واضح آرشیو وب فارسی:رهیاب: عزاداری و بزرگداشت فرهنگ عاشورا در بهبهان از قرن پنجم هجری زمانی که عضدالدوله دیلمی پایتخت بهاری خود را بهبهان و شهر «ارگان» قرار داد در این شهر گسترش پیدا کرد.به گزارش رهیاب به نقل از عصر بهبهان ، عزاداری و بزرگداشت فرهنگ عاشورا در بهبهان از قرن پنجم هجری زمانی که عضدالدوله دیلمی پایتخت بهاری خود را بهبهان و شهر «ارگان» قرار داد در این شهر گسترش پیدا کرد. حرکت دسته های عزا به نام " کولکی " نکته ی حائز اهمیت در عزاداری بهبهانی ها، نحوه ورود و خروج دسته های عزاداری در امامزاده هاست؛ به گونه ای که به هنگام ورود به صحن امامزاده دسته های عزادار در قالب گروه ها (حلقه ها)ی چهار نفری کمر همدیگر را گرفته و با ریتم و آهنگی خاص که به آن "کولکی” می گویند با سردادن اشعار شورانگیزی همچون: شب قتل است که احوال ندارد زینب، همچو مرغی که پر و بال ندارد زینب یا: ای بی برادر زینب، بی یار و یاور زینب، و یا چگونه من آب روان بنوشم صدای العطش رسد به گوشم و سروده هایی از این قبیل، وارد صحن مطهر امامزاده می شوند و پس از نوحه خوانی و سینه زنی آرام و به هنگام خروج از امامزاده با زدن نوعی سینه که به آن "سه سنگ” می گویند از صحن امامزاده خارج می شوند. طریقه سینه زنی سه سنگ نیز به این صورت است که عزاداران روی زانو می نشینند و نوحه خوان به آرامی نوحه می خواند؛ تا جایی که نوحه وی اوج می گیرد و با گفتن کلمه "علی” سینه زنان سه بار محکم و متوالی به روی سینه خود می زنند و در چندین نوبت این شیوه تکرار می شود، سپس در پایان نوحه، نوحه سرا با گفتن صلوات، از عزاداران می خواهد که امامزاده را ترک کنند. نوحه مخصوص این سبک سینه زنی منسوب به قدیمی ترین نوحه سرای بهبهان، یعنی میرزا شوقی بهبهانی است. او به درخواست اهالی محله پهلوانان بهبهان نوحه جدیدی می سراید که به سه سنگ معروف شد و مورد توجه گروه های مختلف سینه زنی در بهبهان قرار گرفت. محلات کاروانسرا، پهلوانان و حضرت شاهزاده فضل، محله هایی از بهبهان هستند که اهالی آن مشهورترین سینه زنی های «سه سنگ» را برگزار می کنند. سبک ملی سه سنگ در عزاداری بهبهان یک کارشناس مذهبی در این باره می گوید : از عصر اولین روز محرم و بعد از تعطیلی مغازه ها میادین برای عزاداری فعال می شوند. بعد از پیشرفت دستگاه ها و سیستم های صوتی هر محله دستگاه خود را برای عزاداری آماده می کند. به این ترتیب از شب اول محرم هیات ها به سینه زنی و روضه خوانی می پردازند و هر چه این شب ها به شب تاسوعا و عاشورا نزدیک تر می شوند هیات های عزاداری منسجم تر و بیش تر به سمت امامزاده حرکت می کنند. مختاران در خصوص نوع عزاداری مردم بهبهان گفت: مهم ترین و معروف ترین نوع سینه زنی مردم بهبهان "سه سنگ" نام دارد که عزاداریان سه بار دست های خود را با ریتم خاصی به سینه می زنند. این نوع سینه زنی در ابتدا در بهبهان شکل گرفته و بعد هم به شهرهای دیگر گسترش پیدا کرد. حتی این نوع سینه زنی در هنگام جنگ در خرمشهر رواج زیادی داشت. میرزا شوقی شاعر و خالق سبک اصیل سینه زنی در بهبهان گفتنی است نورعلی یا میرزا قنبر متخلص به شوقی و مشهور به «شوقی بهبهانی» شاعر محبوب عصر ناصری در بهبهان بوده است. خیرالله محمدیان شاعر بهبهانی در کتاب مجموعه اشعار و شرح احوال و نقد آثار میرزا شوقی بهبهانی می نویسد: او با تغزیه خوانان و شاعران و مداحان و ذاکران همراهی می کرد تا این که در سال 1281 هجری قمری (1242 هجری شمسی) که فرهاد میرزا معتمدالدوله والی فارس، حکومت بهبهان را به فرزند اهل قلم و عادل خود یعنی احتشام الدوله سلطان اویس میرزا واگذار کرد، این حاکم دانش پرور پس از انجام آزمون لازم شوقی را به عنوان دبیر خود و همکار میرزا هدایت الله شیرازی برگزید و کارهای دیوانی را به آن ها سپرد و از آن پس به میرزا شوقی مشهور شد. شوقی تا سال 1298 هجری قمری (1259 هجری شمسی) به این کار مشغول بود. این شاعر شهیر بهبهانی اواخر عمر نابینا شد و در حدود سال 1305 هجری شمسی وفات یافت و او را در امامزاده ابراهیم (ع) بهبهان به خاک سپردند. بنا بر اظهارات خیرالله محمدیان، میرزا شوقی بهبهانی قبل از مرگ، دیوان اشعارش را به مغازه داری سپرد که او هم متأسفانه پس از چندی رشته امانت داری را برید و اجناسش را در برگ برگ دیوان به مشتریان سپرد تا به این شکل، ناکامی شاعر تکمیل شود و دل سروده های او به غارت روزگار رود. مراسم " حجله و " شو شو روزک " مختاران ادامه داد: از نذرهای دیگر مردم بهبهان باقلا است که آن را با نان کوچکی به نام "بل بل" بین مردم و عزاداران تقسیم می کنند. البته این نان قدیمی در صورتی که در پخت آن از خمیرمایه استفاده شود کمی نرم و ترش می شود که در بین مردم به "کوتلک" معروف است. این دو نوع نذر از قدیمی ترین نذرهای بین مردم بودکه اخیرا کمرنگ شده و نذرهایی مثل پلو و خورشت جایگزین آن شده است. مختاران به سایر نذور بین مردم بهبهان اشاره کرد و اظهار داشت: بعضی خانواده ها هم "حجله" درست می کنند و معتقدند در شب عاشورا حضرت قاسم فرزند امام حسن (ع) در آن شب ازدواج می کند. این "حجله" را رنگی کرده و با پارچه و شاخه های نارنج و لیمو تزیین می کنند و روضه ای می خوانند که به "روضه عروسی قاسم" مشهور است. وی در خصوص نوع عزاداری مردم بهبهان در روز تاسوعا و عاشورا گفت: در تاسوعا هیات ها از صبح به عزاداری می پردازند. بعد ازناهار و استراحت از غروب مجددا عزاداری و سینه زنی آغاز می شود. در شب عاشورا مردم تمام شب را بیدار می مانند. این شب بین مردم به "شو شوروزک" معروف است. یعنی شبی که مثل روز مردم در آن فعال هستند و نمی خوابند و عزاداری می کنند و تعداد زیادی از مردم شب را برای عزاداری چای درست می کنند و نذری می دهند. در این شب نانی بسیار قدیمی پخته می شود به نام "تبدو" که نوعی نان گرد تنوری با کنجد است و با روغن حیوانی چرب می شود و به عنوان نذر بین خانه ها تقسیم می شود. بعضی خانواده ها هم در این شب حلیم درست کرده و با روشن شدن تدریجی هوا و نزدیک صبح آن را بین عزاداران تقسیم می کنند. در بهبهان نوحه ها اندیشه محور، تعزیت محور، حماسه محور و تمثیل محور هستند. در نوحه اندیشه محور پیام های عاشورا بیان می شود و این که زیر بار ظلم نرویم. در نوحه تعزیت محور به ذکر مصیبت امام حسین اشاره دارد و نوحه حماسه محور حالت حماسی امام حسین و یارانش را بیان می کند و در نهایت نوحه تمثیل محور یعنی استفاده از نمادها و استعاره ها در نوحه است. البته در حال حاضر به نوحه ها یی که حماسی هستند بیشتر توجه می شود و به سبک های قدیمی کمتر توجه می کنند.
پنجشنبه ، ۲۳مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: رهیاب]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 29]