واضح آرشیو وب فارسی:نامه نیوز: بررسی شاخصهای فرهنگی و اجتماعی درجذب سرمایهگذاری خارجی/مهاجری: دولت باید به دنبال افزایش مشارکت باشد
شرکت جامعه در فرآیند تولید و باز تولید یکی از ضلعهای کسب هویت است.
آیدین پورخامنه- هنوز امضای تفاهمنامه هستهای خشک نشده بود که خبر افتتاح شعبههای فست سود با مارکهای خارجی در تهران منتشر شد. کمی بعد خبر از سرمایهگذاری در بخشهای مختلف کشور شروع شد و هنوز هم ادامه دارد. در همین زمینه حمید چیت چیان وزیر نیرو پیشبینی کرده است که در دوران پسا تحریم در حوزه نیرو حدود 30 میلیارد دلار سرمایهگذاری از طریق شرکتهای خارجی صورت گیرد. همچنین شاهین علیزاده فرماندار ماکو گفته بود: « پس از توافق هستهای تمایل سرمایه گذاران خارجی برای حضور در ایران افزایش یافته است. قول مهمی که دولت تدبیر و امید به ملت ایران داده بود حل دیپلماسی خارجی و مسئله هستهای ایران بود که این امر مهم با رعایت خطوط قرمز با توافق بردبرد به سرانجام رسید.»
سرمایهگذاریهای خارجی از طرف کشورهای مختلف صورت میگیرد، اما این سرمایهگذاریها چه تاثیری بر جامعه خواهد داشت؟ دکتر اصغر مهاجری جامعه شناس و استاد دانشگاه دربارۀ لزوم بررسی سرمایهگذاری خارجی پیش از اقدام، به نامه نیوز گفت: « در ابتدا باید به دانشی که در کشورهای توسعه یافته ایجاد شده است، اشاره کنم. در ایران نیز در دهه 80 چنین پژوهشی با کار بانک جهانی انجام دادیم. این دانش به نوعی در مدیریت شهری تهران در حال استفاده است و آن بررسی پیامدها و تاثیرهای مثبت و منفی، آشکار و پنهان اقدامات مداخلهای است که برای مثال برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی باید صورت گیرد. بر اساس این دانش، تا زمانی که پیوست اجتماعی و فرهنگی (برآورد) اقدامی را که درایران "اتاف " (ارزیابی تاثیر اجتماعی فرهنگی اقدام مداخله گرانه) را انجام ندادیم، حق تصمیمگیری و انتخاب پروژهای را نداریم.»
قبل از سرمایهگذاری خارجی باید اتاف آن انجام شود
این پژوهشگر مسائل اجتماعی افزود:«اگر قرار است اقدام مداخلهگرانهای در پسا تحریم رخ دهد و ما در کشور سرمایهگذاری خارجی را بپذیریم، باید ابتدا پیوست اجتماعی و فرهنگی آن یعنی اتاف آن انجام گیرد و معین شود که چنین تصمیمگیری در کشور ما چه تاثیر (تغییر پایدار در زندگی مردم) مثبت یا منقی و آشکار یا پنهان ایجاد خواهد کرد. آن هنگام، دربارۀ انجام آن اقدام تصمیمگیری شود. اظهار نظر من، یک نظر کارشناسی است، ضرورتا اظهار نظر شفاف دربارۀ پیامدهای سرمایهگذاری خارجی در ایران باید منوط به انجام پژوهش باشد. دولت، مجلس، قوه قضاییه و ... موظف اند برای تصمیمگیری در رابطه با کلیه اقدامات مداخلهگرانه اتاف (ارزیابی تاثیر اجتماعی فرهنگی) انجام دهد. دولت باید اعلام کند که اقدامی مداخله گرانه چه پیامدهای منفی و مثبتی خواهد داشت. برای پیامدهای مثبت برنامهریزی کند و برای پیامدهای منفی، برنامههای تردید، اجتناب و جبران تعیین کند. »
مهاجری با بیان برآورد کارشناسی و پیشبینی خود از سرمایه گذاری خارجی در ایران، اظهار داشت:«سرمایهگذاری خارجی به شرط هوشمندانه و متناسب بودن با برنامههای بلند مدت، چشم انداز و سیاست های کلی کشور، تاثیرهای مثبت بیشتری نسبت به تاثیرهای منفی خواهد داشت. این تاثیرها بیشتر در حوزۀ فعال کردن دیپلماسی اقتصادی و جابجایی و انتقال اندیشه و نیرو ماست. در این صورت همکاری و نیروی اقتصادی ایران گسترده میشود؛ که روی ارائه ایدههای جدید، روشنگریهای اقتصادی - اجتماعی و افزایش اطلاعات در حوزههای علمی تاثیر میگذارد. نتیجۀ اقدامات کشورهای خارجی در اختیار ما و اقدامات ما در اختیار کشورهای خارجی قرار میگیرد؛ تا بتوانیم شرایط مورد نیاز برای تغییر دادن الگوهای استاندارد شده زندگی را مهیا کنیم. باید بپذیریم که امروزه زندگی باید بر اساس الگوهای استاندارد شدۀ جهانی باشد که مغایرتی با دین و توصیههای داخلی ندارد.»
این جامعهشناس با اشاره به اینکه بسیاری از الگوهای مشی زندگی، استاندارد بوده و به مسائل فکری مربوط هستند، بیان کرد:« نظام فکری و ارزش ما باید با توجه به استانداردهای جهانی دچار تغییر و تحول شود. با سرمایهگذاریهای خارجی ممکن است تغییرات ایران و دیگر کشورها به صورت متعادلتری صورت گیرد. پیشبینی من بر اساس تجربههای دانشگاهی و پژوهشی، مثبت است و میتوان گفت نگران کننده نیست. البته به شرط اینکه بررسی و پایش به خوبی صورت پذیرد و بتواند راهکارهای اجتنابی، جبرانی و تعدیلی مناسبی رابه مسئولین و ذیربطان ارائه دهد.»
رویکرد چرخش فرهنگی مصرفگرایی است
مهاجری با اشاره به تاثیر فرهنگ و ارزشهای کشورهای دیگر بر روی فرهنگ ایران گفت:« چند سالی است که چرخش (رنسانس) فرهنگی در جهان و به تبع آن در ایران اتفاق افتاده است. رویکرد چرخش فرهنگی مصرفگرایی است و سبک زندگی را تغییر داده است. هدف چرخش فرهنگی زنان و کودکان و نوجوانان است. این بحث بیشتر مربوط به تغییر سبک زندگی و رنسانس فرهنگی است و با سرمایهگذاری خارجی در کشورمان مرتبط نیست. اما سرمایهگذاریهای خارجی میتواند موجب کنترل و مدیریت چرخش فرهنگی در کشور ما شود. بدین وسیله ما میتوانیم در فرآیند تولید و باز تولید شریک شویم. تولید و باز تولید کشور ما از طریق سرمایهگذاریهای خارجی موجب کسب هویت برای ما میشود. چون شرکت جامعه در فرآیند تولید و باز تولید یکی از ضلعهای کسب هویت است. زمانی که ما با سرمایهگذاریهای جدید وارد فرایند تولید و باز تولید میشویم، در کسب هویتهای جدی اقدامات موثری انجام میدهیم. بدین وسیله در مدیریت و کنترل مصرفهای آینده هم تاثیرگذار است. »
باید دوباره جامعهپذیری ارتباطات بینالمللی ایران را تقویت کنند
جامعه ما مدتها بود به دلیل تحریمها از سرمایهگذاری خارجی محروم بود. مهاجری با بیان این مطلب افزود:« نمیتوانستیم معاملات خارجی انجام دهیم. توصیۀ من به عنوان جامعهشناس به بخش اجتماعی و فرهنگی مثل شورای فرهنگی عمومی و شورای اجتماعی کشور، رسانهها و .. . این است که باید دوباره جامعهپذیری ارتباطات بینالمللی ایران را تقویت کنند. با در نظر گرفتن اینکه در برقراری ارتباط اجتماعی- فرهنگی فرامرزی دچار مشکل هستیم، برای ایجاد دوبارۀ فرهنگ جامعهپذیری، باید ارتباطات فرامرزی دولت، هوشمندانه اقدامات ارزشمندی در بحث معیارهای نگرش جامعه انجام دهد تا نگرش فرهنگی و اجتماعی جهانیتری بدست آوریم. این بسیار مهم است که جامعه ما مغلوب نگرش خارجی نشود.»
این پژوهشگر اجتماعی اظهار داشت:«برای اینکه جامعه ما مغلوب نشود لازم است که در قدم اول باور کنیم که تغییراتی در جامعه ما رخ خواهد داد. دولت باید وظیفه خود را که متعادل کردن روبط اجتماعی است بپذیرد. در گام بعدی دولت باید پژوهش کند که به چه صورت میتواند این اقدامات را انجام دهد. نکته دوم در راستای جامعهپذیری، باید اتاف این اقدام انجام شود، البته دولت باید برای تمام اقدامات خود اتاف انجام دهد. ما به دلیل انجام نشدن اتافها شاهد خسارتهای زیادی در کشور هستیم. مثل اشتباه تاریخی یارانهها که بدون اتاف انجام دادیم و بسیار متضرر شدیم. دولت باید برای تمام اقدامات در حوزههای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی ارزیابی انجام دهد. معمولا در سرمایهگذاریهای خارجی اتاف روی بحث ایمنی و امنیت، سلامت، زیست محیطی و اجتماعی- فرهنگی است. »
مهاجری با یادآوری اهمیت بررسی اقدامات پیش از انجام آنها بیان کرد:« در صورت انجام این مراحل، نتایج ارزیابی مشخص میکند که برای کم کردن عوارض منفی، چه اقداماتی باید صورت بگیرد. موضوع سومی که در بحث سرمایهگذاری خارجی دولت باید به آن فکر کند، این است که حتما باید به دنبال مشارکت باشد. ارتباط با خارج باید در راستای توسعه درونزای کشور باشد. اگر در راستای توسعه درونزای داخلی نباشد، مشارکت ایجاد نمیکند و جامعهای که مشارکت ندارد به لحاظ اجتماعی احساس تعلق ندارند احساس مالکیت، همبستگی و پویایی نمیکند. این عامل ممکن است موجب ضربۀ هولناکی به کشور شود. در این صورت برآورد مثبتی نخواهیم داشت.»
۰۱ مهر ۱۳۹۴ - ۱۰:۳۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نامه نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 32]