تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1837773718
بخشیدن یا نبخشیدن؛ مساله این است
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
خوب یا بدی را بخشیدن همچون هر عمل دیگری به نتایج بیرونی آن وابسته است بخشیدن یا نبخشیدن؛ مساله این است بخشیدن یکی از رفتارهای نیکو و ستایش‌آمیز انسان‌هاست و همیشه توصیه می‌شود به جای مجازات یا انتقام، قربانی خطاکار را ببخشند، اما آیا بخشیدن همواره خوب است؟ آیا قربانیانی که می‌بخشند، بهترین راه را انتخاب می‌کنند؟
کشمکش بخشایش بخشیدن در مورد کسانی مصداق دارد که ما را دچار مشکل می کنند؛ مثلا به روح یا بدن ما صدمه می زنند. هم قربانی انواع دارد و هم گناهکار. گاه قربانی یک فرد (مقتول)، گاه یک گروه اجتماعی یا صنفی است (مثل یک اقلیت نژادی، جنسی یا فکری که مورد آزار و اذیت اکثریت قرار می گیرند) و گاه یک کشور است (مثل کشوری که به واسطه دولتش پولی را به دولت دیگر قرض داده و در موعد مقرر پس نگرفته یا مورد تجاوز و حمله قرار گرفته است)؛ همچنین گناهکار گاهی یک فرد (قاتل)، یک گروه یا قشر (مثل برده داران، ملاکان یا گروهی که خود را نژاد برتر می داند و به نژاد به نظرش کهتر ظلم می کند) یا یک حکومت است (حکومتی که یک کشور را مورد تجاوز و حمله قرار می دهد). این اختلافات تنش زا میان قاتل و مقتول، ظالم و مظلوم و متجاوز (که اغلب دولت ها هستند) و مدافع (که بیشتر کل یک کشور اعم از دولت و ملت هستند) در نهایت نسبتی ایجاد می کند که بخشش به عنوان یکی از امکان های حل و فصل مسأله مورد توجه قرار می گیرد. بخشش، ارزشی مطلق نیست این که تصور بکنیم بخشش به طور مطلق به عنوان یک فضیلت محسوب می شود تصوری شتاب زده و بدون در نظر گرفتن تبعات بخشش است. بخشش را خود بخشودن نیست که اخلاقی می کند، بلکه این نتایج بیرونی آن است که می تواند عمل بخشیدن را اخلاقی کند. تبعات بیرونی هم شامل قربانی، فرد بخشیده شده و اجتماع می شود؛ بنابراین باید در برابر هر بخشش به این پرسش پاسخ داد آیا ظلمی که به قربانی رفته تاب بخشش دارد یا نه؟ آیا بخشش گناهکار یا مجرمی که بخشیده می شود درست است یا نه؟ و از سوی دیگر نتایج اجتماعی این بخشش نیکو و مثبت است یا نه؟ پس سه ساحت درگیر این ماجرا هستند که درنظر گرفتن هر سه اینها، بخشش را اخلاقی یا حتی غیراخلاقی می کند. در نظر بگیرید جوانی بر اثر تهاجم فردی دیگر چنان آسیب دیده که بخش مهمی از زندگی اش را در کما گذرانده است. وقتی به کما رفته، کارش در اوج شکوفایی بوده و در آستانه مهم ترین تصمیمات زندگی اش قرار داشته است. اما حالا که به زندگی بازگشته دیگر نمی تواند دوران رفته را جبران کند و موقعیت هایش دست کم برای مدتی طولانی از او دور شده است. حال بخشش آن که به او آسیب زده باید براساس هر سه جانب ماجرا (قربانی، خطاکار و جامعه) باشد. یک واقعیت وجود دارد که منجر به آسیب دیدن کسی شده است. قانون در این گونه موارد با توجه به نحوه و شیوه آسیب زدن تصمیم می گیرد؛ یعنی مواردی همچون عمدی بودن یا نبودن رفتار آسیب زننده. بنابراین مجازات بر اساس قانون مورد توافق اعضای جامعه و توسط دستگاه قضایی معین می شود. در حقیقت اینجا آنچه مفروض است وجود قانون مورد توافق مردم است، چرا که اگر چنین چیزی هم نباشد گاه ممکن است خود قانون از نظر اخلاقی و مفید بودن اجتماعی به بازنگری نیاز داشته باشد. اما برگردیم به مثال جوان صدمه دیده. تصور کینه، نفرت و افسردگی برای جوان قربانی کاملا طبیعی است. ما در اینجا فرض می کنیم مجرم کاملا از روی عمد این عمل را انجام داده است، یعنی پشت این اقدام او، نوعی رفتار سازمان یافته برای بازداشتن جوان از موفقیت وجود داشته است. حال باید دید مجرم تا چه حد معترف به آسیبی است که زده و تا چه حد در جامعه این فرهنگ غیراخلاقی که با آسیب زدن فیزیکی و اعمال ظالمانه، موفقیت کسب شود و موفقیت رقیب محدود شود، استقرار و رواج دارد. دو عامل فردی و اجتماعی اینجا مهم است. اعتراف به اشتباه و پشیمانی فرد گناهکار و همچنین وضع جامعه و نتایجی که آن تصمیم (اعم از بخشش و نبخشیدن) می تواند به همراه داشته باشد، مواردی هستند که پیش از چنین تصمیمی باید در نظر گرفته شوند. در چنین مواردی اگر هزینه این رفتار و فرهنگ را بخشش کم می کند و قبح اشتباه را می ریزد باید اعتراف کرد بخشش الزاما اخلاقی نیست یا اگر فرد، معترف به اشتباهِ خود نیست و از کرده اش پشیمان نشده و بخشیدنش تکرار عملش را در مورد دیگران ممکن می کند، باز هم بخشش به نوعی تهدید برای جامعه محسوب می شود. در این حالت بخشش عملی اخلاقی نیست و حتی می تواند ضد اخلاق محسوب شود. این گونه مثال ها در مورد بخشش یا عدم بخشش تروریست ها، قاتلان سریالی و متجاوزان روان پریش و مواردی از این نوع بسیار اهمیت دارد. اما مورد مهم (شاید مهم ترین عامل) خود قربانی است. خود قربانی آیا با بخشش به تعادل روحی و سلامت روان پس از جراحت پیش آمده می رسد یا نه؟ آیا مجازات او را آرام می کند یا بر عذاب او می افزاید؟ به نظر می رسد در این مسائل باید مصادیق مختلف را از یکدیگر متمایز کرد. بخشش و سلامت روح و روان صحبت از قربانی و روند حرکت او به سوی بخشش یا عدم بخشش بیشتر در حوزه روان شناسی مطرح است. در بسیاری از موارد، مناسبات اجتماعی، اهمیت شان، پشیمانی و تغییر خطاکار برای امکان یا عدم امکان بخشش آن قدر اهمیت ندارد که عواطف قربانی اهمیت دارد. همین عواطف است که بخشیدن را ممکن یا ناممکن می کند. قربانی اگر به حق قربانی باشد (وابسته به طیفی از آزارها و اذیت هایی که دیده) می تواند دچار یأس، نفرت، خشم و کینه شود. در خیلی از موارد خاصه در روان شناسی عوامانه و کتاب های مثبت اندیشی، بخشش به عنوان یک عنصر رهایی بخش در همه حالت ها توصیه می شود. اما به نظر می رسد مثال های نقضی در این ارتباط وجود داشته باشد. شاید این را هم با مثالی بتوان توضیح داد. در کتاب «بخشودن»، ایو گارارد و دیوید مک ناتون مثال جالبی می زنند. اریک لوماکس یک زندانی در جنگ جهانی دوم بود که در زندان توسط سه نفر بشدت شکنجه شده بود. پس از آزادی لوماکس دچار اخلال ها و پریشانی های روانی شدید شد. سال ها رنج می کشید تا این که با شهادت او در دادگاه دو نفر از شکنجه گرانش که دستگیر شده بودند به جرم جنایت جنگی مجازات شدند. این باعث خشنودی و بهتر شدن لوماکس شد. هم اثرگذاری اش در این مجازات در نقش شاهد و هم رسیدن آن دو شکنجه گر بسزایشان، دردهای لوماکس را التیام بخشید و او را از نظر روانی بهتر کرد و به سلامت نزدیک گردانید. اما این پایان ماجرای مثالی که زدیم نیست. پس از سال ها لوماکس متوجه شد ناگاسه، یعنی شکنجه گر سوم زنده است. اما چیزهای دیگری هم فهمید. این که شکنجه گر پشیمان است و تلاش کرده به لحاظ اجتماعی خطاهای وحشیانه خود را جبران کند. لوماکس ابتدا می خواست به نحوی به ناگاسه آسیب بزند و انتقام بگیرد، برایش پذیرش زنده بودن و زندگی کردن ناگاسه ساده نبود. برای همین، لوماکس با ناگاسه ارتباط برقرار کرد، ولی دربرابر پشیمانی و ندامت شکنجه گر خشم و غضبش فرو نشست و جایش را به رحم و شفقت داد. حالا دیگر لوماکس توان اندیشیدن به امکانِ بخشیدن را پیدا کرده و این باعث شده بود نوعی آرامش در عین احساس غمی مشترک بین لوماکس و شکنجه گرش به وجود آید. بخشیدن اینک برای لوماکس خوشایند و درمانگر بود. این دو واکنش نشان می دهد بخشیدن برای خود قربانی نوعی آرامش و رهایی را سبب شود، مشروط و مربوط به عوامل دیگری است که از مهم ترین آنها می توان به پشیمانی حقیقی خطاکار و امکان هایی برای احساس انسانی یافتن نسبت به او اشاره کرد. به این معنی که بتوان او را درک کرد و تغییرش را مانند هر انسان دیگری به رسمیت شناخت. بخشش و فراموشی شما این جمله معروف ماندلا را در مورد جنایتکاران نظام آپارتاید آفریقای جنوبی شنیده اید که گفته بود: «می بخشم، ولی فراموش نمی کنم.» این جمله دیگر آن قدر تکرار شده که شاید زیر سؤال بردنش کار ساده ای نباشد؛ اما حقیقت این است که به محض فکر کردن به جمله ماندلا متوجه می شویم پذیرش آن به لحاظ منطقی دشوار است. چگونه می توان با فراموش کردن و بخشش، اجازه زندگی راحت و بدون عذاب به بخشیده شده داد و از سوی دیگر چگونه می توان با به یاد داشتن مداوم عذابی در گذشته و عدم فراموشی آن دوباره به زندگی بازگشت. شاید منطقی تر است که جمله ماندلا را برعکس و تبدیلش کنیم به فراموش می کنم، ولی نمی بخشم. در بسیاری از لحظات، عذاب هایی که هر آدمی در اطراف ما به ما داده، از مادر و پدر، همسر و فرزند و دوستان و آشنایان اگر به یادمان بیایند زندگی در کنار آنها دشوار خواهد شد و شاید به رفتارهای پنهان آسیب زننده از سوی ما نسبت به آنها منجر شود. پس فراموشی و نبخشیدن منتهی به این می شود که ما سعی کنیم به خاطر زندگی و عناصر دوست داشتنی وجود دیگران، بدی هایشان را فراموش کنیم، هر چند گاهی به یادمان می آید و می دانیم نمی توانیم با تمام وجود ببخشیم. دلایلی در دفاع از بخشیدن آدم ها تغییر می کنند. خود ما چند بار خطا کرده ایم و حق کسی را پایمال؛ اما در نهایت پشیمان شده و به نوعی خود را اصلاح کرد ه ایم؟ در جامعه ای که نسبت به عدالت و انصاف حساس است و مسئولیت پذیری آدم ها در برابر خطاهایشان جدی گرفته می شود و بخشایش به معنای ولنگاری یا یک اجبار برای ناکارآمدی ساز و کارهای اجرای عدالت نیست، به طور قطع با در نظر گرفتن تغییر آدم ها و تلاششان برای بهتر شدن، می توان بخشید و بخشیدن را همچون یک فضیلت اجتماعی ترویج داد. بخشایش در جامعه ای با این خصوصیات است که موجب آرامش جمعی می شود و از بحران ها (به سبب روح بخشنده جامعه) به سلامت عبور می کند. پس شاید برای رسیدن به بخشیدن درست و اخلاقی باید بر سر مواردی که نباید ببخشیم حساس باشیم تا جامعه را افرادی مسئول تشکیل دهند. علیرضا نراقی اندیشه
پنج شنبه 22 مرداد 1394 ساعت 02:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 98]
-
گوناگون
پربازدیدترینها