقارن با حیات وحشی بافقی در دوره رسمیت یافتن مذهب تشیع در ایران، پاره ای از مطابقت های مضمونی، مفهومی و محتوایی و کلامی اشعار وحشی بافقی را با نهج البلاغه امیرمؤمنان، مورد بررسی قرار دهد. افصح المتکلمین، ابلغ المتأخرین و اصلح البلغا، مولانا کمال الدین وحشی بافقی، شاعر بلند آوازه فارسی است که در سدة دهم هجری در شهر دارالعباده یزد دیده به جهان گشود. وحشی بافقی در دوره ای به سرایش پرداخت که زبان و شعر و ادب فارسی دچار آفت، بیماری و ناتوانی شده بود و سایه هایی از پژمردگی و تاریکی بر چهرة تابناک شعر و ادب نشسته بود؛ اما او با لآلی آبدار مثنوی اش زینت فصاحت و با فراید شاهوار غزلش به فصاحت اعتباری والا بخشید. حیات ایشان مقارن با ظهور صفویه و رسمیت یافتن تشیع و مجاهدت و تلاش این سلسله در جهت تثبیت شیعه گرایی با استفاده از هر گونه ابزار سیاسی، اجتماعی، ادبی و علمی بود و لهذا در این دوره توجه به علوم دینی، کلام، فقه و حدیث نیز رواجی افزون یافت و طبیعتاً این اوضاع و شرایط در افکار و اشعار گویندگان هم بی تأثیر نخواهد بود. اگر چه نوپردازی، تازه گویی، ساده سرایی، جزالت و طراوت، به کارگیری مضامین دلنشین، روانی، ملایمت و… را مهم ترین ویژگی های شعر وحشی به حساب آوریم و هر چند وارستگی، گوشه نشینی، نکوهش ریا و فریب کاری، قناعت، وارستگی و فروتنی، خودنستایی و… را مهم ترین خصوصیات روحی و انسانی او بدانیم اما وحشی در حوزة اشعار خود گاه گاهی پای احادیث و یا خبرهای دینی را نیز به میان کشیده که این بهره مندی حدیث و روایات در مثنوی های او بارز واضح تر است و وحشی بافقی کوشیده است این مضامین را در قالب های دل نشین و نغز و به گونة برگردان به زبان فارسی، به مخاطبان ارائه نماید. از مهم ترین منابع که از آغاز پیدایش، تأثیری ژرف و شگرف بر فرهنگ و ادب فارسی گذاشته و هم چون نگینی در میان کتب و نوشته های شاعران می درخشد، کتاب ارزش مند نهج البلاغه است. در این کتاب که پس از قرآن مبین دستورنامه زندگی است، مفاهیم اخلاقی، دینی و اجتماعی فراوانی با عبارت هایی تأثیرگذار و ملموس و با بهره گیری از شیوه های مختلف به تصویر کشیده شده است و بی جهت نیست که تمامی شاعران و نویسندگان کوشیده اند تا از این سرچشمة جوشان و جاری معارف و حقایق سود برده و از این طریق به ارزش کلام خود افزوده و آن را متبرک سازند. در این مقال کوتاه به پاره ای از مطابقت های مضمونی، مفهومی، لفظی و کلامی اشعار وحشی بافقی در دیوان اشعارش با نهج البلاغه امیرمؤمنان، مولای متقیان پرداخته می شود. مراحل شناخت خدا و اخلاص: * اوّل الدین معرفته و کمال معرفته التصدیق به و کمال التصدیق به توحیده و کمال توحیده الاخلاص له(خطبه ۱ـ نهج البلاغه) (آغاز دین، شناخت خداست و کمال معرفت، تصدیق به ذات او و کمال تصدیق شهادت به یگانگی خداست و کمال توحید اخلاص در عقیده و عمل است.) غیر برون بود ز ملک وجود غیر یکی ذات مقدس نبود بود یکی ذات و هزاران صفات واحد مطلق صفتش عین ذات زنده باقی احد لایزال حیّ توانا صمد ذوالجلال بیند و گوید نه به چشم و زبان زو شده موجود هم این و هم آن (دیوان وحشی بافقی ـ صفحه ۳۸۶) عظمت و شکوه علی(ع): * لا یرقی الی الطیر.(خطبه ۳ـ نهج البلاغه) :و مرغان بلندپرواز اندیشه ها به قله بلند وجود من راه نتواند یافت. مسند آرای امامت علی عالی قدر و الی مک و ملل و پادشه دین و دول باعث سلسله هستی ملک و ملکوت عالم مسأله کلی ادیان و ملل حکمتش گر بطبایع نظری بگشاید نتوان نام و شان یافت ز امراض و علل (دیوان وحشی بافقی ـ صفحه ۱۹۷) ** امام انس و جن شاه ولایت سرور غالب که می زیبد گدای آستانش را سلیمانی اگر در بیشه گردون وصیت عدل او باشد اسد در هم دراند ثور را چون گاو قربانی نسیمی کز حریم روضه اش آید عجب نبود اگر بخشد به طفلان نباتی روح حیوانی (دیوان وحشی بافقی ـ صفحه ۲۶۵) صبر و بردباری علی(ع): * فصبرت و فی العین قذی و فی الحلق شجا.(خطبه ۳ـ نهج البلاغه) : پس شکیبایی پیشه مردم در حالی که گویا خار در چشم و استخوان در گلو داشتم. ز راح روح بخش مهر او خصم است و بی بهره بلی کی بهره ور باشد جماد از روح انسانی (دیوان وحشی بافقی ـ صفحه ۲۶۶) ضرورت تلاش و کوشش: * و لا یدرک الحق الا بالجد.(خطبه ۲۹ نهج البلاغه) :حق جز با تلاش و سخت کوشی به دست نمی آید. بحمدالله که گر دیدیم رنجی در آخر یافتیم این طور گنجی به دشواری چنین گنجی توان یافت بلی کی گنج بی رنجی توان یافت سحرخیزی بسی کردم چو خورشید که زر گردید خاک راه امید چو بوته پر فرو رفتم به آتش که آخر این طلا گردید بی غش (دیوان وحشی بافقی ـ صفحه ۴۸۲) ره آورد بعثت پیامبر اعظم(ص): * فساق الناس حتی بواهم محلتهم و بلعهم منجاتهم فاستقامت قناتهم(خطبه ۳۳ نهج البلاغه) : پیامبر مردم را به جایگاه کرامت انسانی آنها سوق داد و راه رستگاری را معرفی کرد، تا آن که بر مشکلات پیروز شدند. محمّد تاجدار تخت کونین دو کون از وی پر از زیب و پر از زین چراغ چشم چرخ انجم افروز زنامش حرز تو یار شب و روز (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۴۹۲) ** عرب را زو برآمد آفتابی که از وی صبح هستی بود تا پی چنان شد ظلمت کفر از جهان دور که ناگه خال بت رویان شود نور (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۴۹۴) تسلیم در برابر قضا و قدر: رضینا عن الله قضائه و سلمنا لله امره.(خطبه ۳۷ نهج البلاغه): ما راضی هستیم به قضا و قدر و تسلیم امر او هستیم. رنج از خداست راحت و راحت ز خلق رنج قربان یک بلای خدا صد عطای خلق (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۱۱۲) ناپایداری دنیا: و الدنیا دار منی لها الفناء(خطبه ۴۵ نهج البلاغه):دنیا، خانه ای است فنا و زوال از ویژگی های ذاتی آن است. گر کسب کمال می کنی می گذرد و رفکر مجال می کنی می گذرد دنیا همه سر به سر خیال است خیال هر نوع خیال می کنی، می گذرد (دیوان وحشی بافقی، صفحه۳۴۲) زودگذر بودن دو روی جوانی: * فهل ینتظر اهل بضاضه الشباب الاحوانی الهرم؟ (خطبه۸۳ نهج البلاغه): آیا دوره طراوت جوانی را جز پژمردگی پیری در انتظار نیست. با جوانی چند در عین وفا می بینمش باز با جمع غریبی آشنا می بینمش باز تا امروز دارد با که میل اختلاط ز آن که از یاران دیروزی جدا می بینمش ماه رخسارش که چون آیینه بودی در صفا بی صفا گردید با من بی صفا می بینمش آن که هر دم در ره او می فکندم خویش را راه می گردانم اکنون هر کجا می بینمش (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۹۶) یاد قبر و مرگ: * و انما خط احدکم من الارض ذات الطول و العرض قید قذه.(خطبه ۳۸ نهج البلاغه):همانا بهره شما از زمین گسترده و پهناور طول و عرض قامت شما در قبر است. خطّی طلب که شوی مالک ممالک قرب کجا ببری دم مردن قباله املاک ز چرخ عربده چو غافلی که بر سر توست به هوش باشد که بدسرکش است این بسراک (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۲۲۰) رزق و روزی مقّدر انسان: * و قدر الارزاق فکثرها و قلها و قسمها علی الضیق و السعه.(خطبه ۹۱ نهج البلاغه) : خدا رزق و روزی را مقدر داشت، زیادی، کمی، تنگی معیشت و گشایش در زندگی همه، به دست اوست. چرا خورم غم روزی چو کردن روز ازل تهیه سبب آن مسبب الاسباب چوبی طلب رسد از مطبخ تو روزی من چرا نخوانده به خوان کسی روم چو ذباب (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۱۶۴) علم بحر بی کران: * فاسالونی قبل ان تفقدونی.(خطبه ۹۳ نهج البلاغه) :از من بپرسید، قبل از این که مرا از دست بدهید. در علم نبی غیر از علی کیست؟ ز هستی مدعا، غیر علی کیست؟ رهی از آفرینش مدّعا تو در گنجینه ی سرّ خدا تو (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۴۲۲) خوف و رجا: * اصحاب رسول الله(ص) اذا ذکر الله هملت اعینهم حتی جیوبهم و مادوا کما یمید الشجر یوم الریح العاصف خوفا من العقاب و رجاء للثواب (خطبه ۹۷ نهج البلاغه): اصحاب پیامبر(ص) هنگامی که ذکر حق را می شنیدند، اشک شوق آنان، گریبانشان را تر می کرد و همچون درختی که بر اثر تندباد بلرزد، از خوف عقاب و امید به پاداش، به خود می لرزیدند. به التفات تو دارم امیدواری ها ولی ز خوی تو ایمن نمی توانم بود (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۵۴) دگرگونی دنیا: * اولستم ترون اهل الدنیا یصبحون و یمسون علی احوال شئی. فیمیت یبکی و آخر صریع و صیرئع مبتلی و عائد یعود.(خطبه ۹۹ نهج البلاغه) : آیا اهل دنیا را نمی نگرند که صبح و شب می شکنند یا حالات گوناگون، برخی مرده اند و بر او گریه می کنند و دیگر باقی مانده او را تسلیت می گویند یکی در بستربیماری افتاده و دیگری به عیادت او می رود. بلی این است قانون زمانه نه امروز است در دو راین ترانه یکی ماتم گزیند دیگری سور یکی را تخت منزل دیگری گور یکی را بهر ماتم گاه باشند یکی را زر به مسند گاه باشند یکی را خود زر بر کوهه زین چو طفلان کرده جا بر اسب چو بین یکی بر اسب جولانی نشسته به زین زر کاب سیم بسته یکی بر فرق تاج زر نهاده یکی خشت لحد بر سر نهاده یکی را زیر تخت خاک مسکن یکی را روی تخت زرنشیمن ندارد اعتباری کار عالم منه زنهار بر دل بار عالم (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۱۵۸) خدای روزی دهنده: * و من عاش فعلیه رزقه(خطبه ۱۰۹ نهج البلاغه):کسی که زندگی می کند، رزق و روزی او با خداست. رازق ما آن که بخوان نعم خواند جهان را به وجود از عدم هست جهان سفره احسان او اهل جهان زله خور خوان او هر که نه پرورده این نعمت است از سر خوان عدمش قسمت است مائده فیض چه جزء و چه کل برده از او فیض چه خار و چه گل (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۲۸۷) والایی عظمت و قدرت الهی: * ما اصغر کل عظیمته فی جنب قدرتک(خطبه ۱۰۹ نهج البلاغه) : خدایا هر بزرگی در برابر قدرت تو کوچک و ناچیز است. شاها چو کان قدر به فرمان تو باد چون گوی فلک در خم چوگان تو باد آن سینه پرداغ که خصمت دارد صندوقه تیرهای پرّان تو باد شاها دو جهان عرصه درگاه تو باد آفاق پر از خیمه و خرگاه تو باد این خیمه بی ستون که چرخش خوانند قائم به ستون خیمه جاه تو باد (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۳۴۱) تهجد و شب زنده داری مؤمن: * صفر الالوان من السهر.(خطبه ۱۲۰نهج البلاغه): پرهیزگار از خوف خدا و کثرت تهجد دارای چهره ای زرداست. اسیر در شبهای جدایی چنین نالد ز درد بی نوایی زروی درد افغان کرد بنیاد که فریاد از دل پردرد فریاد مرا این درد دل از پا درآورد مبادا هیچ کس را یارب این درد (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۴۰) نعمت و ستایش پیامبر اکرم(ص): * اشهد ان محمدا عبده و رسوله و نجیبه و صفوته.(خطبه ۱۵۱ نهج البلاغه): گواهی می دهم که محمد بنده خدا و رسول و برگزیده و انتخاب شده اوست. بزرگی بین که خم شد چرخ از اکرام که همچون دال بوسد پای این نام کمال نامداری بین و عزت که نامش را به این حد است حرمت شه خیل رسل، سلطان کونین جمالش مهر و مه را قره العین (دیوان وحشی بافقی، صفحه ۴۱۸)
چهارشنبه ، ۴آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[مشاهده در: www.ettelaat.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 7]
-
گوناگون
پربازدیدترینها