واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری موج:
۲۸ مرداد ۱۳۹۴ (۱۲:۴۳ب.ظ)
کارشناس مسائل ترکيه تصريح کرد؛ بن بست سياسي در ترکيه؛ نتيجه تلاش اردوغان براي کسب اکثريت پارلمان گروه اقتصاد سياسي خبرگزاري موج
کشور ترکيه پس از برگزاري انتخابات پارلماني 17 خرداد و از اکثريت خارج شدن حزب عدالت و توسعه پس از 13 سال در پارلمان، بحث هاي زيادي در مورد آينده دولت جديد اين کشور مطرح شد اما بيشتر کارشناسان بر اين باور بودند ترکيه شاهد برگزاري مجدد انتخابات و تلاش عدالت و توسعه براي کسب اکثريت آرا خواهد بود.
در اين ميان، آنکارا در اقدامي غيرمنتظره، آتش بس دو ساله با حزب کارگران کردستان را به بهانه مقابله با تروريسم نقض کرد. گروهي از تحليلگران اين سياست را برنامه از پيش تعيين شده عدالت و توسعه براي نزدکي به حزب ملي گراي حرکت ملي دانستند اما زماني که خبر شکست مذاکرات اين دو حزب براي تشکيل دولت ائتلافي منتشر شد، با آزاد حاجي آقايي، کارشناس حوزه ترکيه و مسائل کُرد، در مود عوامل تاثيرگذار در صحنه سياسي کنوني و روزهاي آتي ترکيه گفت و گويي داشته باشيم که در ادامه مي خوانيد.
پس از اعلام نتايج انتخابات پارلماني ترکيه و از اکثريت افتادن حزب عدالت و توسعه، تحليلگران از برنامه اردوغان براي برگزاري انتخابات پيش از موعد سخن گفتند. در همين ميان، شاهد از سرگيري حملات ارتش عليه مواضع پ.ک.ک بوديم. به نظر شما اردوغان با هدف دستيابي به چه اهدافي اين دو سياست رو در پيش گرفت؟
مواضع اردوغان در اين دو مورد به مساله سوريه که براي آنکارا بسيار حياتي است، بر مي گردد. در واقع آغاز اين وضعيت به تصرف شهر «گري سپي» (تل ابيض) توسط حزب اتحاد دموکراتيک بر مي گردد. با تصرف اين شهر دو کانتون کوباني و جزيره به هم متصل شدند و اميد کردها براي ارتباط سه کانتون به يکديگر افزايش يافت. اين در حالي است که اين سياست به هيچ عنوان مورد قبول ترکيه نيست.
از اين رو اين کشور عملا با «متحد سهوي آمريکا»؛ يعني حزب اتحاد دموکراتيک به عنوان شاخه پ.ک.ک در سوريه، به مشکل برخورده است. در صورتي که اتحاد دموکراتيک بتواند سه کانتون عفرين، جزيره و کوباني را به هم متصل کند، پ.ک.ک نيز مشروعيت بين المللي پيدا کرده يا حداقل در موازنه نيرو با هزينه ترکيه، از وزن بسيار بيشتري برخوردار مي شود. بر همين اساس ترکيه با نام داعش اما بر عليه پ.ک.ک اعلام جنگ کرد و در صورتي که تعداد حملات هوايي ترکيه عليه اين دو گروه را بررسي کنيم، مي توانيم به نمايشي بودن جنگ با تروريست هاي داعشي پي ببريم. ضمن آنکه رهبران اين کشور نيز به طور شفاف تصريح کردند هدفشان تضعيف حزب کارگران کردستان است.
آيا دلايل داخلي هم در تصميم اردوغان براي پيشگيري اين دو برنامه اثرگذار بود؟
اگر به اتفاقات قبل از حمله به مواضع پ.ک.ک نگاه کنيم، مي بينيم تنها حزب مخالف تغيير جايگاه اردوغان در قانون اساسي، حزب دموکراتيک خلق ها (HDP) بود و پيروزي همين حزب هم معادلات سياسي ترکيه را برهم زد. از اين رو عملا اين آنکارا بود که بازي را با حمله به پ.ک.ک شروع کرد. دولت حزب عدالت و توسعه در نظر داشت تا از اين طريق حزب دموکراتيک خلق ها را در تنگنا قرار دهد. البته اينکه موفق بوده يا نه، هنوز مشخص نيست اما برنامه حزب عدالت و توسعه بر مبناي اين سناريوي طراحي شده، قرار داشت که با شروع جنگ، حزب دموکراتيک خلق ها غيرقانوني اعلام شود، يا صلاح الدين دميرتاش به عنوان يک رهبر کاريزماتيک و جوان، زنداني شده يا مصونيت سياسي وي لغو شود.
در اين صورت سازماندهي مجدد کردها طول مي کشيد و در اين فاصله با برگزاري انتخابات پارلماني مجدد، يا بخشي از آراي کردها به صندوق هاي ديگر احزاب مي ريخت يا ميزان مشارکت سياسي کردها کاهش مي يافت.
اما عملا تاکنون هيچ يک از اين سناريوها اتفاق نيفتاده و به اين ترتيب دومين شکست استراتژيک اردوغان رقم خورده است. از اين رو برآيند منطقي شرايط کنوني باعث شد دولت در پنج استان کردنشين اعلام حکومت نظامي کند و همچنين شاهد سقوط دست کم سه شهر به دست نيروهاي مسلح باشد.
در نهايت آنکه به نظر مي رسد تمامي اين اقدامات تاکنون به ضرر اردوغان و انزواي هرچه بيشتر ترکيه در منطقه ختم شده است.
با وجود تمايل شخص اردوغان به برگزاري انتخابات مجدد، چند روز قبل داوود اغلو، رهبر حزب عدالت و توسعه با حزب حرکت ملي براي تشکيل دولت ائتلافي وارد مذاکره بي نتيجه اي شد، در اين شرايط با توجه به نزديک شدن به پايان زمان باقي مانده، به نظر شما اقدام بعدي آنکارا چه خواهد بود؟
با توجه به آخرين اخبار منتشر شده، ترکيه اکنون در بن بستي سياسي قرار گرفته و در برهه کنوني به نظر مي رسد ترکيه راهي جز برگزاري انتخابات جديد و زودرس پيش رو ندارد؛ زيرا پس از آنکه شروط حزب ملي گراي حرکت ملي مبني بر محدوديت اختيارات رئيس جمهور، بازتعريف مفهوم شهروندي ترکيه بر مبناي قوميت ترک و پايان روند گفت و گو با کردها توسط حزب عدالت و توسعه براي تشکيل ائتلاف مورد قبول واقع نشد، به نظر مي رسد تنها راه برون رفت از اين بن بست، انتخابات زودتر از موعد پارلمان است.
در صورت برگزاري انتخابات مجدد، چه تغييراتي در نتايج انتخابات قبلي رخ خواهد داد؟
در شرايط کنوني گمانه زني وضعيت آتي بسيار دشوار است. در صورت برگزاري انتخابات به نظر من در آرا به دست آمده در مرحله قبل، تغييرات چنداني رخ نمي دهد. حتي سه موسسه نظرسنجي ترکيه و از جمله موسسه گزيچ اخيرا اعلام کرده اند که تنها در حد 2 تا 3 درصد ممکن است نتايج قبلي جا به جا شود. البته در همين راستا نظرسنجي ها اعلام کرده اند که احتمالا آراي حزب خلق جمهوري نيز به 26 تا 27 درصد برسد.
در اين شرايط ميزان آرا حزب دموکراتيک خلق ها، به چه صورت خواهد بود؟
در حال حاضر در ترکيه جنگ وارد مرحله جديدي شده و دامنه آن به شهرها کشيده شده است. شهرهاي جزير و وارتو به دست نيروهاي کرد افتاده و در پنج منطقه بزرگ نيز حکومت نظامي اعلام شده است. با اين اوصاف چند روز قبل صلاح الدين دميرتاش، رئيس مشترک حزب دموکراتيک خلق ها، در آخرين سخنراني خود اعلام کرد آنها اميد دارند ميزان آراي قبلي خود را تا 15 درصد ارتقا دهند. همچنين سري ثريا اوندر، يکي ديگر از رهبران اين حزب گفته است بايد ميزان آرا را به 20 درصد برسانيم. اما طبيعتا اين موارد تا کنون غيرقطعي هستند و تا زمان برگزاري انتخابات بعدي مشخص نيست چه تغييرات ديگري رخ دهد.
اگر نتايج انتخابات بعدي هم به شکلي باشد که بازهم هيچ حزبي اکثريت را به دست نياورد، اين بار حزب عدالت و توسعه به عنوان حزبي که بيشترين آرا را خواهد داشت، با کدام حزب دست به ائتلاف خواهد زد؟
در اين مورد نمي توان گمانه زني کرد. برخي از رسانه هاي ترکيه براين باورند که اردوغان احتمالا به گونه اي دست به مهندسي آرا مي زند. با توجه به مساله جنگ شديد و اقدامات پشت پرده، معلوم نيست بعد از انتخابات زودرس چه اوضاعي بر ترکيه حاکم شود. اين در حالي است که وضعيت امنيتي اين کشور نسبت به قبل وخيم تر و در عرصه سياسي دچار بن بست شده است. از اين رو در صورت به دست آمدن همان نتايج يا آرايي نزديک به دوره قبل، بايد به رغم وجود شکاف هاي عميق ميان احزاب، با هم ائتلاف کنند. تمامي اين موارد در صورتي است که مساله جنگ را مد نظر قرار ندهيم. با توجه به شروط حزب حرکت ملي و تاکيد بر سکولار بودن و بازتعريف شهروندي ترکيه بر مبناي قوميت، در زمان کنوني چشم انداز اميد بخشي براي خروج از اين بن بست مشاهده نمي شود.
به نظر شما با توجه درگيري هاي جديد ارتش با پ.ک.ک و نقض آتش بس دوساله، در انتخابات پارلماني پيش از موعد، تعداد آرايي که از سوي کردها در صندوق حزب دموکراتيک خلق ها ريخته مي شود، افزايش خواهد يافت؟
در حالي که ناظران بر اين باورند، هم اکنون در ترکيه شرايط سال هاي دهه 90 در حال تکرار است و جامعه به سمت دو قطبي شدن پيش مي رود، اما لازم است بدانيم حزب دموکراتيک خلق ها تا پيش از انتخابات قبلي، در موضع ميانه چپ ها و کردها قرار داشت. ضمن آنکه امروز موقعيت اين حزب به دليل قرار گرفتن در ميانه اقدامات پ.ک.ک و دولت بسيار شکننده شده است.
اما شايان ذکر است، از 13 درصد آرا به دست آمده حزب دموکراتيک خلق ها در انتخابات قبلي، چيزي نزديک به 1.5 درصد متعلق به نيروهاي چپ بود. از اين رو اگرچه تقسيمات قومي ترکيه آن طوري که ما فکر مي کنيم شايد فقط روي کاغذ اين چنين برجسته باشد، ولي کماکان اين کردها هستند که نقش اصلي را در آينده سياسي حزب مذکور در انتخابات بعدي بازي خواهند کرد.
با توجه به اين مسائل، تحليل شما از وضعيت صلح در ترکيه و متغييرهاي تاثيرگذار بر آن چيست؟
همان طور که گفته شد، به رغم پيش رفتن فضاي سياسي ترکيه به سمت دو قطبي شدن، طنين مخالفت هاي اروپا و آمريکا با ترکيه در رابطه با برخوردهايش با حزب کارگران کردستان، در مقايسه با چندين سال قبل بسيار متفاوت شده است. امروز ديگر ترکيه در تعامل با مساله کُرد، همراهي پيشين جامعه جهاني را با خود ندارد؛ چرا که غرب با هر نوع سياست آنکارا همراهي نمي کند.
از اين رو اين مسائل باعث شده که فضاي سياسي ترکيه دچار تعليق شده و تلاش هاي ده ساله اين کشور براي دستيابي به صلح، معلق بماند. در مقابل، کردها هم نمي خواهند وضعيت ترکيه به سال هاي گذشته برگردد. به همين دليل مي بينيم پ.ک.ک طي چند روز گذشته از ايالات متحده مي خواهد بين حزب کارگران کردستان و ترکيه نقش ميانجي را بازي کند. طبيعتا اين به خاطر مخالفت رهبران اين گروه با تداوم جنگ است.
بر اين اساس اگر مجموعه وقايع دو هفته گذشته در ترکيه را کنار هم قرار دهيم، به اين نتيجه مي رسيم که پ.ک.ک تمايل چنداني به درگيري ندارد اما از سوي ديگر نيز حاضر نيست در موقعيت کنوني موضع صرفا انفعالي پيش گيرد؛ چرا که استراتژي اين حزب بر مبناي دستيابي به صلحي شرافتمندانه است.
علاوه بر اين موضوعات، رقابت احزاب داخلي ترکيه، وضعيت پيراموني اين کشور يعني سوريه و جامعه جهاني نيز بر روند صلح اثر گذار هستند. در اين شرايط به نظر من تنها متغيري که مي تواند وضعيت موجود را تغيير دهد، اقدامات جامعه جهاني است.
و در نهايت به نظر مي رسد مخالفت شديد حزب دموکراتيک خلق ها با جنگ و حمايت اين حزب از روند صلح، وضعيت را به نفع کردها و ضرر بيشتر اردوغان رقم خواهد زد.
مصاحبه از: حسيني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری موج]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 76]