واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
دکتر کورش فتحی واجارگاه، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تاکید می کند: آموزش غیر مستقیم ، معجزه تربیت کودک همه پدرو مادرها آرزو دارند فرزندانشان در زندگی رفتاری درست داشته باشند. چگونه میتوان اخلاق و رفتار پسندیده را به فرزندان منتقل کرد. لایههای مختلف اجتماعی چه نقشی در ترویج فرهنگ اعتقادی و ارزشی به جوانان دارند. دکتر کورش فتحی واجارگاه، استاد علوم تربیتی و عضو هیات علمی دانشگاه در گپ و گفتی با روزنامه جامجم به این پرسشها پاسخ میدهد.
انتقال صفات خوب و پسندیده در زندگی خانوادگی به فرزندان چه راهکارهایی دارد؟ بحث آموزش ارزش ها با هر روشی که باشد نباید مستقیم باشد. در کمترین جایی از جهان توانسته اند ارزش ها را به صورت مستقیم به فرزندان آموزش بدهند. مسئولیت پذیری، صداقت، درستی و خیرخواهی مجموعه هایی از صفات ارزشی و پسندیده است که می توان در قالب آموزش هایی در مدارس یا درج آنها در کتب درسی به بچه ها یاد داد، اما معلوم نیست این نوع آموزش ها باعث فراگیری فرزندان هم بشود. مهم آن است که این نوع انتقال تجارب و آموزش ها از طریق فراگیری ضمنی صورت گیرد. در ادبیات رشته تعلیم و تربیت به چنین آموزش هایی، برنامه های درسی پنهان گفته می شود. آموزش های پنهان شامل آموزش هایی است که در کنار یادگیری های رسمی صورت می گیرد. شاید یکی از مهم ترین شیوه هایی که در انتقال و فراگیری صفات خوب و بد میان بچه ها وجود دارد، مجموعه اطلاعات و داده هایی است که در تعاملات میان همسالان ارائه می شود. به عبارت دیگر فرزندان هنگام تحصیل با گروهی از همسالان خود در ارتباط هستند که بسیاری از آموخته ها و روش های زندگی را از آنها فرا می گیرند. آیا روندی که کودکان و نوجوانان در مقاطع مختلف تحصیلی طی می کنند و به مقاطع بالاتر می روند باعث قوت یا ضعف فراگیری ارزش ها از همسالان و دوستان آنها در محیط مدرسه خواهد شد؟ هر چه فرزندان به مقاطع بالاتری می روند این نوع آموزش های پنهان از سوی همسالان شدت و شتاب بیشتری می گیرد و بسیار بیشتر از خانواده. بنابراین یکی از بحث ها، فراگیری های پنهان اثرگذاری در روند آموزش های رسمی است. بچه ها بسیاری از صفات خوب و بد را کنار هم یاد می گیرند. اگر توجهی به این آموزش های پنهان نشود و در مورد آن برنامه ریزی صورت نگیرد در آینده اثرات نامطلوبی خواهد گذاشت. زنگ تفریح، راهروی مدرسه، با هم بودن در حیاط مدارس و راهروها و صحبت های دو نفره یا چند نفره گروه همسالان با یکدیگر ازجمله محیط ها و موقعیت هایی است که کودک در معرض بسیاری از داده ها، روش ها و سبک های زندگی قرار می گیرد و چون تاثیرگذاری فراوانی در زندگی او دارد بعدها به عنوان یک شیوه رفتاری از سوی کودک بروز می یابد. اگر جمع همسالان به قیودات و ارزش های جامعه پایبند باشند طبیعی است کودک هم سعی می کند خود را شبیه همسالان خود کند، اما اگر این گروه همسالان شامل کسانی باشد که به مجموعه ای از ارزش ها پایبند نیستند امکان تاثیرگذاری همان رفتار های ناموجه در بین فرزندانی که در این گروه قرار دارند، فراهم می شود. به عنوان نمونه می توان از آموزش های جنسی نام برد. این نوع آموزش ها در مدرسه و محیط خانواده به فرزندان ارائه نمی شود، بلکه بچه ها در جمع دوستان و همکلاسی های خود در معرض بسیاری از این داده ها و اطلاعات قرار می گیرند. نقش خانواده و مدرسه در ترویج ارزش ها و پرورش عادات پسندیده چیست؟ هم پدر و مادر و هم اولیای مدرسه در ترویج و انتقال پیام های ارزشی موثر هستند، اما باز هم باید به این نکته توجه داشت که تاثیرگذاری آموزش های ضمنی، بیش از آموزش های مستقیم است. نوع لباس پوشیدن، طرز حرف زدن، تقید به آداب اسلامی و مسائل مربوط به حجاب، همراهی، همگرایی جمعی و... ازجمله عادات پسندیده است که اگر پدر و مادر می خواهند چنین آموزه هایی به فرزندان منتقل شود باید خود آراسته به چنین فضیلت هایی باشند. در خانواده ای که والدین برخی عادات ناپسند را ترک نمی کنند یا شیوه و سبک زندگی آنها توام با بی توجهی به برخی آداب و قواعد حقوقی، شرعی یا عرفی است طبیعی است فرزندانی که در چنین محیطی پرورش پیدا می کنند همان شیوه ها را در زندگی خود پیاده می کنند. در مباحث دینی، بحث ارائه الگوی مناسب برای تربیت دینی بسیار موثر است. معلمی که حجاب خود را رعایت می کند اثرگذاریش روی دانش آموزان بیشتر از مطالبی است که درکتاب های درسی درباره حجاب آمده است. نوع برخورد والدین و اولیای مدرسه در مواجهه با دانش آموزانی که هنجارشکن و قانون گریز هستند بسیار اهمیت دارد. روش مناسب در مقابل چنین هنجارشکنی هایی یکی از شیوه های درست تربیتی است که باید از سوی اولیای مدارس و پدر و مادرها مورد توجه جدی قرار گیرد. به عبارت دیگر بچه های ما آنچنان که می خواهیم بار نمی آیند، بلکه همان گونه رفتار می کنند که ما رفتار کردیم. اگر دروغگویی به صورت یک عادت در رفتار پدر و مادر مشهود است نباید انتظار داشت فرزند هم در زندگی خود راستگویی پیشه کند. فتاح غلامی دین و زندگی
 
پنج شنبه 26 شهریور 1394 ساعت 03:15
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 74]