محبوبترینها
آیا میشود فیستول را عمل نکرد و به خودی خود خوب میشود؟
مزایای آستر مدول الیاف سرامیکی یا زد بلوک
سررسید تبلیغاتی 1404 چگونه می‌تواند برندینگ کسب‌وکارتان را تقویت کند؟
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1855206237
سفر حج زنان ایرانی در ۱۴۰ سال پیش
واضح آرشیو وب فارسی:دزنیوز: مونس الدوله در بخش هایی از خاطرات خود که به روایت سرگرمی ها و تفریحات زنان می پردازد، اشاره اندکی به باورهای زنان در ایام ماه ذی الحجه می کند که همان هم جالب و خواندنی است. یکی از این سرگرمی ها که جزو مشغولیات ماه ذی الحجه بود، تماشای «شتر قربانی» بود. مونس الدوله شتر قربانی را […]مونس الدوله در بخش هایی از خاطرات خود که به روایت سرگرمی ها و تفریحات زنان می پردازد، اشاره اندکی به باورهای زنان در ایام ماه ذی الحجه می کند که همان هم جالب و خواندنی است. یکی از این سرگرمی ها که جزو مشغولیات ماه ذی الحجه بود، تماشای «شتر قربانی» بود. مونس الدوله شتر قربانی را اینگونه برایمان تعریف کرده است: « این شتری بود که از اول ماه ذی الحجه آن را زینت می کردند و روز عید قربان، یک نفر از طرف پادشاه وقت این شتر را در میدان بهارستان گردش می داد.» خرید چشم شتر و خون آن برای چشم نظر تماشاچی های اصلی این مراسم زن ها بودند که بیشتر برای آن می آمدند که یا چشم شتر یا کمی از خون آن را بخرند و با خود ببرند؛ چون در آن زمان باور داشتند که چشم و خون شتر قربانی برای دفع نظر و چشم زخم اثر معجزه آسایی دارد. در کتاب های تاریخی دیگر هم که از تهران قدیم روایت شده است به این رسم ناخوشایند اشاره شده است، برای مثال جعفر شهری در کتاب خود به ماجرای شتر قربانی مفصل پرداخته است. حرکت شتر قربانی در صبح عید قربان او روایت کرده است که مراسم شتر قربانی تا انقراض سلسله قاجار و حتی اوایل حکومت رضاشاه هم جریان داشت به این صورت که شتر سالم و بدون عیب و نقصی را روز نهم ذی الحجه زینت و آرایش کرده و پایش را حنا گرفته و بهترین جهازات را بر او بسته، طاقه شال های ترمه بر او پوشانیده، طاقه های زری از گردنش آویخته، منگوله زنگوله ها تکی و ریسه های فراوان از سر و تنش آویزان می کردند. همچنین آینه های کوچک و بزرگ قابدار بر پیشانی و گونه ها و پهلوهایش نصب کرده و روز دهم یعنی صبح عید قربان حرکتش می دادند. «شاهِ شتر قربانی» و دار و دسته اش نیابت این کار با شخصی بود که این سمت نسل به نسل به او رسیده و «شاه شتر قربانی» اش می گفتند. او در این روز به هیئت شاه در می آمد، جبه ترمه می پوشید، تاجی از برنز که به جواهرات بدلی آراسته شده بود بر سر می گذاشت. چکمه های مهمیز دار به پا می کرد، جقه ها و درجه ها و نشان های پر زرق و برق فراوان به خود می آویخت و شمشیر و نیزه به دست می گرفت و بر شتر می نشست و با جار و جنجال و هیاهو به همراه دسته موزیک و عده ای سواره و پیاده از خیابان علاءالدوله ( فردوسی امروز) به سوی میدان توپخانه می آمد. حمله مردم با خنجر و دشنه و چاقو به شتر تا اینجا «شاه شتر قربانی» با همان هیبت حرکت می کرد و دیگران در اطرافش شتر را مهار می کردند و مردم را کنار می زدند و «کور شو ! دور شو !» فریاد می زدند و خود شاه شتر بر بالای شتر نشسته و در کمال قدرت نظر بر اطراف می کرد و سبیل ها را تاب می داد و امر و نهی می کرد و از احوال مردم و مملکت می پرسید و در حالی که یکی از پا رکابی هایش گزارش به عرض می رساند. جعفر شهری بقیه ماجرا را این طور آورده است:«مملکت در امن و آسایش است و ملت به دعاگویی ذات همایونی مشغول می باشند و او به خود می بالید و باد به پرده های دماغ می انداخت. یکی از میان ملتزمین دویده نیزه ای که در دست داشت به گلوی شتر فرو برده او را نحر نموده و اطرافیان که مترصد آن بودند هر یک با خنجر و چاقو و دشنه ای حمله ور شده، شاه را از صدر جهاز به زمین افکنده هر کدام چیزش را ربوده اسباب شتر را غارت می کردند و به جان حیوان افتاده و زنده زنده در حالی که هنوز از پا در نیامده بود پاره پاره اش می کردند، گوشت هایش را غارت می کردند.» تکه تکه کردن گوشت قربانی بین اصناف ز آنجایی که ماه ذی الحجه از ماه های شریفه به حساب می آمد روزه گرفتن و اهتمام در عبادت هم مثل امروز از ویژگی های این ماه بود، در این ماه نمازهای مستحبی بسیاری خوانده می شد از جمله نماز حضرت زهرا(س) و نماز هدیه و زیارت امام محمد باقر(ع) که وفات ایشان در روز هفتم این ماه بود. تا روز عرفه که بعضی آن را روز قربان و بعضی مستحبی قربان دانسته و در دهان گوسفند نبات می گذاشتند و لباس تمیز می پوشیدند و به هم تهنیت می گفتند و اعمالی از قبیل غسل و خواندن زیارت امام حسین(ع) و دیگر مناجات ها در این روز انجام می شد این مراسم اینچنین ادامه پیدا می کرد که مردم در ادامه این غارت تمام اسباب و جواهرات شاه شتر قربانی، را می ربودند و گوشت او سهم بزرگان و به قول جعفر شهری کدخدایان هفت صنف می شد و این صنف ها شامل: قصاب ها، سیرابی پزها، دباغ ها، نانواها، کله پزها، ماست بندها و صابون پزها بودکه تکه های گوشت را بریده و با خود می بردند و به دنبال آن بقیه مردم از سر و کول هم بالا می رفتند هر یک قطعه ای از بدن شتر را بریده فرار می کردند. خواندن نمازهای مستحبی و غسل و زیارت امام حسین(ع) البته در کنار این خرافه ها که ریشه در بی سوادی مردمان آن زمان داشت، از آنجایی که ماه ذی الحجه از ماه های شریفه به حساب می آمد روزه گرفتن و اهتمام در عبادت هم مثل امروز از ویژگی های این ماه بود، در این ماه نمازهای مستحبی بسیاری خوانده می شد از جمله نماز حضرت زهرا(س) و نماز هدیه و زیارت امام محمد باقر(ع) که وفات ایشان در روز هفتم این ماه بود. تا روز عرفه که بعضی آن را روز قربان و بعضی مستحبی قربان دانسته و در دهان گوسفند نبات می گذاشتند و لباس تمیز می پوشیدند و به هم تهنیت می گفتند و اعمالی از قبیل غسل و خواندن زیارت امام حسین(ع) و دیگر مناجات ها در این روز انجام می شد. راه افتادن گله های گوسفند در کوچه و محلات روز عید قربان به غیر از برگزاری مراسم خرافه قربانی شتر، از تکالیف عرفی هر حاجی قربانی گوسفند بود. تا جایی که از دو روز مانده به عید گله های کوچک و بزرگ گوسفند قربانی، کوچه محلات را پر کرده و با فریاد: آی گوسفند قربانی! به مردم خبر آمدن عید قربان را می دادند و این قربانی کردن تا جایی بود که گاهی حاجی که حتی پول خرید گوسفند نداشت به خاطر آبرو و حرف و حدیث مردم با هزار سختی گوسفندی را قربانی می کرد. تعطیلی دوزنده ها و خیاط ها در عید قربان از دیگر کارهایی که در این روز انجام می شد تعطیلی کسب و کار دوزنده ها و خیاط ها بود، چون مردم در آن روزگار عقیده داشتند که به کار بردن سوزن و جوالدوز و امثال آن در عید قربان موجب تیغ رفتن به پای حاجی ها در مکه می شود و باور خرافه زنان هم این بود که سوزن زدن در این روز سبب عقربک ( جراحت گوشه ناخن) خواهد شد ! خشک کردن چشم گوسفند تا نصب کردن استخوان کله آن سر در خا نه باور دیگری که مردم در آن روزگار داشتند این بود که چشم گوسفند قربانی را خشک کرده برای رفع چشم بد، جهت «نظرقربانی» نگه می داشتند و شاخ آن را برای غلبه بر دشمن در جیب می گذاشتند و مدفوع گوسفند را برای دور ساختن شیطان از خانه دود می کردند و تکه نباتی که هنگام سر بریدن در دهان قربانی گذاشته بودند برای رفع لال شدن هنگام نزاع و آسان گذشتن از پل صراط می خوردند یا در کفن می گذاشتند و از گوشتش غذا پخته برای درمان بیماری بدون آنکه غذای دیگری بدهند به خورد بیمار می دادند و استخوان کله اش را برای رفع قضا و بلا سر در خانه می گذاشتند. «وقارالدوله» همسر ناصرالدین شاه و رفتن به سفر حج مونس الدوله تنها چند خط در خاطرات خود به مراسم زنان در ماه ذی الحجه اشاره کرده است اما به طور مفصل از چگونگی حج رفتن زنان و آداب و رسوم آنان برای رفتن به مکه برایمان نوشته است که در گزارش های قبلی که درباره چگونگی مسافرت زنان نوشته شده بود، آمده است. اما در کتاب تاریخی و اسناد موجود دست نوشته های زنی به نام «سکینه سلطان وقارالدوله» همسر ناصرالدین شاه از سال ۱۲۷۹ موجود است که به روایت روزشمار سفر خود به مکه پرداخته است که بسیار خواندنی و قابل اهمیت است. نوشتن سفرنامه عتبات عالیات و حج، به قلم یک زن قجری سفرنامه عتبات عالیات و مکه مکرمه سکینه سلطان وقار الدوله اصفهانی کوچک – همسر ناصر الدین شاه قاجار- که در سال ۱۳۱۷ قمری به عراق و حجاز برای زیارت عتبات عالیات و حج مشرف شده بود به کوشش رسول جعفریان و کیانوش کیانی هفت لنگ به نام «روزنامه سفر عتبات و مکه » نوشته خود وقارالدوله منتشر شده است. اهمیت این سفرنامه از آن رو است که نویسنده آن یک زن است. پس از سفرنامه دختر فرهاد میرزا و همین طور علویه کرمانی، این سومین سفرنامه زنانه است که از این دوره در اختیار ماست. شاید سفرنامه های دیگری هم باشد که بعدها یافت شود. وقارالدوله که در تهران زندگی می کرده است، در سال ۱۲۷۹ شمسی یعنی چهار سال بعد از کشته شدن ناصرالدین شاه، مصمم به سفر عتبات و حج می شود. همراه این زن در این سفر برادرش آقا میرزا محمد علیخان است و از همان زمانی که تصمیم به رفتن گرفته، شروع به نگارش سفرنامه کرده است. یادداشت خواندنی «وقارالدوله» در ابتدای سفرنامه اش یادداشتی که در صفحه نخست سفرنامه آمده، انتساب آن را به وقارالدوله نشان داده و اشاراتی به زندگی این زن دارد: «سکینه سلطان خانم اصفهانی کوچک ـ دامت عفتها ـ که از جمله حرم های شاهنشاه سعید شهید ـ نور الله مضجعه ـ بوده و بعد از شاه شهید از عنایت و مرحمت شاهنشاه عالم پناه اعلی حضرت قدر قدرت شهریاری ظل اللهی مظفرالدین شاه . خلد الله ملکه و شید ارکان دولته ـ ملقبه به لقب وقارالدوله گردیده و با این عنایت شاهانه سرافراز شده و در سنه ۱۳۱۷ هجری به مکه معظمه مشرف گردیده و این مختصر روزنامه را قلمی نموده و از حضرت حق جلت عظمته چنین مسالت می نماید که عمر و دولت و حشمت و ابهت پادشاه جمجاه عالم پناه پاینده و برقرار فرماید و تیغ بی دریغش را بر فرق اعادی دین و دولت بر او قاطع فرماید و دولت جاوید مدت را به ظهور باهر النور قائم آل محمد ـ صلوات الله علیه ـ پیوسته بدارد. آمین یا رب العالمین.» بر اساس اسناد تاریخی این یادداشت باید همان سال ۱۲۸۰ شمسی که سفرنامه تدوین شده، نوشته شده باشد. در آن زمان، وقارالدوله همچنان جوان بوده چرا که در جایی هم در سفرنامه اش به اینکه جوان است اشاره کرده است. اما اینکه دقیقا چه زمانی متولد شده و چه سالی درگذشته، باید جست وجوی بیشتری صورت گیرد که مورخین در پی آن هستند. براساس آنچه از این سفرنامه به دست آمده است او پس از کشته شدن ناصرالدین شاه، به عقد شخصی به نام میرزا اسماعیل خان معتصم الملک درآمده است. علاقه و شیدایی همسر ناصرالدین شاه نسبت به او جالب است که وقار الدوله در قسمت های زیادی از کتابش به جز روایت سفر مکه از ناصرالدین شاه و علاقه به او می گوید:«غروب روز جمعه به زیارت حضرت عبدالعظیم مشرف شده و بعد به زیارت مقبره شاه شهید به طوری گریه کردم که روح از تنم نزدیک بود پرواز کند! با دل پر خون، از مقبره مبارک و از عکس مبارکش اذن مرخصی گرفته، بیرون آمدم». این علاقه وقارالدوله در بازگشت که ۱۸ماه بعد از رفتن او از تهران بوده، اول به زیارت شاه عبدالعظیم آمده و سپس سر قبر ناصرالدین شاه رفته است و در کتابش این چنین آورده است «از آنجا گذشته به حضرت عبدالعظیم ـ علیه السلام ـ مشرف شده، زیاد ذوق کردم که بحمدالله باز به این فیض عظیم زیارت رسیدم. بعد به زیارت قبر شاه شهید ـ نورالله مضجعه ـ مشرف شدم. گریه زیادی کردم. گفتم قربانت بروم. از دولت آستان مبارکت به شرف زیارت خانه خدا مشرف شدم. همه جا نایب الزیاره بودم. خدا می داند که چقدر طلب مغفرت و زیارت برای شما کردم. آیا از من راضی هستی؟ آیا نان و نمک شما به من حلال است؟ زیاد گریه کرد».از آنجایی که او در سفر زیارتی ناصرالدین شاه به عراق، همراه وی بوده در میانه راه مکه از او بسیار یاد می کند: «خلاصه، صبح چهار ساعت از دسته گذشته، منزل فرسفج رسیدیم. دیدم همان صحرا، همان رودخانه. اما آن سال که اینجا آمدم کجا، امشب کجا! آن شب، سفر عراق لب همین رودخانه سراپرده زده بودند. یادم آمد و دادم آمد… ». نگارش سفرنامه «وقارالدوله » در حین سفر این زن درباره نوشتن این سفرنامه، اطلاعات جالبی به ما داده است. شاید آخرین نکته ای که در کتاب آورده، در ایجاد انگیزه او موثر بوده است. زنی از درباریان پیش از رفتن از اوخواسته است تمام مخارج سفر را از جزئی و کلی بنویسد و او نیز می گوید چنین کرده است. نگارش وقارالدوله در مسیر سفر بوده و حتی زمانی که شرایط دشواری داشته مدام در پی فرصتی بوده تا نگارش این روزنامه را ادامه دهد: «این روزنامه را تا کشتی لنگر انداخته بود، من نوشتم. وقت حرکت که ممکن نیست نوشتن چیز را »یا در جایی آورده است: «این روزنامه را چون روز بود و گرم، شب به روشنی چراغ برق نوشتم….». آرزو به دل ماندن رفتن به حرم حضرت زینب(س) رسول جعفریان گردآورنده کتاب وقارالدوله در نوشته ای می گوید:« بی اعتمادی زن نسبت به خودش در دوره قاجاری، در این سفرنامه آشکار است. این نکته را از جای جای این سفرنامه می توان به دست آورد. بارها اشاره می کند که مردها هرچه بخواهند انجام داده و حرف خود را به کرسی می نشانند. وی آرزوی زیارت مرقد حضرت زینب(س) را داشته اما امکان رفتن به دمشق با مسیری که کاروان داشته، نبوده است: «من بیچاره مبلغی پول دادم آخر هم زیارت حضرت زینب مرا نبردند. حالا برای من زبان هم دارد… زن هرکس باشد مرد ها حرف خودشان را به کرسی می نشانند.»
شنبه ، ۳۰آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دزنیوز]
[مشاهده در: www.deznews.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 13]
-
گوناگون
پربازدیدترینها