واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: - دکتر سیدوحید عقیلی: هنوز داغ حادثه منا تازه است، امروز در بسیاری از نقاط ایران مردمی که قرار بود با اسپند و دسته گل به استقبال زائران بروند، سیاه پوش عزیزان شان هستند.این غم اما تنها از آن آنها نیست، قلب میلیون ها ایرانی داغدار است.رفتار جمعی ایرانیان در همراهی با عزاداران این حادثه نشانی از روح شرقی و انسانی مردم این سرزمین است.همه ما به این ماجرا حساس بودیم و بخشی از این حساسیت در تلاش برای کسب خبر در مرحله اول و خبررسانی در مرحله بعد منعکس شد.فضای مجازی و شبکه های موبایلی هم ابزارهای در دسترسی هستند که از همه شهروندان، «شهروند خبرنگار» ساخته اند. در این رویداد مهم اگرچه جنبه های اجتماعی فراتر از جنبه های رسانه ای بود اما همه ما با «بمباران خبری» مواجه بودیم. آنچه در این میان اهمیت دارد نحوه مواجهه ما با این اخبار است.یک پرسش ساده درباره اینکه این تصویر یا خبری که به ما می رسد تا چه اندازه می تواند درست باشد جلوی بسیاری از مشکلات را خواهد گرفت. برای نمونه انتشار تصویری که مدعی بود جنازه ها با بیل مکانیکی جابه جا شده اند تا چه اندازه می توانست حقیقی باشد؟ در اینکه رفتار سعودی ها ناشایست و غیرمسئولانه بود کسی تردیدی ندارد، اما اینکه پیکر ده ها مرده با بیل مکانیکی جابه جا شود هم باور پذیر نیست. لحظه ای درباره صحت این تصویر، نشانه همان چیزی است که از آن به عنوان «سواد رسانه ای» یاد می کنیم. از اینجا می شود کارهای دیگری هم کرد، مثلا عکس را «زوم» کنیم و ببینم که جنازه ای در بیل مکانیکی نیست یا تصویر را در اینترنت جست وجو کنیم و ببینیم که اصولا مربوط به چند سال قبل و عملیات عمرانی در آن منطقه است. از اینجا ما باید «شهروند خبرنگار مسئول» باشیم و اگر نسبت به جعلی بودن آن هشدار نمی دهیم، دست کم از انتشار و تکثیر آن خودداری کنیم. موضوع دیگر این است که بعد از دریافت یک خبر از خودمان بپرسیم با چه هدفی منتشر شده است. در همین حادثه حتما دیده اید که چه متن ها و تصاویری با هدف آب ریختن به آسیاب دعوای عرب و عجم منتشر شد.عمده این مطالب خاستگاه نژادپرستانه دارند و با فرهنگ ما در تقابل هستند. واضح است که چنین مطالبی نه با هدف اطلاع رسانی درباره این حادثه که برای سودجویی، تفرقه افکنی و تردید در باورهای دینی و فرهنگی تولید شده اند. علاوه بر این هنگام بازنشر هر مطلبی باید به یاد داشته باشیم که مخاطب و گیرنده آنچه ما ارسال می کنیم ممکن است بستگان و دوستان یکی از همین جان باختگان باشد. برای لحظه ای باید خودمان را جای آنها بگذاریم و تصور کنیم آنها از مشاهده چنین مطالبی چه احساسی خواهند داشت.همچنین انتشار آنچه به عنوان «تصاویر و فیلم های فجیع» شناخته می شود هم باید با رعایت ملاحظاتی باشد. وقتی فیلمی از انبوه جنازه ها منتشر می کنیم، باید بدانیم ممکن است دریافت کننده آن در سن یا شرایط مناسب دیدن آن نیست. اضافه کردن عباراتی که درباره فجیع بودن این مطالب هشدار بدهد، نشانه درک درست ما از رفتار در فضای شبکه های اجتماعی به عنوان یک شهروند خبرنگار است. البته که سواد رسانه ای محدود به شهروندان عادی نیست. خبرنگاران، روزنامه نگاران و به طور کلی کارگزاران رسانه نیز باید به این سواد مجهز باشند.انتشار فیلم آرشیوی از وقایع چند سال قبل در سیما یا چاپ تصاویر و اخبار بدون سند در برخی روزنامه ها نمونه های قابل بررسی و مطالعه ای هستند. حادثه منا با همه تلخی هایش درس های بزرگی برای همه داشت و یک بار دیگر نشان داد سواد رسانه ای تا چه اندازه نیاز امروز همه ماست.
چهارشنبه ، ۸مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 12]