واضح آرشیو وب فارسی:دزنیوز: دقیقا چهل و هفت سال پیش در ٢٨ اکتبر ١٩۶٢ بحران موشکی کوبا که می رفت جهان را در آستانه یک جنگ جدی هسته ای قراردهد، پایان گرفت اما بررسی تبعات و عواقب چنین بحرانی تا امروز نیز موضوع تحقیقات پژوهشی بسیاری بوده است که حاصل آن کتاب ها و رساله های متعددی بوده است. آنچه باعث بروز بحران شد تصمیم اتحاد جماهیر شوروی به استقرار موشک های اتمی با برد متوسط و میان برد در کوبا بود که می توانست تمامی خاک آمریکا را در برد خود قرار دهد. این تصمیم روسیه در پی آن اتخاذ شد که ضعف استراتژیک خود را که با دارا بودن تنها حدود ۲۰ موشک اتمی دور برد، توان محدودی در تهدید خاک آمریکا با موشک های دور برد اتمی داشت جبران کند و هم آنکه استقرار جدید سلاح های اتمی میان برد در ترکیه و اروپا توسط آمریکا را که براحتی می توانستند خاک شوروی را مورد هدف قرار دهند موازنه کند. اما آنچه موجب تسهیل استقرار این سلاح ها در کوبا شد، تهدیدات روزمره آمریکا علیه دولت انقلابی فیدل کاسترو در کوبا بود. حدود یکسال قبل سازمان سیا با بسیج مخالفان کوبا و با حمایت نیروی هوایی آمریکا عملیات نظامی در خلیج کوبا را علیه دولت انقلابی سازماندهی کرده بود که با مقاومت بموقع و شجاعانه نیروهای انقلابی تحت رهبری شخص کاسترو شکست خورده بود اما سیاست آمریکا در قبال کوبا تغییر نیافته بود، مرتب نقشه های جدیدی را طراحی می کردند و سرنگونی دولت کوبا هدف اصلی آن ها بود. بنابراین وقتی پیشنهاد استقرار موشک های اتمی برای اولین بار چند ماه قبل از بروز بحران با کاسترو مطرح شد، علیرغم پیش بینی سفیر روسیه، کوبا این پیشنهاد را پذیرفت. با موافقت کوبا استقرار سریع موشک ها بطور کاملا مخفیانه شروع شد و تنها وقتی آمریکایی ها با استفاده از عکس های هوایی جاسوسی موضوع را متوجه شدند که بخشی از موشک ها به کوبا منتقل شده بود. کندی رئیس جمهور آمریکا سریعا کمیته ای برای بررسی و ارائه راه حل تشکیل داد که اعضا از میان انتخاب های متعدد، دو پیشنهاد جدی تر را مورد بررسی قرار دادند: حمله نظامی به کوبا و انهدام موشک ها وسکوهای پرتابی آنها و یا محاصره نظامی دریایی کوبا با هدف ممانعت از ورود موشک های جدید و بعد فشار بر روسیه برای برگرداندن موشک های موجود. با توجه به اینکه کشتی های روسی در مسیر دریایی کوبا بودند تصمیم نهایی باید هر چه زودتر گرفته می شد. جلسات کمیته ویژه رئیس جمهور در جلسات فشرده و بدون اینکه کسی از موضوع جلسه مطلع شود، بطور مستمر تشکیل می شد. این روزهای حساس را بعدها رابرت کندی برادر رئیس جمهور که بنا به سمتی که داشت و عضو این کمیته هم بود، در کتاب ‘سیزده روز’ ثبت کرد. نهایتا کمیته ویژه، انتخاب دوم یعنی محاصره دریایی کوبا را برگزید که این تصمیم ضمن اعلام به اتحاد شوروی سریعا به اجرا گذاشته شد. کشتی های جنگی آمریکا وارد منطقه دریایی کوبا شدند و راه های ورود به آن را مسدود کردند. کشتی های روسی با رسیدن به این منطقه یا باید وارد محاصره می شدند که بمعنای آغاز جنگ اتمی بود و یا آنکه می باید عقب می نشستند. نفس ها در سینه حبس شده بود. در عین حال مذاکرات دیپلماتیک سطح عالی بین دو کشور هم آغاز شده بود که تا آخرین روزهای بحران ادامه یافت. نهایتا در چنین روزی بود که کشتی های روسی عقب نشستند و روس ها پذیرفتند که در برابر تعهد آمریکا به عدم تجاوز نظامی به کوبا و عقب نشینی سلاح های اتمی آمریکا موسوم به ژوپیتر از خاک ترکیه و ایتالیا، موشک های اتمی روسیه نیز تحت نظارت سازمان ملل متحد از کوبا خارج شوند. اما بحران موشکی کوبا حاوی درس مهمی برای جهان بود و آن خطر جنگ هسته ای است که جهان را تهدید می کند. رابرت مک نامارا وزیر وقت دفاع آمریکا که از اعضای کمیته ویژه این بحران بود، همواره خطر جنگ هسته ای را یادآور می شد. من خودم بیاد می آورم که در جلسه ای که سالها پیش در سازمان ملل تشکیل شده بود، او با بیش از هفتاد و پنج سال سن, بعنوان نماینده ای از جوامع مدنی در جلسه ای در خصوص خطر سلاح هسته ای چقدر از این خطر نگران بود. وی همانجا هم صحبت های خود را که در فرصت های مختلف می گفت, تکرار کرد که ‘واقعا خیلی خیلی به جنگ هسته ای نزدیک شده بودیم. هیچوقت باور نمی کردیم که به همین راحتی دنیا در آستانه جنگ هسته ای قرار گرفته باشد که حاصل آن کشتار وسیع انسان ها و ویرانی های شدید کشورهای درگیر باشد. فقط یک اتفاق و شانس ما را نجات داد. آن روز همه سران درگیر در حل مسئله، چه کندی چه خروشچف و چه کاسترو انسان هایی معقول بودند اما اگر مجموعه تصمیماتی که در آن روز گرفته شد فقط به نحو دیگری گرفته شده بود، شک نکنید که در یک جنگ اتمی قرار می گفتیم. خطر جنگ اتمی امروز هم جدی است.’ چنانچه کشورهای عضو جنبش عدم تعهد تاکید می کنند مهمترین عامل موثر برای جلوگیری از جنگ هسته ای انهدام این سلاح ها است و تا این سلاح ها در زرادخانه های کشورهای هسته ای وجود داشته باشند، اگر امکان اشتباه محاسباتی و خطر تهدیدات تروریستی را هم به دلایل نظامی احتمال جنگ عمدی هسته ای اضافه کنیم، خواهیم دید که خطر جنگ هسته ای تمامی انسان ها و بویژه مردم بی گناه در همه جا در آمریکا، روسیه و تمامی اروپا و حتی دیگر کشورها را تهدید می کند. جمهوری اسلامی ایران در اجلاس سال جاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد با در نظر گرفتن نتایج کنفرانس ان. پی. تی، پیشنهاد جدیدی را ارائه کرده است که درخواست می کند برای اولین بار گروه کاری جدیدی در سازمان ملل متشکل از تمامی کشورهای دارنده سلاح های هسته ای و کشورهای غیر دارنده سلاح های هسته ای برای بررسی های راه های تقویت اقدامات خلع سلاح هسته ای گرد هم آیند. دیروز نیز در جلسه ای متشکل از سفرا و نمایندگان حدود ۱۵ کشور عمده در تهران از آنان دعوت کردم از ابتکار ایران حمایت کنند. مذاکرات در خصوص پیشنهاد ایران هم اینک در سطح نمایندگان کشورهای جهان در نیویورک بطور جدی ادامه دارد که امیدوارم با توافق کشورها، مجمع عمومی سازمان ملل بتواند قدمی موثر برای شروع گفت و گوهای خلع سلاح اتمی بردارد و سایه تهدید استفاده از این سلاح ها را مورد بررسی جدی قرار دهد. خوشحالیم که جمهوری اسلامی ایران که بر اساس سیاست اصولی خود سلاح های اتمی را مردود می داند، بتواند در عرصه اقدامات موثر برای انهدام جهانی سلاح های هسته ای نیز پیشقدم باشد. *مدیر کل اداره امور خلع سلاح و مدیرکل سیاسی و امنیت بین الملل وزارت امور خارجه ایران
چهارشنبه ، ۶آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: دزنیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]