واضح آرشیو وب فارسی:سراج24: قم - صدای نوحه خوان با غمی سنگین همراه است، نوحه ای که با بازبینی چندین باره مأموران شهربانی رژیم پهلوی اجازه خوانده شدن پیدا کرده و شاید حالا حس و حالش همانی نیست که باید باشد.به گزارش سراج24 ، «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» آشناترین شعری که روی پارچه نوشته ها و سیاهه های تکیه به چشم می خورد، صدای دمِ میاندار در کوچه پیچیده است و نوای عزاداران حکایت غمی است که از عمق قلب و روحشان اوج می گیرد و صدا می شود. میاندار بین دسته حرکت می کند و با پس و پیش کردن عزاداران علاوه بر مرتب کردن صف، جای جدید برای تازه واردها باز می کند تا «جمع» عزاداران دقیقه به دقیقه «جمع تر» شود. صدای نوحه خوان با غمی سنگین همراه است، نوحه ای که با بازبینی چندین باره مأموران شهربانی اجازه خوانده شدن پیدا کرده و شاید حالا حس و حالش همانی نیست که باید باشد. عزاداری به میانه های وقت خود رسیده است، نوحه خوان کاغذ دستش را تا می کند و در جیبش می گذارد، میکروفون را به بغل دستی اش می دهد و انگار که مجالی برای گفتنی هایش یافته باشد فریاد می زند «هیهات منا الذله»! با صدای نوحه خوان، فریاد عزاداران از جان و حنجره کنده می شود، فریاد، همراهی می شود و اوج می گیرد، ساعتی نمی گذرد که مأموران ساواک درون تکیه می ریزند، نوحه خوان از جایش بلند می شود، نگاهش در میان جمعیت می چرخد، در احساسش همه چیز هست الا ترسی که مأموران ساواک می خواهند به او وارد کنند، دوباره و بلندتر فریاد می زند «هیهات منا الذله» و جمعیت دوباره صدا می شود... این روایت، حکایتی است که محمدحسین مؤمن از روضه و عزاداری در دوران پهلوی با شور و حرارت از آن سخن می گوید، آن قدر با آب و تاب جزئیات ماجرا را می گوید که انگار همین ساعت و دقایقی قبل این لحظات را تجربه کرده است تا ته جملات و روایتش را این گونه ببندد: «عزاداری برای سید الشهداء(ع) تأثیرگذارترین حرکت در سرنگونی شاه بود.» به گفته مؤمن پدرش از میانداران و بزرگان روضه خوانی در استان قم بوده که به همت وی، هیئت علی اکبر(ع) راه اندازی شد و هم اکنون نزدیک به ۱۲۰ سال از تأسیس این هیئت می گذرد. مؤمن نزدیک به ۷۰ سال سن دارد و شرکت در مراسم عزاداری به همراه پدر را از خاطرات دوران کودکی خود عنوان می کند و از سخت گیری های رژیم در استفاده نکردن شعرا از مضمون های انقلابی در اشعارشان سخن می گوید. سال های بین ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۴، سال هایی که اوج شکل گیری انقلاب بود و نوحه های آن زمان رنگ و بوی سیاسی بیشتری به خود می گرفت تا بتواند زمستان ۱۳۵۷ را بهاری کند وی با اشاره به اینکه راه اندازی دسته های زنجیرزنی و سینه زنی در خیابان به خصوص از سال ۱۳۴۲ باید با اجازه شهربانی و یا کلانتری محل صورت می گرفت به این موضوع اشاره می کند که مداحان و نوحه سرایان باید قبل از مداحی اشعار خود را در اختیار افراد تعیین شده قرار می دادند و بعد از بازبینی اگر دچار مشکل یا دارای کلماتی بر ضد رژیم نبود می توانستند آن را در تکیه بخوانند و چه دردی بزرگ تر از این که تو نتوانی آنچه در دل داری در غم حسین(ع) فریاد بزنی. مؤمن تکیه ارک در قم را جزو تکیه هایی معرفی می کند که رنگ و بوی سیاسی در نوحه های آن ها بیشتر از سایر تکایا بود و در عین حال با بیان اینکه پدر وی در این تکیه به عنوان میاندار فعالیت می کرده است از یکی از خاطرات خود در این زمینه سخن می گوید. «پدرم عادت داشت در دهه محرم با آغشتن گل به سر و روی خود در عزاداری شرکت کند و برحسب عادت یک روز همان طور که خود را به گل آغشته بود نوحه ای با این مضمون را قرائت می کرد: «حسین فرمود با عدوان، نمودی جنگ با قرآن، فدا سازم سر و جان را، علم کنم ترویج قرآن» که در این زمان رئیس شهربانی پیغام داده بود که فوراً با آن مجسمه برخورد کنید. وی در ادامه از سال هایی سخن می گوید که هیئت آنان به علت کلمات تند و تیزی که در نوحه ها داشت با ممنوعیت برپایی عزاداری مواجه شد، سال های بین ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۴، سال هایی که اوج شکل گیری انقلاب بود و نوحه های آن زمان رنگ و بوی سیاسی بیشتری به خود می گرفت تا بتواند زمستان ۱۳۵۷ را بهاری کند. وی که خاطراتی از محرم ۱۳۵۷ را مرور می کند از روزی سخن می گوید که باعث شد مداح هیئت علی اکبر(ع) برای مدتی فراری باشد. مؤمن خاطره آن روز را این گونه تعریف می کند: «روزهای نزدیک انقلاب بود دسته سینه زنی ما در مسجد امام حسن عسکری(ع) در حرکت بود که حسین محلوجی در میان نوحه های خود نام امام خمینی(ره) را بر زبان آورد، بلافاصله بعد از آن مأموران به مسجد هجوم آوردند اما خوشبختانه قبل از رسیدن مأموران، محلوجی فرار کرد و مدت زیادی بعد از آن نیز فراری بود.» دستگیری برای نرفتن به استقبال شاه رضا محمد بیگی، پیرمرد ۷۳ ساله این روزها و جوان سینه زن تکیه دهه ۴۰ و ۵۰ خاطرات خود را با مهر در میان می گذارد. وی به شب بیداری هایی که شب های تاسوعا در منزل عموی خود داشته اشاره می کند که به دلیل نبود وسایل حمل و نقل مانند امروز باعث می شده تا اعضای هیئت شب را در منزل عموی وی تا صبح بیدار بمانند تا بتوانند صبح تاسوعا و عاشورا در دسته سینه زنی و زنجیرزنی شرکت کنند. محمد بیگی که به نظر می رسد هر قدر از زمان مصاحبه می گذرد خاطرات بیش تری از گذشته در یادش زنده می شود و دیگر نیازی به سئوال ندارد، حرم حضرت معصومه(س) را مرکز عبور دسته های عزاداری معرفی می کند که هیئت های عزادار بعد از عبور از صحن بزرگ حرم حضرت معصومه(س) خود را به سمت منزل تولیت حرم که آن زمان بر عهده ابوالفضل تولیت بود می رساندند و ایشان نیز از جمله افرادی بوده که به هیئت ها کمک می کرده است، امام خمینی(ره) با توجه به همزمانی خرداد ۱۳۴۲ با ماه محرم بهترین بهره برداری را از احساسات مذهبی مردم انجام داد به گفته محمد بیگی و بعد از واقعه خرداد ۱۳۴۲ زمانی که شاه به قم آمده بود به استقبال شاه نرفت و همین عدم همراهی با به اصطلاح شخص اول مملکت منجر شد تا وی مورد غضب قرار گرفته، دستگیر و مدتی زندانی شود. محمد بیگی در ادامه به یکی از نوحه هایی که در وی تأثیر بسیاری داشته اشاره می کند و به نظر می رسد با توجه به گذشت بیش از ۴۰ سال از آن زمان این نوحه هنوز در ذهن وی مانند روز اول غمبار و غم انگیز است گواه این مطلب نیز اشک هایی است که هنگام قرائت نوحه بر چشمان وی جاری می شود و وی را مجبور می کند تا سخنان خود را با مکث ادامه دهد. «امشب شه دین در حرمش مهمان است، فردا بدنش زیر سم اسبان است، مکن ای صبح طلوع، مکن ای صبح طلوع» وی محرم سال ۱۳۵۷ را اوج انقلاب می داند و با اشاره به اینکه در آن سال رژیم تجمع های بیش از سه یا چهار نفری را منع کرده بود بر این مطلب تأکید می کند که باوجود چنین منعی بازهم مردم به روضه خوانی و راه اندازی دسته های عزاداری اقدام کردند و دم ها نیز رفته رفته انقلابی تر می شده است. پایه های پیروزی انقلاب در محرم شکل گرفت غلامرضا اخوان نیز از دیگر افرادی است که هم اکنون مسئولیت موقوفه ای ۱۲۰ ساله را که از زمان پدربزرگش رسیده است بر عهده دارد. وی نزدیک به ۸۰ سال است در ماه های محرم و صفر عزاداری برای امام حسین(ع) را تجربه کرده و آن را از افتخار انگیزترین روزهای زندگی خود یاد می کند. پدر و عموهای غلامرضا اخوان در دوران پهلوی اول هنگامی که رضاخان برپایی تکیه و برگزاری روضه را ممنوع کرده بود هنگام سحر تکیه برپا می کردند و با پرداخت پول به مأموران رژیم تا سپیده صبح مشغول عزاداری می شدند. اخوان به عاشورای ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و سخنرانی امام خمینی(ره) در مدرسه فیضیه اشاره می کند. وی که در آن زمان در میدان آستانه حضور داشته و از نزدیک در جریان سخنرانی امام(ره) و وقایع عاشورای ۱۵ خرداد بوده است بر این نکته تأکید دارد که امام خمینی(ره) با توجه به همزمانی خرداد ۱۳۴۲ با ماه محرم بهترین بهره برداری را از احساسات مذهبی مردم انجام دادند و پایه های پیروزی انقلاب در محرم شکل گرفت. نوحه خوان تکیه توسط ساواک دستگیر می شود، امشب شب دوم محرم است و تکیه بدون نوحه خوان، یافتن نوحه خوانی دیگر در دهه اول محرم و اوج عزاداری ها کار بسیار مشکلی است. عزاداران یکی پس از دیگری وارد تکیه می شوند، سراغ نوحه خوان را از یکدیگر می گیرند در حالی که همه آنها می داند شاید تا مدت ها از سرنوشت وی خبری نمی شود اما برق امید در چشمانشان جاری است، یکی از میان جمع فریاد میزند امشب همه ما نوحه خوان حسین(ع) می شویم هیئت از زمین کنده شده و فریاد «هیهات منا الذله» در جمعیت صدا می شود ..... منبع:مهر
پنجشنبه ، ۳۰مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سراج24]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]