محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1827950928
عباس جوانمرد: با بلیت ۱۶۰ هزار تومانی نمایش چه چیزی به مردم می دهید؟
واضح آرشیو وب فارسی:شهرخبر: شهرخبر : به نقل از سینماژورنال جوانمرد چهره ای بود که علاوه بر افزودن بر دامنه ادبیات نمایشی ایران سعی کرد تا می تواند اسباب رشد چهره های مستعد تئاتر را فراهم کند. بهرام بیضایی، نصرت نویدی و علی حاتمی از جمله شناخته شده ترین چهره های هنری مملکت ما هستند که اول بار به واسطه اجرای نمایشنامه هایشان توسط عباس جوانمرد توانستند تواناییهای خویش را به مخاطبان بشناسند. جوانمرد که ماههاست درگیر نگارش کتاب زندگینامه اش با نام "دیدار با خویش” است در گفتگویی تفصیلی با افسانه شفیعی در "شرق” کوشیده نگاهی داشته باشد به وضعیت دوره ای از تئاتر که خودش در آن فعالیت می کرد و مقایسه ای انجام دهد میان آن دوره و دور فعلی. جوانمرد در این گفتگو به صراحت ژستهای برخی چهره های شبه روشنفکر این روزهای تئاتر را به چالش کشیده و از این ژستها که برای فاصله گذاری میان مخاطب عام و هنر نمایش صورت می گیرد انتقاد کرده است. سینماژورنال متن کامل گفتگوی جوانمرد را ارائه می دهد: امروز دهه ٤٠ را به عنوان اوج هنر تئاتر ایران می شناسیم. فکر می کنید تجربیات این نسل به نسل امروز منتقل شده و اگر این چنین است، رگه های آن را کجا می توان پیدا کرد؟ اگر منتقل نشده دلایل آن چیست؟ مخاطب این تجربیات کیست؟ کجاست؟ واضح تر می گویم؛ آن سنت نمایش نامه نویسی و آن نویسندگان و کارگردان ها با تفکراتی که داشتند، روزنه ای باز کردند که این روزنه باید راه تازه ای برای نسل بعد می شد. اما امروز نمی توانیم به نمایش نامه نویس شاخصی اشاره کنیم یا دست کم چه در کمیت و چه در کیفیت آن شکوفایی دیده نمی شود. دلایل این افت چه می تواند باشد؟ نسل دهه ٤٠ تجربیاتش را به نسل دهه ٥٠ منتقل کرد. به نظر من هر دو نسل فعالانه زندگی کردند. خوب است که شما اسمی از نسل ٤٠ و ٥٠ می برید. برخی که ماشاءالله این قدر مغرور و متفرعن تشریف دارند که پرسشگرانه می گویند ما نفهمیدیم این دهه ٤٠ و ٥٠ چه بوده که می گویند دوره طلایی است. اینها یک مقدار بی لطفی است یا درواقع در جایگاه خود نبودن است که یک آدمی در این زمانه زندگی کند و گذشته اش را بی قدر بداند و به جای اینکه تحقیق کند چه اعمالی انجام شده، مدعی شود مگر چه کردند! خب این درست نیست. لااقل این شیوه نگرش همراه اخلاق هنری نیست. نسل ٤٠ و ٥٠ به دلیل موقعیت و ضرورت اجتماعی اش، خواست بعد از خفقان و کودتای ٢٨ مرداد زنده بماند و نفس بکشد با این ایده که دیگران، منظور غیرهنرمندان، هم امکان نفس کشیدن بیابند. همین. هر کاری هم کردند در این زمینه بوده است. شما اگر بخواهید نفس بکشید، به آزادی احتیاج دارید و این آزادی را ما برای هم عصرانمان هم می خواستیم. مشخصه این نسل این بود و هر کس در قلمرو حرفه خودش سخت کار کرد. من تکرار کرده ام و اصلا از تکرار آن نه شرمنده ام و نه خسته می شوم که هنر آن طور که معلم بزرگ می گوید: «شعله جاودان عشق است و عشق از آن رو مقدس است که شعله و درخشش آن پایان نمی پذیرد». هنرمند اگر عاشق نباشد هنرمند نیست. اگر شما بپرسید عشق مشتمل بر چه چیزهایی است؟ می گویم پایه اصلی آن عدالت است. اگر عدالت نداشته باشید، با هر تمهید و نمایشی هنرمند نمی شوید. درنهایت ادای هنر را درمی آورید اما دست بالا هنر شما یک بعدی است. حقیقت این است که هنرمندان ماندگار دنیا و ایران عاشق بوده اند. وای به روزی که دوره ما از عاشق و حتی از عاشق های پیر تهی شود. خوشبختانه قبول دارید تجربیاتی در آن دوره انجام شده اما آیا این تجربیات انتقال پیدا کرده است؟ من می گویم این انتقال دو سو دارد؛ یکی خود نسل است که کارشان را انجام دادند و خیلی هم نمی خواستند کسی بفهمد. آنها زندگی کردند. سوی دیگر، نسل بعد از آن است که باید پرسید آیا کوشش کردند که آن نسل را بفهمند؟ به نظرم نکرده اند و اگر هم کرده اند ناکافی بوده است. هرگز نفهمیدند ما در نبود مطلق امکانات در آن زمان، کار می کردیم. کوشش درونی همه عناصر حاکم سازنده بر این بوده که چیزی نباشد. از حکومتش گرفته تا غیرحکومت، یا آدم هایی که در قلمرو هنر فعالیت می کردند اما لبریز از نفرت و حسادت بودند. آن نسل در نبود کامل امکانات کوشش کرد چیزی پیدا کند و بیاموزد و بیاموزاند اما مشخصه آن عصر این بود که چیزی در دسترس ما نباشد. من اینها را خوشبختانه نوشته ام و امیدوارم به زودی منتشر شود. خودنوشتی است که به نام «دیدار با خویش» قلمی کرده ام. شاید غلو کنم اما یحتمل جزء نادر دفعاتی است که یک نفر به اشتباهاتش نگاه کرده است چون اکثر قریب به اتفاق خاطره نویسی ها متأسفانه از این منظر است که همه جهان هستی به آنها ختم می شود و دوره شان را دوره شکوفایی و افتخارات می دانند. نه! اگر نوشتم، مکرر کردم و خودم را دیدم و دنبال این بودم که کجا اشتباه کرده ام. جوانمرد حالا که به گذشته نگاه می کند، کجای کارش اشتباه بوده است؟ خیلی جاها. در اولین گروه «هنر ملی» که به اتفاق دوستان شکل گرفت، سعی کردیم همه مبانی کار تجربی و آموزشی را همراه هم پیگیری کنیم. ما سه، چهار دوره آموزشی گذاشتیم که شاگردان آن بعدها جزء استادهای برتر دوره بعد شدند. این آدم ها همین طوری به وجود نیامدند. آنها عاشق هایی بودند که خودشان، خودشان را ساختند. منبعی نبود که خودشان را تغذیه کنند. امروز این همه اینترنت، سایت، منبع، ترجمه و امکانات ارتباط گروهی دارید. زنده یاد بیژن مفید در بین ما تنها کسی بود که زبان خارجی می دانست و تنها کسی بود که یک چیزهایی ترجمه می کرد، یا نهایتا شاهین سرکیسیان را داشتیم. ترجمه های این دو تنها پل ارتباطی ما با جهان تئاتر بود و ما از همین طریق با تمام جنبش های پیشرو روز دنیا آشنا می شدیم. حالا از من می پرسید کجا اشتباه کردید؟ من سه دوره گذراندم. یک دوره وقتی بود که ما با دانسته هایمان پز می دادیم. خدا بیامرزد شاهین سرکیسیان را. یکی از کارهای این عاشق پیر این بود که آن زمان هر روشنفکری که از خارج به ایران می آمد را به جمع ما می آورد. او بدون اینکه بفهمد، برای ما ارتباط و گفت وگو درست می کرد. اما ما با آنچه خوانده بودیم مغرور بودیم. من حظ می کردم یک آدم روشنفکرِ متجددِ فرنگ دیده در گروه پا بگذارد تا خودم را ارائه کنم. شروع می کردم به پرسیدن سؤال های حرفه ای آکادمیک ، چون می خواستم خودم را ارضا کنم. این نمونه ای از اشتباهات من است. چرا؟ چون بعدها فهمیدم چیزی نمی فهمم. آن زمان می خواستم از خودم نمایش درست کنم. این نگاه امروزم به آن روزهاست. با خودم فکر کردم این که نشد کار! گفتم با دانایی هایم لذت ببرم، گفت وگو کنم و دیگران را قانع کنم که یعنی تو رفته ای فرنگ اما از تاریخ ملی ما چیزی نمی دانی. در مرحله دوم شروع می کردم دیگران را قانع کردن. قانع کردن البته آگاهی بسیطی می خواهد ولی این هم کافی نبود و اشتباهی دیگر. به نظر شما راه دیگری هست؟ به نظرم بهتر است به جای قانع کردن، تبادل اطلاعات کنیم و تجربیات زیسته مان را به مشارکت بگذاریم. این درست است اما کافی نیست. فکر کردم در این وضعیت، بزرگ ترین کار این است که دارای اندیشه و افکاری شویم و اینها را بدون منافع شخصی ارائه کنیم. باید راهی انتخاب می کردیم که فی حدذاته دارای جاذبه باشد، جاذبه ای که مخاطبان را به خود جلب کند. اگر جاذبه دارد، خواهانش را پیدا می کند. دموکراسی در چنین وضعیتی نهفته است. یعنی به مرحله ای برسید که خودکامگی مجاب کردن و لذت بردن را نداشته باشید و نخواهید کسی را به زور قانع کنید. این شیوه بیراه نیست. چطور این حالت به وجود می آید؟ این طور که مثلا من عقایدی دارم که بدون درنظرگرفتن منافع و سود شخصی، آنها را ارائه می دهم. این مرحله سومی بود که طول کشید به آن برسم. همه کارهایی که قبل از آن انجام دادم، اشتباه بوده است. شما خیال می کنید چند نفر از هم عصران تان دچار این گرفتاری ها هستند؟ من فکر می کنم ٩٠ درصد در مرحله اول اند. می گویید نه! بیایید نشانتان بدهم. آدم هایی هستند که با دو مثقال کار، چه ادعاهای وحشتناکی دارند و هیچ چیز از گذشته و حقیقت نمی دانند. به قول معلم بزرگ: «آنهایی که حقیقت را نمی دانند نادانند، آنهایی که می دانند و انکار می کنند، تبهکارند». پس آن تجریبات منتقل نشد چون نخواستید ادعایی داشته باشید؟ تجریبات آن زمان منتقل شده اما به درستی دریافت نشده است. برای اینکه آن نسل تنها زندگی اش را کرده و نیت داشته که فکرش را ارائه کند. من نخواستم کسی را قانع کنم. خیلی سال است که نمی خواهم. نظرم را می گویم. مثل همین حالا که صرفا نظرم را می گویم. آن نسل این کار را کرد. زندگی بیژن مفید را ببینید! تمام وقت داشته همین کار را می کرده است. خود مرحوم سرکیسیان تمام وجودش را، که عبارت از عشق خالص است، در مرکز قرار داده و عشق را آموخته و با تسری عاشقانه عشق، توانسته آدم های عاشق را دور خودش جمع کند. تمام هم دوره ای های آن زمان اکثرا همین طور هستند اما آیا این فعالان امروز نمایشی، همگی عاشق اند؟ نه! به گمانم تعداد عاشق ها این روزها کم شده است. گفتم که عشق مبانی ای دارد و پایه آن عدالت است. عاشق نسبت به خودش و دیگران عادل است. جایگاه تئاتر را در میان مردم چگونه ارزیابی می کنید و فکر می کنید امروز تئاتر ما تا چه حد با مردم ارتباطی پویا و پیوسته دارد؟ در کتاب «چه باید کرد»، چرنیشفسکی خیلی زیبا در هر فصلی از خواننده اش می پرسد؛ خواننده تیزهوش به نظر تو این پرسوناژ چطور آدمی است؟ این دیالوگ را به شکلی زیبا همیشه با خواننده برقرار می کند. من در ابتدای کلامم گفتم و فکر می کنم شما خبرنگار باهوشی هستید. ما بعد از خفقان و مصیبت عظیم ٢٨ مرداد، که ١٢،١٠ سال طول کشید، کوشیدیم نفس بکشیم. دنبال آزادی می گشتیم. نه فقط آزادی خودمان بلکه آزادی برای همه کسانی که کنارمان زندگی می کردند. برای اینکه عاشق بودیم و ضرورت عشق، عدالت است. شما می دانید چطور باسواد شدید؟ خیال می کنید این درس مجانی و حتی کتاب های مجانی و امکاناتی که داشتید، از کجا تأمین شده است؟ پول تحصیلات مجانی شما را ملت داده اند. مجموعه بودجه مملکت از دو راه تأمین می شود؛ یکی مالیات مستقیم و دیگری مالیات غیرمستقیم. بدبختانه آنهایی که میلیارد، میلیارد پول به دست می آورند، مالیات نمی دهند. بنابراین بیشتر بودجه کشور از طریق مالیات غیرمستقیم است. نانی که شما ارزان می خرید و می خورید، از مالیات غیرمستقیم آن پیرزن بندر گناوه است. ما این را فهمیدیم. در قبال آن، بدهکار مردم هستیم و باید بدهی مان را پس بدهیم. شما در قبال این بهره ای که برده اید، باید بهره بدهید. آنجا که تأکید می کنم پایه عشق عدالت است همین جاست. ما این را می دانستیم و از همان روز اول که گروه درست کردیم، ارزان ترین بلیت را برای مردم گذاشتیم. شما می دانید امروز بلیت یک تئاتر چقدر است؟ ٥٠ هزار تومان. نه خانم! خیلی بیشتر. تا ١٦٠ هزار تومان است. این چه ربطی به توده مردم دارد؟ شما می خواهید چه چیزی به مردم بدهید؟ تفرعن؟ تئاتر یعنی دادوستد با مردم. ما از مردم تغذیه می کنیم، پس باید به آنها غذا بدهیم. من سهل و ممتنع ترین مسائل زندگی ام را به تئاتر تبدیل می کردم و به مردم ارائه می دادم. پز نمی دادم که بخواهم حرف های ثقیل و شبه روشنفکرانه بگویم. این حرف ها اصلا ربطی به مردم نداشت. آن یک چیز زینت المجالس است. تئاتری که با مردم ارتباط نداشته باشد، هنر نیست. هر زمانی که از عمل هنری شما آدم های دیگر تغذیه روحی کنند، هنر حادث شده است. مردم عادی چطور با چیزهای بغرنج تغذیه کنند؟ کجای نیازشان را برطرف می کند؟ چیزهایی که خودتان هم نمی فهمید برای چه روی صحنه می برید؟ من ٤٥ سال از عمرم را در خارج از ایران زندگی کردم. بغرنج ترین تئاتر ها را دیدم. چیزهایی که این دوستان ما، که کارهای عجق وجق می کنند و به خیالشان دنیا را زیرورو کرده اند، به عقلشان هم نمی رسد، دیده ام و دنبال کرده ام اما یک چیز را به شما بگویم. اگر بخواهی بغرنجی را حل کنی، بهتر است ساده اش کنی نه بغرنج تر. روشن است. خیلی روشن است. تمام کوشش امروزی برخی از ما این است که مسائل را بغرنج کنیم طوری که دیگر خودمان هم نفهمیم. ما از روز اول سپاسگزار ولی نعمت خودمان، یعنی مردم بودیم. چون این توده عظیم مردمی پول یا سرمایه اصلی شیفتگی ما به هنر را می پرداختند. پس بر ذمه ما بود که پاسخ درست بگوییم. ما برای مردم کار می کردیم. برای مردم کار کردن این نیست که کاری کنیم ما را نفهمند، بلکه یک گام جلوتر از آنها کاری می کردیم که برایشان جاذبه داشته باشد و دنبال ما بیایند، ولاغیر. ضرورت تشکیل و شیوه اداره کردن «گروه هنر ملی» چه بود و چگونه آغاز شد؟ ضرورتش درک ضرورت زمانه بوده است. «زندگی بدان گاه که نیازمند جنبشی باشد خود فرزندانی می زاید که راه تازه را بیابد». هیچ آمپولی برای شما جنبش به وجود نمی آورد. اگر نگاهی به گذشته بیندازید، بسیاری خواسته اند تزریق انقلابی کنند. واقعیت این است که ایده ها خیلی خوب بود اما ضرورت نداشت. توده احساس نیاز نمی کرد یا اطمینان نمی کرد. زمانه ما به این کار احتیاج داشت. من هم گروه درست نکردم بلکه یک عده هم فکر بودیم. نشستیم فکر کردیم چه باید کرد و دیدیم وقتی با هم باشیم بهتر می توانیم کار کنیم. اینها همین طور به وجود نیامد. خردخرد تکامل پیدا کرد. ما به این نتیجه رسیدیم برنامه هایی بگذاریم که جاذبه داشته باشد و مردم جمع و با مشکلات خودشان آشنا شوند. در مقدمه «آنتیگونه» ترجمه شاهرخ مسکوب آمده: «معرفت در هر شرایطی لذت بخش است. حتی در تراژدی هم لذت هست». معرفت خودبه خود لذت بخش است، حتی معرفت به رنج ها. ما در آن زمان دلمان می خواست به رنج هایمان واقف شویم. می خواستیم بدانیم چرا این قدر بدبختیم، چرا این قدر نداریم. دور هم جمع شدیم و خودبه خود گروه «هنر ملی» پدید آمد. کارهای بسیار کوچک اما اساسی کردیم. بیش از ٤٠،٣٠ کار صحنه ای، نمایش های عروسکی، شهر آفتاب مهتاب و…، بیش از ٤٠ کار تلویزیونی کردم. اما اگر از خودم بپرسید، تنها یک کار اساسی کردم که از همه آنها مهم تر است. اولین روزهایی که تلویزیون حبیب الله ثابت آمد، یک آمریکایی به اسم مستر هالک، که تکنیسین خوب و معلم خوب تری بود، کلاس های یک ساله فنی تلویزیون گذاشت و من آن دوره را دیدم. من کار تلویزیون را دوست داشتم، او هم شاگرد این طوری دوست داشت. بعد که تلویزیون دولتی آمد، کلاس های گویندگی و کارگردانی را شروع کردم. من به درستی دریافتم که تلویزیون در تمام دنیا به تئاتر و سینما لطمه های جبران ناپذیری زده است. رضا بدیعی هم دوره ای من بود. او از کارگردان های نخبه تلویزیون است که بیش از ٤٠٠ اپیزود سینمایی در هالیوود ساخته است. این آدم پر از تجربه، سال ها بعد نامه ای برای من نوشت و یک عکسی هم همراهش فرستاد. او وسط برف نشسته و قنبرک زده بود. نوشته بود عباس من آمدم راه رفتن کبک را یاد بگیرم، راه رفتن خودم را هم از یاد بردم. من دریافتم که تلویزیون این ضربات را به سینما و تئاتر زده اما به نظرم در ایران می تواند خدمت کند. در ایران ما مهجور هستیم، چیزی به نام نمایش برای مردم مهجور شده بود. دریافتم تعدادمان بسیار اندک است، دریافتم که توانایی ها و کارآمدی های ما ضعیف است. پس برای یک مرجع هنرهای زیبای وقت، نامه ای نوشتم که اگر ما بتوانیم برنامه تلویزیونی دایر کنیم، می توانیم به نمایش و تئاتر این مملکت خدمت کنیم و تئاتر بین مردم رواج پیدا می کند. شما مجبورید بازیگر، کارگردان و نمایش نامه نویس فراهم کنید، شما مجبورید هنرمندان صاحب سبک و جوان ها را جذب کنید و از این طریق آنها تجربه پیدا می کنند. اساس را گذاشتم به اولویت بخشیدن به نمایش های ایرانی. پس شما چه بخواهید چه نخواهید، بعد از چندی کارگردان و نمایش نامه نویس و بازیگر پیدا خواهید کرد. من این نامه را برای مهرداد پهلبد فرستادم و ایشان برای دکتر مهدی فروغ. جواب این بود که چنین چیزی محال و غیرکارشناسانه و غیرعملی است. آقای پهلبد مرا خواست و جواب را گفت. گفتم این کار شدنی است اما یک شرط دارد. گفت: چه شرطی؟ گفتم: اینکه دکتر فروغ در این کار دخالت نکند. چون با دکتر فروغ کار کرده بودم و می دانستم آدم اداره جاتی است. پهلبد فهمید که من چه می گویم و گفت خودت مسئولیتش را برعهده بگیر. یک بودجه خیلی باورنکردنی دادم، چون می خواستم دستشان را بند کنم. گفتم با ٣ هزار تومان که پول متریال، بازیگر، کارگردان، دکور و غیره است، کار را شروع می کنم. آنها هم بودجه را پنج هزار تومان بستند. محالی که گفته بودند، میسر کردم. شش گروه به سرکردگی معمرین و صاحب نام های تئاتر تشکیل شد. برای اینکه دکتر فروغ ناراحت نشود، شش ماه به او مرخصی دادند و او رفت آمریکا. در این شش ماه کار راه افتاد. تمام کارگردان ها و بازیگران درجه یک و جوان ها را جذب کردیم؛ ازجمله جعفر والی، بهرام بیضایی، بهمن فرسی، علی نصیریان، علی حاتمی، خانم فخری خوروش، خلیل دیلمقانی، حمید سمندریان و… همه از همان شش گروه آمدند و کار کردند و دیده شدند. شما سه نویسنده درجه یک دارید که همه کارشان را آنجا آغاز کردند. اکبر رادی، بهرام بیضایی و دکتر ساعدی. به چه دلیل سنت نقدنویسی تئاتر نتوانست به اندازه نمایش نامه نویسی موفق شود؟ ترس… پروا…، همین پروا بلایا را طویل العمر می کند… وگرنه کیست کو تن در دهد در طعن و طنز دهر، آزار ستمگر، وهن اهل کبر، رنج و خفت از معشوق، سرگرداندن از قانون، تجری های دیوانی که دائم مستعدان صبور از هر فرومایه همی بیند… . بلای انسان امروز ترس است. نوزاد چون هنوز ترس را نیاموخته، در آب غرق نمی شود. خدا نکند در رودخانه بیفتید اما اگر افتادید راهش این است که خود را مثل یک کاغذ روی آب بیندازید. به محض اینکه خود را کنترل کنید، زیر آب رفته اید. این حقیر اهل این کار هستم. بله شناگر ماهر و آشنا به ورزش واترپلو… . فقط آب پیدا نمی کنم. حال بگذار من مبحث شما را زمین بگذارم و قسمت اول را تکمیل کنم. این شش گروه که تشکیل شد، موجی از نویسندگان و کارگردانان و بازیگران پدید آمد و از همه مهم تر تماشاچی پیدا کردیم. شب های چهارشنبه که نمایش پخش می شد، خیابان ها خلوت بود. مردم به تئاتر راغب شده بودند. دستگاه هم این را فهمید. فهمیدند که موج جدید نویسنده و کارگردان فراهم شده است و مردم هم جایی می خواهند که در آن تئاتر ببینند. این بود که سالن سنگلج، فکر می کنم در سال ١٣٤٤، ساخته و افتتاح شد. ساخت سالن سنگلج در مقایسه با مسائلی که امروز سالن ایرانشهر را می سازد، خودش نماد مهمی است… . هنوز که هنوز است، با کمال تأسف، بهترین و درست ترین تالار، سنگلج است. چون کسانی که اهل تئاتر نبودند و دانشی از این هنر نداشتند، دست به کار ساخت سالن های دیگر شدند؛ نمونه اش تئاتر شهر. از چه جهت سالن تئاتر شهر را مناسب نمایش نمی دانید؟ چون تئاتر شهر گرد است. آمفی تئاتر های سراسر دنیا را مطالعه کنید ببینید کدامشان گرد است. آمفی تئاتر های یونان در فضای باز ساخته شده است. آن دوره بلندگو نبوده اما وقتی بازیگر حرف می زده، صدایش تا چهل پله بالاتر شنیده می شده است. به این دلیل که یاد گرفته بودند تئاتر باید بیضی شکل باشد. تئاتر گرد یک مرکز بیشتر ندارد و کانون مرکزی آن وسط قرار می گیرد. اما تالار بیضی شکل، دو کانون دارد؛ یک سو بازیگر و سوی دیگر تماشاچی. زمین تالار ٢٥ شهریور یک تکه جداافتاده از بوستان شهر بود که شکل بیضی داشت و آنهایی هم که این تالار را ساختند خیلی واقف به این موضوع نبودند. سالن که ساخته شد، تمام کارهای این شش گروه در آن اجرا می شد. هفته ای یک برنامه در تلویزیون داشتیم و اجراهای زنده در سالن برگزار می شد. دکتر فروغ درست گفته بود که محال است اما عشق محال را ممکن کرد. تلویزیون آر.سی.آ را حبیب ثابت از روی شم تجاری اش گیر آورده بود. آر.سی.آ یک فرستنده داشت که از رده خارج شده بود و او آن را به قیمت ارزان خرید، به شرطی که دولت ایران فروش گیرنده های تلویزیون را منحصر به او کند. این تلویزیون مال عهد بوق بود که دائم گرم می شد و از کار می افتاد و باید پنکه روشن می کردیم تا باد به آن بخورد و گرم نشود. دوربین ها هم لامپی بود و وسط اجرا می رفت. آن زمان تصویربردارهای بسیار زبردست و کارکشته ای داشتیم؛ مثل آقای عطایی که با دوربین ها معجزه می کرد. پنج لنز روی یک دوربین نصب بود و لانگ شات ها را ٥٠ می گرفتند و آقای عطایی استاد این بود که هر موقع دوربین می رفت، مثل تیر با یک دوربین برنامه را کاور کند. به این ترتیب آقای حبیب ثابت تلویزیون دست دوم را منحصر به خود کرد و تمام گیرنده های آر.سی.آ ازمدل افتاده را به فروش رساند تا اینکه تلویزیون ملی آقای قطبی آمد. با این مشکلات فکر می کنم مهم ترین کار من تشکیل آن شش گروه است که منجر به ساخت سالن ٢٥ شهریور شد. سؤال قبلی جواب داده نشد. فکر می کنید چرا سنت نقدنویسی به اندازه نمایش نامه نویسی و کارگردانی پیشرفت نکرد؟ آن موقع هم نقادان بسیار خوبی داشتیم. هوشنگ حسامی، دستغیب، نجف دریابندری و فریدون رهنما برای نمایش ها نقد می نوشتند. احمد شاملو، این عزیز من را فریدون رهنما به ایران و دنیا شناساند. چرا می گویید منتقد نداشتیم! منتها این کار ادامه پیدا نکرد. در کانون هنرمندان از رشته های مختلف نقاشی، مجسمه سازی، شعر، ادبیات و تئاتر دور هم جمع می شدیم. ابراهیم گلستان، فروغ فرخزاد، شاملو، دستغیب، فریدون رهنما و نادر نادرپور کنار هم می نشستند. آنها در سطحی از شعور و معرفت هنری بسیار قابل توجه و آن قدر بالا و والا بودند که می توانستند همدیگر را تحمل کنند. امروز واقعا این تعامل وجود ندارد و نمی دانم چرا. چه چالشی با نظارت و سانسور آن زمان داشتید؟ سه تا از کارهای من توقیف شد. «روزی خدا»، «در اندوه تولدی دیگر» و «کنار آتش دوست». یک بار هم دو نمایش که یکی از آنها را بیضایی نوشته بود و دیگری را نصرت نویدی. سیستم از بنیاد خراب بود. شما هیچ کاری نمی توانستید بکنید و هیچ چیزی نمی توانستید بگویید. سانسور به چه شکل اعمال می شد؟ متن را می فرستادیم اداره تئاتر، آنها هم می فرستادند سازمان امنیت. نماینده سازمان امنیت می خواند بعد می گفت بله یا خیر. بسیاری از مواقع می گفتند این و آن جمله را باید خط بزنید. ولی من یک بار و در یک موقعیت مناسب کاری کردم مناسب همان احوالات. در تالار ٢٥ شهریور شش، هفت گروه جشنواره گذاشتند. من «پهلوان اکبر می میرد» را داشتم و سازمان امنیت دو صفحه از این متن را با مداد قرمز ضربدر کشیده بود. اما در اجرا همه دیالوگ ها را گفته بودم. رقص سماعی که در عکس پشت سر می بینید، یکی از آن صحنه هاست. مطلب سانسورشده این بود: اینجا شکنجه بود… خریدن آدم… فروختن… در قلعه های سرخ، زندان و دار بود… این طرف شاهنامه می خونن… اون طرف نعل داغ می کنن… نعلو برای تو داغ می کنن… تو فریاد نکشیدی… نه زیر داغ، نه زیر شلاق… به قاطر بستن ات… قاطر چموش بود… از تنگ نفیر تا غار کفتار روی خس و خاشاک کشیدنت… اگه طناب پاره نشده بود شاید به جاهای دور برده بودنت…، من همه اینها را گفتم و هیچ اتفاقی هم نیفتاد. تا اینکه شاه را برای افتتاح جشنواره دعوت کرده بودند برای یک نمایش روحوضی. برادر فریدون رهنما به شاه گفته بود می خواستید بروید پهلوان اکبر را ببینید. یخه ما را گرفتند که باید پهلوان اکبر را برای شاه اجرا کنید. معاون وزارتخانه گفت: «آنجایی که یک چیزاهایی می گویند درباره نعل و داغ و از این حرف ها… بگو نگویند». من گفتم: «مگر می شود؟ یک بازیگر شش ماه تمرین کرده تا این دیالوگ ها را بگوید. اگر به او بگویند نگو، جلوی شاه توپوق می زند و همه چیز بهم می خورد. تازه از کجا معلوم که ایشان نمی خواهد بداند ما این چیزهایی را که شنیده است، می گوییم یا نه؟» گفت: «ای بی شرف» (وقتی تنها بود مزاح می کرد). رفت پیش پهلبد و او هم گفته بود پس اگر این طور است، بگذار بگویند. من سانسور را نپذیرفتم و هیچ اتفاقی نیفتاد. چرا نسل دهه ٤٠ و ٥٠ اغلب از تئاتر کناره گرفت، و امروز فکر می کنید این کار شما هنوز هم کار بجایی بوده است؟ من ٥٠ سال کار کردم. ٤٠ پی اس تلویزیونی و ٣٠ اجرای صحنه ای داشته ام. مگر یک آدم چقدر کار می کند. در ضمن شما از کجا می دانید من کار نمی کنم؟ من ٧٠٠ صفحه انتقال تجربه پنجاه ساله ام را در متنی به نام «دیدار با خویش» نوشته و به ناشر سپرده ام. واقعیت این است که گاهی تا ساعت دو نیمه شب کار می کنم. به این کناره گیری اعتقاد ندارم. شما می توانید سؤال کنید آخرش که چی؟ خانم جان! یک جا آدم بدون اینکه بخواهد توی دنیا می افتد و یک جا باید بمیرد. مهم این است که به این فاصله چطور معنی می دهید. معنی زندگی محتوم من این است. شما کناره گیری کردید و عده ای دیگر به انزوا رفتند. این اتفاق غم انگیزی بود که برای این نسل افتاد… . نعلبندیان از اول، آدم خاصی بود اما کم آدمی داریم که به اندازه ساعدی کار کرده باشد. نصرت نویدی زود مرد. من دو، سه فصل راجع به نویدی نوشته ام. نویدی آدم خاصی بود. سرشت ویژه ای داشت. اصل ترین آدمی بود که می شناختم. هیچ کس به اندازه او روستا و روستایی را نمی شناسد. هر کدام از کارهایش گنجینه بی نظیری در ادبیات ایران است. هم از لحاظ سوژه و هم دیالوگ بی نظیر بود و حیف که زود مرد. نصرت نویدی یکی از نویسندگان مهجوری بود که چشم تیزبین شما دید و شناساند. متأسفانه هنوز هم مهجور و ناشناس است. چطور او را پیدا کردید؟ برای چندمین سال جشن هنر، من و داوود رشیدی را دعوت کرده بودند تا دو برنامه بگذاریم. آقای بیضایی متنی برای من نوشته بود و آقای ساعدی گویا «جانشین» را برای رشیدی. سازمان امنیت متن ساعدی را توقیف کرد. من هم روی همکاری با او انصراف دادم. آنجا در مسابقه نمایش نامه نویسی، نصرت نویدی اول شد. نفر دوم نعلبندیان بود با متن «پژوهشی ژرف و سترگ» و نفر سوم هم کوروش سلحشور با متن «آلونک» . در همین زمان با نویدی و نوشته هایش آشنا شدم و چند کار از او اجرا کردم. این خان زاده روستایی انسان فوق العاده بزرگی بود. یک حالت تسخیرکردن داشت. با آن خنده های زیبا و درخشان و آن سادگی اش هر آدمی را جذب می کرد. یک روز توی خیابان مرا دید و گفت: «ولت نمی کنم. باید برویم ده و مدتی میهمان من باشی». گفتم: «می آیم» و قرار شد با هم تماس بگیریم و این سفر را عملی کنیم و او رفت به ده. همان رفتن بود و بعد خبر فوتش آمد. بیشتر نمایش هایی که به صحنه بردید متن هایی از بهرام بیضایی است. نظرتان راجع به کار ایشان چیست؟ بیضایی بی تردید دارای چنان هوش، استعداد و حافظه ای است که گمان نمی کنم نمونه ای داشته باشد. به همین دلیل بی نهایت لغت، مطلب و اندیشه بکر دارد. بارها شده است بیضایی گفته قصه ای نوشته ام که می خواهم برایت تعریف کنم و در همان وقت که تعریف می کرد به آن اضافه می کرد. بیضایی آگاه ترین آدم نمایش ماست؛ هم در تئاتر و هم در سینما. تا بخواهید سوژه نانوشته و کار نکرده دارد و امیدوارم امروز که فراغتی پیدا کرده، مقداری از ایده هایش را نوشته باشد. بیضایی هنگامی که در گروه بود، دو نمایش «میراث ضیافت» و «سلطان مار» را کارگردانی کرد. خوب بود ولی کار درخشانی نبود. یک روز نمایش نامه «افرا» را برایم خواند. برخلاف سایر نمایش نامه هایش، زبان محاوره ای داشت. گفتم: «خیلی طولانی است». گفت: «کمی صبر کن». خواندن «افرا» سه ساعت طول کشید. اما وقتی تمام شد، من قانع شده بودم که باید همین طور باشد. «افرا» که اجرا شد، نمایش را دیدم. اجرای او یک تعریف بسیار درخشانی بود که برای من تازگی داشت. یک اسلوب جدید و مدرن آورده بود و من خیلی لذت بردم از نوع و شیوه اجرای بدیع آن. در پایان اگر بخواهید، با حدود ٦٠ سال سابقه نمایش، برای ما بگویید تئاتر از لحاظ شما چیست، چه می گویید؟ «به عمل کار برآید به سخندانی نیست». در تاریخ هنر هم که نگاه کنید، مجموعه تئاتری، مجموعه عملی و اجرائی است و نه نوشتاری. این را بارها گفته ام که استانیسلاوسکی بعد از ٣٠ سال کار و تقریر جزئیات سیستم اجرائی اش، درنهایت راضی نبود. به همین دلیل مسکو را رها کرد و رفت اسکاندیناوی. مدتی آنجا تفکر می کند و خوشبختانه آنجا به نتیجه عالی می رسد و با تجربیات عملی بازمی گردد. به قول برشت، بزرگ ترین کشف او اعمال جسمانی است؛ یعنی کاری که اجداد ما می کردند. برای اینکه کار تئاتر کار عملی است. هر لحظه اش تجربه است و هر تجربه آبستن تجربه جدید. 222 9صبح
چهارشنبه ، ۱مهر۱۳۹۴
[مشاهده متن کامل خبر]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: شهرخبر]
[مشاهده در: www.shahrkhabar.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 8]
-
گوناگون
پربازدیدترینها