واضح آرشیو وب فارسی:شبستان: خبرگزاری شبستان: اگر به گذشته تاریخ اسلام نگاهی بیندازیم مسجد برای یک مسلمان جایگاهی مهم داشته است به نحوی که بیشتر امور او به مسجد گره خورده بود.گروه مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان: همواره شنیده ایم که می گویند: مدرسه خانه دوم است. اما در این یادداشت می خواهیم خلاف آن را بر اساس تاریخ اسلام ثابت کنیم. در امت اسلامی مسجد همواره در جایگاهی هم سطح با خانه یک فرد مسلمان بوده است. مسجد خانه دوم محسوب می شده است. اگر حتی نگاهی اجمالی به تاریخ امت اسلام داشته باشیم متوجه می شویم که اساس تعلیم و تربیت در مسجد قوام یافته است و این تعلیم و تربیت مساله ای به جز حوزه اعتقادات و امور دینی است،یعنی مدرسه و مسجد یکی بوده است. به دیگر بیان مسجد در طول تاریخ اسلام و ایران از چنان جایگاهی برخوردار بوده است که بسیاری از علوم در مسجد به طلاب و دانشجویان آموزش داده می شدند و این مکانیت مسجد بوده است که همواره به عنوان محل عبادت و محل تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفته است. حال گذری می زنیم به صدر اسلام، زمانی که مسجد محل اعزام نیرو به جبهه های جنگ، محل قضاوت، محل دیدار با هیات های مختلف از کشورها و مهم تر از همه این موارد محل عبادت بوده است. یعنی هر اتفاقی در جامعه اسلامی باید از مسجد به عنوان رکن اصلی جامعه عبور می کرده است. بنابراین می بینیم که در گذشته حقیقتا مسجد به مثابه منزلگهی هم سطح با خانه اول یک فرد مسلمان بوده و در واقع بخش قابل توجهی از زندگی مسلمین در مسجد تعریف شده بود. اما سوال آن است که چرا این محوریت به تدریج رخت بربست و چرا امروزه مسجد تنها به مکان مقدسی برای اقامه نماز تبدیل شده است؟ چرا با وجود فعالیت های متعددی که در بسیاری از مساجد شاهد آن هستیم مسجد آن محوریت سابق را ندارد؟ برخی بر این باورند که با شروع عصر جدید و پیشرفت های متعددی که در حوزه های مختلف علمی اتفاق افتاد به تدریج بار تامّ مسئولیتی که بر دوش مساجد بود کاسته شد و مراکز دیگری ایجاد شدند. اما حتی اگر به شکل سطحی این دیدگاه را بررسی کنیم متوجه می شویم که در همان روزگاری که علوم و فنون جدید به جامعه اسلامی وارد شدند باز هم شهر و مکان های مختلف گرد مسجد شکل می گرفتند و معماری شهر اسلامی بر اساس سازه مسجدی که در آن شهر ساخته می شد شکل می گرفت، چیزی که امروز به جرات می توان گفت در شهرهای ما و در کشور ما دیده نمی شود به جز برخی مناطق و استان ها مثل یزد که همچنان بافت قدیمی خود را حفظ کرده اند. بنابراین در هر دو حالت چه آن زمان که اسلام تازه وارد سرزمین ما شده بود و چه آن زمان که علوم و فنون جدید به کشور وارد شدند مسجد محوریت خود را داشت، اما علت اینکه در روزگار فعلی چرا این اتفاق ادامه نیافت و مسجد به مثابه خانه دوم مسلمین به شمار نیامد نیاز به بحثی جداگانه دارد و البته علت العللی دارد؛ نخست آنکه شاکله شهر اسلامی از هم گسیخت. ورود فرهنگ بیگانه و هجمه های فرهنگی در حوزه های مختلفی نمود یافت و گستره معماری از این گزند در امان نبود. شهرهایی که روزگاری مسجد محوریت شان بود تبدیل شدند به فضایی گسترده تر از آنچه که در ابتدا بودند و به جای سازه های سابق، ساختمان های بلندی سر بر آوردند که ساختمان یک مسجد در آن از دیده پنهان می شد. اگر در گذشته بلندترین ساختمان، همان ساختمان مسجد جامع بود، امروز دیگر چنین نبود و مسجد فقط در معماری شهری تعریف می شد و بنا به دلایل مختلفی هرگز بلندترین سازه نبود و در مجاورت اش سازه های بسیار بلندتر از مسجد قد علم می کردند. از سوی دیگر دانشگاه، اداره، مدرسه، همه و همه برای خود فضای نمازخانه جداگانه ای را تدارک دیدند به جای آنکه حضور در نماز جماعت را ترویج کنند و برای ساعت نماز کارمندان خود را تشویق به حضور در نماز جماعت مسجد کنند، هرچند که با این شاکله ساخت و ساز شهری هم مساجد به خوبی در مناطق مختلف شهر تقسیم نشده اند و گاهی می بینیم یک منطقه چندین مسجد دارد و منطقه دیگر تنها یک مسجد دارد که همه این موارد یک نکته را به ذهن متبادر می کند: ما از معماری اسلامی در شهرسازی خودمان دور شده ایم. بررسی و تعمق در نکات یاد شده این نتیجه را به ذهن متبادر می کند: امروز هم مسجد می تواند خانه دوم مسلمانان و چه بسا خانه اول آنها باشد به شرط آنکه اولا فرهنگ اسلامی در تمامی ساحات زندگی افراد متبلور شود و ثانیا مساله مسجدمحوری به عنوان یک دغدغه در دستور کار نهادهای دولتی و نهادهای آموزشی قرار گیرد به گونه ای که مسجد نقطه اتکای امورات مختلف جامعه باشد. یادداشت از: خبرنگار مسجد و کانون های مساجد خبرگزاری شبستان عمران و آبادانی مسجد درگرو چیست/ نشانه های مساجد پر رونق خبرگزاری شبستان: بهره گیری از امام جماعت محلی در جذب جوانان به مساجد بسیار موثر است زیرا که اگر روحانی مسجد، بومی همان منطقه باشد و افراد محله او را بشناسند و با کلام او آشنا باشند، تاثیر مطلوبی در جذب افراد به مسجد خواهند داشت....
یکشنبه ، ۱آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شبستان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 7]