واضح آرشیو وب فارسی:روزنامه شهروند: شهروند| جنگ، ناامنی، بیماری، قحطی، جست وجوی برای امنیت و جایی برای زندگی قرن ها دلایل اصلی مهاجرت بودند. دلایلی که هر دلیل دیگری را زیر سایه می بردند و تنها عواملی بودند که افراد را به کوچ مجبور می کردند. این دلایل در عصر حاضر هم از بین نرفتند و عمده ترین دلایل مهاجرت را به نام خود ثبت کرده اند؛ همچون اتفاقی که در خاورمیانه افتاد و جنگ و ناامنی این منطقه ثروتمند را به منطقه ای مهاجرفرست تبدیل کرد. در چنین شرایطی سایه مهاجرتی جدید اما بزرگتر بر سر مناطق مختلفی از زمین احساس می شود؛ سایه تغییرات اقلیمی و سوانح طبیعی. مدت هاست در میان کارشناسان و دانشمندان زمین این پرسش مطرح است که «تغییرات اقلیمی و سوانح طبیعی موج جدید مهاجرت را رقم خواهند زد؟» کارشناسان از نشانه های نگران کننده موجی جدید از مهاجرت سخن می گویند که مهاجرت ناشی از تغییرات جوی است. اشاره آنها به اتفاقاتی است که در جنوب شرق آسیا افتاده، ظرف 5 ماه اخیر در اندونزی جنگل هایی به مساحت یکی از ایالت های آلمان سوزانده شده است و درحالی که دنیا درگیر بحث پناهندگی و جنگ های داخلی است، کارشناسان جنوب شرقی آسیا هشدار می دهند که احتمالا موج دیگری از مهاجرت با عنوان مهاجرت زیست محیطی از راه می رسد. به گزارش دویچه وله، نیمه سپتامبر امسال بود که نیوزیلند تقاضای پناهندگی مردی از مجمع الجزایر «کریباتی» در اقیانوسیه را به خاطر معضلات آب وهوایی رد کرد. این مرد می خواست از پیامدهای نابودی جزیره محل زندگیش بگریزد. اما «آلن چونگ» و «تامارا نائیر» از دانشگاه فنی «نانیانگ» سنگاپور به هر مهاجری که به دلیل معضلات زیست محیطی می گریزد، مانند قطعه ای از یک تصویر بزرگ نگاه می کنند. محور مطالعات آنان وزش بادهای غبارآلود از جنوب شرقی آسیاست که ماه هاست ادامه دارد. این بادهای غبارآلود از اندونزی می وزند. منشاء آنها نیز نابودی مزارع نخل خرما یا اقاقیاست که کشاورزان یا شرکت های بزرگ برای به دست آوردن کاغذ آنها را می سوزانند. گاهی هم زمین های پوشیده از تورب (زغال سنگ نارس) سوزانده می شود تا از این زمین ها برای کشاورزی استفاده شود. این 2 متخصص می گویند که به احتمال قوی در آینده شاهد هزاران نفر خواهیم بود که به خاطر مشکلات زیست محیطی و تغییرات آب وهوایی در محدوده کشور خود مهاجرت می کنند یا حتی کشور خود را ترک می کنند و به نقاط دیگر دنیا پناه می برند. دانشمندان به پیامدهای هولناک چنین تغییراتی هشدار می دهند و می گویند وقتی از کوچ دسته جمعی یا موج مهاجرت حرف زده می شود، همه به سوریه، افغانستان یا عراق فکر می کنند اما احتمال از راه رسیدن خطری بزرگ یعنی خطر سمی شدن محیط زیست و تغییرات اقلیمی غیرقابل تحمل به دروازه های جنوب شرقی آسیا دایما قوی تر می شود. مهاجران ایرانی خشکسالی سایه کوچ دسته جمعی و مهاجرت گسترده ای که دانشمندان نسبت به آن هشدار می دهند و از دیده شدن آن روی آسیای جنوب شرقی صحبت می کنند، مدت هاست که بر سر ایران هم افتاده است. خشکسالی، دلیلی نام دارد که سرنوشت ایرانی ها را به کوچ اجباری پیوند داده و آنها را مجبور خواهد کرد چه در داخل مرزهای کشور و چه خارج از آن به مهاجرت تن دهند. اردیبهشت ماه سال جاری بود که عیسی کلانتری، رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه و وزیر اسبق کشاورزی با اشاره به این که ایران با بهره برداری از 97 درصد آب های سطحی خود عملا تمام رودخانه های خود را خشک کرده است و دیگر آبی در طبیعت باقی نمانده است، بی آبی و خشکسالی که بر کشور سایه انداخته را اینچنین معنی کرد: «این موضوع به معنای آن است که اگر به همین وضع ادامه دهیم حدود 70 درصد ایرانیان یعنی جمعیتی معادل 50 میلیون نفر برای زنده ماندن ناچار به مهاجرت از کشور هستند.» پس از آن صحبت های بسیاری مطرح شد مبنی بر این که در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه حیات حدود 6 میلیون نفر در این منطقه به خطر می افتد و آنها را مجبور به مهاجرت می کند. تاثیرات خشکی دریاچه تا شعاع 500 تا 600 کیلومتری دریاچه هم خواهد رسید و تا نزدیکی های پایتخت هم خواهد آمد. در چنین شرایطی، مهاجرانی در کشور وجود خواهند داشت که جایی برای سکنی ندارند و بار جمعیتی آنها، زندگی در مناطق مهاجرپذیر را سخت خواهد کرد، زیرا کشور به طورکلی با بحران خشکسالی و کمبود آب مواجه است. به این سیل 6 میلیون نفری اگر مهاجرانی که گردوغبار ناشی از خشک شدن تالاب ها در مرزهای شرقی و غربی کشور، همچون خوزستان و سیستان را هم اضافه کنیم، با موج مخربی از مهاجران روبه رو خواهیم بود که مهاجران خشکسالی نام دارند. مهدی زارع، رئیس کمیته مخاطرات طبیعی انجمن مخاطره شناسی ایران دراین باره به «شهروند» می گوید: «مسأله بسیاری از مناطق کشور، مسأله آب است، اگر مفهوم خشکسالی، بحران آب، گرم شدن زمین و توزیع نامتوازن جمعیت را در نظر بگیریم، تمامی اینها به خشکسالی مرتبط می شوند. نگاهی به اتفاقاتی که در شرق، جنوب شرق و در دریاچه ارومیه افتاده است، نشان از موج مهاجرت هایی دارد که به سمت مرکز کشور رخ داده است.» او با اشاره به این که در ایران هنوز آمار قابل استنادی در باره این که چه مقدار و به چه دلایلی مهاجرت انجام شده، نداریم، ادامه می دهد: «آماری که مرکز آمار داده، در 2دهه 75 تا 85 و 85 تا کنون، نشان می دهد که در هر دهه 12 میلیون نفر جابه جا شده اند؛ یعنی در 2 دهه 24 میلیون مهاجرت داشته ایم. حدود 70 درصد مهاجرت ها، مهاجرت روستا به شهر و در 30 درصد باقیمانده هم بخش زیادی مهاجرت شهر به شهر و شهر به شهرهای بزرگ بوده است. این تصویری است که از مهاجرت ایران داریم و نمی دانیم، چه میزان از این مهاجرت ها به دلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی یا سوانح طبیعی بوده است.» به هر روی مهاجرت اتفاق افتاده و آنچه که تاکنون بسیاری از مسئولان دلایل آن را اقتصادی و اشتغال می دانستند، حالا کمی رنگ و بوی اقلیمی به خود گرفته و تغییرات اقلیمی یکی از عوامل مهاجرت، حداقل درون مرزهای کشور شده است. به گفته زارع، «در مناطق غربی، جنوب و شمال غربی، شرق و جنوب شرقی کشور با پدیده ریزگردها هم روبه رو هستیم که این عامل هم ناشی از خشکسالی و بحران آب است. نماد پررنگ این اتفاقات، خوزستان و سیستان و بلوچستان است که زندگی در این مناطق را به دلیل گردوغبارهای ناشی از خشکسالی سخت کرده و مهاجرت به مناطق مرکزی را رقم زده است.» او یادآوری می کند که «در شرق و مرکز ایران هم با مسأله خشکسالی و آب مواجه هستیم در این مناطق با کمبود یا نبود آب و به عبارتی تنش آبی مواجه ایم. به این ترتیب، اتفاقی که می افتد این است که جمعیت در مناطقی همچون تهران، مشهد، کرج و... متمرکز می شود. تمرکز جمعیت در این مناطق، باعث حفر چاه های مجاز و غیرمجاز و برداشت بی رویه آب خواهد شد که این مسأله باعث بروز اتفاقی دیگر می شود که تبعات و پیامدهای نگران کننده ای خواهد داشت. این اتفاق، فرونشست زمین است.» مشکلات زیست محیطی همچون دومینو بر هم تأثیر می گذارند، رئیس کمیته مخاطرات طبیعی انجمن مخاطره شناسی ایران معتقد است، «تأثیر فرونشست زمین، ناایمن شدن خانه هایی است که مردم و همین مهاجران در آنها زندگی می کنند و این خانه ها را در مقابل زلزله که یکی از سوانح طبیعی است، به شدت آسیب پذیر خواهد کرد.» زارع درباره پیش بینی هایی که از کوچ اجباری ایرانیان به دلیل خشکسالی، گردوغبار و ... می شود و حتی گفته می شود که حدود 70 درصد ایرانی ها یعنی 50 میلیون نفر از جمعیت کشور، مجبور به کوچ خواهند بود هم می گوید: «این اتفاق نباید بیفتد و نمی افتد. طبیعتا ظرفیتی داریم برای زندگی کردن و همانطوری که اجداد ما با آسیب هایی همچون زلزله و سیل کنار آمده اند، ما هم باید شیوه زندگی را تاب آوری کنیم. باید با همین اقلیمی که داریم، تاب آوری اقلیمی پیدا کنیم. شیوه های استفاده از انرژی و آب و... را تنظیم کنیم و برنامه داشته باشیم. باید ببینیم برای ایران 50 سال آینده چه جمعیتی، چه شرایطی و چه تصویری داریم. زیرا اتفاقاتی که درحال رخ دادن است، آسیب پذیری مان را بیشتر می کند، باید برنامه داشته باشیم و تاب آوری اقلیمی پیدا کنیم.»
یکشنبه ، ۱آذر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: روزنامه شهروند]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 24]