واضح آرشیو وب فارسی:شهرآرا: حسام الدین نجفی- چند وقت پیش نویسنده ای ایرانی در وصف داستانی بودن یا نبودن واقعه عاشورا می گفت: «در کربلا ترکیب یاران امام حسین(ع) جالب است. همه گروه های سنی، زن ، مرد، سیاه ، سفید، آفریقایی ، آسیایی و اروپایی حضور دارند و این در کل تاریخ اسلام بی سابقه است. کربلا آیینه است و هر کسی می تواند مصداق خودش را در آن پیدا کند.» و این مصادیق خود بهترین ابزار برای نوشتن داستان است. گره افکنی ها و دیالوگ هایی که در قالب رجزخوانی و توصیه و البته شرح آن هایی که در آن جغرافیا حضور داشتند، چیزی از یک رمان کلاسیک و بزرگ کم ندارد. نیاز به خلق ادبی داریم سعید تشکری، نویسنده مشهدی درباره اینکه اساسا آیا ادبیات عاشورایی به معنای مصطلحش موجودیت دارد یا نه، گفت: بگذارید کمی به عقب برویم و دقیق تر نگاه کنیم. ما اغلب پیش از انقلاب روایت هایی را که وعاظ روی منابر برای مردم نقل می کردند، داشتیم که منبعش یا از مقاتل بود یا اینکه پیشینیان شنیده بودند. یعنی یک قبل و بعدش دارد. از طرف دیگر تعزیه خوانی هم در آن زمان رواج داشت که در میادین مختلف برگزار می شد و مردم عامه آن را می دیدند. وی افزود: برخی آثار مرتبط با واقعه عاشورا هم هستند که به نحوی دراماتیزه شده اند. آثاری مانند بهرام بیضایی و حسین علی مستعان و... نکته جالب این آثار این است که آن ها هیچ منبعی را برای نوشته های خود نام نبرده اند و همه می گویند که این ها سند ندارد. یکی از بزرگ ترین مشکلات ما این بود برخی از آثار سند نداشت.نویسنده رمان«غریب قریب» در ادامه گفت: ما نباید فراموش کنیم که درباره ادبیات حرف می زنیم. یعنی ادبیات به علاوه خاستگاه واقعیت. از طرف دیگر مرکز این ادبیات قرار است ائمه باشند و این کار را سخت می کند. چون ائمه این ظرفیت را ندارند که بخواهیم آن ها را به میل ادبی دربیاوریم. تشکری در ادامه افزود: ما نیاز به خلق ادبی داریم. یعنی نویسنده به جای اینکه صرفا بخواهد در این حوزه ورود کند اتفاق ادبی خاص و تاثیرگذاری نخواهد افتاد. این حوزه نیاز به شهود دارد. فکر می کنید چرا کتاب های نویسندگانی مانند صادق کرمیار و سید مهدی شجاعی با اقبال عمومی مواجه شده اند، چون آثارشان را با شهود و خلق ادبی نوشته اند که این مصداق همان ادبیات خوشخوان است. نویسنده رمان مفتون فیروزه گفت: به دستور دو نفر حرم سید الشهدا را تخریب کرده اند ما در مورد این تخریب چند رمان داریم؟ یا حتی در عرصه سینما چند فیلم به این موضوع پرداخته اند؟ البته این را هم بگویم که ما متاسفانه در زمینه پژوهش هم مشکل داریم. عاشورا بُن مایه داستانی کم ندارد، ضعف از نویسندگان است نویسنده رمان نامیرا با اشاره به اینکه داستان ظرفیت پرداختن به همه موضوعات را دارد، گفت: با توجه به صحبت های دوستان من باید هم از ادبیات داستانی دفاع کنم و هم از عاشورا. اینکه دوستان فرمودند، داستان ظرفیت پرداختن به موضوع عاشورا را ندارد، به نظر من دیدگاه درستی نیست. صادق کرمیار افزود: داستان، ظرفیت پرداختن به همه موضوعات را دارد. داستان می تواند در مورد خدا هم روایت شود. برای نمونه قرآن جایی که می خواهد بیشترین تأثیر را داشته باشد، روایتی داستانی و البته روایتی تاریخی می آورد، نه یک داستان به معنای امروزی و به گونه ای آن را روایت می کند که ما همه عناصر داستان را در آن می بینیم؛ مانند داستان حضرت یوسف (ع)، داستان حضرت مریم (س) و سایر پیامبران (ع)، بنابراین داستان این ظرفیت و توانایی را دارد که به همه موضوعات بشری بپردازد؛ چه موضوع عاشورا، چه موضوع دین، چه موضوع پیامبران (ع) و حتی خداوند. اگر تصور می کنیم که داستان توانایی پرداختن به ادبیات عاشورا را ندارد، از ضعف نویسندگان این حوزه ناشی می شود. تا الان قالب های مختلف ادبی، عاشورا را زنده نگه داشتند نویسنده رمان«دشت سوزان» در ادامه گفت: وقتی جلوتر می آییم، قالب های هنری و ادبی پیدا می شود و بخش هایی از این ها مکتوب می شوند. بعد، تعزیه شکل می گیرد. هیچ کس در آن زمان تعزیه را نفی نکرد و نگفت تعزیه، ظرفیت بیان واقعه عاشورا را ندارد. وی افزود: همه می دانستند که واقعه عاشورا داستانی تکراری است، اما تعزیه توانست با مخاطب ارتباط برقرار کند و یاد عاشورا را زنده نگه دارد. بعد از آن شعر آمد که آن هم در قالب های مختلف شعری واقعه عاشورا را زنده نگه داشت. الآن هم قالب های مختلف ادبی و هنری از جمله ادبیات داستانی، سینما، مولتی مدیا و اینترنت وجود دارد و ما اگر بخواهیم، تعیین تکلیف کنیم که عاشورا در این قالب ها نباید بیان شود، به آن جفا کرده ایم. سهم ادبیات داستانی یک ردیف از قفسه هم نمی شود محمد رضا سنگری هم با اشاره به اینکه سهم رمان و ادبیات عاشورایی بسایر ناچیز است، گفت: من با شما موافقم که ادبیات و داستان باید به عاشورا بپردازد و برایم جای سؤال است که چرا تا حالا این اتفاق نیفتاده است؟ حدود چهار هزار جلد کتاب در مورد عاشورا وجود دارد، اما سهم ادبیات داستانی از کل این کتابخانه یک ردیف هم نمی شود. وی افزود: نگرانی زمانی تشدید می شود که می بینیم قبل از انقلاب بیشتر داستان ها در این حوزه، از جمله دید و بازدید جلال آل احمد و عزاداران بیل غلامحسین ساعدی عمدتاً به نقد دینداری عامه پرداخته اند؛ اگر چه این به خودی خود چیز قبیحی نیست، آیا در این حوزه زوایای دیگری برای پرداختن وجود ندارد؟ چنانچه نمونه های موفق این حوزه وجود دارد اما به نظر من خیلی کم است.این پژوهشگر ادبیات عاشورایی ادامه داد: هم امام حسین (ع) بر نیزه به هیئت قصه بودن ماجرای خود اشاره دارد و هم شنوندگان می فهمند که قصه حسین (ع) شیرین ترین قصه عالم است؛ بنابراین قصه امام حسین (ع) یک قصه با ظرفیتی تمام نشدنی است. هیچ گاه نباید نگران تکراری شدن قصه امام حسین (ع) باشیم. من با اینکه بارها قصه کربلا را شنیده ام، دوباره که آن را می شنوم، تازگی دارد. عاشورا ظرفیت داستانی تمام نشدنی دارد. یکی از این ظرفیت ها، ظرفیت کل این ماجراست که شروع، متن ، تداوم و طنین شگفت انگیزی دارد و در هر یک از این ها، زمینه خلق داستان ها و شعرهای گوناگون وجود دارد.
سه شنبه ، ۲۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شهرآرا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 97]