واضح آرشیو وب فارسی:فارس: یادداشت
آسیای مرکزی؛ بستری مهیا برای خیزش داعش
کشورهای آسیای مرکزی به دلیل وجود ویژگیهای مختلف در ابعاد اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در کانون راهبرد منطقهای گروه غیر اسلامی و تکفیری داعش قرار گرفته است.
گروه بین الملل خبرگزاری فارس؛ ابوالفضل آقاحسنی*: شناخت پدیده های انسانی در ابعاد مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نیازمند درک صحیح از بستر شکلگیری این واقعیات و تلاش برای فهم متغیرهای تأثیرگذار بر آنهاست. در این میان پدیده های سیاسی در حوزه داخلی و بینالملل به دلیل تأثیرگذاری بر روابط قدرت و حوادث آینده از حساسیت خاصی برخوردار بوده و واکنشهای مختلفی را به دنبال دارند. این حوادث ممکن است دارای ابعاد ملی، منطقهای و جهانی باشند لذا شناخت دقیق آنها لازم و ضروری است. در چند سال اخیر شکلگیری گروههای تروریستی در منطقه غرب آسیا و تلاش آنها برای صدور تروریسم به مناطق دیگر به یکی از دغدغههای اصلی کشورهای منطقه تبدیل شده که در این میان اقدامات گروه غیر اسلامی و تکفیری داعش برای نفوذ به منطقه آسیای مرکزی به عنوان یکی از مناطق هدف در راهبرد منطقهای آنها، نشاندهنده تفکر عمیق و بلند مدت این گروه برای دستیابی به منابع مادی و معنوی حیات خلوت روسیه است که در این بین، اخبار مرتبط با حضور داعش در افغانستان و همچنین یارگیری این گروه از بین قرقیزها و ازبکها را میتوان در همین چارچوب ارزیابی کرد. اما پرسش اساسی این است که چرا این گروه تروریستی، منطقه آسیای مرکزی را به عنوان مقصد بعدی خود انتخاب کرده و تلاش دارد از تمام ظرفیتهای خود برای دستیابی به آن استفاده کند. لذا ویژگیهای کشورهای این منطقه به عنوان عامل اصلی نفوذ داعش در منطقه بیان میشود. تنوع نژادی و قومی در بافت اجتماعی سیاست کوچ اجباری رهبران شوروی در دوران حکومت کمونیسم و وجود خطوط مرزی تنشزا، موجب بروز مهمترین ویژگی کشورهای این منطقه یعنی وجود اقوام و نژادهای مختلف و بسترساز شکافهای عمیق اجتماعی در هر یک از این کشورها شده است. از دیگرسو وجود بافت موزائیکی در ساختار اجتماعی کشورهای منطقه یکی از دلایل ناآرامی و شورشهای اجتماعی و به تبع آن جنگهای داخلی در دوران پساشوروی و چالشی همیشگی برای این دولتهای استقلال یافته در دهه 1990 میلادی بودهاست و علیالقاعده، شکافهای اجتماعی هنگامی که مبدل به خواستهای سیاسی میشوند بستر لازم جهت هرگونه نا امنی را ایجاد کرده و زمینه توسل گروهها به خارج از کشور را فراهم میکنند. اقتصاد دولتی اقتصاد کشورهای آسیای مرکزی به دلیل سیاست پراکندگی صنایع و منابع اقتصادی در دوران شوروی با هدف عدم استقلال و ارتباط مناطق مختلف همواره بصورت تک محصولی و نیازمند به بازار خارجی باقی مانده است. این نیاز به سرمایه و بازار خارجی نوعی اقتصاد دولتی و انحصاری را در این کشورها به وجود آورده که دارای ویژگیهای زیر است: * وجود شرکتهای چند ملیتی که کنترل صنایع و تجارت خارجی اکثر این کشورها را در دست دارند؛ * فساد مالی دستگاههای دولتی؛ * عدم توزیع ثروت که منجر به فقر قسمت عظیمی از طبقات ضعیف جامعه شده است؛ * توسعه نامتوازن در بخشهای مختلف؛ * مهاجرت بخش عظیمی از نیروی کار کشورهای آسیای مرکزی به روسیه. انحصار قدرت سیاسی در این منطقه از جهان گرایشات قبیلهای و نژادی بر فعالیتهای حزبی برتری داشته و گروه بندی نخبگان بهطور معمول خانوادگی و نژادی است در نتیجه ویژگیهایی همچون وجود دموکراسی هدایت شده، حذف مخالفان و گروههای مستقل، تقلب فراگیر در انتخابات، بیاعتمادی گسترده مردم به مقامات و رقابت و تنشهای شدید در میان خانوادههای حاکم وجود داشته است. همچنین از آنجا که بسیاری از رهبران کشورهای آسیای مرکزی از اعضا و کادرهای سابق حزب کمونیست شوروی هستند در دوران جدید حفظ منافع و اهداف روسیه از اولویتهای سیاست خارجی آنها در منطقه است در نتیجه مورد حمایت کرملین و کادر رهبری روسیه بهعنوان پدر خوانده قرار دارند. راهبرد داعش در آسیای مرکزی آسیای مرکزی با توجه به ویژگیهای گفته شده بستری مناسب برای حضور گروههای تروریستی مانند داعش و هم پیمانانش ایجاد کرده است. اما در این بین وضعیت کشور تاجیکستان به دلایلی همچون هم مرز بودن با افغانستان در منطقه بدخشان، اقدام دولت رحمان در محدود کردن و فشار به مخالفان داخلی به خصوص حزب نهضت اسلامی تاجیکستان(نات) و جذب جوانان تاجیک توسط داعش به گونهای دیگر است. با توجه به جایگاه افغانستان در راهبرد منطقهای داعش و تلاش این گروه برای اتحاد با طالبان، کشور تاجیکستان بهعنوان دروازه ورود داعش به منطقه مطرح است اما ورود گروههای تکفیری به این کشور مانند آنچه در سوریه اتفاق افتاد همراه با بحران آفرینی خواهد بود لذا هرگونه بحران داخلی در کشورهای منطقه را میتوان مقدمه آغاز بحران منطقهای دانست. در صورت تحقق این سناریو از یک سو روسیه برای دفاع از فضای حیاتی خود وارد عمل شده و از تمام ظرفیتهای خود برای مدیریت بحران استفاده خواهد کرد و از سوی دیگر غرب این فرصت را برای ضربه زدن به روسها از دست نخواهد داد و به دنبال اوکراینیزه کردن منطقه خواهد بود. *کارشناس مسائل آسیای مرکزی انتهای پیام/
94/06/15 - 12:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]