محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1845847820
تأثیر انقلاب اسلامی بر نظام بین‌الملل - بخش اول انقلاب اسلامی و نظام بین‌الملل
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تأثیر انقلاب اسلامی بر نظام بین‌الملل - بخش اول
انقلاب اسلامی و نظام بین‌الملل
انقلاب اسلامی ایران، به دلیل داشتن ماهیت اسلامی دارای جنبه جهان‌شمولی بوده و با نگاه و بینش جهانی خود، نقش‌ها و رسالت‌هایی را در قبال جهان برای خود طراحی کرده است.
چکیده پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که انقلاب اسلامی ایران چه تأثیراتی بر نظام بین‌الملل داشته است؟ فرضیه پژوهش این است که انقلاب اسلامی ایران (در سطح ساختاری) ساختار سیاسی نحوه توزیع قدرت و بازیگران روابط بین‌الملل را تحت تأثیر قرار داده و نظام دو قطبی را به چالش طلبیده و باعث تقویت و ظهور بازیگران جدید دولتی (جهان سوم) و غیر دولتی (جنبش‌ها و ملت‌ها) در صحنه ساختار بین‌المللی شده و در (سطح کارکردی) مباحث اصلی عدالت، صلح و امنیت را تحت تأثیر قرار داده است. پژوهش حاضر برای تبیین فرضیه فوق ابتدا به مفاهیم، سپس به تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر ساختار نظام بین‌الملل و در ادامه به بررسی عکس‌العمل سایر کشورها در قبال اقدامات انقلاب اسلامی ایران پرداخته است و در خاتمه به این نتیجه دست یافته است که انقلاب اسلامی ایران، به دلیل داشتن ماهیت اسلامی دارای جنبه جهان‌شمولی بوده و با نگاه و بینش جهانی خود، نقش‌ها و رسالت‌هایی را در قبال جهان برای خود طراحی کرده و اصولی را به عنوان سیاست خارجی خود برگزیده و در راستای تحقق آنها گام برداشته و برمی‌دارد که باعث شده است انقلاب اسلامی، منشأ تأثیرات، تغییرات و تحولات متعددی بر نظام بین‌الملل باشد. واژگان کلیدی انقلاب اسلامی، نظام بین‌الملل، نظام دو قطبی، بیداری اسلامی، عدالت، صلح و امنیت جهانی. مقدمه هرچند نباید نقش تحولات غیرانقلابی را در ساختن نظام بین‌الملل نادیده گرفت؛ اما نقش بارز انقلاب‌ها و تحولات انقلابی در این زمینه قابل انکار نیست؛ (ملکوتیان، 1384: 72) حتی انقلاب پایه و مبنایی برای نظام دو قطبی به وجود آورد، به مسابقه تسلیحاتی دامن زد و موارد متعددی از رقابت بین ابرقدرت‌ها را باعث شد؛ ثبات سیاسی داخلی قدرت‌های عمده را نیز در معرض تهدید قرار داد. انقلاب اسلامی ایران دارای نظام ارزشی برگرفته از اعتقادات و مبانی اسلامی است که مبنای رفتارهای آن است، در بعضی موارد با قواعد و هنجارهای بین‌المللی سازگاری و همگرایی دارد و در برخی از زمینه‌ها با آنها تعارض پیدا می‌کند. انقلاب اسلامی برای خود رسالت، تعهد و نقش خاصی در جهان قائل است که ساختار نظام بین‌الملل را به چالش می‌کشد و تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. بنابراین پژوهش حاضر، در صدد است به بررسی تأثیرات انقلاب اسلامی بر تغییرات و تحولات نظام بین‌الملل پس از پیروزی انقلاب اسلامی بپردازد. بر این اساس پرسش اصلی پژوهش این است که: انقلاب اسلامی ایران چه تأثیراتی بر نظام بین‌الملل داشته است؟ فرضیه پژوهش در پاسخ به پرسش فوق عبارت است از اینکه: انقلاب اسلامی ایران (در سطح ساختاری) ساختار سیاسی نحوه توزیع قدرت و بازیگران روابط بین‌الملل را تحت تأثیر قرار داده و نظام دو قطبی را به چالش طلبید و باعث تقویت و ظهور بازیگران جدید دولتی (جهان سوم) و غیر دولتی (جنبش‌ها و ملت‌ها) در صحنه ساختار بین‌المللی شد و در (سطح کارکردی) مباحث اصلی عدالت، صلح و امنیت را تحت تأثیر قرار داده است. برای تبیین فرضیه فوق ابتدا به مفاهیم و سپس به تأثیرات انقلاب اسلامی ایران بر ساختار نظام بین‌الملل می‌پردازیم. در ادامه به بررسی عکس‌العمل سایر کشورها در قبال اقدامات انقلاب اسلامی ایران و در خاتمه به نتیجه‌گیری خواهیم پرداخت. مفهوم انقلاب اگر بخواهیم مفهوم انقلاب را در عرصه روابط بین‌الملل مورد بررسی قرار دهیم، تعریف و معنای آن تا اندازه زیادی بستگی به عرصه‌ای خواهد داشت که این مفهوم را از آنجا گرفته‌ایم. لذا مفهوم دولت، قدرت، نظام و سیستم را در بعد سیاسی مد نظر قرار می‌دهیم. مفهوم انقلاب نیز در چنین حیطه‌ای معنا پیدا خواهد کرد. بنابراین، در بحثی که در اینجا مطرح خواهد گردید، انقلاب در مفهوم محدود و دقیق خود که توسط اسکاچپل و دیگران تعریف شده است، یعنی در چارچوب انقلاب‌های اجتماعی و سیاسی مد نظر قرار خواهد گرفت. ازاین‌رو، انقلاب در معنای اصطلاحی عبارت است از: تحولی سریع و تغییری اساسی در حکومت و ساختارهای طبقاتی به همراه شورش‌های طبقات پایین جامعه. انقلاب‌های اجتماعی از سایر اشکال منازعه قابل تفکیک هستند و به خصوص در آنها، دو تقارن و هم‌زمانی چشمگیر مشاهده می‌شود: تقارن تغییر و تحول اجتماعی و ساختاری با قیام طبقاتی از یکسو، و تقارن تغییرات سیاسی با تحولات اجتماعی از سوی دیگر. بنابراین انقلاب نه تنها به تغییرات اساسی و بنیادین سیاسی بلکه به دخالت گسترده توده مردم در جریان مبارزه انقلابی برای در تحت کنترل گرفتن قدرت دولت اطلاق می‌گردد. (هالیدی، 1378: 29) مفهوم نظام (سیستم) بین‌الملل نظام از مجموعه‌ای متغیرهای وابسته به یکدیگر تشکیل شده است و هرگونه تغییر در هر یک از عناصر تشکیل دهنده نظام به سایر بخش‌های آن نیز سرایت می‌کند و آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نظام بین‌الملل محیطی است که در آن، واحدهای سیاست بین‌الملل عمل می‌کنند؛ به طوری که رفتارها، جهت‌گیری‌ها، نیت‌ها و خواسته‌های واحدهای مزبور از نظام بین‌المللی تأثیر می‌پذیرد. (قوام، 1372: 29) کارکردهای نظام بین‌المللی را باید با توجه به شرایط و مقتضیات حاکم بر سیاست بین‌الملل مورد بررسی قرار داد. برای نمونه داده‌های سیاست خارجی و رفتار دولت‌ها در زمان جنگ سرد و تنش‌زدایی کاملاً متفاوت بوده است. (همان: 36) در رشته روابط بین‌الملل، دانشمندان علوم سیاسی معتقد به تقسیم‌بندی نظام بین‌الملل به دو سیستم عینی و تحلیلی هستند: 1. سیستم عینی: ناظر به ساختار، یعنی تعداد و نوع بازیگران نظام بین‌الملل است که در سه سطح: الف) ساختارسیاسی. (نحوه توزیع قدرت، سیستم رقابتی، بازیگران روابط بین‌الملل) ب) ساختار اقتصادی. (وابستگی نامتقارن اقتصادی، وابستگی اقتصادی) ج) ساختار فرهنگی. (بحران فرهنگی، مسئله هویت واستقلال فرهنگی) مورد بررسی قرار می‌گیرند. ولی پژوهش حاضر سعی دارد تأثیر انقلاب اسلامی در سیستم عینی را فقط در ساختار سیاسی (نحوه توزیع قدرت و بازیگران روابط بین‌الملل) مورد بررسی قرار دهد. 2. سیستم تحلیلی: ناظر به کارکرد سیستم بین‌المللی یعنی نوع اتحادها، همکاری‌ها و روابط متقابل بازیگران اصلی و فرعی است که در بحث سطح کارکردی روابط بین‌الملل، یعنی سه بحث اصلی عدالت، صلح و امنیت، نمود پیدا می‌کند. انقلاب اسلامی و نظام بین‌الملل الف) سطح ساختار (ساختار سیاسی) 1. توزیع قدرت یک. قبل از انقلاب اسلامی چگونگی توزیع قدرت بعد از جنگ جهانی دوم، سبب شکل‌گیری ساختار نظام بین‌الملل دو قطبی و باعث تشدید وابستگی ساختاری کشورهای ضعیف به کشورهای قوی شده و در نتیجه کشورها به دو قسمت استثمارگر و استثمارشونده تقسیم شدند و کشورهای استثمارگر برای دخالت در دیگر کشورها خود را دارای حق می‌دانند. این ساختار پس از جنگ جهانی دوم و در چارچوب جنگ سرد میان دو ابر قدرت آمریکا و شوروی بر نظام بین‌الملل سایه افکند. براین اساس، هریک از کشورها با توجه به عضویتشان در یکی از بلوک‌بندی‌های قدرت در نظام بین‌الملل و ایجاد پیمان‌ها و ائتلاف‌های منطقه‌ای، مواضع منسجم و همگونی را در برخورد با قطب دیگر ارائه می‌کردند. (مجرد، 1386: 54 ـ 51) دو. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در چنین ساختاری انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت و نحوه توزیع قدرت را به چالش کشید و آن را با شعار و سیاست «نه شرقی و نه غربی» زیر سؤال برد؛ زیرا از نظر انقلاب اسلامی ایران، آنچه در ساختار سیاسی عینی نظام بین‌الملل رخ داده، ناشی از روابط سیاسی نابرابر، اعمال سلطه، نفوذ قدرت‌های بزرگ و وابستگی سیاسی کشورهای تحت سلطه است. لذا نحوه توزیع قدرت در ساختار سیاسی روابط بین‌الملل، نابرابر و ناقض حقوق ملت‌ها و کشورهای ضعیف و توزیع منابع مادی و طبیعی قدرت در سطح جهان یکسان نبوده است. (همان: 51) انقلاب اسلامی با تأثیری که بر مجاهدین افغانی در مقابله شجاعانه با شوروی‌ها و بر نظامیان مسلمانی که از آسیای مرکزی و قفقاز به افغانستان آورده می‌شدند و انتقال و گسترش این تأثیرات به جامعه آن کشور داشت، زمینه‌های فروپاشی شوروی را فراهم کرد. غرب نیز پس از انقلاب اسلامی با از دست دادن ایران، فروپاشی پیمان‌های منطقه‌ای سنتو و سیتو و در نتیجه فراهم شدن زمینه‌های رشد حرکت‌های استقلال‌خواهی، اسلام‌گرا و ضدغربی، قدرتش در منطقه با چالش جدی مواجه شد. در نتیجه قدرت سومی به رهبری انقلاب اسلامی در جهان شکل گرفت که قدرت شرق و غرب را به چالش کشید. به گونه‌ای که منطقه‌گرایی، دموکراسی‌گرایی و افول سکولاریسم، یعنی چیزی که انقلاب اسلامی از ابتدای ظهور خود در پی آن بود، در جهان و منطقه گسترش پیدا کرد. به عبارت دیگر، مهم‌ترین نوآوری انقلاب اسلامی این بود که ساختار نظام بین‌الملل را که عمدتاً بر اساس ابزار قدرت مادی شکل گرفته بود، با تکیه بر ابزار معنوی قدرت برهم زد و نشان داد که می‌توان با تکیه بر ارزش‌های اسلامی و حرکت‌های توده مردم به قدرت رسیده و جامعه را اداره کرد. ازاین‌رو زنگ خطر جدی برای قدرت‌های سلطه‌گر به صدا درآمد؛ چراکه بیداری اسلامی با وقوع انقلاب اسلامی، شتاب فزاینده‌ای گرفت و گستردگی آن نیز بیشتر شد (از شمال افریقا تا جنوب شرقی آسیا) و ملت‌های مسلمان، سعادت و خوشبختی خود را در بازگشت و توسل به آموزه‌های اسلامی دیدند. (محمدی، 1386: 47 ـ 46) انقلاب اسلامی با ارائه الگوی (1) رفتاری جدید برای ملل تحت ستم، در ایجاد اعتماد و بیدارسازی آنها نقش مؤثری را ایفا کرد و تلاش کرد تا افکار عمومی آنها را برای ایجاد تغییر و تحول در ساختار بین‌الملل تحت تأثیر قرار دهد. به علاوه، حمایت ایران از ملت‌های محروم و تحت ستم، باعث فعال شدن و تقویت حرکت‌ها و جنبش‌های اسلامی و آزادی‌بخش در جهان و منطقه شد. در این میان تأثیر انقلاب اسلامی بر ملت فلسطین و لبنان بیش از همه چشمگیر است. (ستوده، 1385: 119 ـ 110) در جنگ 33 روزه، نظام سلطه امیدواری زیادی داشت که با شکست و نابودی حزب‌الله در حقیقت ضربه‌ای جدی به حرکت و جنبش در حال رشد سلطه‌ستیزان به رهبری ایران اسلامی وارد نماید که با ناکامی جدی مواجه گردید، به طوری که بنیادهای اقتدار رژیم صهیونیستی را به لرزه درآورده و افسانه شکست‌ناپذیری آن را درهم پیچید. (محمدی، 1386: 36 و 45) پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال آن پیروزی نیروهای مقاومت لبنان در سال 1982م روح تازه‌ای بر جان‌های ملت فلسطین دمید و مجدداً در قالب جنبش‌های اسلامی و حماس تشکیل یافته و انتفاضه اول و دوم را با تکیه بر عملیات جهادی و مقاومت خلق کردند و آن‌چنان صهیونست‌ها را مستأصل کردند که مجبور به تخلیه نوار غزه و تخریب شهرک‌های صهیونیست‌نشین در آن منطقه شدند و برای اولین بار ملت فلسطین نه در پای میز مصالحه و سازش بلکه در سایه مقاومت، جهاد و شهادت این رژیم را وادار به عقب نشینی کردند و به دنبال آن در یک انتخابات آزاد، نیروهای اسلام‌گرا بر نیروهای ملی‌گرا فائق آمده و دولت فلسطین را در کنترل خود گرفتند. (همان: 39 ـ 38) آمریکا پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 م با حمله به افغانستان و عراق در چهارچوب طرح «خاورمیانه بزرگ» نه تنها با ناکامی مواجه گردید بلکه موجب آزادی ملت‌های مسلمان دیگر منطقه و اقتدار بشتر این نیروها به ویژه ظهور و شناسایی ایران اسلامی به عنوان قدرت برتر منطقه‌ای گردید. (همان: 43 ـ 42) بحران‌های شاخ آفریقا یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در دو دهه اخیر در رسانه‌های گروهی بین‌الملل مطرح بوده است. در سال 1992م آمریکا برای دسترسی به این منطقه استراتژیک به بهانه حفظ نظم و حقوق بشر به کشور سومالی حمله کرد، اما مقاومت شدید مردمی طوری عرصه را بر سلطه‌گران سخت ساخت که باعث شد با دادن تعدادی کشته و زخمی از این کشور خارج شوند. در الجزایر و ترکیه نیز نیروهای اسلام‌گرا با استفاده از سازوکارهای انتخاباتی تلاش کردند که مرحله به مرحله قدرت را از دولت‌های لائیک تحت نفوذ غرب بیرون آورند. ابتدا در انتخابات شهرداری‌ها و سپس در انتخابات پارلمان پیروزی‌های شگفت‌انگیزی به دست آورند. (همان: 40 ـ 37) در آمریکای لاتین هم که به مدت یک قرن و نیم در سایه دکترین مونروئه، حیات خلوت آمریکا به حساب می‌آمد، در سال 1979م هم‌زمان با انقلاب اسلامی ایران، انقلاب نیکاراگوئه بدون حمایت شوروی شکل گرفت و بعد از انقلاب کوبا دومین ضربه‌ای بود که بر پیکر سلطه در آن منطقه وارد آمد و دیری نپایید که موجب بیداری و قیام عمومی مردم محروم و استثمار شده این قاره علیه سلطه‌گران آمریکایی گردید و آثار آن در ونزوئلا، بولیوی، اکوادور، شیلی و برزیل موجب به قدرت رسیدن نیروهای مردمی ضدسلطه گردید. حتی در این کشورها ملی‌گرایی مترادف با ضدیت با آمریکا شده، (همان: 53 ـ 48) به طوری که همراهی و نزدیکی این کشورها با ایران اسلامی در دهه گذشته در سطح بین‌الملل بسیار گسترده‌تر شده است. در کشورهای غربی نیز، در مقابل حرکت سلطه‌گران غربی به نام «جهانی‌سازی»، جنبش مردمی به نام «جنبش ضد جهانی‌سازی» شکل گرفته که همه‌ساله در محل اجلاس سران کشورهای صنعتی، با تجمع و انجام تظاهرات گسترده مخالفت خود را ابراز می‌دارند. در کنار این جنبش، شورش مدنی و جنبش «ضد جنگ» نیز عرصه را بر سلطه‌گران حتی در سرزمین‌های خود تنگ‌تر می‌کنند. (همان: 51) در مجموع در مقابله با ساختار سلطه نظام بین‌الملل یک نهضت عمومی در سراسر جهان شکل گرفته که موجب گردیده پارامتر جدیدی و در واقع بازیگران تازه‌ای غیر از دولت‌ها در صحنه روابط بین‌الملل ظهور پیدا کنند که در محاسبات قبلی بازیگران نظام سلطه نمی‌گنجید و معنا و مفهومی نداشت. (همان: 53) با توجه به شرایط جدید منطقه، پیروزی لبنان، غزه و موفقیت‌های ارتش سوریه بر مخالفان سوریه (که از طرف غرب، رژیم صهیونیستی و متحدان عربی آنها حمایت و کمک نظامی، انسانی و اقتصادی می‌شوند)، حمایت کشورهای روسیه، چین، عراق، لبنان، مصر و ... از موضع ایران در مورد سوریه، بیداری اسلامی در منطقه و جدایی مصر، تونس، لیبی و یمن از سلطه آمریکا نمونه‌هایی از تأثیر انقلاب ایران بر توزیع قدرت در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای است و ایران توانسته برتری قدرت غرب در سطح بین‌الملل و منطقه را به چالش بکشد. 2. بازیگران روابط بین‌الملل یک. دولت‌ها دولت عبارت است از عده‌ای مردم که در سرزمین مشخص به طور دائم اسکان دارند و دارای حکومت و حاکمیتی هستند که به صورت روح حاکم و قدرت عالی، آنها را از تعرضات داخلی و خارجی مصون می‌دارد. (قوام، 1372: 18) ساختار دولت‌ها در نظام بین‌الملل، دریک تقسیم‌بندی به صورت کلی به دو اردوگاه تقسیم می‌شوند. نخست، دولت‌هایی که قدرت دارند و از آن برای استثمار و استیلا بر دیگران استفاده می‌کنند؛ دوم، دولت‌هایی که قدرت ندارند و مورد بهره‌کشی و استثمار قرار می‌گیرند و به تعبیر حضرت امام(رحمه الله علیه) اردوی مستضعفین است. بنابراین، انقلاب اسلامی ایران بر اساس اندیشه حضرت امام(رحمه الله علیه) به جای تأکید بر دولت‌ها (تعداد بازیگران)، اندیشه‌ها و ایدئولوژی‌های مسلط در نظام بین‌الملل را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و به عنوان مثال، نظام دوقطبی را با طرد ایدئولوژی کمونیسم و کاپیتالیسم با چالش روبه‌رو می‌کند (همان: 266) و ایدئولوژی و الگوی جدیدی را با عنوان اسلام سیاسی و انقلابی به جهانیان اعلام می‌کند و نظامی را مطلوب تلقی می‌کند که در آن، قدرت به طور متوازن بین ملت‌ها توزیع شده باشد. دو. ملت‌ها انقلاب اسلامی ایران برای ملت‌ها به عنوان بازیگران غیر حکومتی، اهمیت و ارزش بیشتری قائل است. بنابراین، خطاب مسئولان انقلاب اسلامی به ویژه حضرت امام(رحمه الله علیه) و جهت‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در بحث صدور اندیشه‌های اسلامی و انقلابی بیشتر ملت‌ها بوده است تا دولت‌ها. ایدئولوژی انقلاب اسلامی به دلیل دینی بودن، از ابعاد گوناگون خداپرستی و ایمان، استقلال، برابری، آزادی، عدالت و توسعه همه‌جانبه برخوردار است. این امر که بیانگر ارائه یک راه جدید در اداره کشورها و روابط خارجی آنهاست، توانسته در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، طرفداران بی‌شماری از توده‌های مردم تا نخبگان و حتی نخبگان سیاسی در سراسر جهان بیابد. این امر در نقاط مختلف جهان چالش‌های جدی برای غرب ایجاد کرده و به مرور زمان، بر شدت آن افزوده شده است. بدین ترتیب، ماهیت، ایدئولوژی و رهبری انقلاب اسلامی توانسته است در نقاط مختلف جهان، به ویژه جهان اسلام، حرکت‌های اصول‌گرایی اسلامی پدید آورده یا حرکت‌های منفعل قبلی را فعال سازد. در این میان، پیدایش برخی از این حرکت‌ها، برای غرب و وابستگانش، خرد کننده بوده است. مانند ظهور حرکت‌های اسلامی در فلسطین، لبنان، ترکیه و شمال آفریقا. (به‌ویژه انقلاب مردمی تونس، مصر و لیبی) (ملکوتیان، 1389: 54، 57، 58) سه. سازمان‌های بین‌المللی سازمان بین‌المللی را می‌توان مجمعی از دولت‌ها دانست که با عقد قرارداد میان اعضای آن ایجاد می‌شود و با داشتن یک نظام یا مجموعه‌ای از دستگاه‌ها، وظیفه‌اش تعقیب هدف‌های مربوط به مصالح مشترک، از طریق همکاری میان اعضای آن است. (آقایی، 1381: 26 ـ 25) سازمان‌های بین‌المللی، هم از رفتار و عملکرد دولت‌ها در رابطه با یکدیگر تأثیر می‌پذیرند و هم بر آنها اثر می‌گذارند. بدین لحاظ، اراده، فعالیت، مشارکت و توافق دولت‌ها، نقش‌های تعیین‌کننده‌ای در شکل‌گیری و استمرار فعالیت سازمان‌های بین‌المللی ایفا می‌کند. (همان: 29) مهم‌ترین سازمان‌های بین‌المللی عبارتند از: 1. سازمان ملل متحد دیدگاه هیئت حاکمه ایران، پیش از پیروزی انقلاب نسبت به نقش سازمان ملل متحد، تابعی از نظرات و آرای کشورهای غربی بود. با پیروزی انقلاب اسلامی و با نفوذ دولت‌های قدرتمند غربی در سازمان ملل متحد ـ که در بیشتر موارد منجر به اتخاذ مواضع منفی نسبت به جمهوری اسلامی ایران گردید ـ ایران نیز کم‌کم با بدبینی به سازمان ملل متحد نگریست. این امر پس از قضیه اشغال سفارت آمریکا و به ویژه، با عدم واکنش مناسب شورای امنیت در جریان تجاوز نظامی عراق به ایران، شدت گرفت. (همان: 86) جمهوری اسلامی ایران، به شدت با حق وتو که بر خلاف عقل، منطق و حتی مغایر با برخی از اصول منشور ملل متحد می‌باشد، مخالف است و آن را در سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی دنبال می‌کند. از نظر ایران، شورای امنیت نباید به عنوان باشگاه ثروتمندان تلقی گردد. (ولایتی، 1375: 11) ایران علاوه بر موارد فوق به تقویت نقش مجمع عمومی سازمان ملل متحد، اصلاح کار دبیرخانه، روش محاسبه سهمیه کشورها و ادغام بعضی از بخشی‌های سازمان تأکید دارد. (همان) 2. سازمان کنفرانس اسلامی سازمان کنفرانس اسلامی با 55 عضو در چهار قاره جهان تنها نهاد بین‌المللی دولتی است که به کشورهای اسلامی اختصاص دارد. همچنین در کنار جنبش عدم تعهد از معدود مراکز بین‌المللی دولتی به شمار می‌آید که فرایند تشکیل آنها، براساس ارزش‌های ایدئولوژیک پایه‌ریزی شده است. (آقایی، 1381: 215، 218 ـ 217) انقلاب اسلامی، حامل ارزش‌ها و پیام‌هایی بود که سازمان را از چند جهت تحت فشار قرار می‌داد: اولاً، انقلاب اسلامی حرکتی مردمی و نیرومند براساس اسلام‌خواهی و جمهوری بود. این پیروزی، نظام‌های سنتی و محافظه‌کار مسلط بر سازمان را در شرایط سخت قرار می‌داد. ثانیاً، انقلاب اسلامی با تمام قدرت، تفکر جدیدی برای فراخواندن مسلمانان به وحدت اسلامی مطرح کرد. ثالثاً، ابعاد محافظه‌کارانه و غرب‌گرای سازمان را به باد انتقاد گرفت و خواهان قطع امید مسلمانان از چنین مراکزی و خواستار سیاست مستقل (نه شرقی و نه غربی) برای خود و سایر کشورهای مسلمان بود. (همان: 229 ـ 227) مهم‌ترین دستاورد این بود که در اجلاس سوم سران در سال 1981 تحت تأثیر و فشار ناشی از پیروزی انقلاب اسلامی بر اعضای با نفوذ سازمان، برای نخستین بار، جهت آزادی سرزمین‌های اسلامی فلسطین، اعلام جهاد گردید. (همان: 229) پس از جنگ تحمیلی، دوره تازه‌ای از روابط ایران و سازمان کنفرانس اسلامی آغاز گردید و با ریاست ایران بر سازمان کنفرانس اسلامی در هشتمین اجلاس سران به اوج خود رسید که داری دستاوردهای مهم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بود. (همان: 236 ـ 231؛ برهانی، 1378) سه. اوپک رویکرد انقلابی ایران، پیوند سه‌گانه نفت، اقتصاد و امنیت را به هم زد و به طور کلی سیاست اوپک را تغییر داد. ایران در این دوره به یکپارچگی ملل مسلمان منطقه و مبارزه با استثمارگران خصوصاً آمریکا تأکید داشت و معتقد بود که باید از نفت و افزایش بهای آن به عنوان ابزاری برای ضربه زدن به غرب و احقاق حقوق مسلمانان استفاده کرد. (آقایی، 1381: 260 ـ 259) جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای فعال اوپک، همواره نقش اساسی در تصمیم‌گیری‌ها به ویژه در تعیین قیمت‌ها و هدایت اعضا برای دستیابی به اهداف استراتژیک سازمان داشته است. حفظ ثبات در بازار جهانی و قیمت‌های نفت نیز از اهمیت ویژه‌ای در دیپلماسی دولت برخوردار بوده و با تلاش‌های ایران همیشه بخش اصلی مذاکرات وزرای نفت اوپک به این موضوع اختصاص داشته است. (دامن پاک جامی، 1388: 374 ـ 373) ب) سطح کارکرد در سطح جهانی، سیستمی مطلوب است که کارکرد واقعی آن بتواند عدالت، صلح و امنیت جهانی را برای تمامی کشورها به ارمغان آورد. باید کارکرد عینی سیستم بین‌الملل بتواند صلح، امنیت، عدالت و منافع را تضمین کند. انقلاب اسلامی ایران پس از پیروزی، کارکرد نظام بین‌الملل را به زیر سؤال برد و آن را با یک چالش جدی مواجه کرد و تعریف جدیدی از عدالت، صلح و امنیت در عرصه بین‌الملل ارائه داد. بنابراین تأثیر انقلاب اسلامی در سطح کارکرد نظام بین‌الملل، ذیل دو مسئله عمده عدالت و صلح مطرح می‌شود. پی نوشت: [1]. یک الگو چیزی است که ساخته می‌شود تا برای ساختن نمونه‌های دیگر سرمشق قرار گیرد. (نیک‌گهر، 1373: 155) منابع و مآخذ آخوندی ممقانی، حسین، بازتاب انقلاب اسلامی بر راهبردهای آمریکا در منطقه خلیج فارس، پایان نامه، قم، انتشارات دانشگاه باقرالعلوم(علیه السلام). آقایی، سید داوود، 1381، ایران و سازمان‌های بین‌المللی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. احمدی، حسین‌پور، 1386، انقلاب اسلامی و نظام ج.ا.ا در بازتاب فرایند جهانی شدن همسویی، تقابل یا تعامل، تهران، نشر عروج. اردستانی، حسین، 1378، «جنگ تحمیلی، تأثیر تحولات صحنه نبرد بر استراتژی قدرت‌های بزرگ»، فصلنامه امنیت ملی، سال اول، شماره اول، پاییز 78. اسپوزیتو، جان. ال.، 1382، انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیر شانه‌چی، تهران، باز. امام خمینی، سیدروح‌الله، 1376، تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چ 3. ــــــــــــــ ، 1379، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. باقری، علی، 1376، مبانی عدالت اقتصادی در اسلام و سایر مکاتب، قم، انتشارات دانشگاه مفید. بختیاری، صادق، 1382، تحلیلی از توزیع درآمد با استفاده از روش پارامتریک، تهران، وزارت امور اقتصادی و دارایی. برهانی، هادی، 1378، «نگاهی به ریاست ایران بر سازمان کنفرانس اسلامی در میانه راه»، فصلنامه خاورمیانه، شماره 19. بوتول، گاستون، 1371، جامعه‌شناسی صلح، ترجمه دکتر هوشنگ فرخجسته، تهران، نشر شیفته. بی‌نا، 1378، دستاوردهای عظیم انقلاب شکوهمند اسلامی ایران در گستره جهان، ج 1، تهران، مرکز رسیدگی به امور مساجد. جاویدی، مجتبی، 1385، قاموس عدالت؛ بررسی مبانی نظری و عملی مفهوم عدالت در کلام مقام معظم رهبری، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. جمشیدی، محمدحسین، 1380، نظریه عدالت؛ از دیدگاه فارابی، امام خمینی، شهید صدر، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی. حاجی‌حیدر، حمید، 1388، «تحول تاریخی مفهوم عدالت»، فصلنامه علوم سیاسی، ش 45. حسینی اسفیداواجانی، مهدی، 1385، «سیاست خارجی ایران و نظام بین‌الملل کنونی»، مجله اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، شماره 225، خرداد و تیر 85 . حکیمی، محمدرضا، 1376، «حقوق و عدالت»، نقد و نظر، ش 3 ـ 2، بهار و تابستان. داستانی بیرکی، علی، 1381 ، سیاست خارجی و روابط بین‌الملل ازدیدگاه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تبیان دفتر 28. دامن پاک جامی، مرتضی، 1388، «دیپلماسی انرژی دولت نهم»، مجموعه مقالات گزارش جمهور؛مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین‌الملل، تهران، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری. داوری اردکانی، رضا، 1361، انقلاب اسلامی و وضع کنونی عالم، تهران، مرکز فرهنگی علامه طباطبایی. دهشیری، محمدرضا، 1379، درآمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. ــــــــــــــ ، 1388، بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی. ساعد، نادر، بی‌تا، درآمدی برچارچوبهای مفهومی گفتمان صلح عادلانه، به نقل از سایت مجمع جهانی صلح اسلامی. ستوده، محمد، 1385، تحولات نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم، بوستان کتاب. ستوده، محمد و علیرضا دانشیار، 1380، «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و ساختار نظام بین‌الملل»، مجله علوم سیاسی، شماره 16، زمستان. ــــــــــــــ ، 1388، «آسیب‌شناسی روابط بین‌الملل از دیدگاه امام خمینی(رحمه الله علیه)»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال ششم، شماره 19 زمستان. سجادی، سیدجعفر، 1361 ق، فرهنگ علوم عقلی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران. سلامی، حسین، 1381، «تأثیر انقلاب اسلامی بر تحولات منطقه و جهان»، مجله اندیشه انقلاب اسلامی، شماره 4، زمستان 81 . سید قطب، 1374، اسلام و صلح جهانی، ترجمه سیدهادی خسروشاهی و زین العابدین قربانی، تهران، دفتر نشرفرهنگ اسلامی، چ 6. صادقی، زهرا، 1388، «تبیین دو مفهوم صلح و عدالت و جایگاه آن در سیاست خارجی دولت نهم»، مجله راهبرد یاس، شماره 17، بهار 88 . طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج 14، تهران، دارالکتاب الاسلامیه. علی بابایی، غلامرضا، 1383، فرهنگ روابط بین‌الملل، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. فراتی، عبدالوهاب، 1381، انقلاب اسلامی و بازتاب آن، قم، انجمن معارف اسلامی ایران. ــــــــــــــ ، 1381، انقلاب اسلامی و بازتاب آن، قم، زلال کوثر. قوام، عبد العلی، 1372، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران، سمت. کدیور، جمیله، 1374، رویارویی انقلاب اسلامی در ایران و امریکا، تهران، اطلاعات. له دین، مایکل و لوئیس ویلتام، 1362، هزیمت یا شکست رسوای آمریکا، ترجمه احمد سمیعی، تهران، نشر ناشر. متقی‌نژاد، سیدمحمدعلی، 1388، «نقش دولت نهم در پویایی جنبش عدم تعهد»، مجموعه مقالات گزارش جمهور؛مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین‌الملل، تهران، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری. متقی، ابراهیم، 1376، تحولات سیاست خارجی: مداخله‌گرایی و گسترش، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. مجرد، محسن، 1386، تأثیر انقلاب اسلامی بر سیاست بین‌الملل، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. مجیدی، محمدرضا، 1388، «دیپلماسی چند جانبه دولت نهم در یونسکو»، مجموعه مقالات گزارش جمهور؛مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین‌الملل، تهران، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری. محمدی، منوچهر، 1377، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، دادگستر. ــــــــــــــ ، 1386، آینده نظام بین‌الملل و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، وزارت امورخارجه مرکز چاپ و انتشارات. ــــــــــــــ ، 1387، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. ــــــــــــــ ، 1388، «دولت نهم و نظام بین‌الملل»، مجموعه مقالات گزارش جمهور؛مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین‌الملل، تهران، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری. معین، محمد، 1362، فرهنگ فارسی معین، ج 2، تهران، مؤسسه امیرکبیر. ملکوتیان، مصطفی، 1384، «تأثیرات منطقه‌ای و جهانی انقلاب اسلامی ایران»، مجله مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 1، تابستان 84 . موسوی، سید‌جمال‌الدین، 1380، عدالت اجتماعی در اسلام، تهران، مؤسسه دانش و اندیشه معاصر. مولانا، سیدحمید، 1387، مقدمه‌ای بر عدل و صلح، تهران، نشر جمهور. ــــــــــــــ ، 1388، «مؤلفه‌های بنیادین در سیاست خارجی دولت نهم»، مجموعه مقالات گزارش جمهور؛ مبانی حکمی و سیاست عملی دولت نهم در روابط بین‌الملل، تهران، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری. نیک‌گهر، عبدالحسین، 1373، مبانی جامعه‌شناختی، تهران، رایزن. هالیدی، فرد، 1378، «انقلاب و روابط بین‌الملل»، ترجمه مسعود اخوان کاظمی، مجله انقلاب اسلامی، سال اول، شماره سوم، پاییز 78. هلباوی، کمال، 1390، همایش بین‌المللی ائتلاف جهانی علیه ترویسم برای صلح عادلانه، تهران، 28 خرداد. ولایتی، علی‌اکبر، 1375، «اهم مسائل مطرح در سازمان ملل متحد و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات سازمان ملل متحد، سال اول، شماره 4 ـ 3، پایز و زمستان. حسین رضاپور: دانشجوی دکتری دانشگاه معارف اسلامی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی 37 ادامه دارد/
94/06/18 - 05:23
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 21]
-
گوناگون
پربازدیدترینها