محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1831164595
نقد بیماری‌های عقل‌گریز
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
عقلانیت و سبک زندگی در گفت‌وگو با دکتر نواب مقربی نقد بیماری‌های عقل‌گریز دانش‌های فلسفی موجب گسترش عقلانیت در جامعه می‌شود. فلسفه دانشی است که تنها بخشی از آن به معرفی و تشریح و تحلیل مکاتب فلسفی می‌پردازد، اما بخش دیگری از این علم، در صدد افزایش قدرت تحلیل و عقلانیت است که اگر این بُعد در انسان تقویت شود، او می‌تواند راحت‌تر و با سهولت بیشتری به مشکلات خود اندیشیده و آنها را اولویت بندی و ریشه‌یابی کرده و پیوند میان مسائل را شناسایی کند.
فردی که این روند را طی کند، قدرت حل مساله در او بالا می رود، اما جهت دیگر فلسفه در سبک زندگی آن است که آموزش این علم در شاخه های مختلف تاثیر عمیق تری بر جای می گذارد به این معنا که ما در اداره زندگی خود به دانش های گوناگونی نیاز داریم از جمله دانش اقتصاد حقوق، سیاست، اجتماع و... در واقع این رشته ها مربوط به انسان بوده و بر پایه هایی استوار است. این دانش ها اگر قرار است موفق عمل کنند، باید انسان را به خوبی بشناسند که این امری فلسفی است، این که انسان چه ویژگی هایی دارد یا ممیزی او با دیگر موجودات در چیست و آیا موجودی مختار است یا بی اراده . به گزارش جام جم آنلاین، با دکتر نواب مقربی دکترای کلام ـ فلسفه دین و مسائل جدید کلامی از دانشگاه آزاد اسلامی و پژوهشگر حکمت متعالیه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و مترجم کتاب «درآمدی بر فلسفه علم: پژوهشی درباب یکصد سال مناقشه بر سر چیستی علم» به بررسی نقش عقلانیت در زندگی پرداختیم که اکنون پیش روی شماست. انسان در طول زندگی خود چقدر به عقلانیت نیاز دارد و اصولا چه رابطه ای بین عقلانیت و سبک صحیح زندگی وجود دارد؟ عقلانیت اصطلاح عام و کلی نیست که در همه جا کاربرد مشخص و معین داشته باشد. این اصطلاح و دیگر اصطلاح های وابسته آن همچون خردورزی، عقل، حکمت، فرزانگی و مانند اینها بسته به سیاق اند. بنابراین، پیش از آن که به پرسش شما پاسخ بدهم باید معنای واژه عقلانیت و کاربردهای گوناگون آن را در شیوه های زیست یا به تعبیر شما «سبک زندگی» روشن کنم. زمانی که می گویید: عقلانیت چه اندازه فایده دارد یا ارزش آن در زندگی انسان چقدر است، باید از خود بپرسید عقلانیت در کجا و در کدام سنت و کدام پارادایم یا سبک زندگی؟ هر سنت یا شیوه زندگی عقلانیت خاص خود را دارد. برای نمونه عقلانیت در سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی معنادار است یعنی اگر بپرسید عقلانیت در سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی چه ارزشی دارد، سؤال معناداری کرده اید، ولی اگر بگویید عقلانیت به طور کلی چه ارزشی در زندگی بشر دارد؟ من چیزی از آن نمی دانم. بنابراین، می توانید درباره عقلانیت در شیوه زندگی دینی، عقلانیت مثلا در شیوه زندگی اسلامی، یهودی، مسیحی و بودایی یا حتی علمی بپرسید، ولی اساسا عقلانیت در بیرون این سنت ها و پارادایم ها مهمل است و درباره آن سخنی نمی توان گفت. با وجود این بفرمایید عقلانیت در شیوه زندگی ایرانی ـ اسلامی، چه جایگاهی دارد؟ عقلانیت معنی های گوناگونی دارد؛ یعنی در همین شیوه زندگی جاری و ساری ما، افراد معانی متفاوتی را در نظر دارند ولی معنای مختار من از این اصطلاح به اختصار و اجمال این است که عقلانیت دو مولفه اصلی و اساسی دارد: یکی سازگار شدن با جهان و دیگری روشنایی و رسیدن به وضوح و به عبارتی از تاریکی به نور رفتن. این تعریف بسیار کلی است و به توضیح نیاز دارد. جهان در این تعریف به معنای هر جهانی نیست: سازگار شدن با جهانی است که هر کس در آن به سر می برد. سازگار شدن در اینجا یعنی هماهنگی و جفت و جور شدن با سنت یا شیوه زندگی ای که در آن زندگی می کنیم. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در جامعه ای زندگی می کنیم که سنت ایرانی و اسلامی دارد یعنی زمانی که شما به شعر، هنر، آثار ادبی، دین، آداب و رسوم و رفتار و گفتار مردم که نگاه می کنید می توانید صبغه ایرانی ـ اسلامی را به وضوح در آنها ملاحظه کنید. برای نمونه، حافظ را اگر در نظر بگیرید هم در آن «پیر مغان» را می بینید و هم «قرآن ز بر خواندن در چهارده روایت» را. شعرا، ادبا و صاحبان سخن در فرهنگ ما هر چند در فرهنگ آیندگان تاثیر دارند ولی در درجه نخست، سازنده فرهنگ نیستند بلکه برساخته فرهنگ هستند. به عبارت دیگر، آیینه تمام نمای شیوه زندگی ای هستند که در آن به سر می برند: نه تنها به خوبی با آن سازوار شده اند و همنوا و همصدا هستند که به روشنی هر چه تمام تر نیز آن شیوه زندگی را در آثار خود بازتاب داده اند. بنابراین، عقلانیت دو صفت و مشخصه بارز دارد: یکی سازوار شدن با شیوه زندگی یا سبک زندگی ای که هر کس در آن به سر می برد که می شود آن را سازواری نامید و دیگری روشنایی و آشکارگی. سازواری، زمانی اتفاق می افتد که به دید روشنی از سنت یا سبک زندگی ای که در آن به سر می بریم برسیم و زمانی به دید روشن می رسیم که شناخت کافی و وافی از سبک زندگی حاصل کنیم. مسلم است اگر کسی در جهانی زندگی می کند که سبک زندگی غالب، ایرانی ـ اسلامی باشد ولی او برخلاف، تلاش می کند خود را با سبک زندگی غربی یا هرگونه سبک زندگی دیگری سازوار کند دچار کشمکش و تنش می شود و گونه ای گمگشتگی سراغ او می آید که می شود آن را درد بی خویشتنی یا از خود بیگانگی با جهانی که هر کس در آن به سر می برد، شمرد. بنابراین، رابطه عقلانیت با سبک زندگی می تواند این باشد که هرچه بیشتر با سبک زندگی جامعه یا به عبارت دیگر جهانی که در آن به سر می بریم آشنا شویم و فهم خود را از آن روشن تر و روشن تر کنیم و دیگر آن که خود را با آن سازوار کنیم یعنی کردار ما با بینش ما هماهنگی پیدا کند. این عقلانیت را در بزرگان تاریخ، فرهنگ و ادب خود می توانیم مشاهده کنیم. ما با عینک سبک زندگی ویژه ای به دنیا می آییم؛ عقلانیت نظرورزی نیست، بلکه گونه ای فعالیت پیگیر و مستمر است که در زندگی باید بگذرانیم. کار ما این است که این عینک را مدام تمیز کنیم تا دید بهتری به اشیا و امور پیدا کنیم و خود را با قواعد و قوانین بازی زبانی و سبک زندگی و سنتی که در آن به سر می بریم سازگار کنیم البته پرپیداست که عقلانیت هرگز به این معنا نیست که سبک زندگی را تمام و کمال و بی چون و چرا باید پذیرفت، به این معناست که اگر بناست نقد یا اصلاح یا تحولی نیز صورت بگیرد باید درون مرزهای سبک زندگی صورت بگیرد و نه بیرون آن. برای تعقل صحیح به پرورش عقل نیاز داریم. با توجه به اهمیت فلسفه و منطق در این زمینه، بفرمایید یک انسان عادی در طول زندگی چه اندازه به فلسفه و منطق نیاز دارد؟ پرورش عقل همیشه به مطالعه فلسفه و منطق منوط نیست. چه بسا کسانی که در فلسفه ورزی سابقه درازی دارند، ولی متاسفانه خود گرفتار انواع و اقسام مغالطات و کژروی های ذهنی ـ زبانی اند. دیدگاهی به تازگی در خود جریان فلسفه معاصر پدیدار شده است که می توان آن را دیدگاه درمانگرانه به فلسفه نامید. طبق این دیدگاه، کار فلسفه درمانگری است. در این طرز نگرش بسیاری از مسائل فلسفه در واقع مسأله نیستند، بلکه بیمارهای فلسفی هستند. در منطق ارسطویی قائل به این هستند که تنها گزاره های خبری صادق و کاذب اند. مثلاً اگر بگویید «امروز هوا بارانی است» سخن شما بسته به اوضاع و احوال می تواند صادق یا کاذب باشد ولی اگر بپرسید «آیا هوا بارانی است؟» سخن شما نه صادق است و نه کاذب. منطق ارسطویی در بعضی موارد برپایه غلطی استوار شده است. بنابراین هر گونه پیشرفتی در منطق با نقد یکی از مبانی منطقی ارسطو حاصل شده است. بنابراین برخلاف منطق ارسطویی پرسش ها نیز می توانند کاذب یا صادق باشند. برای نمونه، این پرسش که «الان در خورشید ساعت چند است؟» کاذب است زیرا ما همه ساعت های خود را با خورشید می سنجیم. میله متر استانداردی هست که در پاریس نگهداری می شود که هر متری که ساخته می شود باید با آن تطبیق کند. می توانید بپرسید این نردبان چند متر است؟ آن پارچه چند متر است؟ ولی این پرسش که «میله متر معیار در پاریس چند متر است؟» سراسر مهمل است و قابل پاسخ دادن نیست. برای این که آن میله متر استاندارد، معیار است و وسیله سنجش است و دیگر خود آن را نمی توان با خودش سنجید. پرسش ابتدایی شما هم پرسش کاذبی است و قابل پاسخ دادن نیست: این که «عقلانیت به طور کلی چیست؟» سؤال کاذبی است چون عقلانیت در هر سیاق معنای خاص خودش را دارد. نمونه های این پرسش ها بسیارند. در واقع تاریخ فلسفه پر است از پرسش های اشتباه. بنابراین ما نیاز به منطق ویژه ای داریم که این مساله ها را شناسایی کند. این منطق ویژه چیست؟ این منطق ویژه همان منطق درمانگری است. فلسفه درمانگرانه است. کار فیلسوف- درمانگر این است که به مسائل فلسفی به مثابه بیماری ها بیندیشد و راه درمان نشان دهد. دراینجا باید تمثیلی بیاورم تا روشن شود که چرا مسائل فلسفی گاهی به صورت بیماری های فکری پدیدار می شوند. کاربرد اصلی و ابتدایی چراغ قوه این است که در تاریکی اشیا را به ما نشان بدهد. در جایی که نور نیست چراغ قوه وسیله خوبی است. حال فرض کنید کسی با چراغ قوه در روز روشن به دنبال اشیایی بگردد که در معرض دید است. درباره چنین آدمی چه فکر می کنید؟ متاسفانه کار بعضی از فیلسوفان چیزی شبیه این است و این نشانه بیماری است. مثلاً بعضی فیلسوفان تلاش می کنند خدا را اثبات عقلانی کنند. خدا طبق تعریف ادیان ابراهیمی واضع عقل است، معیار عقل است و به یک معنا فراتر از عقل است. نه تنها در عقل که در وهم و گمان هم نمی گنجد، متعالی است. چگونه می توان چنین هستی متعالی را اثبات عقلانی کرد. به تعبیری می توان گفت خدا هرگز به تور عقل در نمی آید. به هر حال تأکید بر اثبات عقلانی چیزی که فراعقلی است گونه ای بیماری است. با چراغ قوه در روز روشن به دنبال چیزی گشتن است. بسیاری از فیلسوفان غربی و حتی اسلامی گرفتار چنین مغالطه هایی هستند و این ناشی از آن است که نمی توانند مسائل را از یکدیگر تفکیک کنند. تشخیص استدلال های نادرست در زندگی توانمندی های فلسفی و منطقی ای که به ما کمک می کنند مغالطات و استدلال های نادرست را شناسایی کنیم نیاز به پرورش دارند. مردم در سراسر جهان که در عصر انفجار اطلاعات زندگی می کنند در معرض انواع و اقسام اطلاعات درست و نادرست، تبلیغات، تلویزیون، ماهواره و از همه بالاتر جهان پیچ در پیچ و لایه لایه اینترنت و فضای مجازی قرار دارند و در واقع در برابر این موج اطلاعات و تبلیغات بی دفاع اند و توانایی استدلال منطقی و فلسفی ندارند. سیدحسین امامی جام جم
سه شنبه 21 مهر 1394 ساعت 01:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 46]
-
گوناگون
پربازدیدترینها