تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837020726
بازجویان ساواک برای فرار از ایران پیش حاج آقا استخاره کردند
واضح آرشیو وب فارسی:مرآت: حاج آقا در پی تربیت نسل جوان بودند که در عین آگاهی در مورد نظریات جدید، گرفتار نظریات چپ یا لیبرال نشوند و بیشتر سعی بر رفع شبهات آن ها داشتند. به همین جهت، تیپ های متعددی به مسجد می آمدند که معمولاً مربوط به نسل انقلابی و روشنفکر آن دوره بودند.به گزارش مرآت نیوز به نقل از مشرق ، بعد از رحلت حضرت آیت الله مهدوی کنی، به نظر می رسید جای تبیین ابعاد گوناگون شخصیت این عالم اخلاق و فقه و همچنین چهره سیاسی نظام اسلامی خالی است، بر آن شدیم تا با تنها فرزند پسری ایشان گفتگویی داشته باشیم. حجت الاسلام سعید مهدوی، حالا در کسوت رییس دانشگاه امام صادق (علیه السلام) است و این گفتگو حاصل دیداری قبل از ریاست ایشان است. وقتی وارد اتاق ریاست دانشگاه شدیم، جای خالی آیت الله مهدی کنی محسوس بود، اتاقی که در کنار سالن همایش دانشگاه امام صادق (علیه السلام) قرار داشت و بارها حضور حاج آقای مهدوی را به عنوان استاد اخلاق، در این سالن درک کرده بودیم و حالا تنها عکسی از ایشان در آن اتاق وجود داشت. سعید مهدوی، داری دکترای فرهنگ و ارتباطات است و چهارمین رییس دانشکده معارف اسلامی دانشگاه بود و به صورت موقت و بر اساس حکم قبلی آیت الله مهدوی کنی، مدیریت دانشگاه را برعهده گرفته بود تا هیئت امنای جدید تشکیل و تکلیف ریاست دانشگاه روشن شود.وارد گفتگو با فرزند آیت الله شدیم و از اینکه می شنیدیم افکار، آثار و خاطرات حاج آقای مهدوی به صورت منسجم و منظم جمع آوری نشده است، تأسف خوردیم؛ ایشان معتقد است رییس سابق مجلس خبرگان، ادامه دهنده راه شهیدان مطهری و صدر بود. در این دیدار با مرور سوابق انقلابی آیت الله مهدوی به بحث زندان های و شکنجه های ایشان پرداختیم، زندان هایی که در عرض چند ماه، ایشان را از حالت میان سالی به پیری رساند و تبعیدها و شکنجه هایی که باعث ضعف و بیماری ایشان شد. از رابطه گرم حاج آقا با جوانان و حتی کمونیست ها در مسجد جلیلی و احترام مرحوم بازرگان نسبت به آیت الله مهدوی و همچنین مدیریت ایشان در کمیته های انقلاب بحث های زیادی داشتیم که شما را به خواندن این مباحث دعوت می کنیم. (ذکر این نکته ضروری است که بخش های انتهایی این گفتگو به صلاحدید ایشان منتشر نشده است) آنچه در ادامه می آید، قسمت دوم و پایانی گفتگوی مشرق با فرزند آیت الله مهدوی کنی درباره ابعاد شخصیتی رییس سابق مجلس خبرگان رهبری است. ** اگر خاطره ای از اولین برخوردهای انقلابی حاج آقا با رژیم شاه دارید برای ما بفرمایید. به طور مثال، ایشان در مسجد بر چه نکاتی بیشتر تأکید داشتند. از فعالیت ها و تشکیلاتی که ایجاد کردند بفرمایید؟ حاج آقا از سنین جوانی روح انقلابی داشتند، اولین دستگیری ایشان مربوط به ۱۸ سالگی (سال 1328) و در دوره مرحوم آیت الله بروجردی و مبارزات فداییان اسلام است و امام هنوز مبارزاتشان را شروع نکرده بودند. اولین باری که ایشان را گرفتند در اردستان با اخوی حاج آقای طباطبایی، امام جمعه فعلی اصفهان که هم سن و هم مدرسه ای و دوست حاج آقا بودند، اتفاق افتاد. در آنجا، حاج آقا سخنرانی تندی ایراد و حملاتی به پاره ای از سیاست های آن دوره شاه می کنند. نتیجه چنین اقدام ها و مخالفت هایی موجب می شود که حاج آقا را بگیرند و تبعید کنند. "آیت الله مهدوی کنی گفتند: امام نه با روش نواب موافق بود و نه با روش آیت الله کاشانی" حاج آقا می فرمودند امام در این دوره فرمودند که الآن زمان مناسبی برای مبارزه نیست، شما به تحصیل ادامه دهید، زیرا ما بعداً به این درس نیاز خواهیم داشت؛ این را امامی می گوید که خود در دوره جوانی کتاب هایی را نوشته که روح انقلابی در آن موج می زند، ولی در آن دوره روششان متفاوت بوده است و حاج آقا می گفتند بااینکه امام گفتگوهایی با نواب داشت و حتی تلاش های زیادی هم برای جلوگیری از اعدام آن بزرگوار انجام دادند، اما خیلی با روش نواب موافق نبودند؛ با روش آقای کاشانی هم خیلی موافق نبودند؛ یعنی ورود به صحنه سیاسی رسمی که شاه و دستگاه حاکمه آن را تنظیم کرده بود. امام با این افراد چون شخصیت های مبارزی بودند تماس داشتند، اما خیلی با روش آن ها موافق نبودند و تأیید نمی کردند. بعدها حاج آقا به همین مناسبت نوع رفتاری را که امام توصیه کرده بود پیش گرفتند؛ امام نه از رفتار مسلحانه نواب صفوی و نه حزب ملل اسلامی و نه گروه های سیاسی-نظامی مثل فلق و ... راضی نبودند و تأیید نمی کردند، جدای اینکه گروه های مثل منافقین دچار انحرافات عقیدتی بودند و امام موافق عقیده آن ها نیز نبود. اطراف حاج آقا به خاطر نوع روحیه ایشان جوان هایی با طیف های متعدد حضور داشتند و حتی گروه هایی که مخالف نیز حداقل برای بحث کردن در باب مقوله انقلاب و اینکه این شیوه و تاکتیک انقلابی گری درست است یا خیر نزد حاج آقا می آمدند؛ گروه های مثل فدایی خلق و کمونیست ها هم با حاج آقا بحث این چنینی می کردند؛ بنابراین، یکی از نکات مهم رفتاری حاج آقا این است که رفتارهایشان الگو گرفته از رفتارهای سیاسی امام بود. به همین جهت، مقوله آگاهی بخشی متناسب با مسائل روز و بالا بردن سطح آگاهی نسبت به مظالمی که اتفاق می افتاد و نشان دادن قوت اسلام در اداره جامعه از رفتارهای سیاسی ایشان بود، حاج آقا خیلی به شیوه و تفکر شهید مطهری نزدیک بود به خاطر تلاش ایشان برای نشان دادن کارایی اسلام و جلوگیری از التقاط. حاج آقا از جوانی طرفدار تربیت و پرورش نیروی انسانی بود و جلساتی داشتند که حاصل آن ها تربیت افرادی بود که در عین انقلابی بودن، بنیه و سواد دینی و علمی خوبی هم داشتند؛ این کارها را حاج آقا در مسجد و پاره ای از مراکز مثل صادقیه و جلسات مذهبی انجام می دادند. ایشان دانش آموزان را به مسجد می آوردند و مدتی درس های تکمیلی و تقویتی دبیرستان را برقرار کرده بودند. علت این کار این بود که نسل جوان تر را به مسجد بکشانند و با آن ها وارد گفتگو شوند. حاج آقا اعتقاد داشتند که مؤمنان باید در حوزه های جدید علمی وارد شوند، کاری که خودشان هم کرده بودند، ایشان دیپلم ریاضی داشت و انگلیسی هم خوانده بودند. سعی می کردند همین کار را در مسجد انجام دهند. در 17 سالی که ایشان در مسجد جلیلی بودند، برنامه های متنوعی را برای جذب مخاطبان اجرا می کردند که با برنامه های مساجد دیگر متفاوت بود مثل مسابقات مختلفی که در مسجد برگزار می کردند. با گرم شدن بحث های سیاسی-عقیدتی که بخشی از آن به خاطر طرح دیدگاه های دکتر شریعتی بود و بخشی از آن متوجه فعالیت چپی ها بود که دوره ای در دانشگاه ها این بحث ها را گرم کرده بودند، این نوع مباحثات عقیدتی و ایدئولوژیک در مسجد هم شکل گرفته بود و حاج آقا خیلی وقت ها فضای سخنرانی و بحث هایشان را به این مسائل اختصاص می دادند یا از شهید مطهری و امثال ایشان دعوت می کردند که در مسجد سخنرانی کنند. یکی از پایگاه های دانشگاهیان مسلمان مسجد جلیلی بود و از میان آقایانی که امروز هم فعال اند مثلاً، آقای نهاوندیان بود که پیش حاج آقا مقداری از مباحث اقتصاد اسلامی استفاده کرده بودند. کسانی مثل دکتر بهرامی، استاد حقوق دانشگاه و فرزند مرحوم آیت الله کاشانی به صورت آزاد پیش حاج آقا می آمدند و مکاسب و رسائل می خواندند. انتخاب حاج آقا فقط به خاطر توانایی در تدریس مکاسب و رسائل نبود، بلکه برای دیدگاه های پیشرو حاج آقا در مباحث مختلف علمی بود. حتی برخی از مؤسسین گروهی که بعدها به منافقین مشهور شدند پیش حاج آقا می آمدند و چالش های ذهنی شان را با ایشان در میان می گذاشتند؛ برخی از این افراد تحت تأثیر ایشان قرار گرفتند و حداقل رسماً جزو اپورتونیست ها قرار نگرفتند؛ (اپورتونیست ها که در میان دسته منافقین به فرصت طلب ها معروف شدند، کسانی هستند که تقریباً سال های 50 و 51 که رؤسای مجاهدین مثل حنیف نژاد، سعید محسن و ... را گرفتند، تفسیر مارکسیستی را رسماً به عنوان ایدئولوژی سازمان مجاهدین اعلام کردند و مارکسیست شدند.) ولی در شرایط مبارزه از روی ناچاری، با آن ها پیوند داشتند، چون از قدیم در خانه های تیمی با هم بودند. خیلی از این افراد با حاج آقا رفت و آمد داشتند مثل احمد رضایی و ناصر صادق. احمد فردی با روحیه مذهبی و شجاع بود و قدرت زیادی هم برای جذب نیرو داشت؛ پدر او قبلاً توده ای بود و خیلی انقلابی نبود، اما مادرش روحیه انقلابی داشت و در احمد تأثیر زیادی داشت. متأسفانه وقتی احمد را کشتند، خواهر و برادرانش گرایش های مارکسیستی پیدا کردند و نتوانستند مقاومت کنند، اما احمد همراه حاج آقا از مسجد تا خانه می آمد تا بحث کند و یک مقدار آیه و روایت بپرسد، گرچه عقاید او هم اعوجاجاتی داشت، ولی خیلی سعی کرد خود را در موضع مذهبی نگه دارد و دور نشود. حتی به خاطر دارم حاج آقا سال ۵۱ یا ۵۲ بود که می خواستند به مکه بروند، او به خانه ما آمد، وقتی به حاج آقا گفتم فلانی است، گفتند زود بگو داخل بیاید، چون این ها خیلی اوقات همراه خود اسلحه داشتند. احمد آن شب آخری که حاج آقا می خواستند به مکه بروند در خانه ما ماند و با حاجآقا هم گفتگو کرد. حاج آقا بعدها نقل کرده بود که احمد گلایه های کرده بود و به حاج آقا گفته بود که احتمال می دهم دیدار آخر ما باشد. این را حس کرده بود و یا اینکه چون اکثر گروه را گرفته بودند و فقط او مانده بود، این احتمال را می داد. او جزء شورای مرکزی سازمان نبود، اما خیلی ها از او حساب می بردند و جزء ردیف دوم هایی بود که در نبود شورای مرکزی جایگزین می شدند. چند روز بعد که حاج آقا مکه بودند، او را در خیابانی محاصره کردند و او هم نارنجکی را منفجر کرد و از دنیا رفت. بعدها برخی حرف ها را به احمد رضایی چسباندند، ولی حاج آقا می گفت من اعتقاد ندارم که این ها حرف های احمد باشد تا حدی که من می شناختم این گونه نبود که چنین حرف هایی را بزند. برخی هم معتقدند که افرادی مثل رجوی و سیاه کلاه، احمد را لو داده بودند، چون تمام افراد باقی مانده را ساواک یکجا تسویه کرد یا در درگیری بین خودشان کشته شدند. این افراد مثل صمدیه لباف و شریف واقفی بودند که می خواستند سازمان مجاهدین را در شرایط مذهبی نگه دارند که همگی از بین رفتند. در حالی که اپورتونیست ها همه ماندند. مثل افراخته و سیاه کلاه و ... ** آیا شما نیز با این افراد آشنایی و رابطه داشتید؟ من با برادر کوچک رضایی ها، محمد رضایی که بعدها نماینده سازمان مجاهدین در آمریکا شد، هم کلاسی و دوست بودم. در مدرسه علوی که درس می خواندم، فقط چند نفر بودیم که می توانستیم در مورد مسائل سیاسی با هم حرف بزنیم. چند جا این را نقل کردم که یکی از قدیمی ترین خاطراتم که خاطره خیلی بدی هم بود، این بود که من در دوره کودکستان و بعدها در دبستان تا حدود سال های ۵۱ و ۵۲ وقتی می پرسیدند که پدرت کجاست؟ می گفتم زندان است؛ بچه ها می خندیدند و می گفتند: مگر پدرت قاتل است یا قاچاقچی است و ... و من نمی توانستم توضیح بدهم. "بسیاری از فعالین سیاسی یا به قول آن ها مارکسیست های اسلامی و منافقین در مسجد حاج آقا رفت و آمد داشتند" در این فضا، من و چند نفر دیگر که خانواده هایشان جزء منافقین بودند و چند نفر دیگر که خانواده های آن ها در فضای سیاسی بودند، مجبور بودیم با هم گفتگو کنیم. رضایی از اعدام برادرانش می گفت؛ مثلاً می گفت که شب قبل از اعدام برای خداحافظی رفته بودند و بعد از یک دوره شکنجه اجازه ملاقات داده بودند. ما فقط با هم می توانستیم ازاین گونه صحبت ها بکنیم، چون دائماً به ما می گفتند از شما حرفی درز نکند و مواظب باشید. ما حتی از بچه های مدرسه هم می ترسیدیم. بعدها فهمیدم که ما زیادی سخت می گرفتیم تا این حد هم ساواک قدرت نداشت، ولی آن موقع هر دو نفری که با هم حرف می زدند، فرض بر این بود که نفر سومشان ساواکی است. ولی در مدرسه بچه هایی بودند که پدرانشان در دستگاه های شاه مدیر بودند، ما از همین ها می ترسیدیم؛ یک فردی بود که پدرش سرهنگ بود، ما همیشه می ترسیدیم با او حرف بزنیم که نکند که حرف های ما منتقل کند. برگردیم به اصل مطلب، این تیپ آدم ها هم در مسجد حاج آقا رفت و آمد داشتند؛ در اسناد ساواک مربوط به حاج آقا نوشته اند که بسیاری از فعالین سیاسی یا به قول آن ها مارکسیست های اسلامی، منافقین، در مسجد حاج آقا رفت و آمد داشتند. این افراد دو تیپ هم بودند: تیپی که برای گفتگو می آمدند و تیپی که برای یارگیری می آمد، چون مسجد حاج آقا جلب کننده چهره های جوان انقلابی بود. حاج آقا افرادی را که برای یارگیری می آمدند، از مسجد طرد کرد، به همین خاطر از ایشان ناراحت بودند، چون حاج آقا راه های این ها را به طرق مختلف می بست. در مقابل، در برخی موارد هم افراد انجمن حجتیه به مسجد حاج آقا می آمدند و می خواستند جوان هایی را که اهل فعالیت بودند و خیلی هم به مسائل انقلاب علاقه نداشتند یا سرخورده بودند، جذب کنند. حاج آقا می گفتند که من با هر دو گروه تنش داشتم؛ هم با انجمنی ها و هم با چپی ها، اما در عین حال با آن ها بحث و گفتگو می کردم. به خاطر دارم بعضی اوقات، وقتی که می خواستم با پدرم از مسجد بیرون بیایم، در مسجد را که می بستند، شخصی می آمد و سه ربع تا یک ساعت روی پله های مسجد درباره دیدگاه های مارکسیستی با حاج آقا بحث می کرد. ایشان هم با حوصله می ایستادند و پاسخ می دادند. ایشان رسم داشتند که تا مخاطب کاملاً اقناع نشود، از بحث دست نمی کشیدند و این طور نبود که فقط یک جوابی بدهند. از این جهت بود که خیلی ها برای بحث خدمت ایشان می آمدند، حتی در برخی موارد، بعد از بحث حاج آقا به من می گفتند که استکان این ها را آب بکش و من از این کار تعجب می کردم. ظاهراً حاج آقا از نوع بحث های این افراد می فهمید که آن فرد، از نظر اعتقادی هم مارکسیست شده است. حتی در برخی از خانواده های زندانی با گرایش های مذهبی افرادی داشتیم که گرایش هایی به مسائل چپ داشتند، از این ها در دوره ای که پدرانشان زندان بودند، به توصیه پدرانشان، نزد حاج آقا می آمدند و مباحثات خصوصی داشتند. مثلاً، معروف بود که شب چهارشنبه پسر فلانی می آید؛ آن فرد را می بردم در اتاق حاج آقا می نشست، برخی اوقات هم کتاب های حاج آقا را برمی داشت و نگاه می کرد تا ایشان از مسجد بیاید. حاج آقا که می آمدند تا دو ساعت با او وارد گفتگوهایی می شدند، ظاهراً تدریس یک درس بود، اما گاهی اوقات چالش های روشنفکری بود که حاج آقا با این تیپ آدم ها و جوان ها زمان می گذاشت و با آن ها کار می کرد. ** غیر از مواردی که فرمودید، حاج آقا چه فعالیت های انقلابی دیگری داشتند؟ صادقیه یکی از جاهایی است که حاج آقا در آن نیرو سازی کرد و بااینکه خیلی هایشان چهره های معروف سیاسی نشدند، اما در حوزه فرهنگی مؤثر بودند و در این ایام کمتر اسمی از آن ها برده می شود. در کنار برگزاری مراسم و درس و بحث در آنجا کارهای هنری مثل سرود و دکلمه و حتی پخش فیلم انجام می شد. صادقیه گروه نمایشی هم داشت. دسته نمایشی که هدایت کننده آن ها و کارگردانی آن شخصی بود به نام آقای حیادار که در عراق آموزش دیده بود، بعد به خاطر ایرانی بودن او را از عراق اخراج کرده بودند. ایشان در خیلی از مراکز از جمله صادقیه و در مدرسه علوی می آمد و آموزش می داد، یکی از فعالان این گروه آقای فرخ بودند که در ستاد نماز جمعه الآن هم هستند. این ها با هم گروهی را تشکیل داده بودند، یک دسته جوان را جمع کرده بودند، با هم نمایش می دادند. مهم ترین بازیگر در این جمع که بعدها مطرح شد، آقای شریفی نیاست که کراراً ارادت خود را به حاج آقا گفته است. در عرصه هایی مثل شعر و ادبیات و موسیقی فعال بود و بیان خوبی هم داشت؛ در مسجد جلیلی هم در مراسم ها دکلمه و شعر می خواند. ** صادقیه کجا بود؟ مسجد بود یا مرکز فرهنگی؟ در آبمنگل در خیابان ری، جایی مثل حسینیه بود که صادقیه نام داشت. آقای اتابکی آن را تأسیس و اداره می کرد. مرکزی بود که خیلی از انقلابیون و فعالین مذهبی می آمدند و در آن مراسم مذهبی و دوره های آموزشی برگزار می شد؛ و محلی بود شبیه حسینیه ارشاد منتها فعالیت تند سیاسی نمی کردند، برای اینکه بسته نشود. حاج آقا در آنجا شاید قریب به ۴۰۰ خانم تربیت کردند که بسیاری از آن ها الآن هم فعال هستند. در واقع، بحث مسائل اجتماعی روز و ربط آن با مباحث عقیدتی و مبانی و چیزی شبیه بحث های شهید مطهری بود. یادم می آید از جمله فعالان آن جمع آقایان بادامچیان و زمانی بودند. حاج آقا در پی تربیت نسل جوان بودند که در عین آگاهی در مورد نظریات جدید، گرفتار نظریات چپ یا لیبرال نشوند و بیشتر سعی بر رفع شبهات آن ها داشتند. به همین جهت، تیپ های متعددی به مسجد می آمدند که معمولاً مربوط به نسل انقلابی و روشنفکر آن دوره بودند. از جمله کسانی که به مسجد حاج آقا می آمدند مرحوم بازرگان بود؛ ایشان انسان مقدسی بود، احتیاط کار بود. ایشان حاج آقا را آدمی منطقی و صادقی می دانست، البته هر دو نفر در نظراتشان با یکدیگر تفاوت زیادی داشتند. تیپ نهضت آزادی ها، آقای مهندس صباغیان، آقای دکتر سامی و این ها علاقه مند به حاج آقا بودند. ** زمانی که حاج آقا در زندان یا تبعید بودند به خانواده چه می گذشت؟ به هرحال برای شما این مدت خیلی سخت بوده است. آیا ملاقاتی در زندان با ایشان داشتید؟ البته به دلیل گذشت زمان خاطرات بنده کمی محو شده است، ولی آن چیزی که به خاطر دارم را برای شما شرح می دهم. البته توصیف آن فضا برای کسی که در آن نبوده مشکل است، برای اینکه الآن شما تصور این را ندارید که معنای ساواکی چیست؟ در آن زمان، معنای ساواکی در ذهن مردم، بخصوص کسانی که فعال سیاسی بودند، این بود که در همه جا گوش و چشم این ها وجود دارد و بلافاصله گزارش می کنند، شما را از دانشگاه، مدرسه و یا محل کارتان بیرون می کنند، در زندان شکنجه می کنند و ... یعنی یک تصور قدرت قاهره ای که هیچ گونه منطقی ندارد و هر کاری که بتواند انجام می دهد و همه جا هم نفر دارد. در سفاکی و خونریزی ساواک هیچ شکی نبود و هر دفعه شخصی را می گرفتند، احتمال اینکه برنگردد خیلی بالا بود، البته شاید بیشتر از آن چیزی که می کشتند بیرون جلوه می کرد؛ یعنی تصور می کردیم ده ها هزار نفر در زندان هستند و بسیاری از این نفرات هم بازنگشته اند و یا کشته شدند و به دریاچه نمک انداخته شده اند. "برخی از دوستان و آشنایان در زمان حبس حاج آقا، پایشان را به خانه ما نگذاشتند" آشنایان و اطرافیان ما قدرت سیستم ساواک را می دانستند، بعضی از آن ها که پست دولتی داشتند، به محض اینکه می فهمیدند حاج آقا را گرفتند و اوضاع سخت می شد، بعضاً به خانه ما نمی آمدند و با ما مراوده نداشتند. برخی از دوستان حاج آقا نیز، پایشان را در تمام دوره ای که حاج آقا در زندان بود، به خانه ما نگذاشتند، البته برخی هم می آمدند؛ با همه ترسی که وجود داشت رفت و آمد می کردند و حمایت هم می کردند. با انواع کارهایی که از دستشان برمی آمد. در رأس آن ها شهید محلاتی بود، مرحوم آقای لاهوتی، این افراد شهامت داشتند و به ما سر می زدند یا آقای امامی کاشانی به خاطر دوستی قدیمی با حاج آقا برای ما بسیار زحمت کشیدند. این فضای پلیسی ادامه داشت تا اینکه در حدود سال های ۵۵، ۵۶ به تدریج با سر کار آمدن دموکرات ها در آمریکا و کارتر، فضا آرام تر شد؛ یعنی بعد از اعلام تشکیل حزب رستاخیز از سوی شاه و یک دوره تخته گاز رفتن به سوی دروازه های تمدن که انرژی بیش از حدی را شاه مصرف کرد و فضای سنگینی را در ۵۴ ایجاد کرد و بخش عمده ای از فعالان سیاسی را به زندان انداخت. این کار عکس العمل شدیدی در مجامع عمومی علیه شاه ایجاد کرد و از خارج کشور نیز فشارهایی به حکومت شاه می آوردند. یکی از قول هایی که کارتر داده بود، باز کردن فضای سیاسی در کشورهای وابسته بخصوص ایران، بود و این فشار را هم به شاه آورد. کارتر به شاه اعلام کرد که باید زندانی ها را آزاد کنی و این باعث شد که بخش عمده ای از کسانی که در زندان بودند بخشیده شدند، بجز کسانی اقدام نظامی انجام داده بودند یا اسلحه داشتند. شاه به بقیه افراد عفو داد، تحت این عنوان که این ها برگه تعهدنامه را امضا کردند و همه را یکی یکی آزاد کرد. در این مقطع، موقعیت به گونه ای شد که ما می توانستیم به دیدن و ملاقات حاج آقا برویم و بعد از ماه ها که حاج آقا را ندیده بودیم، به ما فرصت دادند. ما ایشان را دیدیم و به صورت منظم به ملاقات حاج آقا می رفتیم. من هنگامی که مدرسه بودم یا عمویم، حاج آقای باقری، دنبال من می آمد یا شوهر خاله ام مرحوم آقای افشار می آمد و من را می برد و اجازه من را از مدرسه می گرفت و من دو ساعت آخر چهارشنبه ها را می رفتم، چون ملاقات ساعت سه بود، ما باید ساعت دو راه می افتادیم تا می رسیدیم. آن زمان اوین خیابانی داشت که سرپایینی تندی داشت و از دری که الآن کمی عقب رفته است، داخل زندان می شدیم. حاج آقای باقری فولکسی قرض گرفته بود و فقط با دنده دو و سه آن حرکت می کرد، صدای جت می داد، خیلی هم تند رانندگی می کرد، صدای ماشین از دور مشخص بود و هر وقت صدای ماشین می آمد، نگهبان می فهمید آقای باقری آمده و همان جا اسم ما را به عنوان ملاقاتی می نوشت. شخصی بود که قیافه عبوسی داشت و هر وقت می رفتیم توهین می کرد؛ ساواکی بود، اما نگهبان ها معمولاً شهربانیچی بودند یا ژاندارم و سرباز بودند، حاج آقای باقری بعضی مواقع که آن مرد نبود به شوخی به سربازها می گفتند که امروز شمر نیست. فردای آنکه به مدرسه برمی گشتیم؛ یعنی پنجشنبه، بچه ها می پرسیدند چه خبر از زندان و حاج آقا؟ و بحث و گفتگو می شد و من هم از دیدار صحبت می کردم، این گفتگوها به این خاطر مهم بود که ما اطلاعاتی از داخل زندان می گرفتیم و به خارج از زندان انتقال می دادیم. این فضاها باعث شد که آن ذهنیت در بین دانش آموزان که پدرت دزد یا قاتل است، کم کم به فضایی احترام آمیز تبدیل شود و آن ها دیگر می فهمیدند که زندان و شکنجه و این ها به خاطر مبارزه در زندان است. آن قدر نگاه ها تغییر کرده بود که وقتی از کلاس بیرون می آمدم، معلم در کلاس در سال ۵۵ به من می گفت که فلانی برای ملاقات می روی، به حاج آقا سلام من را برسان، چون خیلی از آن ها حاج آقا را می شناختند، بخصوص معلمی که از کلاسش بیرون می آمدم از مریدان حاج آقا بود و به صراحت این را می گفت و این فضا برای ما افتخارآمیز بود. ** از زندان های دیگر حاج آقا بفرمایید. آیا ایشان تبعید نیز شده بودند؟ حاج آقا در دفعات متعدد و دوره های کوتاه دستگیر شدند که تعهد می گرفتند و آزاد می کردند، اما در دور آخر بسیار طولانی شد، البته ایشان را به عنوان تبعید به بوکان بردند. تبعید حاج آقا هم تحت عنوان فشاری بود که در ارتباط با موضوع جلوگیری از تحرکات طرفداران امام اتفاق افتاد. همه طرفداران امام را گرفتند و تبعید کردند، اما حاج آقا را سه ماه بعد از تبعید به تهران برگرداندند، چون وحید افراخته، روابط تعدادی از افراد را با سازمان ها و نهادهای زیر زمینی افشا کرده بود، برای اینکه جانش را نجات دهد و پیامد آن این بود که تعداد زیادی از تبعیدی ها را دوباره زندان کردند و تعدادی از کسانی که نگرفته بودند، مثل آقای هاشمی رفسنجانی را که خارج بودند تا آمدند دستگیر شدند، افراخته چون رابط بود، بخش عمده ای از اطلاعاتش هم حدسیاتش بود و هر کسی را او اسم برده بود، گرفته بودند. او حدود ۲۰۰ اسم داده بود، برای اینکه خودش را نجات دهد. از جمله سخت ترین دوران آن سال ها، مربوط به همین دوره ای است که حاج آقا را از تبعید گرفتند و به زندان کمیته مشترک آوردند. وقتی حاج آقا را گرفتند، والده من از تهران همان روز حرکت کرده بود و وقتی به آنجا رسیده بود، دیده بود که در اتاق ایشان همه چیز به هم ریخته است و به ایشان گفته بودند که حاج آقا را گرفتند و بردند. در همان زمان بود که نزدیک چند صد صفحه دست نوشته حاج آقا که از جمله در باب اقتصاد اسلامی بردند و تبدیل به مقوا کردند و به حاج آقا گفته بودند که ما نمی فهمیم این ها چی است، شاید خلاف امنیت باشد. مادرم به تهران آمدند و ما در تهران به دنبال حاج آقا می گشتیم، چون مشخص نبود که ایشان را کجا برده اند. به واسطه چند نفر از فامیل ها که این ها امکان و دوستانی در ساواک داشتند، ما متوجه شدیم که ایشان در زندان کمیته مشترک است، هر چقدر اصرار کردیم که ایشان را ببینم، نشد. ایشان هم کسالت معده داشتند که این نگرانی را در ما ایجاد می کرد که ممکن است اتفاقی برای ایشان بیفتد، ولی ما نتوانستیم ایشان را تا چهار ماه و نیم ببینیم و ما نمی دانستیم وضعیت حاج آقا چگونه است. "چهره بعد از انقلاب حاج آقا تقریباً در شرایط آن موقع زندان شکل گرفت" به خاطر دارم اولین ملاقاتی که خدمت حاج آقا رفتیم هوا سرد بود، سرمای اوایل سال بود، تقریباً اوایل اردیبهشت سال ۵۵ بود. هنوز محلی را در زندان اوین برای ملاقات آماده نکرده بودند؛ یعنی از زندان بیرون می آوردند و ملاقات می دادند، ولی ما که رفتیم، در یک محوطه چادری زده بودند، از در ورودی که وارد می شدید سرباز چیده بودند تا مسیری که به چادر می رسید، حدود ۴۰ نفر سرباز با اسلحه ایستاده بودند، زیر این چادر سیم خاردار و نرده بود و داخل آن یک باجه ای که مانند اتاقک کوچکی درست کرده بودند که جای نشستن زندانی بود. برای اینکه تصویری از معنای مأمور اسلحه به دست داشته باشید که الآن معنای آن برای مردم ساده شده است، باید بگویم که در آن زمان، در محله پدربزرگ بنده، یعنی محله امامزاده یحیی، شب های جمعه، پنجشنبه بازارهایی بود که حدود ۵۰۰ نفر دست فروش می آمدند و بساط پهن می کردند و شاید قریب به ۲۰ هزار نفر می آمدند که از این ها خرید کنند و ضمناً شب جمعه امامزاده را هم زیارت کند، کل این فضا را یک نفر گروهبان ۲ مدیریت می کرد که یک کلت به کمر داشت و یک موتور قدیمی. فضای ملاقات را آماده کرده بودند و رسولی ملعون، از مسئولین ساواک، هم دم در چادر ایستاده بود. حاج آقا را با یک ماشین می آوردند که شبیه مینی بوس های خاور بود، منتها یک تکه بود و هیچ پنجره ای نداشت مثل ماشین هایی یخچال دار. زندانی را درون این ماشین می گذاشتند، به همه زندانی ها چشم بند می زدند و چیزی هم روی سرشان می انداختند و لباس زندان تن آن ها بود، اما حاج آقا با لباس خودشان بودند و به ایشان می گفتند که عبایت را سرت بکش که این کار به خاطر این بود که جو ترس و وحشت ایجاد کنند. برخی از زندانی ها را کتک زنان می آوردند. ما وقتی حاج آقا را دیدیم، تقریباً چهره ایشان چند سال پیر شده بود؛ یعنی چهره بعد از انقلاب حاج آقا تقریباً در شرایط آن موقع زندان شکل گرفت و قبلاً قیافه ایشان خیلی تفاوت داشت و تغییر چهره ایشان از میان سالی به مسنی در این چند ماهه اتفاق افتاد و کاملاً لاغر شده بودند. همشیره کوچک ما که آن موقع سه سال داشت و وقتی وارد شدیم، خیلی وحشت کرد و از وقتی سربازان مسلح و چادر نظامی را دید و حاج آقا را از پشت سیم خاردار دید، شروع به جیغ زدن کرد، رسولی فریاد زد که سرباز برو و برای این بچه چیزی بیاور، چون همشیره شروع کرده بود به لرزیدن. لحظات خیلی سختی بود، دیدن حاج آقا با شرایط تکیده و قیافه ضعیف و نحیفی که داشت و آن هم پشت سیم خاردار برای ما خیلی دردآور بود. به تدریج که فضای بازتر سال های بعد به وجود آمد و تعداد ملاقات ها را اضافه کردند، ما در موقعیت بهتری قرار گرفتیم، بعضاً فقط آرش، شکنجه گر معروف، می آمد و دم اتاقک های ملاقات می ایستاد و به تدریج اجازه دادند که برخی از زندانی ها خارج از سیم خاردار با خانواده ملاقات کنند که حاج آقا هم چنین شرایطی داشت؛ یعنی می آمد و پیش خود ما می نشست. تا آرش بود و مأمور شهربانی هم می ایستاد تا آرش می رفت مأمور شهربانی هم بیرون می رفت، به تدریج آرش را هم برداشتند و شهربانیچی ها هم شاید به حاج آقا احترام می گذاشتند و کمتر احساس خطر می کردند. در نتیجه، ما وقت زیادی داشتیم، گاهی تا یک ساعت هم دیدار ما ادامه داشت، حاج آقا برخی دست نوشته های افراد را از همین طریق به ما می داد و ما به بیرون منتقل کردیم. ** حاج آقا بعد از انقلاب از ساواکی ها در دادگاه شکایت نکردند؟ خیر، یادم می آید که اوایل انقلاب در تلویزیون دادگاه را تماشا می کردند و بعضی از خاطراتشان را مرور می کردند، اما آن قدر شاکی وجود داشت که رسیدگی مشکل بود. خیلی ها مثل ازغدی و منوچهری را نتوانستند پیدا کنند، حسینی شکنجه گر اول انقلاب خودش را با تیر زد و مرد. آرش و تهرانی را هم همان اوایل گرفتند و اعدام کردند. ** درباره آخرین زندان های حاج آقا بفرمایید. یکی از آخرین زندانی های سیاسی رژیم گذشته حاج آقا بودند. ایشان را ۲۴ دی ۵۷ گرفتند. در خیابان ها درگیری می شد و جوان ترها را از باب حکومت نظامی می گرفتند، اما حاج آقا را از باب سیاسی در منزل گرفتند. حاج آقا می گفتند که من آنجا متوجه شدم در آن زمان، از کانال های مختلف با برخی از انقلابیون وارد گفتگو شده اند، برای اینکه بتوانند نوعی مصالحه یا فرصت ایجاد کنند و امکان باقی ماندن را بیشتر کنند. مثلاً، با شهید بهشتی و آقای موسوی اردبیلی صحبت کرده بودند یا از راه واسطه هایی مثل امیر انتظام صحبت کرده بودند و از این کارها اتفاق افتاده بود؛ حاج آقا را هم گرفته بودند که با ایشان صحبت کنند. نکته جالب این بود که حاج آقا می گفتند که این ها شروع به جانماز آب کشیدن کردند و گناه را گردن شاه و سیستم خراب حکومتی می انداختند. بعضی از ساواکی ها مانند آرش و رسولی و تهرانی چون پولدار نبودند و امکاناتی در خارج از کشور نداشتند، مانده بودند و می گفتند که ما مأمور بودیم و معذور، اگر می شود یک فکری به حال ما بکنید. حاج آقا می گفتند که من آب پاکی را روی دست آن ها ریختم و گفتم که کار شما تمام شده است، خیالتان راحت. بعد گفتند که این ها قرآن را آوردند و استخاره کردند که از ایران بروند یا نروند که اتفاقاً رفتن آرش و تهرانی بد آمد و برخی هم که خوب آمد. ** اولین کاری که حاج آقا پس از انقلاب بر عهده گرفتند، مسئولیت کمیته های انقلاب اسلامی است و حاج آقا به کمک روحانیون توانستند بسیاری از مشکلات را حل کنند. نظر شما درباره این مسئولیت چیست؟ حاج آقا فرمودند که یکی از معجزات انقلاب این بود که من را از گوشه مسجد بیرون آورد و به کار نظامی برد، کسی که حتی سربازی هم نرفته بود، روحانیت به طور سنتی روابط زیادی با مردم داشت و با حرکت امام طی سال های ۴۲ تا ۵۷ اتحادی نیز ایجاد کرده بود که حتی افراد غیرانقلابی هم به تدریج در طول این یک سال منتهی به انقلاب، به روحانیت پیوستند و شبکه ای از روحانیت، هیئت های وابسته و ... سازمان دهی شده بودند که همه حوادث را به هم اطلاع می دادند که فلان جا کمک می خواهد، شهر فلان آب و غذا ندارند، بفرستید، اعتصاب شرکت نفت اتفاق افتاده است و ... البته درست است که خیلی سازمان دقیقی نداشت، اما آدم ها همدیگر را پیدا کرده بودند و به خاطر اعتقادی که به روحانیت داشتند و پشتوانه ای که روحانیت داشت، به طور طبیعی، یک نوع سازمان دهی و فرهنگ سازمانی مذهبی پیدا کرده بود و این شد که ایجاد نهاد کمیته در درون مساجد با اقل هزینه اتفاق افتاد. "حاج آقا توسط شهید مطهری به عنوان مسئول کمیته به امام معرفی شدند و امام هم تأیید کردند" حاج آقا توسط شهید مطهری به عنوان مسئول کمیته به امام معرفی شدند و امام هم تأیید کردند و یک اتفاق بجا و درستی بود، چون شخصیت حاج آقا مورد قبول علما بود. در حالی که برخی از روحانیون انقلابی دیگر یک سری حواشی داشتند و یا بخشی از بدنه روحانیت این افراد را نمی پذیرفت، اما حاج آقا این ویژگی را داشت که گروه های متعدد روحانیت با همه سلیقه های متفاوتش به ایشان اعتماد و باور داشتند و حاج آقا از آن سرمایه سنتی به خوبی توانست استفاده کند و اطاعت کردن از اوامر حاج آقا به خاطر همین اعتماد بود و حاج آقا بر همین اساس می توانست مشکلات دیگر شهرها را کنترل کند. مثلاً، حاج آقا به حاج آقای فلانی تلفن می زدند و می گفتند در کارخانه فولاد، سیمان و ... یک عده فدایی خلق راه را بسته اند و باید این مشکل را حل کنید. آن طرف خط یک سرهنگ نبود که دستور بگیرد، بلکه فقط یک روحانی بود که حاج آقا را می شناخت و به ایشان هم اعتماد داشت و حالا نماینده امام است، بعد آن فرد، یک تعداد از ریش سفیدهای محل و تعدادی از اداری ها را می فرستادند تا با کارگرهای صحبت کنند و مسئله را حل کنند. سال های اولیه همه چیز در کمیته بود و هیچ سازمان منسجمی در کشور وجود نداشت و مردم برای همه اموراتشان به کمیته می آمدند و کمیته در آن سال های اول، بر خلاف تصوری که الآن وجود دارد که چهره کمیته را شبیه گشت ارشاد جلوه می دهند، سازمانی کاملاً مردمی بود و احساس می شد که جمعی از مردم بلند شده اند و متولی امر خودشان شده اند و جایگاه خوبی در میان مردم داشت. نکته دیگر سازمان دهی بود که در لحظات آمدن امام توسط شورای انقلاب اتفاق افتاده بود به نام کمیته استقبال. این کمیته استقبال در واقع نوعی دولت در سایه ایجاد کرده بود به رهبری شورای انقلاب. درست است که خیلی خام بود، اما خاصیت آن این بود که مفاصل و محل های ارتباطی را طراحی کرده بود. اینکه چطور می شود جمعیت را بسیج کرد؟ اینکه چگونه می شود تدارکات را رساند؟ اینکه آدم های متفاوت خبر رسانی کنند؟ این ها در آنجا تعبیه شده بود و یک جمعیتی از کسانی که اهل اقدام بودند، خودشان را به آنجا معرفی کرده بودند؛ از تیپ اسلحه به دست گرفته تا تیپ اداری و افرادی که اهل پول دادن بودند؛ این ها همه شناسایی شده بودند. این هسته امکان تقویت خودش را بلافاصله در کمیته پیدا کرد و توانست خود را بلافاصله در کشور تکثیر کند. یک هسته منسجم که با هم متحد است، موضع آن ها نفی ساواکی ها و رژیم پهلوی است، نتیجتاً آن ها را شناسایی و دفع می کرد و هر کس را خودی است جذب می کرد. "شهید مطهری مدیر درجه یکی نبود، اما یک چهره علمی و استراتژیست بود" این کارها شخصیتی مثل حاج آقا را می طلبید. ولی برخی می خواستند که آقای لاهوتی را برای این کار بگذارند. آقای لاهوتی یک حالت عاطفی و سریع التأثر داشت و با حاج آقا هم روابط دوستی عمیقی داشت و یکی از فرزندانش هم جزو منافقین بود، به همین جهت تحت تأثیر آن ها بود و منافقین به شدت از ایشان حمایت می کردند. ایشان واقعاً انقلابی بود و خیلی کتک خورده بود و صدمه زیادی دیده بود. انقلابیون همه او را می شناختند و خوب هم سخنرانی می کرد و حدود ۲۰ سال منبر انقلابی و در دفاع از امام رفته بود، اما شهید مطهری با آن دید عمیقی که داشت و حساسیتی که نسبت به موضوع ارتباط با گروه های چپ رو داشت به امام پیشنهاد کرد که حاج آقا مسئولیت کمیته ها را بر عهده بگیرد. شهید مطهری مدیر درجه یکی نبود، اما یک چهره علمی و استراتژیست بود و خیلی صریح بود و خودشان هم متوجه این موضوع بودند و این صراحت خیلی اوقات در مدیریت جلسات ایشان را دچار معضل می کرد و این صراحت در بیان، بعضاً برای کار سیاسی آسیب رسان است و آدمی که با هوش و فراستش می توانست آدم شناسی کند و امام نیز به ایشان اعتقاد داشت و بسیاری از انتخاب های اولیه امام بر پایه نظرات شهید مطهری شکل می گرفت. ** رابطه حاج آقا با آقای طالقانی چگونه بود؟ حاج آقا این ویژگی را داشت که روی جنبه های مثبت این آقایان تأکید و با آن ها دوستی می کرد. حاج آقا به کسی مثل آقای طالقانی به خاطر شخصیت مستحکم او، مردانگی و خصوصیات اخلاقی ایشان خیلی احترام می گذاشت و چون آقای طالقانی هم همین ویژگی ها را در حاج آقا می دید، به ایشان علاقه داشت. آقای طالقانی خیلی باصلابت بود و شخصیت ایشان آدم را می گرفت. به چیزی که اعتقاد داشت تا پای جان پای آن می ماند و یکی از بیشترین زندانی را ایشان کشیده بود. حاج آقا می گفتند شیخ زندانی ها بود و حتی رؤسای ساواک هم حرمت ایشان را نگه می داشتند. هر کسی که منصف بود و آقای طالقانی را می دید، احترام می گذاشت اگرچه ممکن بود عقاید ایشان را نپذیرد، چون ایشان برخی عقاید ملی داشت و یک مقدار دیدگاه های متفاوت از امام داشت، اما ایشان باقی مانده مبارزان دوره دکتر مصدق و آیت الله کاشانی بود، با این تفاوت که اقدامات کسی مثل نواب صفوی را هم پذیرفته بود؛ یعنی شهامت مبارزه مسلحانه را هم داشت. ** وقتی حاج آقا مسئولیت کمیته را پذیرفتند، وضع کشور چگونه بود؟ شهید مطهری حاج آقا را پیشنهاد داده بودند و امام هم حکم حاج آقا را امضا کردند با متنی که شهید مطهری نوشته بود و حاج آقا از همان موقع مسئولیت را پذیرفت. حکم را شب به حاج آقا داده بودند، من آن موقع ۱۲ سال داشتم، ما از فردای آن روز، با حاج آقا به کمیته مرکزی که در واقع ساختمان قدیم مجلس بود، رفتیم و در آنجا سالن بزرگی بود که همه را از دزد و قاچاقچی گرفته تا ساواکی را آنجا می آوردند و تلفن ها مدام زنگ می خورد و تلفن ها هم به شکل امروزی نبود؛ شش تلفن جداگانه می گذاشتند و هر کدام که زنگ می خورد، خبر بسته شدن خیابان یا شورشی را در محلی می داد و از بس صدا زیاد بود، بعضی اوقات حاج آقا به زیر میز می رفتند تا به تلفن ها جواب دهند و این کارها تا ساعت یک بعد از نیمه شب طول می کشید. بعدها جای حاج آقا را تغییر دادند، دری بود که به سمت میدان بهارستان باز می شد و خواستند به حاج آقا جای بهتر بدهند، ایشان را به دالان پشت این در منتقل کردند و این در چندین بار به رگبار بسته شد و کیسه شن هایی چیده بودند که گلوله ها به حاج آقا اصابت نکند تا بعدها که فضای کمیته به قسمت جدید مجلس منتقل شد و امکانات کمیته کمی بیشتر شد. از اینکه وقتتان را در اختیار مشرق گذاشتید، ممنونیم. انتهای پیام/ http://meraatnews.com/ ">پایگاه خبری تحلیلی مرآت نیوز استان سمنان
پنجشنبه ، ۲۸آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مرآت]
[مشاهده در: www.meraatnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 7]
-
گوناگون
پربازدیدترینها