محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826618862
خسرو شمر نامی ماندگار در ری
واضح آرشیو وب فارسی:راگانیوز: ٤٥ سال است که در منطقه دولت آباد و ری، تعزیه خوان است و نقش شمرش چنان معروف شده که دیگر او را نه به نام شناسنامه ای اش یعنی «رمضان فرح ور»، بلکه به نام «خسرو شمر» می شناسند. خودش می گوید هر سال فقط یک روز شمر می خواند و آن هم اختصاصا در روز عاشورا، اما نام او در این نقش به حدی با احساسات مردم گره خورده که حالا همه او را «خسرو شمر» صدا می زنند. برای یافتنش باید از تهران به سمت جنوب شهر حرکت کرد. جایی که جاده قدیم شاه عبدالعظیم، تهران را به ری وصل می کند. بعد از فلکه اول دولت آباد، راسته خیابان دهخدا، این شب۴۵ سال است که در منطقه دولت آباد و ری، تعزیه خوان است و نقش شمرش چنان معروف شده که دیگر او را نه به نام شناسنامه ای اش یعنی «رمضان فرح ور»، بلکه به نام «خسرو شمر» می شناسند. خودش می گوید هر سال فقط یک روز شمر می خواند و آن هم اختصاصا در روز عاشورا، اما نام او در این نقش به حدی با احساسات مردم گره خورده که حالا همه او را «خسرو شمر» صدا می زنند. برای یافتنش باید از تهران به سمت جنوب شهر حرکت کرد. جایی که جاده قدیم شاه عبدالعظیم، تهران را به ری وصل می کند. بعد از فلکه اول دولت آباد، راسته خیابان دهخدا، این شب ها غوغاست. در دل این محله، حسینیه دو شهید، یکی از قدیمی ترین نقطه های تهران و شاید هم ایران باشد که قلب تپنده تعزیه در آن می زند. فرح ور این حسینیه را در حدود سال ١٣۶٩ در این محل بنا کرد تا سنت ٧٠ساله تعزیه خوانی در دولت آباد، به نفس او زنده بماند. با این همه بنیان گذار تعزیه در این بخش از تهران هم چندان بی ارتباط به فرح ور نیست؛ زنی به نام «حسنیه صادقی» یا همان «خاله حسنی» که کمی بعد، داستانش را خود فرح ور روایت می کند. همه چیز درباره معین البکایی شمرخوانی فقط یکی از هنرنمایی های فرح ور در ایام محرم است. او علاوه بر این نقش، اشقیاخوانی، اولیاخوانی و دیگر نقش های تعزیه ایرانی را هم به همان اندازه استادانه اجرا می کند: «شمر منصبی است که سال ها داشته ام و خیلی ها آن را دوست دارند. به خاطر دارم زمانی یک ایرانی از آلمان آمده بود و می خواست بازی شمر را با خودش ببرد، آن زمان از میان شمرهایی که تعزیه ایران داشت، شمر من را پسندید و فیلمش را تهیه کرد و برد». او آخر هر جمله از این دست را به چنین عبارتی ختم می کند: «ارباب کمک کرده». در مجلس های مختلف تعزیه خوانی؛ فرح ور نقش های مختلفی ایفا می کند: «در حجه الوداع، نقشم امام بوده، در شهادت مسلم، نقش توئه را دارم، در شب شهادت عباس، نقش امام با من است، در تعزیه شهادت حضرت علی اکبر، نقش لیلا را بازی می کنم. من لیلایی را بازی می کنم که نقش علی اکبر را پرورش می دهد؛ یعنی برای هر علی اکبری، من یک لیلای منحصربه فرد را در تعزیه اجرا می کنم، شب عاشورا، نقش امام را دارم و ظهر عاشورا، شمر می شوم». به این نقش ها بیفزایید که در شب شام غریبان هم فرنگی ها را بازی می کند و هم حضرت زینب(س) را که در خرابه های شام راه می رود و بر سر بریده برادرش اشک می ریزد. او تعزیه را این طور شروع کرده؛ قدم به قدم از گوشه خوانی به نسخه خوانی و کنارخوانی و حالا شاه نسخه خوانی؛ یعنی بازی در نقش های اصلی تعزیه: «مثلا اگر مجلس، مجلس حضرت عباس باشد، عباس می شود شاه نسخه خوان و به همین ترتیب». قدم بعدی هر تعزیه خوان در راه موفقیت، رسیدن به آن درجه از خبرگی است که پیش کسوتی می خوانندش: «به خاطر دارم در اجلاس سران که قرار بود تعزیه به ثبت ملی برسد، حاج مرتضی و حاجی آقای لنکرانی، اشقیا بودند و من شمرخوانی داشتم، آنها در آنجا عنوان پیش کسوتی گرفتند و من لقب «معین البکاء» را دریافت کردم». «معین البکاء» یکی از شخصیت های کلیدی تعزیه است؛ او نه فقط تمام نقش ها و مجلس ها را می شناسد و می تواند در آنها ایفای نقش کند، بلکه کار تربیت تعزیه خوان، انتخاب افراد برای ایفای نقش های مختلف، طراحی صحنه، انتخاب اشعار، تهیه نمایش نامه و از همه مهم تر نحوه اجرای آن را برعهده دارد. حالا در تمام ایران، فقط فرح ور است که به این لقب شناخته می شود: «به لطف سیدالشهدا این اتفاق ها افتاده و خوشحالم که می توانم در این مجلس ها، اشکی از مردم بگیرم». «اشک گرفتن» اصطلاحی پرکاربرد در تعزیه است. ساده ترین آن، شاید یادآور تعریف ارسطو از هنر تئاتر است، هنری که می تواند، با درگیرکردن مخاطب، احساسات او را جلا دهد و او را متأثر کند: «برای اینکه از مردم اشکی بگیرم، می روم به دستگاه ماهور، بعد بیات ترک. سوزناک ترین قسمتش همین بیات ترک است؛ اما اگر بخواهیم مجلس برای شب های بعد آماده شود، اول همایون می خوانم، بعد اصفهان و بعد شور. شور نقطه تحریک و گریه مردم است. اینکه با این سن وسال، هنوز هم طفلان مسلم می خوانم، همه اش به لطف ارباب است». او هم مانند تمام یارانش و تمام علاقه مندان به هنر تعزیه، وقتی که از کلمه ارباب استفاده می کند، تنها به یک چیز اشاره دارد: «امام حسین (ع)». این واژه چنان با خون او و تعزیه خوانان گره خورده که از کودکی تا زمانی که جان در بدن داشته باشند، خود را در این دستگاه می شناسند و می پرورند. تعزیه به مثابه یک هنر در روزگاری که از یک سو، استادان و پیش کسوتان هنر تعزیه کم تعداد شده اند و از سوی دیگر رسانه های جدیدتری چون تلویزیون و سینما قصد دارند جای اجرای زنده تعزیه را پر کنند، از «فرح ور» می پرسم که موقعیت خودش را به عنوان یک تعزیه خوان و زنده نگه دارنده این سنت چطور ارزیابی می کند؟ اشک در چشمش طوقی می اندازد و می گوید: «لطف سیدالشهدا شامل حالم بوده. می خواستم امشب در صحنه این را به مردم بگویم که مردم بحمدلله عمر من از ٧٠ گذشته و این حرّی که می خوانم مربوط به یک تعزیه خوان ۵٠ساله است و نه من! اینها عنایتی است که به ما شده، شکر می کنم که وجودم مثمر ثمر بوده و حضورم نقش داشته در تبلیغ و زنده نگه داشتن این دستگاه. این سنت برای ما پر است از شکوه و جلال. پر است از هویت و فرهنگ». منظورش دقیقا ترکیبی است که از مجموعه هنرها می توان در تعزیه سراغ گرفت: «داستان تعزیه، داستانی است که از عرب به عجم رسیده؛ درست مثل اسلام. ما آن را پذیرفته ایم و همه هستی مان را پایش گذاشته ایم. همه هنر ما حالا همین جاست، همه شور ما همین جاست در تعزیه». شروع می کند به نام بردن؛ یکی و دو تا هم نیستند: «تعزیه را ٩ هنر زنده نگه داشته اند. اولینش «شعرخوانی» است. بعد نوبت «آهنگ» می شود و بعد «صوت»ِ تعزیه خوان. هنر بعدی که بسیار مهم است، «بازیگری» است. اما اگر مشتاقان تعزیه نتوانند از طریق بازی و صدای تعزیه خوان، تعزیه را درک کنند، تعزیه خوان باید مجهز به یک هنر دیگر هم باشد: «پانتومیم». اینجاست که حرکت دست من، خودش شبیه یک شعر عمل می کند». به این فهرست، «سخنوری»، «نقالی»، «مداحی» و «طنز» را هم اضافه می کند و می گوید: «یک تعزیه خوان که می خواهد در نقش اولیا حضور داشته باشد، باید سخن را کامل و پُر ادا کند. نقالی هم به همین اندازه مهم است؛ چراکه شما در تعزیه دارید قصه ای را روایت می کنید و باید مردم سر ذوق بیایند و پیگیر قصه شوند»، اما به نظر می رسد فرح ور میل چندانی به حضور طنز در میان هنرهایی که تعزیه را شکل می دهند ندارد: «طنز جزء اصولی از تعزیه است که میل چندانی به آن ندارم، حتی آقا هم در این زمینه صحبت کرده و من نیز با آن مخالفم. اما به طورکلی جمع این هفت هنر اصیل ایرانی در خدمت مذهب قرار گرفته اند تا تعزیه زنده بماند و این دستگاه را زنده نگه دارد». راه می رود، ابتدا با ضرب، قدم هایش سنگین است و با اقتدار: «هنر بازیگری تعزیه خوان باید اینجا خودش را نشان دهد؛ راه رفتن عبید فرق می کند با شمر، حر باید با راه رفتنش زمین را بلرزاند، بازیگر نقش امام لازم نیست چکمه هایش را محکم بکوبد روی زمین، امام در تعزیه شأن خاصی دارد. من همه اینها را درس می دهم، شاگردانی دارم که از کوچکی پیش من بودند و یک یک این مسائل را می دانند. این تبحرهای کار تعزیه فقط با تعلیم نسل های بعد منتقل می شود». داستان خاله حسنی نقطه اصلی این گفت وگو بر سر داستان «خاله حسنی» است؛ قصه ای واقعی که شاید «خسرو شمر» تنها راوی صادق آن باشد: «کل ماجرای خاله حسنی این است؛ خانمی بود که شوهر کرده بود، اما اولادی نداشت. سنش هم از سن پدر من بزرگ تر بود. این خاله حسنی، پدرم را وادار می کند که مداحی یاد بگیرد؛ چون آن موقع دولت آباد و ری مداح نداشت. این شد که پدرم شروع می کند به آموختن مداحی تا جایی که امروز در ٩۴ سالگی یکی از پیش کسوتان مداحی کشور به حساب می آید. من هم از شش سالگی تحت تعلیم ایشان قرار گرفتم». داستان به اینجا که می رسد او خاطره هایش را از سال های کودکی پیش می کشد: «به خاطر دارم که صبح عاشورا از قلعه دولت آباد کاروان عاشوراییان را راه می انداخت به سمت «قبرستونی». چندتایی شتر می آورد و هیأت سوار بر شتر راه می افتادند به سمت این قبرستان قدیمی دولت آباد. نزدیک ظهر می رسیدند آنجا و عزاداری برگزار می شد و بعد وقت ناهار می رسید. برای ناهار رشته پلو با شکر به مردم عزادار می دادند. رشته این غذا را زنان محل از آرد درست می کردند». از او می پرسم آیا سنتی بوده که در این نقطه از کشور «رشته پلو با شکر» به عنوان غذای ظهر عاشورا تهیه شود؟ و او لبخندی می زند که پشتش کلی حرف است: «به این خاطر که رشته پلو، آن زمان غذای کم خرجی بوده. رشته را با آرد گندم درست می کرده اند و با برنج قاطی می کرده اند تا غذا ارزان تر شود والا اصلی ترین غذایی که ظهر عاشورا داریم، همان قیمه لپه و آبگوشت است». این زن با عشق و علاقه خاصی که به اهل بیت داشت، مجلس عزاداری حضرت سیدالشهداء را در سال ١٣١۶ شمسی در خانه اش در قلعه دولت آباد که ساکنانش شاید از صد خانوار هم تجاوز نمی کردند، برپا کرد. پیش از این، دولت آبادی ها برای عزاداری به میدان کوچک شهرری که درحال حاضر شکل قدیم خود را به کلی از دست داده، می رفتند. در آن زمان هنوز قلعه دولت آباد سرپا بود و مردم درون قلعه زندگی می کردند. خاله در سال های بعد دسته عزاداری هم راه انداخت؛ به طوری که اهالی در کوچه های تنگ قلعه حرکت و عزاداری می کردند. خاله برای شبیه سازی وقایع عاشورا کم کم چند شتر هم وارد دسته کرد و به این ترتیب تعزیه را در دولت آباد بنیان گذاشت. خسرو شمر هم از همان کودکی پیش خاله به آموختن تعزیه پرداخت و در پنج سالگی اولین نقش تعزیه ای خود را که طفل زیر بته بود اجرا کرد و مراتب را یک به یک پیمود تا جایی که توانست روزی هم برای تعزیه خوانی زنان قدمی بردارد: «در زمینه تعزیه خوانی زنان من کار کرده ام، فیلمش هم هست. ۴٠ تا دختر ٩ تا ١٢ساله را حدود ١۵ سال پیش برای این کار انتخاب کردم و تعلیم شان دادم. یادم هست که چهار مجلس را تعزیه خوانی می کردند؛ مجلس حضور قاسم(ع)، مجلس حضرت عباس(ع)، مجلس حضرت علی اکبر(ع) و بازار شام. این چهار مجلس را به آنها تعلیم دادم و الحق که فوق العاده بودند. این ۴٠ دختر اهل همین آبادی بودند. دختر خودم زهرا هم بود که نقش شمر را بازی می کرد، اما واقعا نمی شود زنان را تعزیه خوان کرد. سخت است». سخت در نظر فرح ور، اصلا به معنای غیرممکن نیست، شاید منظور او تلاقی دو عنصر «امکان» و «زمان» است؛ چراکه به گفته خودش در همان دوره، شاگردان خوبی تربیت کرده: «یک دخترخانمی بود به اسم الهام، خودم تعلیمش دادم که نقش اشقیا بگیرد و الحق عالی بود. خاطرم هست که در بازار شام، واقعا یزید می خواند و مردم اشک می ریختند. فاطمه نامی هم بود که وقتی زینب می خواند، خودم می نشستم و زارزار گریه می کردم. این نقش ها را خودم یادشان داده بودم، اما تعجب می کردم از استعدادشان، اهل همین دستگاه بودند، زیر پرچم امام حسین(ع) زندگی کردند و حالا هرکدام شان زندگی و بچه دارند و سرشان به آن گرم است». از آن دوره، خاطره ها یکی، دوتا نیستند؛ نقش دخترانی که آن روز کمر همت بسته اند تا تعزیه خوانی را تحت تعلیم فرح ور بیاموزند در ذهن این استاد تعزیه پررنگ است: ««آن زمان، ظهر عاشورا، حدود دوی ظهر، مراسم خودم تمام می شد و ساعت چهار تا شش عصر، مجلس دخترها در حسینیه ام برگزار می شد. تنها مرد این تعزیه خودم بودم، چند نفر از پسرها هم پشت پرده تعزیه، طبل و سنج می زدند. به خاطر دارم یکی از تعزیه ها را هم آقای جابر عناصری از نزدیک حاضر بود و دید»، اما در این میان مشکلاتی هم وجود دارد، مشکلاتی که شاید برطرف کردنش زمینه را برای حضور دوباره زنان در این دستگاه فراهم کند، البته وقتی دیگر: «تابه حال چند نفر از پیش کسوت ها و استادان تعزیه سعی کرده اند مجلس تعزیه خوانی زنان راه بیندازند، اما نشده. سخت است. دختری آمده، رژ لب مالیده، آخر چطور ممکن است چنین کسی بتواند اینجا تعزیه کار کند. تعزیه زنان نیاز به گروهی منسجم دارد از زنانی که واقعا اهل همین دستگاه باشند». پایان این سفر، چون ابتدایش، بهت انگیز است؛ بعد از اذان مغرب، حسینیه دو شهید -که به یاد شهدای دفاع مقدس و خصوصا دو شهیدی که از این تعزیه در جبهه ها شهید شده اند – ناگهان قیامت می شود. همه چیز آماده است تا باز صدای گرفته خسرو شمر، جمعیت را بشکافد و به قول خودش «اشکی از آنها بگیرد». منبع: شرق چاپ با سربرگ
سه شنبه ، ۵آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: راگانیوز]
[مشاهده در: www.raganews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]
-
گوناگون
پربازدیدترینها