واضح آرشیو وب فارسی:ابتکار: عباس صفاری به دعوت دانشگاه میشیگان، در این دانشگاه سخنرانی و شعرخوانی کرد. این شاعر درباره این برنامه که در سالن آمفی تئاتر دانشگاه میشیگان برگزار شد، گفت: بخش سخنرانی با عنوان «زبان و حامیان نامریی اش» در رابطه با تغییر و تحولاتی بود که طی 30 سال گذشته هنرهای گوناگون و از جمله شعر و ادبیات را در ایران متحول کرده و نگاه کاملا جدید و غالبا پرطرواتی به هستی انسانی و تجربه های او دارد. بخش نهایی این برنامه با گوشه چشمی به تجربیات علی باباچاهی بیشتر به حوزه شعر اختصاص داشت و تاثیرات بنیادی و مثبتی که آرا و عقاید پست مدرن بر شعر باباچاهی داشته است. خلاصه ای از سخنرانی صفاری در دانشگاه میشیگان: سخنرانی با اشاره به حوادثی که طی 10 سال اول انقلاب در ایران و در عرصه بین المللی به وقوع می پیوندد آغاز می شود و در ادامه به تاثیر آن رویدادها بر ذهن و زبان نسلی که تازه دارد پا به عرصه اجتماع می گذارد می پردازد. از میان این نسل آن گروهی که به فرهنگ و هنر روی می آورد به شدت تشنه اطلاعات است و در حضور کمرنگ سینما، تئاتر، گالری و ...، تعداد انگشت شماری نشریه مستقل یا دولتی که آدینه را می توان در راس آن ها قرار داد صفحات زیادی از هر شماره خود را به انتشار آرا و عقاید مکتبی اختصاص می دهند که نگاه جدید و نامتعارفی به جهان و پاسخ های ظاهرا کارسازی برای مشکلات آن دارد. این مکتب که تحت عنوان پست مدرنیزم پس از جنگ دوم جهانی و سرخوردگی فلاسفه مارکسیست شکل گرفته دریچه جدیدی برای هنرمند و روشنفکر ایرانی که پیشکسوتانش مدتی است بی حوصله و خسته شده اند می گشاید. پست مدرنیزم اما مکتبی است که هرکس به ظن خود یار آن می شود و به گفته یکی از سردمدارانش به اندازه افرادی که به آن گرویده اند تعریف دارد. شاید بی راه نباشد اگر بگوییم نبود تعریف مشخص و یا مانیفست مخصوص هر رشته سبب می شود که تصویر اولیه ای که طرفداران آن از تحولات فکری و هنری غرب دارند بیشتر بر پایه حدس و گمان باشد تا واقعیت. به یاد دارم که کتاب «آنتالوژی شعر پست مدرن آمریکا» که هنوز به فارسی ترجمه نشده بود حدود 10 مکتب شعری را زیر چتر پست مدرن قرار داده بود. به اضافه چندین شاعر مستقل مانند ریچارد براتیگان و چارلز بوکافسکی که به هیچ گروهی وابسته نبودند اما در تقسیم بندی این کتاب پست مدرن محسوب می شدند. ناگفته نماند که دو شاعر نام برده چند سالی است که در شمار پرفروش ترین شاعران غیرفارسی زبان کشور قرار گرفته اند. من بر این باورم که اگر مجموعه های این دو شاعر و چندین شاعر پست مدرن دیگر در همان سال ها منتشر شده بود یا در کنار آن مقالات و ترجمه ها نمونه هایی از شعرهای این شاعران عرضه شده بود شعر آوانگارد و یا ساختارشکن فارسی سرنوشت دیگری پیدا می کرد. اما تا جایی که به یاد می آورم غالبا از ابیات شاعران کلاسیک مانند شکسپیر و جان کیث و والت ویتمن و حتا حافظ و مولوی بود که اسباب سردرگمی بیشتر خواننده می شد. از جانب دیگر هنرمندان و به ویژه شاعران جوان در آغاز آشنایی با پست مدرنیزم از میان مکاتب و شیوه های مختلف آن به مکتب زبان و مکتب نیویورک که در عرصه زبان دست به ساختارشکنی زده بود گرایش بیشتری داشتند. حاصل آن نیز شعرهایی بود که به رغم انتشار و توجهی که به آن می شد به غیر از یکی دو استثنا هرگز نتوانست با خواننده رابطه درستی برقرار کند. حالا که نزدیک به دو دهه از آن روزگار می گذرد و از میان طرفداران پست مدرن آن تعدادی که باقی مانده اند با گوشه چشمی به دیگر مکاتب پست مدرن مانند شعر اجرایی و یا مکتب سان فرانسیسکو شعر می نویسند می توان گفت آن چه در دهه 70 اتفاق افتاد حرکت لازم و مفیدی بود که به غیر از اعتراض از طریق ساختارشکنی، زیبایی شناسی جدیدی را پایه ریزی کرد که ثمره اش را امروزه در عرصه های مختلف هنر می توان دید.در خاتمه اگر قرار باشد در رابطه با رواج و تاثیرات این مکتب برای هر کس سهمی در نظر گرفته شود علی باباچاهی بیشترین سهم را خواهد برد. باباچاهی هنگامی که به مباحث پست مدرنیزم گرایش پیدا کرد دیگر جوان آرزومند و تشنه نامی نبود. او در آن هنگام شاعر تثبیت شده ای به حساب می آمد با چندین دفتر شعر موفق و معتبر در کارنامه اش. به گمان من هیچ انگیزه دیگری به غیر از یک نیاز درونی و یک بازنگری شجاعانه و صادقانه در جهان نگری اش، در گرایش او به این شیوه و مکتب دست نداشته است. آن هم در سن و سالی که همکاران و هم نسلان دارند کم کم الک را می آویزند تا از آن پس نان گذشته را بخورند. قدم های اول باباچاهی در این راه آن قدر غیرمنتظره و نامتعارف بود که من پس از خواندن چند شعر که امروزه باید آن ها را در شمار سیاه مشق های اولیه قرار داد به این نتیجه رسیدم که حضرتش راه به جایی نبرده و موفق نخواهد شد که این زبان و بیان رادیکال را به سرمنزلی برساند. اما باباچاهی قریب 20 سال به شکلی خستگی ناپذیر و شاید حتی دست تنها این راه را رفت و سرانجام به مرحله ای رسید که بدون کوتاه آمدن و رقیق کردن کار بتواند به نحو غافلگیرکننده ای در یک بیان لابیرنتی و تودرتو با خواننده رابطه برقرار کند و شعرهایی به مفهوم عمیق کلمه آوانگارد به گنجینه شعر نو فارسی بیافزاید.
یکشنبه ، ۲۶مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ابتکار]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 11]