واضح آرشیو وب فارسی:عقیق: محتشم کاشانی شبی در عالم رویا به خدمت حضرت امیرالمومنین علی (ع) رسید. امام به او فرمود: چرا در مصیبت برادرت مرثیه می گویید اما برای فرزندم حسین (ع) مرثیه نمی گویید؟ عرض کرد: یا امیرالمومنین! مصیبت حسین (ع) خارج از حد و حصر است.عقیق :از آنجا که چهارده قرن از شهادت امام حسین (ع) می گذرد از همان ابتدا تا به امروز شاعران بسیاری در این سوگ عظیم شعر سروده اند و همین نشان از این دارد که این واقعه چه ظرفیت هایی برای خلق یک اثر هنری دارد. حال در این گزارش در نظر است به معرفی یکی از مشهورترین عاشورایی سرایان که همه با اشعار او آشنا هستند بپردازیم. «محتشم کاشانی» با ترکیب بند معروف «باز این چه شورش است که در خلق عالم است...» در اولین گام معرفی خواهد شد. سیدکمال الدین علی، ملقب به «شمس الشعرای کاشانی» و «حسان العجم» متخلص به «محتشم» شاعر بلندآوازه آغاز قرن دهم هجری، در حدود سال 905 هجری قمری در کاشان چشم به جهان گشود. وی در نوجوانی به مطالعه و تحصیل علوم دینی و ادبی معمول پرداخت و در کنار علم آموزی به حرفه «شَعربافی» روی آورد که در برخی اشعارش به این حرفه خود اشاره می کند: پیش از این کز شاعری حاصل نمی شد یک شعیر وز ضرورت کرده بودم «شَعربافی» را شعار محتشم در جوانی به دربار شاه طهماسب صفوی راه یافت و قصاید و غزلیاتش مورد لطف شاه قرار گرفت و اشعاری در مدح سلاطین و شاهزادگان صفوی به ویژه شاه طهماسب و فرزندان او سرود. محتشم پس از مدتی در زمره نام آورترین شعرای عصر خود قرار گرفت و با توجه به معتقدات دینی خود و احساسات شیعی دربار صفوی که درصدد تقویت و گسترش مذهب شیعه بودند به سرودن اشعار مذهبی و مراثی اهل بیت (ع) روی آورد که در نوع خود تازه و بی بدیل بود. سرآمد آنها ترکیب بند مشهور او در دوازده بند در سوگ سالار شهیدان حسین بن علی (ع) مرثیه سرای پس از خود ایجاد کرد. ترکیب بند عاشورایی محتشم از جایگاه منحصر به فردی برخوردار است و می توان او را به واسطه سرودن این اثر، معروف ترین شاعر مرثیه گوی ایران دانست که برای اولین بار سبک جدیدی در سرودن اشعار مذهبی- عاشورایی به وجود آورد. درباره چگونگی سروده شدن ترکیب بند محتشم درباره امام حسین (ع) مدرسی تبریزی نقل می کند: محتشم پس از وفات برادرش عبدالغنی، مراثی بسیاری درباره او می گفت تا شبی در عالم رویا به خدمت حضرت امیرالمومنین علی (ع) رسید. امام به او فرمود: چرا در مصیبت برادرت مرثیه می گویید اما برای فرزندم حسین (ع) مرثیه نمی گویید؟ عرض کرد: یا امیرالمومنین! مصیبت حسین (ع) خارج از حد و حصر است و لذا آغاز سخن را پیدا نمی کنم فرمود: بگو: «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» و در نقلی آمده است که محتشم از خواب بیدار می شود و شروع به سرودن می کند تا اینکه می رسد به این مصراع: «هست از ملال گرچه بری ذات ذوالجلال» و متحیر می ماند که در مصراع بعد چه بگوید که شایسته مقام حضرت ربوبی باشد تا اینکه باز مدد غیبی شامل حالش می شود و شبی در خواب حضرت ولی عصر (عج) را زیارت می کند و آن حضرت به او می فرماید: بگو: «او در دل است و هیچ دلی نیست بی ملال» پس بیدار شده و آن بند را به پایان می برد. باری، سرانجام مرثیه شگفت انگیز محتشم در رثای سالار شهیدان حسین بن علی (ع) در قالب ترکیب بندی شامل دوازده بند متولد شد و تحسین همگان را برانگیخت و از همان ابتدا مورد توجه خاص و عام قرار گرفت. محدث قمی درباره محتشم می نویسد: «محتشم شاعر، صاحب مراثی معروفه که در جمیع تکایا و مجالس ماتم اباعبدالله الحسین (ع) بر در و دیوار آن نصب شده است و گویا که از حزن و اندوه آن اشعار نگاشته شده یا از خاک کربلا سرشته شده است به هر جهت این اشعار مثل مصیبت حضرت اباعبدالله (ع) به هیچ وجه مندرس نمی شود و این کشف می کند از عظمت و بزرگی مرتبت و کثرت معرفت محتشم.» ترکیب بند محتشم از زمان سرایش تا کنون صدرنشین مراثی است و با گذشت زمان، لطف خود را از دست نداده است پس از محتشم شاعران بسیاری به استقبال از او ترکیب بندهایی زیبا سرودند که هر یک از امتیازاتی برخوردار است و همه آنها تحت تأثیر صفای باطن و سوز و گداز محتشم، سفره نشینان خوان کرم سالار شهیدان حسین بن علی (ع) شده اند. محتشم کاشانی در سال 996 هجری قمری درگذشت و مدفن وی در محله ای در کاشان به نام «محله محتشم» زیارتگاه دوستان و محبین اهل بیت (ع) است. بند اول از دوازده بند محتشم باز این چه شورش است که در خلق عالم است باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین بى نفح صور خاسته تا عرش اعظم است این صبح تیره باز دمید از کجا کزو کار جهان و خلق جهان جمله در هم است گویا طلوع می کند از مغرب آفتاب کاشوب در تمامى ذرات عالم است گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست این رستخیز عام که نامش محرم است در بارگاه قدس که جاى ملال نیست سرهاى قدسیان همه بر زانوى غم است جن و ملک بر آدمیان نوحه می کنند گویا عزاى اشرف اولاد آدم است خورشید آسمان و زمین نور مشرقین پرورده ی کنار رسول خدا حسین بند دوم از دوازده بند محشتم کشتى شکست خورده طوفان کربلا در خاک و خون طپیده میدان کربلا گر چشم روزگار برو زار می گریست خون می گذشت از سر ایوان کربلا نگرفت دست دهر گلابى به غیر اشک ز آن گل که شد شگفته به بستان کربلا از آب هم مضایقه کردند کوفیان خوش داشتند حرمت مهمان کربلا بودند دیو و دد همه سیراب و می مکید خاتم ز قحط آب، سلیمان کربلا زان تشنگان هنوز به عیوق می رسد فریاد العطش ز بیابان کربلا آه از دمى که لشکر اعدا نکرد شرم کردند رو به خیمه سلطان کربلا آن دم فلک بر آتش غیرت سپند شد کز خوف خصم در حرم افغان بلند شد برای مطالعه بیشتر پیرامون محتشم کاشانی و شاعرانی که در استقبال از محتشم کاشانی ترکیب بند عاشورایی سروده اند به کتاب « محتشم نامه » مراجعه کنید. منبع:فردا 211008
شنبه ، ۲۳آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عقیق]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]