واضح آرشیو وب فارسی:فارس: در لابلای تاریخ/28
نگاهی بر پیشینه ورود مهاجرین افغانستانی به ایران-بخش دوم
در زمان ناصر الدین شاه قاجار بود که وضعیت جغرافیایی مرزهای ایران و افغانستان تثیبت شد و تفاوتی میان ایرانی و افغانستانی به وجود آمد.
به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود که وضعیت جغرافیایی مرزهای ایران و افغانستان تثبیت شد و تفاوتی میان ایرانی و افغانستانی به وجود آمد. در قسمت نخست جدایی افغانستان از ایران، که سبب مهاجرت تجار، زائران و مجاوران و گروهی افراد سیاسی به ایران شد، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. «علی نجف زاده» مدرس دانشگاه و از پژوهشگران ایرانی در بخشی از کتاب «گروههای مهاجر به مشهد از صفویه تا کنون»، مهاجرت اقوام مختلف مردم افغانستان از هرات، کابل، قندهار و هزاره را که در دورههای مختلف در طول 150 سال گذشته وارد ایران و خراسان شدند بر اساس تحقیقات میدانی و منابع معتبر مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده است. حضور هراتیها در مشهد در این بخش از نوشتار با استفاده از نظرات نجف زاده، پیشینه حضور هراتیها در شهر مشهد مورد تحلیل و ارزیابی قرار خواهد گرفت. از میان افغانستانیهای مهاجر مشهد، هراتیها از همه منسجمتر بودند، برای ساکنان هراتی واژه هروی نیز به کار میرفت و تا کنون نیز به کار میرود. تعداد هراتیهای مشهد بیش از دیگر افغانستانیها بود، زیرا پیوستگی و همبستگی فرهنگی، نزدیکی جغرافیایی و روابط تجاری گسترده باعث تردد بیشتر در محور هرات- مشهد میشد. از دوره حکومت «امیرعبد الرحمن خان»، اختلافات مذهبی نیز بر مشکلات شیعیان هرات افزوده و باعث مهاجرت گسترده تر شیعیان هرات شد. طبق اسناد و مدارکی که نجف زاده به آنها اشاره کرده است، تعداد هراتیها در مشهد آنقدر زیاد بوده که یک وزنه قابل توجه محسوب میشد. در آمار نفوس ارض اقدس نیز هراتیها بیشترین مهاجران مشهد بودند، 31 خانوار با پسوند هروی تعداد قابل توجهی است و اطلاعات جزئی امکان میدهد شناخت بیشتری از آنان داشته باشیم. برای 24 مورد، واژه مجاور ذکر شده که 2 مورد وارد تشکیلات آستانه شده و خادم بودند، 9 خانوار غنی و متمول، شعرباف و تاجر بودند و 5 خانوار، تاجر و صراف و بقیه نیز مشاغلی نظیر سوداگری، بقالی، علاقه بندی و دستفروشی داشتند. تجار هراتی در مشهد برخلاف بسیاری از مهاجران که به مناصب حکومتی نمیرسیدند برخی هرویها نوکر دیوان بودند. هراتیها همواره نمایندگان و تجار معتبری در مشهد داشتند، پسران «حاجی ملا احمد صراف هراتیالاصل» مقیم مشهد از تجار معروف اواخر دوره قاجار بودند. «حاج حسین ملک»، «حاج محمد حسن معاونالتجار هروی» و برادرهایش، «حاجی علی اکبر معینالتجار» و «حاج عبدالرحیم صراف» را از تجار معروف مشهد ذکر کردند. طبق منابعی که در کتاب، گروه های مهاجر به مشهد از صفویه تاکنون به آن اشاره شده است، این تجار هراتی از بانکداران رسمی و طرف قرارداد دولت و تجار بودند و علاوه بر تجارت، مالک اراضی وسیع و مستغلات فراوان و یک سهم از معادن نیشابور بودند. اکثر ثروتمندان مشهد با این تجار هراتی معامله میکردند و جماعت تاجر برای حل و فصل اختلافات و دعاوی خود نزد معاونالتجار و معینالتجار میرفتند، آن 2 با مشارکت «نصرتالملک تیموری» دست اندرکار استخراج فیروزه از معاون نیشابور بودند. برخی تجار مشهد رقابت سختی با این 3 برادر داشتند از جمله حاجی ابوالقاسم ملکالتجار که آنان را در اجاره معدن فیروزه کنار زد و آنان نیز با خارج نمودن ملکالتجار از قرارداد تجاری خود در مسیر عشق آباد – مشهد به وی پاسخ دادند. بر اساس منابع ذکر شده توسط نجف زاده، بعضی کارهای بانک و اداره انگلیس توسط حاجی محمد حسن صراف هراتی انجام میشد که خلاف قواعد و معاهده دولتی بود. این بانکداران هراتی تا 1318قمری، تحت حمایت کنسولگری انگلیس و از مزایای خاصی برخوردار بودند و پس از آن کنسولگری بریتانیا در مشهد در حق تجار افغانستان در ایران هیچگونه سرپرستی و حمایتی اعمال نکرد. ادامه دارد... انتهای پیام/
94/06/24 - 10:45
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]