واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۳۰ آبان ۱۳۹۴ (۹:۲۴ق.ظ)
در گفت و گوي اختصاصي يک پژوهشگر با موج مطرح شد: بادشکن ها عامل افزايش راندمان توليد در کشاورزي موج - يکي از معضلاتي که براي کشاورزي ايران، به عنوان تهديد جدي محسوب مي شود، مشکلات زيست محيطي است که برخي کارشناسان معتقدند اين معضل با احداث بادشکن و کمربندهاي سبزنواري، قابل حل خواهد بود.
عوامل 17 گانه زيست محيطي که در کاهش توليدات کشاورزي و منابع طبيعي بسيار مهم هستند و بعضا عامل اصلي نابودي بسياري از زمين هاي حاصلخيز کشاورزي و تبديل آن به اراضي لم يزرع و غيرقابل کشت و يا تبديل مراتع درجه يک به مرتعي درجه سه و نهايتا بيابان شده اند، عبارتند از واقع شدن ايران در منطقه خشك و نيمه خشك، بارندگي کشور که كمتر ازيك سوم متوسط جهاني است، شدت تبخير و تعرق، تغييرات اقليمي، هدررفت سالانه 56 ميليارد مترمكعب آب سطحي در کشور، در آستانه نابودي قرارگرفتن ميليون ها هکتار از مراتع کشور، فرسايش خاك، بيابانزايي، کاهش پوشش گياهي، معضل كمآبي و بيآبي، افت سطح سفرههاي آب زيرزميني، شورشدن ذخاير آبي (به دليل برداشت بيرويه)، آلودگي آب و خاک در کشور (افزايش 4 برابري نيترات خاک)، پديده گرد و غبار، سيل، خشكسالي و نهايتا سرمازدگي. اکنون اين پرسش مطرح است که آيا راهکاري وجود دارد تا تمام معضلات زيست محيطي فوق را که حل و فصل هريک به تنهايي، بودجه اي گزاف مي طلبد با آن کاهش داد و مديريت کرد؟ آيا باتوجه به تشديد پديده خشکسالي و معضلات زيست محيطي موجود در کشور، مي توان افزايش راندمان توليد در واحد سطح در راستاي (ماده 14 قانون افزايش بهره وري بخش کشاورزي و منابع طبيعي) را شاهد بود؟ يا بايد کشاورزي را کمرنگ يا تعطيل کرد؟ براي رسيدن به جوابي منطقي، علمي و اجرايي به سراغ وحيدرضا شادفر، يکي از محققان و پژوهشگران محيط زيست و منابع طبيعي رفتيم تا نظر وي را در اين زمينه جويا شويم. آنچه در ادامه مي خوانيد، گفت و گوي موج با اين کارشناس است.
آيا راهکاري براي کاهش تمام معضلات زيست محيطي فوق و دستيابي به افزايش راندمان توليد در واحد سطح وجود دارد؟
معضلات 17 گانه زيست محيطي، از نگراني هاي قرن حاضر است، برپايه برآوردهاي انجام شده بر اثر فرسايش خاک، ساليانه چندين ميليون هکتار از اراضي کشاورزي جهان به کام نابودي کشيده مي شود. متأسفانه در کشور ما نيز به دلايل مختلف فوق و مهمتر از آن ناديده گرفتن امر ترويج، باعث شده که اين معضلات زيست محيطي، سير قهقرايي خود را با سرعت بيشتري ادامه داده و سبب مهاجرت هزاران نفر از روستائيان به سمت شهرها شود. افزايش رشد جمعيت و افزايش تقاضا و از طرفي ناتواني مراکز ترويجي ( البته نه از باب علمي که فقط از باب عدم تخصيص بودجه لازم) در اشاعه و ترويج استفاده صحيح از منابع، براي روستائيان و کشاورزان از علل مهم روند فوق است.
منظور شما اين است که در خصوص ترويج و آموزش کشاورزي کار درخوري انجام نمي شود؟
چندي قبل در تاريخ 6 آبان ماه 94 شاهد آن بوديم که وزير محترم جهادکشاورزي در نامه اي به رييس سازمان صدا و سيما، خواستار ايجاد شبکه مستقل کشاورزي شدند. تا صدا و سيما نسبت به تهيه و پخش برنامههاي ويژه، ترويج و توسعه بخش کشاورزي و منابع طبيعي اقدام کند.
اين حرکت بسيار دلگرم کننده و اميدبخش است، چرا که آموزش به صورت يک فرآيند برنامه ريزي شده، يکي از ارکان مهم پيشرفت يک ملت محسوب مي شود. بعضي از مديران به آموزش، با ديدي وسيع نگريسته و به اهميت آن در بطن جامعه پي برده و آن را دليل پيشبرد ساختارهاي جامعه خصوصا بخش کشاورزي و صنعت مي دانند که اين مهم درخور ستايش و تقدير است. لکن با توجه به ازدياد جمعيت و افزايش تقاضاي مردم به غذا از يک طرف و محدود بودن منابع آب و خاک از طرف ديگر، لازم است به قضيه آموزش در کشاورزي بيشتر پرداخته شود.
راهکار اجرايي چيست؟
به منظور ارائه آموزش صحيح ترويجي و بهره وري مناسب توسط روستائيان، به عنوان قشر عظيم جامعه مولد، ابتدا لازم است تا مشکلات و نيازهاي آموزشي آنها شناسايي شود و سپس درصدد رفع موانع و نيازها برآمد. ترويج و آموزش به جمعيت چشمگير کشاورزان، به عنوان يک اصل مهم در توسعه روستايي مطرح است. کشاورزي پشتوانه و محرک توسعه روستايي است و همه مي دانند که کشاورزي در روستاها منبع اشتغال و منشأ توليد و درآمد محسوب مي شود.
دستيابي به اهداف مهم ترويج را در چه چيزي مي بينيد؟
فلسفه ترويج در کل بر سه رکن اساسي آموزش، خودياري و همياري استوار است. هر چند که اکنون بيشتر سازمان هاي ترويجي، به صورت نهاده هاي دولتي هستند، اما هر دو بخش خصوصي و دولتي به نحوي قادرند وظيفه ترويج را به عهده گيرند.
از طرفي کشاورزي يک چهارم کل اشتغال ايران را به خود تخصيص داده است، به عبارت ديگر 25درصد از کل فرصتهاي شغلي ايران مربوط به بخش کشاورزي است. صنايع غذايي کشور (به عنوان بخش مهمي از صنايع بخش کشاورزي)، بعد از صنعت پالايش نفت، مهمترين بخش صنعتي کشور از لحاظ توليد ارزش افزوده است. کشاورزي ايران بايد خود را آماده کند تا غذاي جمعيتي معادل ۱۰۰ ميليون نفر را در سال ۲۰۲۰ تهيه کرده و ضمن ايفاي نقش خود به عنوان يک موتور رشد اقتصادي، به کاهش فقر در ايران نيز کمک کند. پس رسالت سنگيني بر دوش دولتمردان و سياست گذاران خواهد بود.
به ترويج و آموزش به عنوان گزينه اول اشاره فرموديد، بفرماييد چه موضوع و يا موضوعاتي را بايد آموزش داد تا در بخش ترويج به اين مهم دست يابيم؟
موضوعات زيادي در بحث آموزش و ترويج کشاورزي مطرح است، اما يک موضوع بيشتر مد نظر قرار مي گيرد؛ راه حل پيشنهادي که علاوه بر کاهش چشمگير معضلات و عوامل محدود کننده 17 گانه زيست محيطي، در افزايش راندمان توليدات کشاورزي و مرتعي نقش مؤثري ايفا کند (آن هم راهکاري علمي، کم هزينه و اجرايي که از لحاظ فني قابل دفاع باشد و سبب افزايش راندمان توليدات باغي، زراعي و مرتعي شود) ترويج و آموزش احداث کمربندهاي سبزنواري يا بادشکن در بين کشاورزان، زارعان، مرتعداران، باغداران و دامداران است.
آيا درخصوص لازم الاجرا بودن ترويج و آموزش بادشکن ها به توافق جمعي رسيده ايم؟
با دستيابي به راه حل کاهش هر يک از موارد و معضلات زيست محيطي ذکر شده، از يک سو و از سوي ديگر اثرات اقتصادي و اجتماعي طرح از جمله اشتغالزايي عظيم و ايجاد درآمد و جلوگيري از مهاجرت روستاييان (که اين مهم نيز در جايگاه خود از ارزش اقتصادي، اجتماعي و معنوي بسياري برخوردار است) همه و همه مؤيد آن خواهدبود که اجراي طرح احداث بادشکن ضروري و لازم الاجراست.
باتوجه به تجربيات ارزشمند ساير کشورها، در احداث کمربندهاي سبز نواري وحفظ محيط زيست و موفقيت آنان در توليد ثروت و کار براي فارغ التحصيلان بيکار ضامن موفقيت اين طرح در کشور است.
بادشکن ها به غير از اثرگذاري بر عوامل محدود کننده فوق، مزاياي ديگري هم دارند؟
مزاياي زيادي از احداث بادشکن، عايد کشاورزان و مرتعداران و کلا روستاييان زحمتکش مي شود که از حوصله اين گزارش خارج است، فقط يک مورد را عرض مي کنم؛ يکــي ديگر از روشهايي که باعث بهبود مديريت مصرف آب و در نهايت افزايش راندمان آب مصرفي مي شود، جلوگيري از تبخير از سطح است که با احداث جنگل کاريهاي نواري يا بادشکن، پيرامون مزارع، باغات و مراتع خصوصا در مناطق خشک و نيمه خشک مي توان با کاهش ميزان تبخير از سطح و افزايش رطوبت خاک، نياز به آب و دفعات آبياري را کمتر کرد. با توجه به کمبود آب و تشديد خشکسالي، ارزش احداث بادشکن ها بيشتر محسوس مي شود. دوم اينکه، اجرايي کردن ماده 14 قانون افزايش بهرهوري بخش کشاورزي و منابع طبيعي و افزايش توليد علوفه براي دولت بسيار آسان، کم هزينه و دست يافتني است، البته به شرط ترويج و آموزش احداث بادشکن موزاييک و مشبک اطراف مراتع.
حال من از شما مي پرسم که آيا حركت به سوي چنين هدف بزرگي، علاوه بر کاهش 17 معضل زيست محيطي در کشور، چيزي جز فراهم كردن عرصههاي جديد اشتغالزايي و كارآفريني براي خيل عظيم فارغ التحصيلان بيکار رشته کشاورزي به دنبال خواهد داشت؟
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]