تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1821028794
«عاشورا» عنصر ثابت نهضت‌هاي ضداستكباري ايراني بوده است
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: «عاشورا» عنصر ثابت نهضت‌هاي ضداستكباري ايراني بوده است
نویسنده : شاهد توحيدي
تعامل پديده «عاشوراي حسيني» با روند سياست در ايران از صفويه بدين سو، از فصول در خور خوانش درباره اين بازه زماني تاريخي است. در موسم محرم هر سال، اين بازخواني اهميت و مناسبتي دوچندان مي‌يابد. درگفت وشنودي كه پيش رو داريد، محقق ارجمند تاريخ معاصر ايران جناب دكتر سيد مصطفي تقوي كوشيده است كه تصويري تحليلي از اين مقوله ترسيم كند. تاريخ سياسي كشور ايران با «پديده عاشورا» در‌آميخته است. شما ميزان تأثير عاشورا را بر تحولات سياسي ايران، مخصوصاً بعد از مشروطه تا چه حد پررنگ و مؤثر مي‌دانيد؟ بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم. براي پاسخگويي به پرسش جنابعالي بايد اندكي به عقب بازگرديم. جامعه ايران حين تشكيل ساختار هويتي اجتماعي خود مراحل متعددي را طي كرد تا به دوران صفويه رسيد. در اين دوره براي نخستين بار، سرزمين ايران با يك حكومت واحدِ متمركز بر مبناي انديشه و آرمان تشيع شكل گرفت. شكل‌گيري حكومت صفويه در كشور ايران در اين مقطع تاريخي، در واقع آغاز دوران حيات سياسي ايران معاصر به حساب مي‌آيد كه در آن به‌تدريج جامعه ايراني، بر مبناي فكر تشيع سازماندهي شد، فكر شيعه و مباني نظام ارزشي تشيع به عنوان مبناي رفتار فردي و اجتماعي جامعه ايراني نقش‌آفرين گرديد و اصولاً تشيع به عنوان يك لايه هويتي در ساختار جامعه معاصر ايراني حضور يافت و نقش تعيين‌كننده‌اي را ايفا كرد. پس از سقوط صفويه، در دوره كوتاه زمامداري نادرشاه، وي در‌صدد برآمد تا به اين ساختار سياسي كه بيش از 230 تا 240 سال سرنوشت جامعه ايران را تعيين مي‌كرد، دست بزند و تغييراتي را در آن ايجاد كند، اما اين كار عملاً باعث شد تا نادر از صحنه سياست ايران حذف شود! بدين معنا كه اين ساختار چنان با شرايط جامعه ايراني سازگار و بقاي كشور ايران در گرو آن بود كه حتي نادر هم با همه اقتداري كه داشت، نتوانست آن را تغيير بدهد. بنابراين نادر به دليل اينكه با واقعيت عظيمي به نام ساختار هويت شيعي جامعه ايراني درگير شد، در كمتر از 10، 15 سال از صحنه سياست ايران حذف شد. در دوران حكومت‌هاي زنديه و پس از آن قاجاريه، اگرچه اين حكومت‌ها عمق و مراتب گرايشات شيعي ِصفويه را نداشتند، ولي در مجموع در راستاي پيوند بين تشيع و سياست و حكومت ايران قدم برمي‌داشتند و از اين روتا مدت‌ها، ضرورتي براي تقابل جامعه ايراني عليه ساختار حكومتي پديد نمي‌آيد و حكومت و مردم از لحاظ حركت در مسير شعائر ديني چندان در تعارض با يكديگر قرار نمي‌گيرند. ظاهراً در دوران قاجار هم هويت شيعي چندان از چالش با جريانات فرهنگي معارض در امان نمي‌ماند. به طور مشخص آغاز اين چالش از دوران مشروطه است كه ابعادي از آن هم تا سال‌ها بعد ادامه يافت. اين چالش را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟ از نهضت مشروطه به بعد، به دليل ورود جريان‌هاي فكري سياسي سكولار و غربگرا در عرصه سياست و جامعه ايران و نقش‌آفريني آنها در تحولات سياسي و به‌ويژه حمايتي كه از سوي قدرت‌هاي استعماري غرب، مخصوصاً بريتانيا دريافت مي‌كردند، ساختار هويتي فرهنگي جامعه ايران كه بر مبناي آرمان‌هاي تشيع شكل گرفته بود، به چالش كشيده شد و حدود 15 سال اين بحران هويت در ساختار سياسي جامعه ايران، به‌ويژه در بين نخبه‌هاي سياسي و فكري كه متأثر از ليبراليسم و غربگرايي بودند، وجود داشت و بحران هويت و بحران معنا را در عرصه سياست و اجتماع ايران موجب گرديد. اين بحران هويت سرانجام سبب گرديد زمينهاي فراهم شود و با حمايت قدرت‌هاي خارجي، رضاخان بر سر كار بيايد و حكومت پهلوي تأسيس شود. هويت شيعي همواره عامل بقا و استقلال سرزمين جامعه ايران بود، لكن دوره حكومت پهلوي به جاي اينكه حكومت بر اساس سيره 400 ساله از صفويه به بعد، پاسدار هويت شيعي جامعه ايران باشد، اصولاً مولود جريان غربگرا و سكولاري بود كه عملاً با حضور تشيع كه ذاتاً سياسي است و سرنوشت سياسي جامعه ايران را شكل مي‌داد، در تعارض قرار داشت، بنابراین خود به عامل تهديد هويت جامعه ايران تبديل شد و به مبارزه با اين ساختار پرداخت! از اينجاست كه تقابلي جدي ميان ملت ايران و نظام سياسي آن شكل گرفت و نظام سياسي‌اي كه مي‌بايست پاسدار هويت جامعه ايراني باشد، عملاً خود به عامل تهديد هويت ملي جامعه ايران تبديل گرديد و اين سرآغازي براي منازعه‌اي تاريخي ميان ملت ايران و حكومت آن، يعني حكومت پهلوي شد. به‌رغم آنكه اين معارضه توسط پهلوي اول تشديد شد، با اين همه در دوران حاكميت پهلوي دوم هم به اشكال گوناگون ادامه يافت. به نظر شما اين رويكرد درآن مقطع چگونه استمرار پيدا كرد؟ بله، اين وضع در دوران حكومت پهلوي ادامه داشت و مبناي همه خشونت‌هاي حكومت پهلوي به‌ويژه رضاشاه با ملت ايران، اين منازعه ديني و ملي و تضاد بنيادين بين نظام سياسي و جامعه ايراني بود. تا اينكه تاريخ مصرف رضاخان براي قدرت‌هايي كه او را بر سر كار آورده بودند تمام و از صحنه سياست ايران حذف شد و زمينهاي فراهم گرديد تا ملت ايران تلاش كند آسيبي را كه از حكومت رضاشاه ديده بود جبران کند و به‌گونه‌اي در‌صدد برآيد عواملي را كه باعث شدند حكومتي به تهديد هويت ملي خود بپردازد، برطرف كند. با شركت در جريان سياسي و حتي فرهنگي نهضت ملي ايران؟ بله، اين يكي از مهم‌ترين عواملي بود كه موجب شد زمينه براي اجتماع مردم عليه ظلم و استثماري كه در جامعه ايران نمود آشكاري داشت، فراهم شود و مهم‌ترين محور هم «نفت ايران» بود كه به عنوان مهم‌ترين كالاي اقتصادي ايران بر سياست آن حكمراني مي‌كرد. نفت يعني مهم‌ترين توليد اقتصادي ايران در دست قدرت استعماري‌اي بود كه حكومت پهلوي را بر سر كار آورده بود، بنابراين نهضت ملي شدن نفت، مهم‌ترين دستاويز براي مبارزه با ظلمي بود كه ملت ايران از ناحيه استعمار و استبداد دستنشانده آن در داخل كشور تحمل كرده بود. نتيجتاً اصل تقابل ملت ايران با حكومت پهلوي، به صورت نماد رويارويي هويت شيعي مردم ايران با نظام سياسي‌اي كه در‌صدد معارضه و مبارزه با اين هويت برآمده بود، درآمد. شما سير تعامل تشيع با نظام فرهنگي-سياسي حاكم بر ايران را از دوران صفويه تا دوران معاصر را به‌اجمال بررسي كرديد. در اين ميان يكي از نمادهاي تشيع كه عاشورا و عزاداري‌هاي مربوط به آن باشد، چه سيري را پيموده است؟ روند رويارويي هويت شيعي ملت ايران با يك نظام سياسي دستنشانده در دوران قاجاريه، زنديه و صفويه، به شكل دوره پهلوي سابقه نداشت. اين حكومت محصول تحولات بعد از مشروطه و روي كار آمدن يك حكومت دستنشانده سكولار بود. پس از نهضت ملي شدن نفت هم به همان ميزان كه اين حكومت دست نشانده تقويت مي‌شد و به تحكيم پايه‌هاي خود مي‌پرداخت، رويارويي و تقابل اعتقادات شيعي مردم با آن تشديد شد و همين امر موجب گرديد تا پس از رحلت زعيم بزرگ مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي در فروردين 1340، حكومت پهلوي از خلأ بزرگي كه در مرجعيت متمركز و پرقدرت شيعه ايجاد شده بود، بهره بگيرد و دست به كار تصويب و اجراي طرح‌هاي دكترين امنيت ملّي شود. طرح اصلاحات ارضي كه محمّدرضا پهلوي از آن به عنوان يكي از بزرگ‌ترين افتخارات خود در راه نجات ملّت ايران ياد مي‌كرد، از جمله سياست‌هاي دولتمردان امريكا بود و مدافعان اين طرح، هدف آن را بازگرداندن زمينهاي كشاورزي به صاحبان اصلي يعني كشاورزان جلوه دادند و ادعا كردند كه با اجراي آن، كشاورزي و اقتصاد ايران رونق مي‌گيرد. حكومت پهلوي كه زمينه را براي امحاي باورهاي شيعي مناسب مي‌ديد، در نخستين اقدام تلاش كرد محوريت مرجعيت شيعه را از قم به نجف منتقل كند، لكن از قدرت نهفته بزرگ مرجعي چون امام خميني غافل مانده بود. اين فرآيند اقدام متقابل از سوي پهلوي‌ها چطور كليد خورد و نهايتاً چه سمت و سويي پيدا كرد؟ رژيم پهلوي در پي محو آثار شيعي در ايران، در تيرماه 1341 توسط علم كه پس از دكتر اميني به نخست‌وزيري رسيده بود، لايحه انجمن‌هاي ايالتي و ولايتي را به تصويب رساند. بارزترين نشانه ضديت حكومت با آثار شيعي و بلكه مسلماني حذف كلمه «اسلام» از شرايط انتخاب‌كنندگان و انتخاب‌شوندگان و حذف سوگند به قرآن در سوگندنامه نمايندگان منتخب مردم در مجلس شوراي ملّي بود. امام خميني اولين كسي بود كه متوجه توطئه خطرناك و پنهان در اين مصوبه گرديد و با درايت و هوشمندي بالايي كه ويژگي بارز ايشان بود، هدف طراحان واقعي اين گونه مصوبات را دريافت. امام به‌خوبي مي‌دانست تصويب و اجراي اين طرح‌ها در ايران و ديگر كشورهاي اسلامي در واقع مقدمه امحاي اسلام و استقرار حكومت‌هاي لائيك و سكولار است؛ بنابراين با صدور اعلاميه‌هاي شديداللحن با اجراي اين طرح مخالفت كرد و با تدبير ايشان، در 16 مهر 1341 جلسه مشورت و تصميم‌گيري مراجع تقليد و برخي از علما در منزل مرحوم آيت‌الله حاج شيخ عبدالكريم حائري، مؤسس حوزه علميه قم تشكيل و تصميمات ويژه‌اي براي مقابله با اقدامات ضد ديني رژيم پهلوي اتخاذ شد. با اين اقدامات سريع و قاطع، هيئت دولت در 7 آذر 1341 مصوبه خود را رسماً لغو و با ارسال تلگراف‌هايي برخي مراجع را از اين تصميم آگاه كرد. لكن حكومت پهلوي و اربابان او به اين سادگي دست از مأموريت اصلي خود يعني محو آثار شيعي بر‌نمي‌داشتند، لذا شخص محمدرضا پهلوي وارد ميدان شد و در سخنراني رسمي خود، در 19 دي‌ماه 1341، از «انقلاب سفيد» سخن گفت و در واقع از در ديگري وارد شد. انقلاب سفيد شاه مهم‌ترين پروژه شاه براي امحاي احكام شريعت اسلام و تسلط دولت‌هاي بيگانه به‌ويژه امريكا بر كشور بود. بار ديگر امام با آگاهي دقيق بر مطامع طراحان اين پروژه به افشاگري درباره ماهيت خطرناك آن پرداخت و با ارسال نامه و اعزام شاگردان خود نزد شخصيت‌هاي مذهبي و رايزني‌هاي فراوان با آنان، توانست مراجع و علماي برجسته داخل و خارج كشور را متوجه خطرهاي بزرگ اين طرح كند. با فرا رسيدن عاشورا امام در 13 خرداد 1342 به فيضيه آمد و سخنراني پرشوري را ايراد و وضعيت زمانه را با روزگار امام حسين(ع) و حكومت بني‌اميه مقايسه و هدف رژيم پهلوي را همان هدف دستگاه بني‌اميه يعني نابودي اصل اسلام اعلام كرد و به شاه هشدار داد كه در صورت ادامه اين روند، او را از كشور بيرون خواهد انداخت. اين موضع‌گيري قاطع منجر به دستگيري امام شد و همين اقدام رژيم شعله‌هاي خشم ملت را برافروخته‌تر كرد و رژيم، ناچار شد امام را آزاد كند. اما امام دست از مبارزه نكشيد و در پي تصويب لايحه كاپيتولاسيون توسط مجلسين، فرياد اعتراض برآورد و نسبت به حاكميت مطلق امريكا بر تمامي جنبه‌هاي اقتصادي، فرهنگي و به‌ويژه ديني مردم هشدار داد. در پي سخنان افشاگرانه امام و انتشار آن در سراسر ايران، رژيم در 13 آبان 1343 امام خميني را به تركيه تبعيد و پس از مدتي به عراق منتقل كرد. بديهي است كه شكل‌گيري انقلاب اسلامي بر مبناي همين تعارض هويت ملي شيعي جامعه ايران با نظام سياسي آن و اهدافي كه پي مي‌گرفت، اتفاق افتاد. در اين روند، سرانجام مبارزه جامعه ايران با حكومت خود، بر اساس عامل ايدئولوژيك و اعتقادي و نرم‌افزاري كه اين مبارزه را سامان مي‌داد و به عنوان نيروي محركه آن نقش‌آفريني مي‌كرد، يعني فرهنگ تشيع و مباني معرفتي شيعه سازماندهي شد. پس به اعتقاد شما در تمامي ادوار تاريخ سياسي معاصر، هويت شيعي هم پاي رويكردهاي مبارزاتي مردم آمده است. اينطور نيست؟ حتما، به اذعان همه محققان و مورخاني كه در حوزه ايران‌پژوهي و تحولات آن به تحقيق پرداخته‌اند، گسترده‌ترين نماد تجلي هويت شيعي، پيام امام حسين(ع) و عزاداري‌هاي مربوط به نهضت عاشوراست. در نهضت مشروطه، مردمي كه بر پايه هويت شيعي پيگير مطالبات‌شان بودند، در مبارزه با استبداد قاجاري و نظام سلطه استعماري، هنگامي كه مشروطه از مسير عدالتخواهي خود منحرف شد، به صحنه آمدند و شعار دادند كه «ما دين نبي خواهيم/ مشروطه نمي‌خواهيم!»همانطور كه مورخان مشروطه هم اشاره كرده‌اند، رويارويي مردم در نهضت مشروطه صرفاً بر مبناي اين نگاه شيعي بود و حتي شخصيتي مثل كسروي مي‌گويد: از سه چهار خواسته جامعه ايران در آن روزگار، يكي اجراي احكام اسلام بود! يعني جامعه مطالبات خود را بر اساس تعارضي كه بين حكومت و فرهنگ استعماري با فرهنگ شيعي مي‌ديد، سامان مي‌داد، مخصوصاً در دوره حكومت پهلوي، محور و مبناي مبارزه ملت ايران، الگوگيري از عصاره فرهنگ تشيع يعني امام حسين(ع) و نهضت عاشورا بود. همان گونه كه اشاره كردم امام خميني از همان ابتداي نهضت، حكومت پهلوي را حكومت بني‌اميه توصيف كرد و شرايط جامعه ايران را شرايط دوران بني‌اميه و يزيد ديد و همواره در مسير مبارزه بر نهضت عاشورا و حركت امام حسين(ع) تأكيد ورزيد و بر همين مبنا تقيه را حرام دانست و عنصر شهادت، جهاد، امر به معروف و نهي از منكر را كه عناصر اصلي فرهنگي و رفتاري امام حسين(ع) در نهضت عاشورا بودند، در تمام مراحل، از ارسال نامه به علماي بلاد گرفته تا خطاب به طلاب و روحانيون و در برخورد با حكومت شاه محور اصلي مبارزه قرار داد و از تمسك به امام حسين(ع) و رفتار او در برابر نظام ظلم و جور بهره برد. فرمايشات امام در طول نهضت و تا زمان رحلت ايشان، مبني بر اين اصل خدشه‌ناپذير است كه اصولاً نهضت ما متأثر و الگو گرفته از نهضت سيدالشهدا(ع) است و چنانچه خواهان استمرار و قوام و رشد انقلاب هستيم، بايد همچنان عزاداري‌ها و سينه‌زني‌هاي محرم و عاشورا را پاس بداريم. بيانات و موضع‌گيري‌هاي حضرت امام نشان مي‌دهند كه ايشان اصولاً توفيق انقلاب و بقاي آن را مرهون الگوگيري از نهضت امام حسين(ع) مي‌ديد، رويكردي كه بيش از 500 سال است كه در چارچوب تشيع و با محوريت عزاداري امام حسين(ع) و نهضت عاشورا شكل گرفته و مورد پذيرش مردمي است كه در مبارزه با رژيم طاغوت، يزيدگونگي نظام سياسي پهلوي و تعارض آن با هويت شيعي جامعه ايراني را در حرف و عمل لمس كردند و واكنش خود را در مراسم عزاداري، نوحه‌خواني، سينه‌زني و برگزاري مراسم عاشورا نشان دادند، به‌گونه‌اي كه در سال‌هاي قبل از انقلاب در بسياري از موارد عملاً در سينه‌زني‌ها «آه از ظلم يزيد، هم آن يزيد همين يزيد» به يك شعار سياسي در مراسم عاشورا تبديل مي‌شد و خشونت نظام و دستگيري افرادي را كه اين شعارها را مي‌دادند موجب مي‌گرديد. اين تطبيق ميان نظام اموي ويزيدي و شكل و ساختارحكومت پهلوي، تا چه ميزان مورد پذيرش افكار عمومي قرار گرفت و به گفتماني فراگير تبديل شد؟ در فاصله سال‌هاي 1341 تا 1357، تطبيق شرايط رفتاري حكومت پهلوي با حكومت يزيد و تعارض الگوهاي شيعي مورد قبول جامعه ديني ايران با عملكرد رژيم باعث شد كه عملاً مبارزه حول محور «يزيدگونگي شاه» و «امام‌گونگي امام» شكل بگيرد و مردم هم در اين راستا از همه عناصر ظلم‌ستيزانه و امر به معروف و نهي از منكر بهره ببرند و رژيم پهلوي را به عنوان يك «منكر بزرگ» و اوامر امام را به عنوان «معروف بزرگ» در رويارويي با يكديگر ببينند و بر همين مبنا، حركت سياسي خود را شكل دادند. به‌گونه‌اي كه در سال‌هاي 1356 و 1357 اين رويكرد در قالب شعارهايي چون «نهضت ما حسينيه / رهبر ما خمينيه» جلوه كرد. آبشخور حركت سياسي ايران در اين مقطع تاريخي الگوگيري رهبري انقلاب از تفكيك رفتار خاندان پهلوي از جامعه ايران و تشبيه حكومت پهلوي با حكومت يزيد بود و مردم هم اين موضوع را عملاً حس كردند و واكنش نشان دادند. در انقلاب اسلامي مهم‌ترين نقطه عطف، محرم و عاشورا و سخنراني عصر عاشوراي 1342 امام خميني بود كه جرقه زد و شعله آن در محرم سال 57 بالا گرفت. ادبيات سياسي انقلاب اسلامي، شعارها، سخنراني‌ها و بيانيه‌هاي انقلابيون و رهبران نهضت نشان مي‌دهد كه در بين تمامي عناصر ديني، فرهنگ عاشورا و نهضت امام حسين(ع) با مؤلفه‌هايي چون فرهنگ شهادت، مبارزه با طاغوت، مبارزه هميشگي حق و باطل، جلب رضاي خدا و عمل خالص و امر به معروف و نهي از منكر بيشترين نقش را در اين زمينه ايفا كرده است. هدف و انگيزه مردم ايران از انقلاب اسلامي، نابودي ظلم، استبداد و استكبار و برپايي حكومت عدل الهي و اجراي احكام اسلامي و قطع وابستگي به بيگانگان بود، يعني همان هدف امام حسين(ع) از قيام عاشورا و تقابل با رفتار يزيد كه متجاهر به فسق و فجور بود. خاندان پهلوي نيز در دين‌زدايي همان مسير را طي مي‌كرد و كار را به جايي رساند كه حتي تاريخ هجرت پيامبر اكرم(ص) را به تاريخ شاهنشاهي تبديل كرد!علاوه بر اين، حضور رهبري چون امام در صدر انقلاب اسلامي خود بهترين نشانه پيروي مردم از نهضت عاشوراست، زيرا مردم شجاعت، قاطعيت، سازش‌ناپذيري و روح حماسي حضرت امام حسين(ع) را در امام متجلي مي‌ديدند و شرايطي را كه امام حسين(ع) براي رهبري جامعه اسلامي برمي‌شمرند، در امام يافتند، از همين رو شعار مي‌دادند:«خميني، خميني تو وارث حسيني». ايام عزاداري امام حسين(ع) و مساجد، تكايا و خيمه‌هاي عزاداري امام حسين(ع) به عنوان مهم‌ترين زمان و مكان براي فعاليت نيروهاي انقلابي و آگاهي مردم از مفاسد حكومت پهلوي و سازماندهي آنان براي راهپيمايي‌ها، تظاهرات و فعاليت‌هاي انقلابي بود. محرم و صفر ماه‌هاي اوج‌گيري شور انقلابي و نقطه اوج آن تاسوعا و عاشوراي حسيني بود كه پايه‌هاي رژيم شاه را لرزاند، به گونه‌اي كه سران ساواك در تحليل‌هاي درون سازماني خود به اين نتيجه رسيده بودند كه اگر بتوانند ماه محرم را به سلامت پشت سر بگذارند، رژيم پهلوي ماندني است! پس از منظر شما در انقلاب اسلامي، ابتدا و انتها و در كل ماهيت اين رخداد با محرم و پيام‌ها و شعائر آن بستگي وثيق دارد؟ بله، با نگاهي اجمالي در‌مي‌يابيم كه آغاز و سير و انجام انقلاب اسلامي با نهضت حسيني در‌آميخته است. قيام 15خرداد كه نقطه عطفي در تاريخ انقلاب است به دنبال سخنراني شديداللحن حضرت امام در بعدازظهر عاشوراي13خرداد 1342 به وقوع پيوست. 17 شهريور هم كه يكي از برهه‌هاي مهم انقلاب اسلامي است تحت تأثير فرهنگ عاشورايي شكل گرفت. امام در‌اين‌باره فرمودند: «17 شهريور مكرر عاشورا و ميدان شهدا مكرر كربلا و شهداي ما مكررِ شهداي كربلا و مخالفان ملت ما مكرر يزيد و وابستگان او هستند.» اعلاميه تاريخي امام در روز 21بهمن1357 مبني بر شكستن كودتا و حكومت نظامي رژيم، حماسه‌اي عاشورايي بود. امام در پي اين حماسه فرمودند:«اگر قيام حضرت سيدالشهدا«ع» نبود، امروز هم ما نمي‌توانستيم پيروز بشويم. تمام اين وحدت كلمه‌اي كه مبدأ پيروزي ما شد، براي خاطر اين مجالس عزاداري، مجالس سوگواري و اين مجالس تبليغ و ترويج اسلام شد.» در ادوار بعدی، یعنی دوره تأسیس نظام، این رویکرد فرهنگی تا چه میزان نقش‌آفرینی کرد؟ طي هشت سال دفاع مقدس نيز اين نهضت عاشورا بود كه جوانان ما را به ايثار و فداكاري در راه دين و سرزمين برانگيخت. امام خميني در اين باره مي‌فرمايند: «محرّم را زنده نگه داريد. ما هر چه داريم از اين محرم است. از قتل سيدالشهدا(ع) و شهادت اوست. ما بايد به عمق اين شهادت و تأثير اين شهادت در عالم برسيم و توجه كنيم كه تأثير او امروز هم هست. اگر مجالس وعظ و خطابه و عزاداري و اجتماعات سوگواري نبود، كشور ما پيروز نمي‌شد. همه تحت بيرق امام حسين(ع) قيام كردند. الان هم مي‌بينيد كه در جبهه‌ها وقتي كه نشان مي‌دهند آنها را، همه با عشق امام حسين(ع) است كه دارند جبهه‌ها را گرم نگه مي‌دارند.» و«فداكاري حضرت سيدالشهداست كه اسلام را براي ما زنده نگه داشته است... بايد بدانيد كه اگر بخواهيد نهضت شما محفوظ بماند، بايد اين نهضت را حفظ كنيد.» تعبير بلند و بزرگ امام خميني است كه «محرم ماه پيروزي خون بر شمشير است». ملت ايران در اين ماه با الگوگيري از امام حسين(ع) عملاً خون را بر شمشير پيروز كرد و سرانجام در 22 بهمن 1357 پيروزي شد. بي‌ترديد امام با تمسك به درس‌هاي نهضت عاشورا و با قاطعيت سازش‌ناپذيري كه از امام حسين(ع) آموخته بود، قيام مردم را به انقلابي زنده با هدف نابودي نظام كهن پادشاهي و ايجاد حكومت اسلامي هدايت كرد و لذا مجموعه رويدادهاي منجر به پيروزي انقلاب برگرفته از آموزه‌هاي امام است كه ريشه در فرهنگ ديرپاي تشيع و تجلي آشكار آن يعني نهضت حسيني دارد. تفسير جديد امام خمینی از اسلام و مفاهيم مذهبي، چهره جديدي كه از قيام امام حسين(ع) و اهداف متعالي ايشان براي مردم تصوير گرديد، هر عذر و بهانه‌اي را در مورد قلت عدد مومنان و كثرت دشمنان دين از بين برد و پيروزي خون بر شمشير را رقم زد. الگوي امام حسين (ع) و يارانش رمز قدرت مردمي بود كه با دست خالي، اما دل‌هايي سرشار از نور ايمان را در برابر ارتشي تا بن دندان مسلح تجهيز كرد. شعارهايي چون: «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا» ؛ «حسين حسين شعار ما/ شهادت افتخار ما»؛ «ما اهل كوفه نيستيم/ امام تنها بماند»؛ «ايران شده كرب و بلا / مهدي بيا، مهدي بيا»؛ «گفتا حسين بن علي/ هيهات منا الذله»؛ «ما عاشق شهادتيم/ هيهات منا الذله» و.... كه با تأثيرپذيري از نهضت عاشورا و قيام سيدالشهدا(ع) شكل مي‌گرفتند و فرياد مي‌شدند، به‌خوبي ماهيت انقلاب اسلامي را نشان مي‌دهند. بنابراين با يك نگاه اجمالي در‌مي‌يابيم كه اصولاً تضاد مبنايي حكومت پهلوي با جامعه ايراني و رويارويي آن با فرهنگ تشيع باعث شد مردم ديندار در برابر آن رژيم قد برافرازند و تجلي اين اراده در رفتارهاي مربوط به نهضت عاشورا و محرم آشكار شود و لذا عامل سازماندهي اين مبارزه نهضت عاشورا و تنظيم شعارهاي ضد حكومت پهلوي بر اساس الگوگيري از نهضت امام حسين(ع) بود. با تشكر از شما كه پذيراي اين گفت و شنود شديد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۳۹۴ - ۱۵:۵۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 15]
-
گوناگون
پربازدیدترینها