واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: جامه جاده صاف كن چيني بر تن «آيتالله»
نشريه صدا در مطلب اصلي خود كه با تصوير خداحافظي هاشمي رفسنجاني از پسرش مهدي هاشمي روي جلد درج شده است، به تحليل آينده سياسي رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با عنوان «هاشمي؛ گذر از بازيگري به كارگرداني» پرداخته است.
نویسنده : مهدي پورصفا

نشريه صدا در مطلب اصلي خود كه با تصوير خداحافظي هاشمي رفسنجاني از پسرش مهدي هاشمي روي جلد درج شده است، به تحليل آينده سياسي رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با عنوان «هاشمي؛ گذر از بازيگري به كارگرداني» پرداخته است.
نكته جالب اينجاست كه روزنامه شرق نيز در سرمقالهاي به قلم سردبير اين روزنامه به تحليل شخصيت، سبك و منش هاشمي رفسنجاني پرداخته است و عنوان آن را «هاشمي، محافظهكار انقلابي» نام نهاده است.
بخش مهمي از اين دو مطلب به نقش تاريخي هاشمي رفسنجاني در دورههاي گوناگون پرداخته است و البته تأثيري كه تصميمات وي بر فضاي سياسي كشور گذاشته است. صرفنظر از اين، بنابر قاعده اين دو نشريه متعلق به دو طيف سياسي از جناح اصلاحطلبان است، اما ميتوان سايه پررنگ محمد قوچاني، عضو فعلي شوراي مركزي حزب كارگزاران را در هر دو مشاهده كرد.
شايد براي درك بهتر راهبرد اصلاحطلبان درباره هاشمي لازم باشد نگاهي بيندازيم به سرمقالهاي كه چندي پيش قوچاني در نشريه صدا منتشر كرد و در آن هاشمي رفسنجاني با «دنگ شيائو پنگ» رهبر فقيد حزب كمونيست چين و پايهگذار برخي اصلاحات اساسي در اين كشور مقايسه شد كه در همان زمان نيز تبعات و تحليلهاي فراواني به دنبال خود داشت.
اما مگر بين زندگي اين دولتمرد چيني و هاشمي رفسنجاني و صعود به مقام كارگرداني چه شباهتهايي وجود دارد كه بايد به سراغ اين مطالب برويم.
دنگ شيائو پنگ چه كرد
دنگ شيائو پنگ را شايد بتوان نماد كاملي از آن چيزي دانست كه چين جديد را با آن ميشناسند و سياستمداري كه در عين همراهي با انقلاب كمونيستي اين كشور از ابتدا پس از مرگ مائو و كنار زدن هوا كوفنگ توانست رهبري بزرگترين كشور دنيا را از لحاظ جمعيتي بر عهده بگيرد.
وي با درك اقتصاد از كار افتاده چين زمينه ايجاد تحولات اساسي را در اين كشور فراهم كرد و اقتصاد چين را در مسيري هدايت كرد كه هم اكنون اين كشور دومين اقتصاد بزرگ دنيا پس از ايالات متحده به شمار ميآيد. دنگشيائو پنگ در عين حال تجسم محافظهكاري سياسي نيز در چين محسوب ميشود، چه اينكه وي دستور سركوب دانشجويان چيني در ميدان تيان آنمن را صادر كرد و پس از اين استعفا كرد؛ سركوبي كه به قيمت جان نزديك به 5 هزار دانشجوي چيني تمام شد. استبداد سياسي ادامه يافت و البته سركوب سياسي براي جلوگيري از هرگونه درخواست فضاي سياسي در سطح كشور لازم و حياتي بود.
در اين ميان شيائو پنگ توانست به نوعي جادهصافكن نسل جديدي از سياستمداران چيني براي حضور در قدرت باشد؛ سياستمداراني كه حضور آنها در عرصه قدرت بدون هيچ مانعي امكان پيگيري سياستهاي وي را در اجرا و صحنه سياسي فراهم ميكرد. جيانگ زمين رئيسجمهور بعدي چين و حتي هوجين تائو رئيسجمهور بعدي نيز از اين دسته محسوب ميشوند.
ايران، چين و آنچه هاشمي به دنبال آن بود
شايد هاشمي رفسنجاني از نگاه جوانان ليبرال كارگزاران كه ورود آنها حتي اعتراض محمد هاشمي را در پي داشت، يك دنگ شيائو پنگ ناتمام باشد. هاشمي رفسنجاني اقتصاد دولتي و سوسياليستي ايران زمان جنگ را به يك اقتصاد شديداً سرمايهداري تبديل كرد كه البته به يك بحران ارزي تمام عيار در سال 74 و ركود ادامهدار آن تبديل كرد.
هاشمي نسل جديدي از سرمايهگذاران و طبقه تكنوكرات ايراني را پديد آورد كه بعدها به اصليترين طبقه حامي حزب كارگزاران تبديل و صد البته فشار و خفقان شديد دوران سازندگي منجر به اين شد كه در نهايت دولت اصلاحات به مدت هشت سال روي كار آمده و فضا براي فعاليت بسياري از هواداران توسعه سياسي فراهم شود.
البته ايران چين نبود. وجود انتخابات آزاد سبب شد طبقه تكنوكرات اقتصادي و همچنين ليبرالهاي سياسي دوران اصلاحات با شگفتي جديدي به نام محمود احمدينژاد روبه رو شدند كه تمامي برنامههاي قبلي آنان را به ريخت. قيام همگاني آنان در سال 88 منجر به هم فتنهاي هشت ماهه شد كه باز هم دست آنان را از قدرت دور كرد و حتي ادامه مسير را براي همراهان آنان غير ممكن كرد.
اما بنا به ذات چرخش قدرت در ايران و به لطف فشار سنگين تحريمي غرب، دولت روحاني فرصتي دوباره را براي حضور اين جمع در قدرت فراهم كرد. هاشمي هنوز دنگ شيائوپنگ ايراني نيست و بايد خود را تمام كند و اين تكميل شدن به صراحت از زبان جوانان ليبرال حزب كارگزاران بيان شده است. هاشمي بايد جادهصافكن باشد نه بازيگر.
بيم و ترس احمدينژاد
اصلاحطلبان و به تبع آنان كارگزاران بازگشت احمدينژاد را همچون شبحي ترسناك براي خود ميبينند و البته عملكرد دولت وي را همچون پتكي طلايي ميدانند كه بايد سالها بر سر اصولگرايان كوفت. با اين حال آنان ميدانند كه بايد براي انتخاباتهاي بعدي نيروي كار خود را به خوبي جمع كنند. انتخابات مجلس شوراي اسلامي و مجلس خبرگان رهبري اولين عرصه مبارزات جدي انتخاباتي است و حالا آيتالله بايد از ديد قوچاني و همفكرانش به كاري دست بزند كه مدتها پيش از آن دنگ شيائو پنگ به آن دست زد. هاشمي رفسنجاني سالها از بازيگران حاضر در عرصه سياسي ايران بوده است و عملا يك عملگراي سياسي در مقاطع حساس بوده كه صدالبته حضور وي نيز تاثيرات فراواني داشته است. از جمله اين اتفاقات ميتوان به انتخابات رياست جمهوري سال 92 اشاره كرد كه با وجود رد صلاحيت، حمايت وي از روحاني توانست موج وسيعي را در رسيدن وي به رياست جمهوري فراهم كند.
اما دولت روحاني تنها يك فرصت زودگذر است و بايد از فرصتهاي موجود براي حضور در ساختار قدرت استفاده كرد و اينجاست كه آيتالله بايد رداي كارگرداني را به تن كند و با اختيارات باقي مانده براي خود نيروي جوان در قلب قدرت بكارد تا ادامه دهنده راه وي باشند.
قباي جاده صاف كني به تن « عاليجناب»
در اينكه امثال قوچاني كه زماني مهمترين منتقد هاشمي رفسنجاني بودند ميتوانند ادامه دهنده راه وي باشند يا نه ترديد جدي وجود دارد. شايد اعتقاد به ليبراليسم اقتصادي مهمترين فصل مشترك اين دو طيف باشد، اما نگاه اين دو اساسا به موضوعات مختلف تفاوت جدي و ماهوي دارد.
چه اينكه نسل جديد ليبرالهاي اصلاحطلب معتقد به نوعي سوسيال دموكراسي هستند تا بتوانند به زعم خود كشور را در مقابل هرگونه ويروس شبه پوپوليستيحفظ كنند و از سوي ديگر عدالت اجتماعي را كه زماني مهمترين دغدغه اقشار گوناگون در مورد به قدرت رسيدن آنان بود بزدايند.
در مقابل هاشمي رفسنجاني اگر خود تغيير نكرده باشد هنوز منتقد جدي اين آقايان است كه زماني وي را عاليجناب سرخ پوش ميناميدند. اگر نه پس رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام خود بايد سخن خود را مبني بر عدم تغيير در وي به فراموشي بسپارد.
در هر صورت قباي جاده صاف كني كه نشريه صدا براي هاشمي در آستانه 82 سالگي وي دوخته است، چگونه در شرايط فعلي امكان پذير است.
جانشينان به آيتالله وفادار ميمانند
هاشمي در انتخابات خبرگان ميتواند ليست خود را بدهد، كما اينكه از مدتها پيش خبرهايي درباره رايزني نمايندگان وي با برخي روحانيون جهت حضور در انتخابات خبرگان شنيده شده است. با اين حال محدوديتهايي نيز در اين باره براي هاشمي وجود دارد و آن هم تأكيد خود بر اين نكته است كه مجلس خبرگان نبايد جناحي شود. در عرصه انتخابات مجلس حزب كارگزاران مهمترين مسير نقش آفريني هاشمي در انتخابات مجلس است. نكته مهمتر اينجاست كه حزب كارگزاران ميتواند از يك طرف به دليل حضور در قلب دولت و از سوي ديگر عدم امكان حضور اصلاحطلبان بسياري از آرا را به سبد رأي خود بريزد. تنها رقيب جدي براي كارگزاران تشكل «ندا» است كه آن هم درگير زد و خوردهاي داخلي با ساير اصلاحطلبان است و توانمنديهاي تشكيلاتي كارگزاران را ندارد. سؤال اصلي اينجاست كه حتي اگر هاشمي با كارگرداني خود نسل جوان اصلاحطلب و ليبرال از لحاظ اقتصادي را با استفاده از نفوذ خود وارد حاكميت كرد، آيا تضميني براي وفاداري آنان به هاشمي وجود دارد.
يا ميتوان انتظار روزي را داشت كه همه بار ديگر عليه آيتالله نشورند و وي را در جايگاه عاليجناب سرخ پوش قرار ندهند. اينها سؤالاتي است كه تنها در آينده ميتوان به آن جواب داد و بخشي از آن نيز به تصميم شخص هاشمي رفسنجاني بستگي دارد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۲۴ مرداد ۱۳۹۴ - ۲۱:۲۸
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]