محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829963233
تکیه ای که در حاشیه شمس العماره ساخته شد/ وقتی شاه، تکیه ناصرالدین شاه را خراب کرد
واضح آرشیو وب فارسی:هنر نیوز: امروز از تکیه دولت تنها یک نام، چند عکس و یک نقاشی باقی مانده است. تکیه ای که به دستور ناصرالدین شاه بنا شد و زمانی باشکوه ترین مراسم تعزیه تهران در آن برگزار می شد، اما تجدد طلبان پهلوی آن را تاب نیاوردند و ویرانش کردند. تکیه دولت کجا بود؟ چگونه ساخته شد؟ چه شد که ویران شد؟به گزارش هنرنیوز؛شاید تا به حال نام تکیه دولت را شنیده باشید. تکیه ای که به دستور ناصرالدین شاه بنا شد و زمانی باشکوه ترین مراسم تعزیه تهران در آن برگزار می شد و امروز جز نامی از آن باقی نمانده است. تکیه دولت کجا بود؟ چگونه ساخته شد؟ چه شد که ویران شد؟ تارنمای فردا در صفحه فرهنگی خود با طرح این پرسش ها در ادامه به آنها پاسخ داده است. حسین علی مهرین، معمار تکیه ناصر الدین شاه درسال ۱۲۸۳ قمری به دوست علی خان معیر الممالک دستور داد تـا هـمراه با ساختن کاخ شمس العماره، تکیه وسیع و بزرگی هـم در کـنار آن بـنا کـنند. معیر المـمالک، مهندسان ومعماران مشهور تـهران را بـرای این کار گردآورد و طراحی بنا را بر عهده حسین علی مهرین گذاشت. تا سال اتمام ساختمان شمس العماره، معمار یا معماران فقط به تهیه مقدمات کار و ابـزار و مـصالح سـاختمانی تکیه و طراحی و پیکنی و امثال آن پرداختند تا ایـن که در سـال ۱۲۹۰ تـکیه دولت پایـان یـافت. از این بنا با عنوان های دیگری نظیر «تکیه همایونی دولتی»، «تکیه قصر» و «تکیه بزرگ شاهی» نیز نام برده شده است. آیا معمار از طرح کلوسئوم تقلید کرده بود؟ برخی معتقدند که طرح این بنا برگرفته از معماری آمفی تئاترهای اروپا نظیر کلوسئوم، ورونا و رویال آلبرت هال است که ناصرالدین شاه در جریان سفرش به اروپا با آنها آشنا شده است. اما این نظر نمی تواند درست باشد زیرا ساخت و حتی بهره برداری از تکیه دولت پیش از نخستین سفر ناصرالدین شاه به اروپا (صفر-شعبان ۱۲۹۰ ه.ق)صورت گرفته است. احداث در جنوب شرقی کاخ گلستان بر اساس نقشه ای که عبدالغفارخان نجم الملک (یا همان نجم الدوله) در سال ۱۳۰۹ قمری از تهران قدیم ترسیم کرده است، این بنا در ضلع جنوب شرقی کاخ گلستان و در جنوب غربی شمس العماره و روبه روی مسجد شاه قرار داشته است. ساختار بنا، صحنه اجرا و کاربری طبقات ساختمان ۳ طبقه تکیه دولت از بیرون به شکل منشوری هشت ضلعی و از داخل به شکل استوانه ای طراحی شده بود. این بنا ۲۴ متر ارتفاع داشت و قطر آن بیش از ۶۰ متر بود. علاوه بر این ۳ طبقه، بنا زیرزمینی نیز داشت. دور تا دور حیاط مرکزی را غرفه هایی در بر می گرفتند که طی مراسم عزاداری، به شخصیت های مختلف اختصاص داده می شدند. در اطراف حیاط سکوهایی قرار داشت که در یک سمت به محل قرارگیری چراغ ها و آینه ها و در سمت دیگر به محل نشستن زنان اختصاص یافته بود. در وسط تکیه، سکوی گردی به قطر حدود ۱۸ و ارتفاع ۱ متر با بدنۀ سنگی منقـوش قرار داشت که آن را «تخت» می نامیدند. بازیگران و شبیه خوان ها از پله هایی که در چهار طرف سکو بود به روی آن آمده و به ایفای نقش می پرداختند. اتاق های طبقه اول به وزرا و حکان ولایات اختصاص داشت که هر وزارت خانه یا ایالت به تزئین اتاق خویش می پرداخت. اتاق های طبقه دوم که ارسی داشتند مخصوص زنان حرمسرا بودند و طبقه سوم جایگاخ نقاره چی ها بود. این طبقه در دوره مظفرالدین شاه به منظور استحکام بیشتر بنا تخریب گردید و تکیه به یک ساختمان دو طبقه تبدیل شد. لیدی شیل در مورد غرفه شاه نوشته است: «جایگاه مخصوص شاه در بالا و روبه روی صحنه قرار داشت و در سمت راست آن، ابتدا جـایگاه عموهای شاه و صدر اعظم و پس از آن به ترتیب محل نشستن وزیرمختار انگلیسی و وزیر مختار روسیه و دیگران قرار داشت. در سمت چپ جایگاه مادرشاه، زن های شاه، همسر صدر اعظم، من و همسر وزیر مختار روسیه قـرار داشـت. دراثنای نمایش، با پذیرایی مستمر به وسیله چای و قهوه و قلیان، رفع خستگی تماشاگران می شد.» سقفی که ساخته نشد در ابتدا قرار بود سقف بنا به شکل گنبدی از «چوب و تخته و شیشه» ساخته شود اما به دلیل مشکلات فنی امکان پذیر نشد و ناچار بنا را با چادر پوشاندند. در ابتدا از چهار چوب بست هلالی استفاده می شد اما در اواسط سلطنت مظفرالدین شاه، چند جای بنا ترک برداشت. مهندسی فرانسوی به نام «مسیو بتن» ستون های هلالی آهنی را از فرنگ به تهران آورد. این ستون ها به شکل دوازده نیم هلال بودند که با پیچ و مهره به هم بسته می شدند. در ایام عزاداری، بر تیرهای سقف پرده های ضخیم کرباس می کشیدند تا مردم از تابش آفتاب و بارش باران در امان باشند. تزئینات تکیه نمای درونی تکیۀ دولت در آغاز از آجر بود و حتى آن را با گچ و آهک نیز سفید نکرده بودند، اما در حدود سال ۱۲۹۸ قمری با کاشیهای معرق و هفت رنگ آراسته شد. گرچه خود بنا تزئینات زیادی نداشت اما در هنگام مراسم مذهبی، انواع چلچراغ ها، شال های گران قیمت و آینه ها جلوه ای خاص به تکیه می بخشیدند. سه ورودی مجزا برای درباریان، مردان و زنان تکیۀ دولت دارای ۳ ورودی در شمال، شرق و غرب بود. ورودی شمالی به سمت کاخ گلستان باز می شد و ورود و خروج شاه و درباریان از آن انجام می شد. شاه نشین تشریفاتی نیز بر فراز همین ورودی قرار داشت. ورودی شرقی از طریق کوچه تکیه دولت به خیابان ناصرخسرو و بازار منتهی می شد که مخصوص آقایان بود و سردری رفیع با طاق جناغی داشت و با طاق نماهای آجری، مقرنس کاری و شیشه های رنگین آراسته شده بود. ورودی غربی که مقابل شمس العماره بود به میدان ارگ منتهی می شد و مخصوص زنان بود. این ورودی نیر سردر جناغی با شش مناره کوچک در دو طرف داشت و با کاشی های معقلی زینت یافته بود. تأمین روشنایی با چلچراغ ها ، لاله ها و چراغ های گازی یکی از جهانگردان خارجی در توصیفات خود از تکیه دولت به نحوه تأمین روشنایی تکیه اشاره کرده و می نویسد: «در در جلو غـرفه های طبقه پایین، چندین ردیف پله قرار داشت که از آنها در یک سمت تکیه برای نشستن تماشاگران به خصوص زنان و در سوی دیگر بـرای چـیدن چـل چراغ های پایه دار، لاله ها، شمع دانها، چراغ ها و گذاشتن آیینه ها و تابلوهای مذهبی، از جمله مجلس قربانی اسماعیل و دیدار یوسف و یعقوب و غـیره اسـتفاده می کردند. هنگام برگزاری تعزیه در شب،همه چل چراغ ها و لاله ها روشن و با بیش از پنج هزار شمع روشنایی تکیه دولت ناشی مـی شد هـم چنین تـیرک های چوبی به شکل فانوس قرار داشت که در بالای آن چهارچراغ گاز (که بـعد بـه چـراغ برق تبدیل گردید)، نصب شده بود و به سبب این که نور آن مانع تماشای افراد غرفه های بالایی نـگردد، چهار چـتر بـربالای آن بسته بودند». برگزاری مراسم در دو نوبت مراسم روضه خوانی در مـحرم تـا روز تاسوعا، در تکیه دولت برگزار می شد و گاه تا دهم ودوازدهم یا چهاردهم نیز ادامه داشت و حـتی مـراسم تعزیه خوانی در آن، از یازدهم تا آخرمحرم و گـاهی تـا آخر صـفر نـیز ادامـه داشت و برخی اوقات در مـاه هایی غیر از محرم و صفر، تعزیه خوانی برقرار می شد . نمایش تعزیه در دو نوبت شبانه روز، یکی عصر از سه تا نیمساعت قبل از غروب و دیـگری از دو تـا پنج و شش ساعت از شب گذشته،برگزار می شد. دوران افول و ویرانی پس از مرگ ناصرالدین شاه، تعزیه خوانی تا دوره محمدعلی شاه و احمدشاه ادامه یافت. در سال ۱۳۰۴ شمسی مجلس شورای ملی احمدشاه را از سطنت خلع نمود و حکومت موقت به رضاشاه سپرده شد. رضاشاه سرانجام در سال ۱۳۰۵ شمسی تاجگذاری نمود. با به قدرت رسیدن وی، تلاش هایش برای غربی سازی ایران را آغاز نمود. یکی از اقدامات وی، ممنوعیت تدریجی تعزیه بود که منجر به افول این هنر گردید. بهرام بیضایی در کتاب تاریخ تعزیه به این موضوع اشاره کرده و می نویسد : «در دوره ی رضا شاه به نظر اولیای وقت رسید شور و خشونتی که دامن گیر اغلب دسته های عزاداری است، ممکن است در نظر خارجیان به وحشیگری تعبیر شود. بنابراین در ۱۲۹۹ شمسی همه گونه تظاهرات مذهبی از جمله نمایش تعزیه ممنوع شد» تکیه دولت نیز متروک گردید و رو به ویرانی نهاد. سرانجام در سال ۱۳۲۵ هجری شمسی و در دوره سلطنت محمدرضا پهلوی، تکیه دولت به دستور عبد الحسین هـژیر تخریب شد و به جای آن ساختمان بانک ملی شعبه بازار احداث گردید. منابع: جلد شانزدهم دایرة المعارف بزرگ اسلامی تکیه ها و حسینیه های ایران. زهره بزرگ نیا تکیه دولت و کاربردهای آن. سید علیرضا ابطحی. مجله سخن تاریخ.شماره ۱۲.ص ۶۳ تا ۸۰
سه شنبه ، ۵آبان۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: هنر نیوز]
[مشاهده در: www.honarnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]
-
گوناگون
پربازدیدترینها