واضح آرشیو وب فارسی:مهر: به بهانه شروع پانزدهمین فصل کاوش؛
شهر سوخته در بی تدبیری می سوزد/تاملی در سکوت تاریخ
شناسهٔ خبر: 2957471 - دوشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۴ - ۰۹:۲۹
استانها > سیستان و بلوچستان
زابل-در روزگاران دور که بشر تازه یکجا نشین شده بود، شهری در سیستان پدید آمد که به گفته باستانشناسان به لحاظ بافت شهری، جمعیت و برنامه ریزی شهری اولین شهر جهان بود اما امروزه در بی تدبیری می سوزد. خبرگزاری مهر - گروه استانها: شهر سوخته و تمدن هوشمند و خلاق آن با حدود شش هزار سال قدمت، بهعنوان بزرگترین استقرار شهرنشینی در نیمهٔ شرقی فلات ایران، نمونهای منحصربهفرد و حکایتگر واقعی علم، صنعت و فرهنگ گذشتههای دور این مرزوبوم هست اما امروزهروز بهروز در غبار غفلت فرورفته و بدون حفاظت روزبهروز تلی از خاک بر داشتههایش مینشیند. میراث هزاران ساله شهر سوخته که هنوز یک سال از ثبت آن در یونسکو نمیگذرد بدون نگهبان و نظارت رهاشده است بطوریکه میتوانید تا پای گروه حفاری هم، قدمزنان بروید و صدای تاریخ روزبهروز زیر قدمها برداشتهشده از بین میرود. جهانگردی سوخته؛ چرا کسی پاسخگو نیست خشخش سفالینههای شکسته با نقش و نگارههای خیرهکننده در فضای خاموش و تاریک کویر میپیچد... اینجا چنان از خرده سفالینه، سنگ و فلزهای قدیم مشحون شده که هر قدم بر زمین آن بهمنزله ورقی بر کتاب تاریخ حماسی نیاکان اساطیری ما «رستم و سهراب» است. این مکان دشت تفتیده سیستان، قلب داغ و تپنده تاریخ فلات پهناور شرق کشور است، هر ندایی که از آن برمیخیزد سفری جذاب و مسحورکننده به ژرفای تمدن درخشان ایرانزمین است و انگار آدمی را به گذشتههای دور و دراز رهنمون میکند. این نواها روز و شب با هیاهوی بادهای۱۲۰روزه سکوت خاموش و تاریک فضای کویر را در هم میشکند، فراخوانی به اعماق تاریخ میزند و یکه و تنها رازهای سربهمهر گذشته را در گوش ستاره و ماه نجوا میکند. این دستپرورده تاریخ با ناز و کرشمه سدههای متمادی است که بهرسم امانت به دست مهربانان آسمان (ماه و ستاره) سپردهشده و در گذار زمانها به «شهر سوخته» در دل کویر خشن سیستان نور امید و جان تابانده تا همچنان پس از گذشت۵۲قرن پرهیبت و مغرور سرافراز بماند. در قطعهای از بهشت دشت گونه سیستان به مدد «هامون و هیرمند» در شرق فلات گسترده ایران «شهر سوخته» جای خوش کرده که آوازهاش موجب غرور ایرانی است. در اینجا هنوز صدای پای تاریخ به گوش میآید، شهر اگرچه فرتوت است، اما باوجود قهر طبیعت و وزش بادهای معروف۱۲۰روزه در زیر تلنبار گردوغبار زمانه خمیده نشده و همچنان پایدار نفس میکشد و در این مدت همواره تاریخ را اینسو و آنسو با خود همراه برده است. این دستپرورده تاریخ با ناز و کرشمه سدههای متمادی است که بهرسم امانت به دست مهربانان آسمان سپردهشده اما افسوس که روزبهروز غبار غفلت بر رویش پاشیده میشود شهر سوخته زابل شهری ششهزارساله در دل کویراست که با آشکار شدن اسرار نهفتهاش در هر فصل کاوش توسط باستانشناسان، مردم دنیا و بهخصوص محققان را حیرتزده میکند.
تأملی در سکوت تاریخ محقق و پژوهشگر منطقه سیستان دراینباره به خبرنگار مهر گفت: نمیدانم تا به کی باید شاهد آن باشیم که شهر سوخته همچنان در آتش غفلت بسوزد، هر از چند گاهی این شهر میشود محل جولان سیاسی افراد جویای نام و بس! چند عکس یادگاری و دیگر تمدن هزاران ساله رها میشود. محمد جهان تاب گفت: سرزمین دلاورپرور سیستان در طول تاریخ پرفرازونشیب خود همواره مورد طمع قدرتهای بیگانه بوده است؛ اقتصاد قوی و نظام اجتماعی محکم و سابقه تمدن درخشان و روحیه سلحشوری و غیرتمندی مردم این خطه از سرزمین ایران و فداکاری و دینمداری که در نهاد مردم آن است، از عواملی بوده که همواره از سیستان بزرگ دژی تسخیرناپذیر در مقابل هجوم اقوام مجاور و حکومتهای غارتگر ساخته است. فقر زیر ساخت گردگشری وی افزود: روزگاری این دیار مهد تمدن بود اما افسوس غبار غفلت بر روی داشتههای این مرزبوم پاشیده شده است و سیستان و سیستانی خود را اسیر شعار میبیند و وعدههای توخالی، وعدههایی که از در آستانه انتخابات به اوج خود میرسد. جهان تاب میگوید: رفتارها باید بهگونهای باشد که مردم مرهم بودن را در تمامی روزها احساس کنند، تنها در وادی سیاست تمدن و شکوه سیستان نمایان میشود و دوستان عکس یادگاریهای خویش را میگیرند و بس. این محقق سیستانی میافزاید: چطور میتوان توقع داشت وقتیکه هیچ زیرساختی در شکوه ششهزارساله سیستان فراهم نیست گردشگری عزم این دیار کرده و به این دیار سفر کند.
شهر سوخته؛ اولین مکان استقرار شهرنشینی در شرق فلات ایران عضو هیئترئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، شهر سوخته که در این شهرستان واقعشده را اولین و بزرگترین محل استقرار شهرنشینی در شرق فلات ایران خواند که ابزار و آلات کشف شده در این منطقه، شگفتی و علاقه باستانشناسان و تاریخدانان را برانگیخته است. سید باقر حسینی دراینباره به خبرنگار مهر گفت: وقتی اماکن توریستی استان فاقد امکانات است، چه انگیزهای برای جذب توریست خارجی به شهر سوخته، کوه خواجه، دهانه غلامان، قلعه پرتقالی در جنوب استان و دهها اثر دیگر وجود دارد. وی افزود: طی چند سال اخیر همیشه از این اماکن تاریخی استفاده ابزاری شده است، و هیچگاه مطابق نیاز اقدامی عملی نشده، باید نگاهمان مطابق با تمدن خفته این دیار باشد تا شاید فردایی بهتر را برای سیستان و تمدنش شاهد باشیم. موانع جذب توریسم در سیستان و بلوچستان نماینده مردم سیستان در مجلس شورای اسلامی گفت: آثار باستانی متعددی نظیر شهر سوخته زابل، کوه خواجه، قلعه پرتقالیها، قلعه معروف ایرانشهر و دهها اثر دیگر در این استان وجود دارد و نبود امکانات اولیه نظیر مراکز اقامتی و زیرساختهای لازم مانع جذب توریسم در سیستان و بلوچستان شده است. صدای پای تاریخ در شهری که سوخته نیست سرپرست هیئت کاوش در شهر سوخته نیز با اعلام آغاز پانزدهمین فصل از کاوشهای باستانشناسی شهر سوخته، کشف چشم مصنوعی مربوط به ۴۸۰۰سال پیش را مهمترین کشف کاوشهای پیشین دانست. سید منصور سجادی دراینباره گفته است: در این فصل از کاوش دو بخش اصلی شهر سوخته مورد کاوش و مطالعات باستانشناسی قرار میگیرد. او با اشاره به انجام بخش اول کاوش در کارگاه ۲۶ تصریح کرد: کارگاه ۲۶ در سال گذشته نیز مورد کاوش قرار گرفت ولی به دلیل وسعت و اهمیت این بخش در این فصل نیز کار کاوش در آن ادامه مییابد. این باستانشناس پیشکسوت یکی از اهداف این فصل کاوش را یافتن بخشهای احتمالاً مسکونی در این کارگاه اعلام کرد و خاطرنشان ساخت که بهاحتمالقوی این کارگاه یک بخش اداری و عمومی اداره شهر در دوره آخر استقرار شهر سوخته در سالهای ۱۸۰۰تا ۲۲۰۰پیش از میلاد بوده است. بخش دیگر کاوش در این فصل در محوطه گورستان و باهدف یافتن دلایل و شواهدی در خصوص ساکنین شهر سوخته در آخرین دوره استقرار صورت میگیرد. سید سجادی تصریح کرد: از میان ۹۰۰ گوری که تابهحال در کاوشهای باستانشناسی حفاریشده است تعداد گورهای مربوط به دوره آخر استقرار نادر است. به گفته او، در این فصل از کاوش و در ادامه سایر فعالیتها، مطالعات انسانشناسی و میانرشتهای مانند باستان آسیبشناسی انجام میگیرد. این باستانشناس پیشکسوت گفت: تلاش میکنیم در این فصل از کاوش با عکسبرداری هوایی از محوطه بتوانیم بدون نیاز به حفاری نقشه شهر سوخته را تهیه کنیم. سجادی با اشاره به کاوشهای صورت گرفته در این محوطه تاریخی در سالهای گذشته، کشف نخستین چشم مصنوعی جهان در این محوطه تاریخی را مهمترین و ارزشمندترین کشف باستانشناسی شهر سوخته اعلام کرد. وی گفت: کشف این چشم مصنوعی متعلق به یک زن ۲۵تا۳۰ساله مربوط به ۴۸۰۰سال پیش واکنش رسانههای داخلی و خارجی زیادی را در پی داشت. او کهنترین تختهنرد جهان، سفال با نقش بز بالدار و جراحی جمجمه انسان را نیز از منحصربهفردترین کشفیات در شهر سوخته دانست. سید سجادی با اشاره به تاریخچه کاوشها در شهر سوخته تصریح کرد که شهر سوخته برای نخسینبار در سال ۱۳۲۴ (۱۹۴۵میلادی) توسط اشتاین شناسایی شد و در سالهای ۱۳۴۶و ۱۳۵۸ (۱۹۶۷تا ۱۹۷۹ میلادی) بهتناوب توسط گروه باستانشناسان ایتالیایی مورد کاوش قرار گرفت. او افزود: پس از پیروزی انقلاب اسلامی کار حفاری در این محوطه تاریخی به مدت ۱۸سال متوقف شد تا اینکه در سال ۱۳۷۶در زمان ریاست سید محمد بهشتی بر سازمان میراث فرهنگی کاوش در شهر سوخته شروع و تا سال ۱۳۸۸ادامه یافت. وی با اشاره به اینکه در ساهای ۱۳۸۹تا ۱۳۹۲به مدت ۴سال کار کاوش در شهر سوخته انجام نگرفت افزود: از سال گذشته با حمایتهای پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و پژوهشکده باستانشناسی کاوش در این محوطه تاریخی در حال انجام است. مردم سیستان انتظار دارند با توجه به اهمیت تمدن شرق در چرخه تمدن بشری در فلات ایران، شهر سوخته بار دیگر احیا شود و پای گردشگران نیز در راستای رونق اقتصادی سیستان به این منطقه باز شود. خبرنگار: سید مرتضی مصطفوی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]