واضح آرشیو وب فارسی:کیاپرس: پایگاه خبری تحلیلی کیاپرس(Kiapress.ir): تعجب آور ،عربستان در تمامی این سالها مولفه های تعریفی از مفهوم قدرت راهبردی خود و نیز ترتیبات امنیتی منطقه را بر اساس تصور نا متوازن “تنها ما هستیم” شکل داد و خود را اسیر یک اشتباه محاسباتی بزرگ کرد.این نگاه سیاسی سعودی ها و اعراب متحد آنها که معتقدند ایران […]پایگاه خبری تحلیلی کیاپرس(Kiapress.ir): تعجب آور ،عربستان در تمامی این سالها مولفه های تعریفی از مفهوم قدرت راهبردی خود و نیز ترتیبات امنیتی منطقه را بر اساس تصور نا متوازن “تنها ما هستیم” شکل داد و خود را اسیر یک اشتباه محاسباتی بزرگ کرد.این نگاه سیاسی سعودی ها و اعراب متحد آنها که معتقدند ایران باید از معادلات منطقه حذف شود؛ زمینه ساز شرایطی شده که هم اکنون منطقه را در بحرانی بزرگ فرو برده است. رقابت وکشکمش های جاری میان ایران و عربستان پدیده تازه ایی در روابط میان دو کشور نیست. روابط میان تهران و ریاض از سال ۱۹۲۸ تا کنون همواره با نوعی رقابت و تنش های آشکار و پنهان آمیخته بوده و آنطور هم که تصور می شود پیش از انقلاب ۱۹۷۹ایران آنچنان هم کارنامه بی دردسری نداشته است. جدای از یک دوره رسمی تیرگی و نهایتا قطع روابط دو کشوراز سال ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۹ به دلیل اعدام یک ایرانی در مراسم حج و اعتراض تهران به این اقدام ، در موارد متعدد سیاسی؛ نشانه هایی از این گونه خصومت ها به بهانه های مختلف دیده می شوند. اختلافاتی که زمینه های آن همچنان به قوت باقی ست. ازمناقشه بر سر تولید نفت،بهای حامل های انرژی،امنیت خلیج فارس،امنیت تردد کشتیرانی تجاری و نظامی، کشمکش های مربوط به استقلال بحرین وامارات متحده و حتی لبنان گرفته تا مواردی پیش پا افتاده چون ورود طوفان های شن از صحرای عربستان که همواره مورد اعتراض دولت های وقت ایران بوده است. درموقعیت منطقه ایی، دو مورد استقلال بحرین از ایران و مجموعه شیخ نشین های محلی امارات از بریتانیا طی سال های سالهای ۱۹۶۸تا ۱۹۷۱ ،اسناد وزارتخارجه و آرشیو ملی بریتانیا نشان می دهد تهران وریاض تا چه حدی از تنش و رویارویی میان خود را تجربه کرده اند.به همین دلیل مطالعه پرونده روابط تهران و ریاض، این تصورکه مناقشه دو پایتخت به اختلافات آنها بعد از انقلاب سال ۱۹۷۹ ایران مربوط می شود را باطل و آن راتصوری اشتباه و گمراه کننده نشان می دهد. البته شرایط جهانی خصوصا از اوایل دهه ۵۰ و آغاز جنگ سرد تا پایان دهه ۷۰ میلادی و پیروزی انقلاب ایران، کیفیت مدیریت این روابط در سطح خصومت و یا همکاری را بسیار متفاوت تر ازنمونه های امروز نشان می دهد. تحت تاثیر شرایط جنگ سرد و نظام تقسیم بندی جهانی بود یا ضرورت های زیست مشترک منطقه ایی و یا هر علت دیگر؟، به هرحال در کنار وجود سطحی دائمی از تنش ،اما تهران و ریاض و به تبع آن سایر دولت های خلیج فارس ترجیح میدادند و یا مجبور بودند، تنش ها را کنترل کنند.همین مدیریت به خودی خود حد قابل تحملی از روابط متقابل را موجب می شد که ضرورتا آنها را در کنار یکدیگر قرار می داد. گرچه باید معترف بود”موقعیت بی مانند ژئوپولتیکی ایران، قدرت نظامی، ساختار اجتماعی و سیاسی متفاوت این کشور ، نوع مناسباتی که تهران آن زمان با غرب و خصوصا ایالات متحده برقرار کرده بود و نهایتا ضعف ساختاری جوامع تازه تاسیس و شکننده عربی،این در کنار یکدیگر بودن را به جاذبه ایی برای ایران نزد جامعه بین المللی تبدیل ومتقابلا کشورهای عربی خلیج فارس رادر ردیف دوم ارکسترمنطقه جای داده بود. شاید تنها این موضوع نفت بود که موجب می شد تا حدی صدای ساز اعراب محافظه کار شنیده شود. کیسنجر یک بارپس ازجنگ ۱۹۷۳ اعراب و اسرائیل گفته بود” نفت عربستان برای منافع و امنیت ایالات متحده اهمیت حیاتی دارد”. سخنی که خشم ملک فیصل را موجب شد و با احضار سفیر ایالات متحده به او گفته بود”آیافقط نفت ما اهمیت دارد؟”. اما واقعیتی که آن زمان در برابر همه ما قرار داشت و اکنون نیز قرار دارد و تکمیل کننده پازل امنیت بین المللی و توازن استراتژیک در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه به شمار می رود،موقعیت منحصر بفرد استراتژیک و اهمیت ذاتی وراهبردی بود که ایران در منطقه و نزد جامعه بین الملل از آن برخور داربود و اکنون نیز اینگونه است. چه بخواهیم و نخواهیم همین موضوع همواره زمینه به قول گاردین حسادت رهبران عرب منطقه خصوصا عربستان سعودی علیه ایران را فراهم کرده . چارچوبه موقعیتی و تداومی این اهمیت، پس از انقلاب ۱۹۷۹ و خروج ایران از دایره متحدان ایالات متحده ؛ تغییری نکرد، اما به یک خلاء امنیتی و ثباتی در منطقه منجر شد. مشکل آنجا نمایان شد که عربستان بدون هیچگونه ارزیابی منطقی واستراتژیک از توانایی خود تصور کرد قادر به پر کردن چنین خلائی ست. تعجب آورآنکه عربستان مولفه های تعریفی از مفهوم قدرت راهبردی خود و نیز ترتیبات امنیتی منطقه را بر اساس همین تصور نا متوازن شکل داد و خود را اسیر یک اشتباه محاسباتی بزرگ کرد.نمونه آشکار آن تشکیل شورای همکاری خلیج فارس با همکاری سایر دول عرب منطقه در سال ۱۹۸۰ بود که تنها ۱ سال پس از تشکیل نا کارآمدی آن مشخص شد. این نا کارآمدی نظامی و عدم تغییر در نگاه سیاسی اعراب متحد سعودی که معتقدند ایران باید از معادلات منطقه حذف شود؛ زمینه ساز شرایطی شد که هم اکنون منطقه را در بحرانی بزرگ فرو برده است. استفان والت طی مقاله ایی در فارن پالسی می نویسد”علت اصلی ناکارآمدی استراتژی سعودی ها در خاورمیانه و خلیج فارس به همین دیدگاه آنان مر بوط می شود. وقتی می بینند موفق نمی شوند کوتاه نمی آیند،بلکه شرایط را نا امن و فضا را برای همه تنش آلود می کنند”. اشاره والت حاوی نکات درستی است. شاید که نه حتما؛به همین دلیل در اوج مذاکرات هسته ایی ایران با جامعه بین المللی ونگرانی از بازگشت تهران به صحنه های تاثیر گذار جهانی ومنطقه ایی؛ ریاض کارشکنی های گسترده خود علیه ایران برای جلو گیری ازهر گونه توافق را به اوج خود رساند.حسین موسویان دیپلمات ارشد سابق ایرانی می گوید ” ریشه اصلی تنش ها در منطقه به همین دیدگاه حذفی سعودی ها در قبال ایران مربوط می شود”. او اخیرا با انتشار مقاله ایی در نشریه هافینگتون پست گفته است” سعودی ها همه تلاش های ایران در مسیر تعامل را رد کرده اند. این باعث تاسف است. سوزان مالونی، پژوهشگر موسسه بروکینگز در این باره گفته: رهبران عربستان یک کارزار تهاجمی دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی را با هدف به حاشیه راندن ایران اتحاذ کرده اند”. موسویان اشاره می کند ” عربستان به جای تلاش برای محدود و منزوی کردن ایران در منطقه باید اذعان کند که ایران همسایه آن کشور است”. اما آیا ریاض تغییر رویکرد خواهد داد؟.نمی دانم!فعلا که اینگونه به نظر نمی رسد. مشکل این است که به موازات موفقیت های دیپلماتیک ایران و رویکردی که دیپلماسی نوین ایران برای بازگشت به جامعه بین المللی در پیش گرفته، میزان عصبیت رهبران تازه به قدرت رسیده عربستان نیز افزایش میابد. تا زمانی هم که اینگونه است،پیش بینی اقدامات عربستان بسیار مشکل و البته نگران کننده خواهد بود. منبع: خبرآنلاین ایمیل مستقیم : [email protected] شماره پیامک : ۰۹۳۹۵۳۷۱۷۷۷
یکشنبه ، ۱۰آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: کیاپرس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9]