ماشین سلطنتی شاه؛ تنها عودتی آمریکا به ایران

واضح آرشیو وب فارسی:ناب نیوز: اولین مجری بیانیه الجزایر در ایران گفت: هنوز هم که هنوز است انباری در ویرجینیا به نام «ویکتوری ون» وجود دارد که مبالغ قابل توجهی هرساله اجاره از سوی ایران برای آن انبار پرداخت می شود اما همه ساله رئیس جمهورهای آمریکا با تمدید قانون های شرایط اضطراری «دام اتو» را تمدید کرده و این قوانین شامل حال این اموال نیز شده است.به گزارش خبرنگار شبکه اطلاع رسانی دانا ، قرارداد ۱۹۸۱ الجزایر که میان دولت های ایران و آمریکا منعقد شد، جزء معدود قراردادهایی است که تشریح آن در یک بایکوت خبری ویژه به سر برده و اگر خبری از آن انتشار یافته صرفاً کلیات را در نظر گرفته است و تشریح ناگفته ها و زوایای پنهان آن عمدتاً بیان نشده است؛ این قرارداد که از آن به عنوان بیانیه یاد می شود، یکی از مصادیق بارز بدعهدی آمریکایی ها بوده و متاسفانه این کشور در هیچ یک از بندهای مصوب این قرارداد خود را ملزم به اجرای تعهدات نکرده است و تنها ایران بوده که به تعهدات خود در چارچوب قراراد عمل کرده است. البته این قرارداد دارای ضعف هایی بوده که بعضا مورد سواستفاده قرار گرفته که به این منظور دعاوی مختلفی در دادگاه لاهه از سوی هر دو کشور مطرح شده که تنها دعاوی علیه ایران به سرانجام رسیده است. به منظور گشایش ابعاد وسیع این قرارداد برخی افراد مانند محمود کاشانی به زوایای آن پرداخته اند اما در تکمیل این موضوع، شبکه اطلاع رسانی دانا در گفت وگویی تفضیلی با منوچهر محمدی اولین مجری قراراد الجزایر که در آن زمان در منصب معاون نخست وزیر و سرپرست دفتر حقوق بین الملل بوده است به بررسی زوایا و ابعاد قراراد الجزایر پرداخته است. آنچه که در ادامه می خوانید مشروح این گفت وگو است: * چرا در آن برهه زمانی مذاکره با آمریکا با واسطه الجزایر پیش آمد در حالی که تازه انقلاب اسلامی به پیروزی رسیده بود و ماهیتاً هیچ نزدیکی فکری با آمریکا نداشتیم؟ محمدی: در ۱۳ آبان سال ۵۸ ما تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در ایران را داشتیم که در نهایت جاسوسان آمریکایی که در لباس دیپلمات ها در کشور حضور داشتند، به گروگان گرفته شدند و در همین راستا تلاش زیادی صورت می گرفت تا به طرقی آمریکایی هایی که گروگان گرفته شده بودند آزاد شوند؛ در همین رابطه امام خمینی (ره) نیز معتقد بودند این افراد دیپلمات نبوده و جاسوس هستند و باید محاکمه شوند و از طرف دیگر، باید شاه هم به ایران بازگردد و در ایران محاکمه شود. این مربوط به زمانی بود که شاه در آمریکا سکونت داشت و در بیمارستانی در نیویورک بستری بود؛ این روند ادامه پیدا کرد و نگه داشتن آمریکایی ها در کشور ۴۴۴ روز به طول انجامید البته در این مسیر امام خمینی(ره)، دستور آزادی زن های ساکن در لانه جاسوسی و همچنین سیاه پوستان را به عنوان یک امر انسان دوستانه صادر کردند و آنها نیز آزاد شدند. درنهایت در روز ۴۴۴ ام گروگان گیری تنها ۵۲ گروگان در کشور باقی مانده بود و بقیه آن ها به دستور امام خمینی (ره) آزادشده بودند و امام معتقد بودند که شاه باید برگردانده شود تا اینکه در اردیبهشت ۵۹ شاه در بیمارستانی در قاهره مرد و در نتیجه یکی از مسائلی که در این جریان مبتلابه بود از بین رفت و شرط بازگشت شاه منتفی شد. در این زمان عده ای سعی می کردند در انتخابات اولین دوره ریاست جمهوری از این موضوع بهره برداری کنند و با ارتباطات محرمانه ای که با کاخ سفید برقرار کرده بودند (اسناد مربوط به این ارتباطات در خاطرات کارتر و جردن آمده است) سعی می کردند که وسیله آزادی این گروگان ها را فراهم کنند تا بتوانند از این مسئله در انتخابات به نفع خودشان بهره برداری کنند. در آن زمان هم مانند الآن ایران را از جنگ می ترساندند و معتقد بودند که اگر کارتر دوباره روی کار بیاید، جنگ راه می اندازد و بهتر است قبل از جنگ زودتر گروگان ها آزاد شوند. از این افراد یکی بنی صدر بود که درنهایت هم توانست به ریاست جمهوری دست پیدا کند، فرد دیگر صادق قطب زاده بود و درنهایت صادق طباطبایی هم یکی دیگر از این افراد بود، طباطبایی از طریق آلمان ها سعی در ارتباط گیری داشت و درنهایت توانسته بود از طریق کریستوفر معاون وزارت خارجه آمریکا ملاقاتی در این زمینه ترتیب دهد. قطب زاده از طریق یک وکیل دادگستری چپ گرای فرانسوی به نام کریستیان بورگه و یک آرژانتینی به نام هکتور ویلالون آندو توانسته بود ارتباطاتی برقرار کند و درنهایت بنی صدر از طریق سعید سنجابی توانست این ارتباطات را برقرار کند. حضرت امام(ره) متوجه این نوع ارتباط گیری ها شده بود که بعد از مرگ شاه امام فرمودند مسئله گروگان ها را باید اولین مجلسی که تشکیل می شود حل کند؛ چراکه تا آن زمان این مجلس تشکیل نشده بود؛ البته امام (ره)در آن زمان به شرط رعایت ۴ پیش شرط که گذاشته بودند این مسئولیت را بر عهده مجلس گذاشتند. ۴ شرطی که امام خمینی(ره) مطرح کرده بودند این بود که کلیه اموال و دارایی های ایران که در آمریکا مسدود شده بود باید برگردانده شود، کلیه اموال و دارایی های شاه و خانواده شاه در خارج از کشور نیز بازگردانده شود، آمریکا هم تعهد بدهد که دیگر در مسائل داخلی ایران دخالتی هیچ دخالتی نداشته باشد و شرط چهارم هم این بود که به خاطر انقلاب اسلامی هیچ گونه دعوایی در مجامع بین المللی علیه جمهوری اسلامی مطرح نشود. امام(ره) با طرح این ۴ شرط نهایتاً تصمیم گیری را بر عهده مجلس شورای اسلامی قرارداد؛ طبیعتاً این موضوع از دست افرادی که سعی می کردند با واسطه گری این موضوع را حل کنند خارج شد و آزادی گروگان ها به دست مجلس افتاد که تقریباً سه ماه بعد مجلس تشکیل شد و راجع به این موضوع بحث و در نهایت این ۴ شرط در مجلس تصویب شد. مجلس تصویب کرد که دولت برای حل این مشکل وارد مذاکره شود ولی این مذاکره نباید مستقیماً با آمریکا صورت بگیرد و دولت الجزایر در این میان به عنوان یک واسطه انتخاب شد. ماجرای تشکیل دولت در آن زمان هم اختلاف جدی بین بنی صدر و مجلس به وجود آورده بود که بنی صدر اصرار داشت خودش هیئتی را انتخاب کند اما مجلس زیر بار نرفت و درنهایت هیئتی سه نفره تعیین شد که این هیئت درنهایت به شهید رجایی رسید و شهید رجایی مأمور شد تا این مسئله را حل کند. در آمریکا هم کارتر برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برنامه ریزی هایی انجام داده بود و اصرار داشت ماجرای گروگان ها قبل از اینکه انتخابات انجام شود، آزاد شوند تا بتواند از این موضوع بهره برداری سیاسی ببرد. مصوبه درباره گروگان ها تنها ۲۴ ساعت قبل از اینکه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شود از مجلس بیرون آمد و این موضوع باعث شد که تأثیری بر انتخابات آمریکا نگذارد و فرصتی برای کارتر به وجود نیامد و این هم به خاطر فرمایش امام خمینی (ره) مبنی بر اینکه کارتر باید برود بود و کارتر تنها رئیس جمهوری بود که تنها یک دوره ۴ساله توانست رئیس جمهور باشد. از زمان انتخاب ریگان تا روزی که رسماً کار را به دست بگیرد، ۴۰ روز زمان وجود داشت که کارتر تلاش خود را به کار بست تا در این ۴۰ روز قضیه گروگان ها را به سرانجام برسد تا این موضوع در کارنامه خودش ثبت شود و نگذارد به ریگان محول شود. ریگان هم به عنوان یک آدم چماق به دست روی کار آمده بود و این هم زمان با آغاز جنگ تحمیلی بود که عراق با تحریک پشت پرده آمریکا به بهانه های واهی به ایران حمله کرده بود و شرایط و فضا برای مذاکره تغییر کرد. قبل از این موضوع مسئله گروگان ها در صدر مسائل سیاست خارجه بود اما با وقوع جنگ گروگان ها اهمیت خود را از دست دادند و به یک موضوع حاشیه ای تبدیل شد. از طرف دیگر ایران آمادگی برای این جنگ نداشت و نیازمند قطعات یدکی، لوازم جنگی و … برای اداره جنگ بود که این موضوع منجر به وارد آمدن فشارهایی به شهید رجایی در خصوص گروگان ها شد. در این رابطه یک هیئت تعیین شد که بهزاد نبوی به عنوان وزیر مشاور در امور اجرایی شهید رجایی و مرحوم نوربخش که در آن زمان رئیس کل بانک مرکزی بود و همچنین آقای گودرز افتخار جهرمی به عنوان مشاور حقوقی این ماجرا برای مذاکره انتخاب شدند؛ البته افراد دیگری مانند احمد عزیزی از وزارت خارجه و اختراعی سنایی در این مذاکرات وجود داشتند. در آن زمان وزارت خارجه خیلی فعال نبود و به علت این بود که بنی صدر با هرکس که شهید رجایی به عنوان وزیر خارجه معرفی می کرد به شدت مخالفت می کرد. به طوری که تا زمانی که بنی صدر ساقط شد، ما وزیر خارجه نداشتیم و سرپرستی وزارت خارجه بر عهده شخص شهید رجایی بود و این شرایط باعث شد که خود دولت وارد این کار شد. *بهزاد نبوی با اراده شهید رجایی انتخاب شد یا وی را به شهید رجایی در پیگیری این امر تحمیل کردند محمدی: بهزاد نبوی با شهید رجایی در زندان باهم آشنا شده بودند و مسئولیت وی که مشاور در امور اجزایی دولت بود ایجاب می کرد که وی به این موضوع بپردازد؛ با توجه به اینکه در آن زمان وزیر خارجه نداشتیم شخصاً شهید رجایی تصمیم گرفت که بهزاد نبوی به مذاکره برود که مورد تأیید سران قوا هم بود. در آن زمان هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس بود و بهزاد نبوی را تأیید کرد؛ اما بنی صدر به شدت مخالف بود که فرد مذاکره کننده از گروه شهید رجایی باشد و حتی باوجوداینکه خودش به دنبال آزادی گروگان ها بود با شهید رجایی همکاری نمی کرد و آزادی آن ها را در عموم یک خیانت تلقی می کرد. در آن زمان با توجه به اینکه دو جناح حزب الله و لیبرال وجود داشت در رأس لیبرال ها بنی صدر و بازرگان بودند که این طرف کل حزب الله که بعداً به جناح چپ و راست تقسیم شدند( در آن زمان لیست نامزدهای انتخابات مجلس را هم حزب جمهوری اسلامی و هم سازمان مجاهدین انقلاب امضا می کردند). *آیا بهزاد نبوی مناسب آن شرایط بود یا خیر؟ محمدی: در آن شرایط که در ابتدای انقلاب بود و شناخت کافی از کسی وجود نداشت، امکان تصمیم گیری بهتر نبود حتی درزمانی من را به شهید رجایی پیشنهاد دادند که به جای بهزاد نبوی به مذاکرات بروم اما وی مخالفت کرده بود و گفته بود که ناامنی ها در سیستان و بلوچستان بیشتر است و اصلاً به صلاح نیست که اوضاع سیستان و بلوچستان رها شود. در ابتدای انقلاب این طور نبود که دست دولت باز باشد و بتوان از نیروهای امین و متخصص استفاده کرد؛ تا جایی که وقتی من به دفتر خدمات بین الملل رفتم بررسی کردیم و دیدیم عده ای ساواکی و فراماسونر در دفتر نفوذ کرده بودند. این گروه یک مذاکره غیرمستقیم را از طریق الجزایر آغاز کردند و هیچ مذاکره مستقیمی هم نداشتند در یک اتاق ایرانی ها با نماینده دولت الجزایر حضور داشتند و در اتاق دیگری هم آمریکایی ها بودند که این نمایندگان میان ایران و آمریکا مذاکراتی را انجام می دادند. به خاطر انتشار اسناد لانه جاسوسی و جو ضدآمریکایی شدیدی که در کشور بود، از طرفی امام خمینی(ره) به شدت مخالف مذاکره مستقیم بود، این مذاکرات در شرایطی خاص و ویژه پیگیری می شد. امام به خاطر شناخت زیادی که از آمریکا داشت و این کشور را شیطان بزرگ می دانست چنین شرایطی را برای مذاکره با آمریکا در نظر گرفته بودند؛ من در آن زمان مسئولیت مستقیمی در بیانیه الجزایر نداشتم و استاندار سیستان و بلوچستان بودم و بعد از امضا بیانیه الجزایر به عنوان اولین مجری بیانیه الجزایر مطرح شدم. عواملی که در مذاکرات به ما کمک می کرد، گروگان ها بود که آمریکا اصرار بر آزادی آن ها داشت از طرف دیگر ارزش سیاسی این گروگان ها باگذشت زمان و شکست کارتر در انتخابات ریاست جمهوری به شدت پایین آمده بود. از طرف دیگر اموال زیادی از ایران در آمریکا وجود داشت و دعاوی زیادی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به هر بهانه ای در آمریکا علیه ایران مطرح شده بود و این اموال را یکی پس از دیگری به نفع شاکیان آمریکایی ضبط می کردند. درنهایت یکی دو هفته بعد از مذاکره با آمریکا در قبال آزادی گروگان ها قرار شد چیزی حدود ۱۱ میلیارد دلار موجودی نقد در بانک های آمریکا داشتیم و درعین حال ۳ میلیارد دلار هم وام هایی از آمریکا دریافت کرده بودیم که نهایتاً با توصیه شهید رجایی پذیرفته شد که ۳ میلیارد دلار وام حال شده و نهایتاً بقیه آن را به ایران بازگردانند. تنها شش میلیارد دلار درست در لحظه ای که گروگان ها از تهران وارد هواپیما شدند به سه حساب که معروف به حساب های شماره یک، دو و سه می باشد، واریز شد و یک میلیارد آن هم بابت تضمین برای دادگاه لاهه از سوی ایران به حساب این دادگاه واریز شد. یک میلیارد دلار هم به صورت طلا به ایران پرداخت شد. در رابطه با دعاوی که در آمریکا بود و قرار بود که دیگر حذف و مطرح نشوند، این دعاوی مربوط به قبل و میان شرکت های آمریکایی با تأسیسات ایران بود که در این خصوص دو تصمیم گرفته شد. در ابتدا ۶ ماه فرصت داده شد به این ها که مذاکره کرده و اختلافات خود را خارج از دادگاه حل وفصل کنند که در این رابطه گروه هایی بعد از بیانیه الجزایر به وین رفتند و عده ای به توافق رسیدند و عده زیادی هم به توافقی با آمریکا دست پیدا نکردند. در رابطه با آن هایی که به توافق نرسیدند و قرار شد دعاوی که در آمریکا هست همه متوقف شود و در مقابل یک دعاوی بین المللی در لاهه هلند میان آمریکا و ایران به وجود بیاید که در این داوری ۳ داور از ایران، ۳ داور از آمریکا و سه داور هم بی طرف که مقبول طرفین و منصوب شده از طرف لاهه باشند، حضور داشت. نتیجتاً وقتی این دوره گذشت سیل عظیمی از دعاوی از سوی طرفین مطرح شد که هنوز هم رسیدگی به آن دعاوی همچنان ادامه دارد. *در مورد شروط امام(ره) و مواردی که مجلس تصویب کرده بود، آمریکایی ها چگونه رفتار کردند؟ محمدی : در رابطه با عدم دخالت، آمریکایی ها بحث شان در مذاکرات این بود که اگر بنویسیم از این به بعد دخالت نمی کنیم یعنی پذیرفته ایم که پیش از این نیز در امور ایران دخالت کرده ایم و لذا جمله ای را مطرح کردند که موردپذیرش گروه ایرانی واقع شد و این بود که ما درگذشته در امور ایران دخالت نکرده ایم و از این به بعد نیز در امورات ایران دخالت نخواهیم کرد. عملاً بعدازاین بیانیه مشاهده کردیم که دخالت های زیادی از سوی آمریکا در ایران صورت گرفت و بارها به صورت آشکار و پنهان این بند از بیانیه الجزایر از سوی آمریکا نقض شد. در مسئله اموال و دارایی های ایران، ما دو نوع دارایی داشتیم قسمتی از دارایی های ایران نظامی و قسمتی از آن ها غیرنظامی بود. در مورد دارایی های غیرنظامی مشکلی نداشتیم، چه پول های نقد و چه کالاهایی که داشتیم آن ها به ایران منتقل شد اما در دارایی های نظامی، آمریکایی ها بهانه هایی آوردند مثلاً گفتند چون در جنگ ایران و عراق ما بی طرف هستیم و در طول جنگ نمی توانیم این اموال را به شما بدهیم، پس دادن این اموال را به بعد از جنگ تحمیلی موکول کردند که البته به این تعهدشان هم عمل نکردند و هنوز هم که هنوز است انباری در ویرجینیا به نام «ویکتوری ون» وجود دارد که مبالغ قابل توجهی هرساله اجاره از سوی ایران برای آن انبار پرداخت می شود اما همه ساله رئیس جمهورهای آمریکا با تمدید قانون های شرایط اضطراری «دام اتو» را تمدید کرده و این قوانین شامل حال این اموال نیز شده است. البته در این راستا هم در دادگاه لاهه از سوی ایران طرح دعاوی شد، این اموال هم اموال نو شامل موتورهای F14 و موشک های حاد و … هستند و برخی از آن ها هم موتورها و موشک هایی است که برای تعمیرات به آمریکا رفته بودند و در همان جا توقیف شدند. این قسمت هم در مورد اموال جزء تعهداتی بود که از سوی آمریکا عملیاتی نشد؛ در خصوص اموال شاه فراری از ایران هم آمریکا بعد از امضا الجزایر مسائل حاشیه ای دیگری مطرح کرد. آن ها گفتند قبول داریم که اموال شاه باید برگردد اما شما خودتان بگردید و این اموال را پیدا کنید و بگویید کجا هستند تا ما آن ها را به شما پس بدهیم؛ در حقیقت اموال شاه هم در حساب های محرمانه نگهداری می شد و بانام های مستعار بود و دسترسی به آن ها واقعاً برای ایران سخت بود. از اموال شاه در حقیقت چیزی به دست ایران نرسید؛ اما در توافق الجزایر دولت آمریکا موافقت کرد به شهروندان خود اعلام کند که هرکجا اموال و دارایی هایی که مربوط به پهلوی و خانواده او است را به ما اطلاع بدهید تا ما به ایران اطلاع بدهیم و ایران طرح دعا کند و اگر توانست این اموال را وصول کند که درواقع این روند نیز یعنی کشک و هیچ چیزی دست ایران را نمی توانست بگیرد. اموال نقدی مربوط به دولت بود که در همان ابتدا به حساب دولت با عنوان ذخیره ارزی واریز شد، اما یک میلیارد از آن را برای تضمین احکام دادگاه لاهه در اختیار آن ها قرارداد و یک میلیارد هم به صورت طلا به ایران بازگردانده شد. * در گذشته مطرح بود که زمانیکه امریکا از ایران نفت خریداری می کرده پولی به حساب ایران واریز نمی شده و در یک حساب امانی ذخیره می شده این حساب امانی چه بوده و آیا در این قراراد لحاظ شده است؟ محمدی: ببینید یک رابطه استعماری سنگینی درباره خریدهای نظامی میان ایران و آمریکا وجود داشت و از این لحاظ ضربه های سختی به ایران وارد شد به این صورت که نفت ایران را می خریدند اما پول آن را در یک حساب امانی که به ترانسفورت معروف بود واریز می شد و شرکت هایی مانند یوز، بل و سایر شرکت هایی که تولیدات نظامی داشتند، وقتی تولید خود را انجام می دادند نماینده وزارت دفاع آمریکا آن را تأیید می کرد و از آن حساب هزینه های لازم را برداشته و به آن ها پرداخت می کرد ( ایران اختیار پول نفت خود را نداشت) و این قسمت از اموال را هم پولی به ایران ندادند و گفتند تا با همه این شرکت ها تسویه حساب نشود پولی به حساب ایران نباید واریز شود که مبلغی را هم که ادعا کردند ایران پرداخت کرده ۸ میلیارد دلار از ۵۰ میلیارد دلار مبلغ کل قرارد ایران با آمریکا بود؛ درحالی که وقتی در وزارت دفاع بودیم بررسی شد و دیدیم که ما ۱۳ میلیارد دلار به آن ها داده ایم و آنها ۵ میلیارد دلار کمتر از این رقم را اعلام کرده بودند. این در حالی بود که ۵۰ میلیارد دلار بدهی ایران به آمریکا بابت خرید تسلیحات نظامی از آمریکا بود که این تسلیحات به خاطر تحریم هایی که آمریکا علیه ایران وضع کرده بود، هیچ گاه به ایران نیامده بود و در انباری در آمریکا نگهداری می شد. طبق قراردادهای نفتی و تعهداتی که ایران به آمریکا داشت، حتی بعد از بیانیه الجزایر ایران به آمریکا نفت می فروخت هم چنان به این حساب اضافه می شد تا زمانی که آمریکا ایران را تحریم نفتی کرد. به نظر من آمریکا با تحریم نفتی ایران کمک بزرگی به کشور کرد و دستش درد نکند، چراکه ما نفت می فروختیم اما به پول آن دسترسی نداشتیم و باعث شد پول ما بیشتر در این حساب نماند. در آن زمان که بیانیه الجزایر امضا شد، ۱۷۵ میلیون دلار در حساب امانی وجود داشت و بعداً هم با خرید نفت مرتب این حساب افزایش پیدا می کرد. (قرارداد الجزایر را بیانیه الجزایر اعلام می کردند چون این بیانیه را دولت الجزایر منتشر کرده بود و ایران و آمریکا به آن ملحق شده بودند. در حال حاضر هم اعلام می کنند بیانیه است و قرارداد نیست باید یادآور شد هم این قرارداد است و هم بیانیه الجزایر.) در آخرین موجودی ها ایران چیزی حدود ۲ میلیارد دلار پول در این حساب امانی در آمریکا داشت که قرار بود بعد از تسویه حساب با شرکت های تسلیحاتی نظامی به ما این پول برگردانده شود. ( یعنی در حقیقت آنها مدعی شدند ابتدا ما باید ۵۰ میلیارد دلار قراردادی که با شرکت های تسلیحاتی بسته ایم را به آنها بدهیم تا آنها مبلغ ۲ میلیارد دلار پول نفت ایران را به ما باز گردانند) * از این حساب امانی سوءاستفاده های زیادی شد؛ مثلاً یک صهیونیستی در تل آویو توسط حماس ترور شده بود و این موضوع را به حساب ایران می گذاشتند و طرح دعوا می کردند ومبالغ قابل توجهی از این پول را برداشت می کردند و مواردی ازاین دست بسیار بود. محمدی: جالب این است که در این جریان یک خیانت بزرگی هم در زمان بختیار و دولت موقت به ایران شد به این معنا که این قراردادها را آمریکا نمی خواست ادامه بدهد و از طرفی نمی خواستند فسخ کننده قرارداد باشند بنابراین فشارهای زیادی به بختیار و دریادار مدنی آوردند که در آن زمان وزیر دفاع دولت موقت بود( یادم می آید یک روز مدنی باافتخار اعلام کرد که من ۳۰ میلیارد دلار دعاوی آمریکا را فسخ کردم) وقتی ایران این قراردادها را فسخ کرد، خسارات فسخ یک طرفه به گردن ایران انداخته شد که این هنوز یکی از مشکلاتی است که ما داریم. سو لیوان آخرین سفیر آمریکا در ایران نیز در خاطرات خود می گوید که یکی از مهم ترین خدماتی که من به مالیات دهندگان آمریکایی کردم این بود که نگذاشتم دولت آمریکا این قراردادها را فسخ کند و با فشار بر دولت ایران، ایران را وادار به فسخ قرارداد کردم. این قراردادها بسیار سنگین بودند و حتی هواپیماهای F16 که هنوز تولید نشده بود و ایران باید اولین مصرف کننده آن بود، در این قراردادها وجود داشت؛ آواکس و چندین زیردریایی هم در این قرارداد وجود داشت که درنتیجه آمریکا خسارات مربوط به این قراردادها را هم از روی این پول برداشت کردند. این چارچوب بیانیه الجزایر بود که اگرچه اجرای آن شروع شده بود اما ضعف های بسیار اساسی در این بیانیه وجود داشت یکی اینکه هیچ ضمانت اجرایی برای تعهدات آمریکا وجود نداشت و به همین خاطر آمریکا زیر همه تعهداتش زد. ما در همین راستا دعاوی بی ۱ و بی ۲ را در لاهه طرح کردیم که شخصاً آن ها را پیگیری کردیم که از همان روز اول تخلفات آمریکا شروع شد تا جایی که می خواستند کل بیانیه الجزایر را لغو کنند و این در بیانیه کریستیان هرتز به عنوان اولین وزیر خارجه ریگان آمده بود که آمریکا به دنبال لغو بیانیه الجزایر بود. او در خاطرات خودش نوشته است که برای حیثیت آمریکا خوب نبود که این بیانیه از سوی آمریکا لغو شود اما در ایران فضایی درست کردند که این فضا در این جهت بود که ما این قرارداد را فسخ کنیم که با دخالت شخص امام خمینی و برخی از مسئولین وقت این کار انجام نشد. که البته اگر این قرارداد فسخ می شد از سوی ایران، باید خسارات ناشی از فسخ آن را نیز می پرداختیم. مسئله مهم این بود که ما در قبال دعاوی که آمریکا علیه ما طرح می کردند، یک تضمینی را در دادگاه لاهه قرار داده بودیم یعنی یک میلیارد دلار قرار داده بودیم اما برای دعاوی که ما علیه آمریکا داشتیم هیچ تضمینی از سوی آمریکا برای ایران قرار داده نشده بود. ضرورتاً ایران نپذیرفته بود که محکوم شود اما در هر دادگاهی خواهان می تواند از خوانده دعوا درخواست یک تضمین داشته باشد که اگر حکم علیه او صادر شد و بتواند از آن تضمین استفاده کند. متقابلاً خوانده هم می تواند از خواهان درخواست یک تضمین داشته باشد که اگر خواهان شکست خورد باید خسارت خوانده را بدهد. در دادگاه لاهه ما به عنوان تضمین یک میلیارد دلار هزینه دادیم اما آمریکا هیچ ضمانتی نپذیرفت درنتیجه وقتی که ما مواردی را پیدا کردیم که حکم به نفع ایران صادر شد و به آمریکا بردیم درنهایت نتیجه ای نگرفتیم و این یک اشکال اساسی در این بیانیه بود. اشکال دوم که فاجعه آمیز بود این بود که آمریکا به عنوان نماینده شهروندان آمریکا می توانست علیه ایران طرح دعوا کند و درنهایت از ایرانی های طاغوتی که قبلاً در ایران بودند و فرار کردند و عموماً دارای تابعیتی آمریکایی ایرانی داشتند استفاده کرده و دعواهای آن ها را هم به عنوان شهروندان آمریکایی مطرح کرد و این فاجعه بود. مثلاً ساختمان های اکباتان را شخصی به نام گلزاری حدود ۲ الی ۳ هزار میلیارد دلار علیه ایران طرح دعوا کرد که تابعیت مضاعف وی باعث شد خسارت جدی به ایران در این زمینه وارد شود و عموماً طاغوتی هایی که از یاران فرار کرده بودند دارای تابعیت مضاعف و آمریکایی بودند. در حقیقت نه تنها یک میلیارد دلار صرف دعاوی شد، بلکه ایران تعهد داده بود حتی اگر این مبلغ به ۵۰۰ میلیون دلار رسید دوباره آن حساب را پر کند و متأسفانه ما این کار را ادامه می دادیم تا این دعاوی به یکجایی برسد. این حساب به خاطر قرارداد الجزایر بارها از سوی ایران به صورت مجزا شارژ شد. تخلفات آمریکا در این معاهده بسیار فراوان است، به طوری که آمریکایی ها هیچ گاه در هیچ کجای دنیا به تعهدات خود عمل نکردند و تنها زمانی که خیلی مستأصل می شدند یا یک گرویی قوی نزد طرف مقابل داشتند به این تعهدات عمل می کردند. * گروگان ها چه زمانی آزاد شدند منظور این است که آیا اول آزاد شدند بعد پولها واریز شد یا نه؟ محمدی: زرنگی که ایران در این میان داشت این بود که ما در آن زمان برخلاف برجام نپذیرفتیم که ابتدا ما گروگان ها را آزاد کنیم و بعد آمریکا به تعهداتش عمل کند، بلکه به طور بی سابقه در طول تاریخ تنها در یک لحظه دارایی های نقدی ما در ساعتی منتقل شد که گروگان ها در فرودگاه مهرآباد در هواپیما نشسته و منتظر بودند که لندن اعلام کند که این پول وصول شد. همه تعهداتی که قرار بود بعداً از سوی آمریکا صورت بگیرد، به طرق مختلف این اتفاق نیفتاد و تنها تعهدات در لحظه آمریکا عملیاتی شد. بااینکه جنگ در سال ۶۸ تمام شده بود و باگذشت بیش از ۲۶ سال از پذیرش قطعنامه ۵۹۸، هنوز آمریکا اموال نظامی ایران را پس نداده و همچنان کالاهای بسیار قیمتی برای ایران در آمریکا وجود دارد و نتوانسته ایم آن ها را آزاد کنیم. تنها بخش کوچکی از شرایط امام برای مذاکره با آمریکا سر گروگان ها عملی شد یعنی اموال و دارایی ها که در لحظه واریز شدند این اتفاق افتاد. در خصوص اموال شاه هم زمانی که من مسئول پیگیری الجزایر بودم تنها توانستیم یک کاخی در زوریخ را پیدا کنیم که شاه به نام خود زده بود و برای اسکی به آنجا می رفت. وقتی به آنجا مراجعه کردیم مشاهده شد چندین توقیف بر سر در آن کاخ خورده بود و همان را هم از دست ما خارج کرده بودند و مصادره شده بود. از اموال شاه تنها یک ماشین به ایران بازگشت که هزینه حمل ونقل آن بسیار هنگفت بود یا مثلاً یک اتومبیل عتیقه سلطنتی برای سال ۱۹۵۲ متعلق به پهلوی بود که توانستیم آن را تحویل بگیریم که آن را هم مبالغ هنگفتی بابت کرایه و انبارداری و تعمیرات آن پرداخت کردیم که در حال حاضر در موزه است. ولی چیزی مطلقاً از اموال شاه به ایران بازگردانده نشد. *چه تلاش هایی برای امضا نشدن این قرارداد صورت گرفت از درون ایران/ آیا این قرارداد نسخه فارسی هم داشت یا خیر؟ محمدی: بله نسخه فارسی قرارداد وجود داشت ولی چون مصوبه مجلس را (برای تشکیل دادگاه )داشتند اساساً لازم نبود این بیانیه دوباره به مجلس بیاید ولی یک لایحه دولت برای اجرای بیانیه الجزایر به مجلس داد که ۱۰۰ کارشناس ایرانی وارد اجرای این قرارداد بشوند؛ چراکه بر اساس مصوبات مجلس اجازه نداشت کارشناسان خارجی و حتی داخلی در این قرارداد بدون مجوز مجلس حضور پیدا کنند. این لایحه اجازه می داد که مستشاران داخلی و خارجی برای امر وکالت وارد این قرارداد شوند و درنهایت این لایحه تصویب شد، چیزی مانند الآن که در مجلس تصویب شد اما هیچ گاه خود بیانیه به مجلس داده نشد. اولین داورانی که از طرف ایران برای دادگاه لاهه منصوب شد، دکتر محمود کاشانی، دکتر شفیعی و دکتر عنایتی البته به خاطر ضعفی که در دکتر عنایتی وجود داشت مرحوم دکتر جهانگیر ثانی به جای ایشان انتخاب شد. دکتر شفیعی و دکتر کاشانی به خاطر اصرارشان که باید از این بیانیه الجزایر خارج شویم و ما می گفتم که اگر ما خارج شویم این بسیار خطرناک تر است و آمریکایی ها از خدا می خواهند و برای اینکه این کار را بکنند، با داور بی طرف در یک محوطه شیشه ای که بین اتاق ها بود درگیر شدند. خیلی از افراد درگیر این بیانیه به مرورزمان تغییر کردند و دادگاه کار خود را ادامه داد و این یکی از ضعف هایی بود که گروه ما داشت بااینکه دعاوی که علیه ایران بود همه به سرانجام رسید اما دعاوی که ما علیه آمریکا داشتیم، به سرانجام نرسید که بسیار هنگفت بوده و بیشتر آن ها دعاوی نظامی هستند.( فروش های نظامی خارجی) و چیزی حدود ۱۰ الی ۱۵ میلیارد دلار در آن زمان دعاوی ما بود که همواره عقب افتاد و به خوش دل حقوقدانانی که در آنجا هستند در حال حاضر فرزندان آن ها در آنجا از آن کاسبی می کنند. دادگاه ها به طرق مختلف و با تلاش آمریکایی ها به تعویق افتاد تا این دادگاه ها به نتیجه نرسد؛ من در آن زمان اصراری که داشتم این بود که دعاوی به صورت یک درمیان مطرح شود، یعنی اگر یک دعوایی علیه ایران به نتیجه رسید، دعوای بعدی دعوای ما علیه آن ها باشد اما متأسفانه این طور نشد و حتی در یک مورد می خواستیم گل بال با آمریکا سر میز مذاکره بنشینیم که خیلی ها در آن زمان اجازه این کار را ندادند که الآن نمی توانم بگویم چه کسانی بودند. * طرح تحقیق و تفحص از این موضوع در سال ۸۷ نیز مطرح شد، سرانجام آنچه بود؟ محمدی: بله کمیسیون امنیت ملی از من هم در این راستا دعوت کرد چون این مسئله مطرح شده بود که چرا این همه سال این دادگاه ها طول کشیده است و چرا تمام نمی شود این مسئله که گزارشی از آن تهیه و در مجلس قرائت شد و در گروه موجود است. اگر بخواهیم واژه برد و باخت را در قرارداد الجزایر به کار ببریم، درنهایت ما بهای بسیار کمی را برای این قرارداد پرداخت کردیم اما توانستیم بخشی از اموال و دارایی های خود را از چنگال آمریکا رها کنیم. این موضوع بیشتر به این دلیل بود که گروگان ها دیگر اهمیتی برای ما نداشتند و ارزش خود را ازدست داده بودند و دیر یا زود باید آن ها را آزاد می کردیم و به مرورزمان آن ها در تبدیل به یک ضد ارزش می شدند. آمریکا در طبس شکست خورده بود و کارتر نیز نتوانسته بود از گروگان ها بهره برداری سیاسی بکند و امکان داشت که تبدیل به یک ضد ارزش بشوند و باید آن ها بدون اینکه صدمه ای به منافع مالی ما بزنند از ایران می رفتند. ولی اینکه نتوانستیم همه اموال و دارایی هایمان را به دست بیاوریم اگر مقداری فشار بیشتری به آمریکا می آمد و تضمین های لازم برای تعهدات بعدی آمریکا از آن ها گرفته می شد، شاید ما می توانستیم بیش از این، از این قرارداد استفاده کنیم و می توانستیم هوشیارانه تر عمل کنیم. در شرایط آن زمان که جنگ آغازشده بود و ما هم اموال و هم ادوات نظامی و هم پول خود را می خواستیم و به اصطلاح نه فتح الفتوح بود و نه معاهده ترکمانچای. امام خمینی(ره) کاملاً جنس آمریکا را از قدیم الایام و قبل از کودتای ۲۸ مرداد شناخته بود و معتقد بود نباید ذره ای به آنها اعتماد کرد حتی در دوران انقلاب هم امام به آنها اعتماد نکرد و حتی کارتر در زمان بختیار نماینده ای را به سوی امام در پاریس فرستاده بود که اجازه بدهید بختیار فعلا ایران را اداره کند اما از آنجایی که امام خوب می دانست که هر چیزی که آمریکا بگوید در خلاف جهت انقلاب و مردم است، به شدت با آن مقابله کرد. در یک مصاحبه ای که خبرنگار از امام خمینی(ره) پرسید که کارتر از شما چنین درخواستی کرده است، امام به صراحت به او گفت که این فضولی نه به آقای کارتر و نه به هیچ کس دیگر در دنیا نیامده است که به ایران بگوید چه بکند و چه نکند و بعد هم فرمودند که من به همین دلیل اصرار دارم به ایران باز گردم و دولت بختیار یک دولت غیر قانونی است. بعداً فاش شد که کودتای معروف در ۲۱ بهمن قرار است اتفاق بیفتد و علت حکومت نظامی آن شب هم همینطور بود که امام خمینی (ره) چون می دانست ماجرا از چه قرار است دستور داد حکومت نظامی شکسته شد و فرمانده کودتا هم کشته شد. حضرت امام همواره به این معتقد بود که باید مراقب آمریکا بود چون آمریکا بدعهدی می کند اما امام خمینی(ره) هیچگاه در مسائل ریز مذاکرات دخالت نمی کردند و خود دولت هم موظف بود این کار را انجام بدهد. * عملکرد دولت شهید رجایی در این زمینه چگونه بود؟ محمدی: باید بپذیریم که دولت شهید رجایی دولت خادم ولی در عین حال ناشی بود و در مسائل سیاست خارجی مأموریت مذاکره برای نحوه آزادسازی گروگان ها را داشت. امام هیچ گاه به بنی صدر اعتماد نکرد برای همین حتی اجازه نداد بنی صدر به شورای امنیت برود و درباره جنگ صحبت کند اما همین اجازه را به شهید رجایی داد. درسی که از معاهده الجزایر می توان گرفت این است که نمی بایست در این جریان برجام دوباره فریب آمریکا را بخوریم و دوباره آمریکا را کدخدا بدانیم؛ در آن زمان هم امام هیچ گاه آمریکا را صاحب قدرت نمی دانست به همین علت بارها می فرمودند که آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند و ما آمریکا را زیر پا می گذاریم و واقعاً هم همینطور شد. وقتی قرار شد که آمریکا را کدخدا بدانیم که باید دم آنها را ببینیم یا اینکه رئیس جمهور آمریکا را آدم مودبی بدانیم و این باور را داشته باشیم که با یک بمب می تواند سیستم نظامی ما را نابود کند این نوع آدم ها نمی توانند با این دیدگاه با معیارهای امام خمینی به مذاکره با آمریکا بروند. *اجرای الجزایر چگونه بود؟ گام به گام یا اینکه اقدامات یک طرفه بود؟ محمدی: متأسفانه آمریکا توانست از ضعف ما استفاده کند و با تاکتیک های حقوقی دعاوی که ما علیه آنها طرح کردیم را به تعویق بیندازد ولی دعاوی خود علیه ایران را حل و فصل کند. ادامه کار دادگاه لاهه برای این است که دعاوی ایران علیه آمریکا در این دادگاه به جایی نرسید. از اینکه وقت خود را در اختیار ما قراردادید سپاسگذارم محمدی: تشکر از شما یادآور می شود جدول ذیل خلاصه مواردی است که در این مصاحبه به آنها اشاره شده است: اموال نقدی بازگشت داده شده ایران کل اموال نقدی بلوکه شده ایران ۱۱میلیارددلار(۱۰میلیارد دلار پول نقد و ۱ میلیارد دلار طلا) وام حال شده ۳ میلیارد دلار واریز حساب تضمینی دادگاه لاهه ۱میلیارد دلار جمع کل اموال بازگشت داده شده ۶میلیارد دلار(۵میلیارد پول نقد+۱ میلیارد طلا) اموال نظامی این اموال تا آخر جنگ طبق تعهد آمریکا که قرار بود بازگشت دهد، به ایران عودت داده نشد و در انبار ویرجینیای آمریکا سالانه تا امروز اجاره نگهداری آنها از ایران گرفته می شود. موجودی حساب امانی جهت واریز پول نفت ایران در آمریکا در زمان امضای قرارداد الجزایر ۱۷۵ میلیون دلار موجودی حساب امانی جهت واریز پول نفت ایران در آمریکا در اواخر جنگ ۲ میلیارد دلار میزان بدهی تراشی امریکا برای ایران جهت شرکت های تسلیحاتی(پیش شرط واریز موجودی حساب امانی قرار داده شد) ۵۰ میلیارد دلار واریزی ایران جهت بدهی های تسلیحاتی ۱۳ میلیارد دلار (در ابتدا آمریکایی ها به دروغ اعلام کردند که ۸ میلیارد دلار واریز شده که با بررسی ها های انجام شده کشف شد که ۱۳میلیارد از سوی ایران واریز شده است) گفت وگو: سیده راضیه طاهریان، فرهاد نظریان

سه شنبه ، ۲۶آبان۱۳۹۴

[مشاهده متن کامل خبر]

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ناب نیوز]

[مشاهده در: www.nabnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 17]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

هنوز برای انبار تسلیحاتمان در آمریکا اجاره می پردازیم/ حقوقدانان ما در لاهه کاسبی می کنند/فقط دعاوی آمریکا علی

اولین مجری بیانیه الجزایر در ایران گفت هنوز هم که هنوز است انباری در ویرجینیا به نام ویکتوری ون وجود دارد که مبالغ قابل توجهی هرساله اجاره از سوی ایران برای آن انبار پرداخت می شود اما همه ساله رئیس جمهورهای آمریکا با تمدید قانون های شرایط اضطراری دام اتو را تمدید کرده و این

هنوز برای انبار تسلیحاتمان در آمریکا اجاره می پردازیم/ماشین سلطنتی شاه؛ تنها عودتی آمریکا به ایران

هشدارنیوز -اولین مجری بیانیه الجزایر در ایران گفت هنوز هم که هنوز است انباری در ویرجینیا به نام ویکتوری ون وجود دارد که مبالغ قابل توجهی هرساله اجاره از سوی ایران برای آن انبار پرداخت می شود اما همه ساله رئیس جمهورهای آمریکا با تمدید قانون های شرایط اضطراری دام اتو را تمدید