تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1836817435
واقعه غير‌منتظره!
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: واقعه غير‌منتظره!
نویسنده : نيما احمدپور
رويداد تاريخي پذيرش دكترين آيزنهاور از سوي حزب ايران و به طور مشخص‌تر اللهيار صالح، از فصول در‌خور خوانش در رفتارهاي مليون پس از 28 مرداد32 به شمار مي‌رود. شايد بتوان پيشينه اين رفتار را، به دوران حضور صالح در امريكا و شناخت و ارتباط وي با شخص آيزنهاور مرتبط دانست. مقالي كه پيش رو داريد، ابعاد گوناگون اين رويكرد صالح و حزب ايران را تحليل كرده است. اللهيار صالح در دوره دولت دوم دكتر محمد مصدق، به نمايندگي ايران در سازمان ملل متحد گسيل گشت. او در آن مقطع، با برخي نيروهاي سياسي فعال در عرصه سياست و ديپلماسي امريكا آشنايي يافت و از طريق همين آشنايي بسياري از وظايف ديپلماتيك خويش را به انجام مي‌رساند. پس از 28 مرداد1332 صالح از اين سمت كنار رفت، اما اين پايان داستان او با امريكا نبود، چه اينكه در سال 1335، بار ديگر مسئله صالح و امريكا در جامعه بر سر زبان‌ها افتاد. به دنبال مطرح شدن دكترين آيزنهاور حزب ايران و در رأس آن اللهيار صالح دست به اقدامي زدند كه محافل مختلف سياسي و اجتماعي را به واكنش واداشت. آنان در يك اقدام غير‌منتظرانه حمايت خود را از دكترين آيزنهاور اعلام كردند. در واقع روح حاكم بر دكترين آيزنهاور وراي ظاهر آن، در جهت گسترش هر چه بيشتر نفوذ امريكا در كشورهاي خاورميانه و همجوار آن بود تا از اين طريق از نفوذ شوروي در اين كشورها جلوگيري و فعالان سياسي و دولتمردان آن كشورها را متوجه ايجاد روابط نزديك با امريكا كند. عبدالرضا هوشنگ مهدوي در تحليل اين اقدام نوشته است: «آيزنهاور ضمن انتقاد شديد از مقاصد جاه‌طلبانه شوروي در خاورميانه اعلام كرد پس از خروج نيروهاي انگليس و فرانسه از مصر خلأيي در خاورميانه ايجاد شد كه نبايد گذاشت شوروي آن را پر كند و از كنگره اجازه خواست به همه كشورها يا بعضي از كشورهاي منطقه كه مايل باشند، كمك اقتصادي و نظامي كنند، به شرط اينكه كشورهاي مزبور در ازاي آن اجازه استفاده از خاكشان را به نيروهاي مسلح امريكا بدهند.» كليد خوردن يك تصميم واكنش‌برانگيز حزب ايران با صدور اعلاميه‌اي از جانب كميته مركزي حزب و با امضاي اللهيار صالح حمايت خود را از دكترين آيزنهاور علني كرد. در اعلاميه حزب آمده بود كه حزب در بيانات رئيس‌جمهور امريكا مطالعه دقيق كرده است و روح اين پيام را كه ضد امپرياليسم است، موافق با احترام به حقوق بشر، آزادي افراد و استقلال ملل در اداره امور خود، تقويت وطن‌پرستي و تقوا تشخيص داده است. حزب به اين اعلاميه خوش‌بين بود و آن را با اصول سياست داخلي، به‌ويژه در زمينه اجراي قانون اساسي و متمم آن، اجراي اعلاميه حقوق بشر، احترام به آزادي و حقوق و امنيت قضايي ملت ايران، متابعت از اصول پارلماني و دموكراسي، تحقق حكومت مردم بر مردم و ريشه‌كن كردن فقر، رشوه‌خواري و نادرستي يكي ديده است. حزب ايران در اين اعلاميه بر اصول سياست خارجي خود تأكيد كرده و در پايان رفع نارضايتي‌ها، احترام به آزادي، حقوق و امنيت قضايي، حكومت قانون و شركت مردم در اداره امور كشور را عامل اصلي مبارزه با نفوذ كمونيسم و عامل پيشرفت و تجدد دانسته بود. واكنش‌هاي يك اعلام حمايت اعلاميه حمايت حزب ايران از دكترين مذكور سبب تعجب و واكنش‌هاي بسياري در كشور شد. حتي درون حزب ايران بازتاب‌هاي متعددي داشت. گروهي آن را ستودند و در فعاليت‌هاي سياسي حزب گامي رو به جلو ارزيابي كردند. در مقابل گروه ديگري آن را ناپسند دانستند و مخالف روح استقلال‌خواهي و وطن‌دوستي عنوان مي‌كردند. در خانواده صالح برادر او جهانشاه صالح به مشاجره با اللهيار پرداخت. مصدق نيز از جمله معترضان به تأييد دكترين آيزنهاور بود و در نامه‌اي خطاب به حزب اظهار كرد: «مگر از شما سؤال كرده بودند كه جواب داديد؟» در باره علت صدور اعلاميه مورد بحث در يكي از اسناد ساواك آمده است: «اين اعلاميه تشويق و مراوده مداوم با ميلس كاترين كلارك، دبير اول سفارت امريكا در همان سال بوده است.» اگر ادعاي سند فوق صحت داشته باشد، اين اقدام به تعامل امريكايي‌ها براي ايجاد جو موافق با خود در ايران دلالت دارد كه در اين راه اللهيار صالح مناسب‌ترين فرد براي اقدام بود. اين اقدام سبب شد تا حزب ايران به طرفداري از امريكا متهم و صالح امريكوفيل خوانده شود. در مجلس سنا و مجلس شوراي ملي جمال امامي، علي دشتي، شمس قنات‌آبادي و گروهي ديگر ضد صالح سخنراني كردند. آنان وي و طيف اطرافش را به محافظه‌كاري و فرصت‌طلبي متهم كردند كه براي ياري جستن از مقام‌هاي امريكايي براي بازگشت دوباره به قدرت مي‌كوشند. دامنه قضايا به روزنامه‌ها نيز كشيده شد، از جمله روزنامه اطلاعات با ابراز تعجب از اقدام مزبور آن را روش جديدي در سياست حزب قلمداد كرد. با وجود تحليل‌هاي موجود درباره علل رفتار صالح و حزب ايران در پذيرفتن كتاب آيزنهاور سير تحولات حزب نشان مي‌دهد در سياست‌هاي حزب تحول چشمگيري رخ نداده بود، بلكه حزب در آغاز تأسيس نيز از ديپلماسي امريكا در ايران حمايت و دفاع كرده بود. در مجلس سنا، علي دشتي به واسطه اين اقدام صالح را آلت دست خواند و در مجلس شوراي ملي موضع‌گيري‌هاي تندي عليه صالح شد، به‌طوري كه پروفسور جمشيد علم اظهار كرد: «بايد مغز صالح را عمل كرد و اگر عمل نشود بايد او را به تيمارستان فرستاد.» گروهي از نمايندگان نيز طرح غيرقانوني اعلام كردن فعاليت‌هاي حزب ايران را به مجلس پيشنهاد كردند. به نظر مي‌رسد اين اقدام سبب شده بود تا شاه سخت آشفته شود كه مبادا امريكايي‌ها صالح و اطرافيانش را به وي تحميل كنند. صالح و علاقه‌مندي امريكا به زمامداري وي مدتي بعد در گزارشي كه براي وزارت جنگ تهيه شده بود، صالح به علاقه‌مندي امريكايي‌ها به زمامداري وي اشاره كرده و گفته بود: «با توجه و استفاده از اين موضوع اعلاميه‌اي به طرفداري از دكترين آيزنهاور منتشر كرد.» اين امر بر گزارش ساواك درباره مراوده با اعضاي سفارت امريكا صحه مي‌گذارد. بدين ترتيب حمايت از دكترين آيزنهاور با وجود موافقت‌هاي اندكي كه درون حزب وجود داشت، با موج گسترده‌اي از مخالفت روبه‌رو شد. صالح به واسطه اين اقدام از جهات مختلف تحت فشار قرار گرفت و نتيجه آن انزواي مقطعي صالح و حزب ايران تا آغاز انتخابات دوره بيستم مجلس شوراي ملي بود. با بررسي شرايط و وضعيت رژيم پهلوي، مي‌توان دهه 1330 را دوران نزديكي رژيم به ايالات متحده امريكا دانست. بحران‌هايي كه رژيم به آن دچار شد زمينه را براي نزديك شدن او به امريكا فراهم كرد. از نظر سياسي اوج اين بحران‌ها در سال 1332 بود كه رژيم پهلوي با حمايت امريكا كودتاي 28 مرداد را به انجام رساند و از اين راه كوشيد با اعمال زور بر بحران فائق آيد. از سوي ديگر وجود مخالفت‌ها و نارضايتي‌ها در داخل كشور و عملكرد دولت سبب بروز شايعه‌اي شده بود كه به موجب آن گفته مي‌شد ايالات متحده خواهان روي كار آمدن دولتي مستقل از شاه در ايران است. اين وضعيت امريكا را نيز وادار ساخته بود در ميان احزاب سياسي به دنبال كساني باشد كه بتوان در مواقع ضرورت به آنها تكيه كرد. از اين‌رو صالح از كساني بود كه در اوضاع سياسي كشور خبر حمايت امريكايي‌ها يا نظر مثبت آنان نسبت به او مطرح بود. در ارزيابي ساواك در نيمه دوم دهه 1330، عنواني كه براي وي به كار برده بودند «طرفدار سياست امريكا» بود. اندكي پس از قضاياي دكترين آيزنهاور بار ديگر شايعه‌اي درباره صالح بالا گرفت كه اين بار بر سفارت كبراي او در خارج از كشور دلالت داشت. هر چند اين شايعه تحقق نيافت، اما ملاقات‌هاي صالح با برخي از امريكايي‌ها ادامه يافت. در سال 1339 كه قضاياي انتخابات دوره بيستم مجلس شوراي ملي فروكش كرد، در محافل سياسي تهران و محافل نزديك به جبهه ملي اخباري رايج شد كه مطابق آن صالح توسط يكي از آشنايان خود از هريمن امريكايي تقاضاي ملاقات كرد. شايعه تلاش برخي اعضاي جبهه ملي براي جلب نظر موافق مقامات امريكايي تقويت موقعيت دولت ايران توسط امريكا اغلب با شايعه كانديدا بودن يك حكومت و از آن ميان با احتمال نخست‌وزيري صالح همراه مي‌شد. اين امر در حالي بود كه صالح نيز در زمان دولت‌هاي حسين علا، منوچهر اقبال و ديگران معتقد بود دولت امريكا با وجود تركيب كابينه دولت ايران نسبت به ايران سياست مالي و اقتصادي ثابت و ويژه‌اي اتخاذ نخواهد كرد. او معتقد بود تا زمان مسافرت شاه به امريكا كه اخبار آن در سال 1337 بسيار بر وقايع تأثيرگذار بود، سياست امريكا در باره ايران موقت و روزمره خواهد بود. در اين شرايط و با وجود در تبعيد بودن مصدق، گزارش‌هاي ساواك بر تلاش برخي از سران جبهه ملي براي جلب نظر موافق مقامات امريكايي به‌منظور پشتيباني كامل از آنان در برابر تبليغ نقاط ضعف دولت و دربار شاهنشاهي تأكيد مي‌كرد. در اين وضعيت افراد مطلع گزارش مي‌دادند صالح و اعضاي جبهه ملي به دليل نارضايتي مقامات امريكايي از دولت اقبال به توصيه دولت امريكا با طرفداران علي اميني همكاري خواهند كرد و به سبب مخالف بودن شاه با نخست‌وزيري صالح از علي اميني حمايت مي‌شد. شايعات حكايت از آن داشت كه جلب رضايت امريكا براي شاه سبب شده بود تا وي در مذاكره با نمايندگان امريكا و حتي سفير آن كشور در تهران تمايل خود را به واگذاري هر پست يا سمتي و حتي نخست‌وزيري به صالح اعلام كند. از اين‌رو در سال 1339 مورد توجه بودن صالح از جانب امريكا باعث شده بود تا برخي از افراد در انتخابات سال مذكور براي عملي كردن فكر جلب سياست امريكا نسبت به ايران با وي همكاري كنند. اين امر در حالي بود كه صالح اعتقاد داشت اقدامات امريكايي‌ها در ايران و حمايت آنان از دولت اقبال و برقراري روابط دوستانه با شاه موجبات يأس شديد سران و اعضاي جبهه ملي را از دولت امريكا فراهم كرده است. وي تأكيد داشت دولت امريكا و دولتمردانش حتي براي يك روز هم قابل اطمينان نيستند. بدين ترتيب شايعات همدلي صالح با امريكايي‌ها در نظر او به غير قابل اطمينان بودن امريكايي‌ها تعبير مي‌شد كه نه تنها صالح شايعات مذكور را تكذيب نمي‌كرد، بلكه ضمن رنجيده خاطر بودن از امريكايي‌ها معتقد بود آنان نتيجه زحمات چندين ساله جبهه ملي را هدر داده‌اند به‌طوري كه گروه زيادي از جوانان و روشنفكران حقيقي كه به سوي آنان رو آورده بودند و دستورات آنان را به بهترين وجهي انجام مي‌دادند، از اطراف آنان پراكنده شدند و در هر محفل و جمعي علناً نسبت به سياست امريكا اظهار بدبيني و انزجار مي‌كنند. صالح و تبعات پذيرش دكترين آيزنهاور پس از سقوط كابينه جعفر شريف‌امامي در آغاز دهه 1340 علي اميني كه مورد حمايت امريكايي‌ها بود، به نخست‌وزيري رسيد. امريكايي‌ها صالح و اعضاي جبهه ملي را به همراهي و همياري با اميني دعوت مي‌كردند و در مقابل وعده‌هاي آزادي سياسي به آنان داده مي‌شد. با اين حال اعضاي جبهه ملي معتقد بودند دفاع سران جبهه از تز بي‌طرفي و سرسختي در مقابل انحلال دو مجلس و ذكر مطالبي عليه كنسرسيوم نفت سبب عدول ديپلماسي امريكا از جبهه ملي شده است و ديگر امريكايي‌ها مانند گذشته از جبهه ملي پشتيباني نمي‌كنند. اين اظهارات در حالي بود كه شايعات حتي از سابقه دوستي و نزديكي صالح با امريكايي‌ها، به‌ويژه در دوران سفارت او در امريكا و صميميت با جان اف. كندي رئيس‌جمهور امريكا و حمايت امريكا از او سخن مي‌گفتند. آغاز دهه 40، با مطرح شدن پيمان سنتو در منطقه همزمان شد. صالح هر گونه مخالفت با اين پيمان را رد مي‌كرد و آن را زير پا گذاشتن دكترين آيزنهاور قلمداد مي‌كرد. او اظهار نظر جبهه ملي در برابر پيمان را به ضرر جبهه اعلام مي‌كرد. پس از آشكار شدن ضعف اميني، بار ديگر شايعه احتمال نخست‌وزيري صالح بر سر زبان‌ها افتاد و با روي كار آمدن اسدالله علم عدم خوش‌بيني امريكا نسبت به او و كوشش براي تغيير دادنش سبب شد در جست‌وجوي كسي باشند كه تمايلات سياسي به نفع امريكا داشته باشد. در اين ميان صالح به عنوان كانديداي اصلي مطرح شد. اين اخبار در حالي انتشار مي‌يافت كه صالح مخالف همكاري با دولت علم بود و امريكايي‌ها را به بازي دادن، گول زدن جبهه ملي و سوء استفاده از نفوذ آنان در ميان مردم و دانشجويان متهم مي‌كرد. بازار داغ شايعات بر پيشنهاد پست نخست‌وزيري به صالح با پشتيباني امريكايي‌ها اشاره داشت. در ميان اعضاي جبهه ملي نيز سخن از تمايل امريكا به روي كار آوردن فردي از جبهه ملي در ميان بود كه پيشنهاد آن با مطرح كردن شرايطي از طرف مقابل مواجه شده بود. ارتباط صالح با سفارت امريكا همچنان ادامه يافت. مذاكرات او در سال 1343 براي جلب نظر امريكايي‌ها به اظهار نظر خود وي به سوي گرفتن نتيجه مي‌رفت كه دكتر مصدق با نامه‌اش كار را خراب كرد. به اين ترتيب با وجود مطرح بودن شايعه نخست‌وزيري او در مواقع گوناگون كه در اين زمان بار ديگر مطرح شده بود، هرگز اين پست به او داده نشد و سال‌هاي بعد با كنار كشيدنش از فعاليت رسمي سياسي دامنه آن فروكش كرد. در سال‌هاي پاياني دهه 1340 برخي از كساني كه به دنبال فعال ساختن جبهه ملي بودند، احتمال مي‌دادند اگر در امريكا افرادي نظير كندي روي كار بيايند، فرصت مناسب براي نزديك شدن به قدرت براي صالح و امثال او فراهم مي‌شود. مسئله سياست امريكا و رابطه آن با صالح سبب شده بود تا در اسناد ساواك نيز او به طرفدار سياست امريكا بودن توصيف شود. به اين ترتيب مسئله روابط امريكا با صالح حول محور چند مسئله دور مي‌زد: سابقه همكاري او با سفارت امريكا در ايران، حمايت از سياست‌هاي امريكا در ايران كه به نظر وي امريكا نيروي سوم براي حل معادله دو ابرقدرت شوروي و انگليس بود. اين امر با طرفداري از سياست و تزهاي مطرح شده امريكا در ايران و در سطح منطقه همراه بود. در مقابل اغلب سخن از نظر داشتن امريكا به صالح در كشاندن هيئت حاكمه به سوي خود مطرح بود. اين امر دو جانبه زمينه قوت شايعات راجع به طرفدار امريكايي بودن صالح را بيشتر دامن مي‌زد. احتمال نخست‌وزيري او نيز گاه به شعله‌ورتر شدن اين شايعات كمك مي‌كرد. هرچند كه در غايت امر، پيش‌بيني‌ها در اين باره تحقق نيافت و سير وقايع كشور، به سويي ديگر رفت.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۰۶ مهر ۱۳۹۴ - ۱۶:۰۱
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]
-
گوناگون
پربازدیدترینها